B

Nunc intuendum est qualiter insolentis arrogantiæ ampullositas humanas mentes erigat in tumorem, cujus infirmitatis contagione funesta vitiata hominum multitudo, dum se supra se insolenter extollit, infra se ruinosa descendit, sibi derogans arrogando, se deprimens erigendo, se sibi auferens efferendo. Horum autem hominum aut verborum solemnis pompositas, aut suspicionis mater taciturnitas, aut quædam actus specificatio, aut insolens gestus exceptio, aut nimia corporis corruptio exterius interiorem arguit "superbiam. Alii namque quos servilis conditionis demittit humilitas, augustam jactitant libertatem; alii, dum scurrilis generis vilitate plebescunt, verbo tenus se sanguinis generositate exaltant 53. Alii, dum in artis grammaticæ vagientes cunabulis, ejusdem lactantur uberibus, Aristotelicæ subtilitatis apicem profitentur. Alii, dum leporine timiditatis gelicidiis torpescunt, C solo verbositatis remedio, animositatem efferunt leoninam. Sunt alii, qui ea quæ internæ indignationis supercilium claudit interius, exteriori evidenter eloquuntur silentio : Nam aliis inferiori morum gradu jacentibus, vel eis parilitate probitatis comparibus, vel etiam elatiori fastigio dignitatis pollentibus, mutuæ collocutionis communicare participium dedignantur: a quibus, si quis interrogationis suffragio verbum expostulet, tanta taciturnitatis intercapedine a quæstione omittetur " responsio, ut eidem hæc nulla cognatione 55 videatur affinis. Alii, suos actus specificare gaudentes, in multitudine singulares, in generalitate speciales, in universalitate adversi, in unitate diversi omnifariam esse laborant. Dum alii namque exercentur colloquiis, isti indulgent silentiis, dum alii lasciviis solvuntur, isti seriis implicari videntur; dum alii seriis implicantur negotiis, isti otiantur lasciviis. Dum alii quadam serenitatis festivitate hilarantur in facie, isti in vuitu quamdam malevolæ severitatis præferunt tempestatem. Alii interioris superbiæ gestus, exterioris gestus exceptione 7 figurant qui tanquam terrena omnia despiciant, supini coelestia suspiciunt, oculos indignanter obliquant; supercilia exaltant, mentum superciliose

supinant, brachia in arcus exemplant. Horum etiam pedes terram sola articulorum contractione delibant. Alii vero sua corpora femineis compositionibus nimis effeminant, qui suorum capillorum conciliorum pectinis subsidio in tanta pace conciliant, ut ne lenis aura in eis possit suscitare tumultum luxuriantis etiam supercilii fimbrias forficis patrocinio demetunt, aut ab ejusdem silva superflua exstirpando decerpunt; pullulanti etiam barbæ crebras novaculæ apponunt insidias, ut nec eadem paululum audeat pullulare : brachia manicarum angustias conqueruntur; pedes in angustis calceorum ergastulis carcerantur. Heu! homini unde isti fastus, ista superbia? cujus ærumnosa est nativitas, cujus vitam laboriosa demolitur pœnalitas, cujus pœnalitatem pœnalior mortis concludit necessitas; cujus omne esse, momentum, vita est naufragium, mundus exsilium: cujus vita aut abest, aut spondet absentiam, mors autem insta!, aut minatur instantiam.

De invidia.

De superbia vero, filia nascitur, quæ maternæ malignitatis hæreditate potitur. Hæc est invidia, quæ continue 310 detractionis rubiginosa demorsione, hominum animos demolitur. Hæc est vermis, cujus morsu morbi data mentis sanitas contabescit in saniem; mentis sinceritas computrescit in cariem; mentis requies liquatur in laborem. Hæc est hospes, qui apud suum hospitem hospitio exceptus, ejus labefactat hospitium. Hæc est possessio, pessime possidens suum possessorem, quæ dum alios detractionis latratibus vexat, sui possessoris animum intestino morsu perfodiens, inquietat. Hæc est invidia, quæ in illos quos vitiorum absorbet infernus, a quibus corporis dotes ratio naturæ proscribit, quos in paupertatem insanæ fortunæ evomit, indignantis suæ detractionis aculeos facit otiari "9. Sed, si quis in torrente divitiarum natat cum Croso, opes spargit cum Cyro, in specie disputat cum Narcisso, animositate tonat cum Turno, Herculi colludit in robore, cum Platone facie ad faciem philosophiam speculatur, cum Hippolyto castitatis speculo sigillatur, in hunc omnes suarum detractionum aculeos expendit. Nam audaciam furori temeritatis assignat, prudentiam animi in fraudis versutias, aut in verbositatis ampullositatem obliquat. Per hujus etiam detractionem, pudor in hypocrisim degenerat. Hæc invidiæ tabes plerosque tabefacit, qui dum alienæ famæ nitorem detrahere conantur, primi suæ probitatis sentiunt detrimenta. His aliena prosperitas adversa, alicna adversitas prospera judicatur. Hi in aliena gratulatione tristantur, in aliena tristitia gratulantur. Isti suas in aliena paupertate divitias, VARIE LECTIONES.

57

D

82 Glossat. 53 Insignitate præsigniunt. * Dividetur. Cogitatione. Ililaritatis festivi57 Conceptione. Labitur. B Non emittit. • Contemplatur.

31 Actor. tate screnantur.

suam paupertatem in alienis divitiis metiuntur. A fitur; si vero hicmalis avaritiæ torporem divitis Isti aut alienæ famæ serenitatem detractionis nu bilo nubilare conantur, aut ejusdem gloriam sola taciturnitate furari. Isti aut pravis interpretationibus alienæ probitatis sinceritatem fermentant, aut veris fermenta falsitatis maritant. Prob dolor, invidia quod monstruosius monstrum? quod damnosius damnum? quæ culpabilior culpa? quæ pœnalior pœna? hæc est erroneæ cæcitatis abyssus, humanæ mentis infernus, contentionis stimulus, anxietatis "aculeus. Qui sunt invidiæ motus, nisi humanæ tranquillitatis hostes, mentalis depræda tionis satellites? animi laborantis vigilia hostiles, alienæ felicitatis excubia? Quid prodest alicui, si ei serenitas fortunæ prosperantis applaudat, corpus etiam purpuramento pulchritudinis hilarescat, mens insuper sapientiæ splendore præfulgeat, cum liventis invidiæ latrocinium, mentis deprædatur divitias? fortunæ prosperantis serenitatem adversitatis vertat in nubila? decorís aurum turpitudinis convertat in scoriam? prudentiæ gloriam degloriet livor inglorius?

Remedia contra invidiam.

B

Si quis tamen livoris rubiginem, invidiæ tineam a mentis thesauro velit proscribere, in alicno dolore suum dolorem inveniat condolendo, alienum gaudium suum faciat congaudendo, in alienis opibus suas penset divitias, in aliena paupertate suam lugeat paupertatem. Si alienam probitatem videas famæ solemniis celebrari, festum præconii C diem nulla facias detractione profestum, sed tuæ declarationis meridie, alienæ probitatis lucerna in commune deducta clarius elucescat. Si quos in titulos alienæ famæ detractionum latratibus videas indulgere, a grege latrantium canum te excipias, aut admonitionis objecto ", detrahentes linguas hebetes, corrosionis dentes conteras, detractionum demordeas morsus.

De adulatione.

Huic prætexato vitiorum symbolo, suæ malignitatis portionem adnectit adulatio. Hujus pestilentia percutiuntur principum laterales, palatini canes, adulationis artifices, fabri laudum, figuli falsitatis. Hi sunt qui magniloqua commendationis tuba in divitum auribus clangunt; qui mellite adulationis favos foras eructant; qui, ut emungant munera, caput divitis oleo adulationis inungunt; prælatorum auribus pulvinaria laudum subjiciunt, qui ab eorumdem palliis aut fictitium excutiunt pulverem, aut tunicam sophistice 311 dep!umant implumem. Isti divitum actus in quos favor famæ conspuit indignantis, suffragiis laudum redimunt mendicatis. Isti penes munera laudes, penes dona favores, penes pretium præconia famæ blandientis constituunt. Nam si in domo divitis prodigalitatis torrens eniteat, adulator in prodigalitatis laudem totus effun

D

63

dum

munus redoleat, adulator avarus in laude commendationis, algescit in munere: sed si munus antonomastice videatur audum tympana postulare, adulationis poeta stylo commendationis turget altiloquo. Si vero muneris pauperics famæ mendicat suffragia, humiliori stylo famæ depauperat digniLatem ; quoniam ubi muneris perorat altitudo, adulator hypocriticas laudes, famas umbratiles, de thesauro sui cordis eructat. Nam si ille pro quo munus eloquitur, tanta fuerit turpitudinis tempestate dejectus, ut in ec vix naturalium donorum fragmenta resultent, ei pulchritudinis prærogativam adulationis poemata somniabunt: minimas pusillanimitatis angustias, magnanimitatis mentientur esse palatia; humiles etiam torpentis avaritiæ latebras, prodigalitatis proferent in excessum; humilitatem etiam plebescentis generis, titulo Cæsareæ nobilitatis mentientur augustam. Quid amplius? Si apud aliquem nulla virtute a vitiis excusatum castrametetur scelerum multitudo ", munus mediator occurrit, laudum mercenarius adulator, superficiali commendationis tunica vitiorum tenuiter colorat aspectum. E contrario vero, si totius decoris meridies alicujus hilarescat in facie, lingua argenteis eloquentiæ resplendeat margaritis, mentis thalamus virtutum fulguret ornamentis, tamen, si adulationis artifex muneris gratiam non exspectet, tantæ honestatis luci cum vitiorum fastigiis, nebulas immiscere laborat. Quid est igitur adulationis inunctio, nisi donorum emunclio? Quid commendationis allusio, nisi prælatorum illusio? Quid laudis arrisio, nisi eorumdem derisio? Nam cum loquela, fidelis intellectus interpres, verbaque fideles animi picturæ vultus voluntatis signaculum, lingua mentis soleat esse propheta, adulatores a voluntate vultum, ab animo verbum, a mente linguam, ab intellectu loquelam, amplo discessionis intervallo diffibulant 65. Plerisque etenim forinseca dealbationis laude arrident, quos interna mentis subsannatione derident, plerosque exterius plausibiliter applaudendo collaudant, quos interius contradictoria derisione defraudant. Foris vultu applaudunt virgineo, intus. scorpionis pungunt aculeo; foris mellitos adulationis compluunt & imbres, intus detractionis evomunt tempestates.

60

Supplical Alanus Naturæ.

Tunc ego continuæ narrationis aurigationem refrenans, dixi: Vellem ut rationabilibus tuæ di sciplinationis propugnaculis contra furiales istorum vitiorum exercitus, meæ mentis roborares oppidulum.

Tune illa:

Remedia contra vitia.
Ne te gulosæ Scylla voraginis

¡VARIE LECTIONES.

61 Corrixationis. * Objectu. 83 Pusillanimi cordis. • Plenitudo. es Disjungunt.

"Fundunt.

Cum in hanc specialis disciplinæ semitam oratio Naturæ procederet, ecce vir subitæ apparitionis miraculo,sine omni nostræ præconsiderationis vexillo, suam præsentiam nostris conspectibus præsentavit. Qui nullius ætatis legi videretur obnoxius, nunc enim juventutis vere pubescebat, nunc maturioris ævi facies seria loquebatur, nunc vultus senectutis sulcis videbatur arari. Qui sicut multimodæ ætatis vicaria facie fluctuabat, sic ejus staturam ancipitem, nunc quantitas minor humilius denumabat, nunc æquilibratæ mediocritatis libramina, staturæ ampliabant inopiam, nunc audaci proceritate quantitatis, giganteis contendebat excessibus. Hujus in facie nulla femineæ mollitiei vestigia resultabant, sed sola virilis dignitatis regnabat auctoritas. Hujus facies nec fletus imbribus compluta, nec risus erat lasciviis serenata,

Cum inter Naturam Hymenæumque quædam colloquii celebraretur festivitas, ecce virgo suæ pulchritudinis aurora blandiens universis, repentina sui adventus præsentia, sui directione itineris ad nostram aspirare videbatur præsentiam. In cujus pulchritudine tanti artificii resultabat solemnitas, ut in nullo naturæ polientis claudicaret digitus. Hujus facies nullius adventitii coloris mendicabat hypocrisim, sed rosam cum lilio disputantem in facie, mistione naturæ mirabili, plantaverat VARIE LECTIONES.

dextera Omnipotentis. Oculi, simplicitatis discipli- A vocabat in regulam. Monile autem sinus excubando

nati modestia, nullius petulantiæ lasciviebant excursibus. Labia proprii retentiva vigoris, nec exhausta suaviis, nec osculis videbantur Veneris sensisse præludia. Hujus tamen faciem desudantem in lacrymas, lacrymarum flumine crederes naufragari. Sertum vero materialiter ex liliis decussatæ insertionis connubio fibulatis, sui capitis arriserat ornamentis. Cignei tamen crinis candor dedignatus liliorum supplicare candoribus, contradictoriam jactitabat albedinem. Vestes etiam suis verioribus albedinis argumentis nivibus conclusissent, nisi pictura varios commentata colores, earum fefellisset albedinem. In his etenim, sub commento picturæ, videbatur intextum, qualiter Hippolyti castitas muro vallata constantiæ, novercalis luxuriæ oppositionibus institit refellendo. Illic Daphnes, ne virginalis feræ jacturam sustineret, fuga Phoebi fugabat illecebras. Hlic Lucretia fracti pudoris dispendium mortis excludebat compendio. Illic in speculo pictusæ, castitatis speculum Penelopem poteram speculari. Et, ut brevi narrationis tramite subterfugienda picturæ multiloquia comprehendam, nullam nativitatis filiam suo commendationis ferculo, depictionis industria defraudavit. Aurei vero sigilli nobilitas, quæ ut jaspidum stellabat siderea multitudo, præfatæ virginis diescebat in dextera. Super sinistram autem residens turtur, sub facie elegiaci carminis, calamitosis ejulationibus, suæ vocis citharam adaptabat. Adolescentularum vero colors, ad itineris solatium et ad obsequiale ministerium, ejus adhærebat vestigiis. Quam postquam Natura prospexit sibi loci proximitate vicinam, solemni occursu ei obviam veniens, salutis proœmio, osculi præludio, amplexus connubio, mentalem foris depinxit affectum; dumque prædictæ virginis in præfatione salutis, nomen enituit, præsentialem agnovi Castitatis adventum.

Adventus Temperantiæ.

B

c

C

vestibulis, manui negabat ingressum. In vestibus, pictura suarum litterarum fidelitate docebat, quæ in hominum verbis debeat esse circumcisio, quæ in factis circumspectio, quæ in habitu mediocritas, quæ in gestu severitas, quæ in cibis refrenatio oris, quæ in potu castigatio gutturis. Præfatam igitur virginem pedissequarum paucitate vallatam, festinæ obviationis applausu natura suscipiens, multiplici osculorum epilogo, specificataque salutationis 314 auspicio, suæ dilectionis cumulum figuravit; expressaque proprii nominis expressio, Temperantiæ favorabilem ingessit adventum.

Adventus Largitatis.

Cumque amicæ salutationis munere Natura ve.. neraretur præsentiam Temperantiæ, ecce mulier cujus pulchritudinis adjuta fulgore materialis dies, serenioris vultus specicm jactitabat, iter festinando maturans, ad nos sui gressus lineas visa est ordinare. Hujus statura dedignata pauperiem, humanæ staturæ regulam evadebat. Hujus caput non in terram humiliando depressum, faciem faciebat encliticam, sed erecta cervice ad superna suspendens intuitum, ad altiora visus legebat excursum. Hujus speciem Natura expolitione limata exsculpsit, ut in ea sui artificii industriam posset admirari. Diadema vero, non operis insignitate materiæ redimens paupertatem, nec ejusdem nobilitate materiæ vilitatem recuperans, sed in utroque singularem referens monarchiam, sine morsu peremptoriæ proprietatis ardebat in capite. Aureus tamén crinis gratiori igne flammantior, aureo diademati indignando videbatur præstare subsellia: qui nec forficis apocopatus industria, nec in tricaturæ manipulos colligatus, sed pigressiori excursione luxurians, limites humerorum transgrediens, terræ videbatur condescendere paupertati. Brachia, non brevitatis damnata pauperie, sed proceritatis excursu fluentia, non retro reciproca, sed in anteriora erederes transitura; manus, nullius complosionis arctationis reciproca, sed large expositionis explicatione productiles, largiendi affectabant officia. Vestes etiam ex aureis, sericisque filis insertionis osculo conjugatis materiam sortientes, ut a materiæ generositate operis commendata subtilitas, tanti artificii gratulabatur insignibus, ut non materialem, verum etiam cœlestem manum operi crederes insudasse. In quibus, imaginaria picturæ probabilitas sophistico procurationis suæ præstigio, homines notorio avaritiæ crimine laborantes, anathematis damnabat opprobrio; largitatis vero filios fama præconiis titulatos, benedictionis gratia compensabat. Præfata igitur mulier solo asseclarum vallata ternario, cum sui gressus maturationi insisteret, ecce, Natura celebri occursu illius amicans incessus, osculum salutatione dimidians, salutationem osculo syncopabat. Ejus formæ specialis insignitas, habiVARIE LECTIONES.

Cumque Natura eidem festivitate collocutionis applauderet, ecce matrona regulari modestia disciplinans incessum, ad nos videbatur sui itineris tramitem lineare. Hujus statura mediocritatis erat circumscripta limitibus. Etas vero meridianam tendebat ad horam, vitæ tamen meridies in nullo D pulchritudinis obviabat amori "; ruina etiam senectutis, crinem suis nivibus tentabat aspergere, quem ipsa virgo humerorum spatio inordinaria fluctuatione non permiserat juvenari, sed sub disciplina ejus cogebat excessum. Vestes nec nobilis materiæ superbire gloria, nec vilitatis videbantur deflere jacturam; sed mediocritatis obedientes canonibus, nec nimiæ brevitatis decurtatione truncalæ, a terræ superficie peregrinantes evaserant, nec portionibus superfluis terræ faciem tunicabant, sed cam brevi osculi degustatione libabant: zona namque tunicæ moderando decursum, enormitatem re

Bruma.

tus specificati curialitas, gestus individualitas, Lar- A in me finem proprium consecuta, prout valeo bragitatis dum promulgarent adventum, nomen in salutatione resultans, ejusdem rei fidem a nube dubitationis excepi.

chium meæ potestatis extendere, eos vindicta vitio respondente percutiam. Sed quia excedere limitem meæ virtutis non valeo, nec meae facultatis est, hujus pestilentiæ virus omnifariam exstirpare, meæ possibilitatis regulam prosecuta, homines prædictorum vitiorum anfractibus irretitos anathematis cauteriabo charactere.

Genium vero qui mihi in sacerdotali ancillatur officio, decens est suscitari, qui eos a naturalium rerum catalogo, a meæ jurisdictionis confinio, meæ judiciariæ potestatis assistente præsentia, vestræ assensionis conveniente gratia, pastorali virga excommunicationis eliminet. Cujus legationis Hy. menæus erit probatissimus exsecutor; penes quem B stellantis elocutionis astra lucescunt, penes quem examinatoris consilii locatur armarium.

Cum Hymenæus, prætaxatæque virgines in Naturæ facie, intestinæ conquestionis faciem exemplarent, internique doloris ideas in forinseca la crymationis icones producere molirentur, ecce Natura verbis verba præveniens, ait: O soìa humanæ enebrositatis luminaria, occidentis mundi sidera matutina, naufragorum tabule 'speciales, Portus mundialium fluctuum singulares! radicatæ cogni- D tionis maturitate cognosco quæ sit vestri conventus ratio, quæ adventus occasio, quæ lamentationis causa, quæ doloris exordia. Homines etenim sola humanitatis specie figurati, interius vero belluinæ enormitatis deformitate dejecti, quos humanitatis chlamide doleo investisse, a terrenæ inhabitationis patrimonio vos exhæredare conantur, sibi terrenum funditus usurpando dominium, vos ad cœleste domicilium repatriare cogentes. Quoniam ergo res mea agitur, cum familiaris paries inflammatur incendio, vestræ compassioni compatiens, vestro dolori condolens, in vestro gemitu meum lego gemitum, in vestra adversitate meum invenio detrimentum. De contingentibus igitur nihil omittens.