Testamento: Fecit Moyses sicut præcepit ei Domi- A vel sapientia, unde: Ego quasi vitis fructificavi, etc. nus. Dicitur etiam effectus rei, unde et herbæ et lapides dicuntur magnas habere virtutes, id est effectus. Dicitur perfectio virtutis, unde David: Ne projicias me in tempore senectutis meæ, cum defecerit virtus mea. Vel virtutes dicuntur ibi virtuosi; virtus etiam aliquando dicitur fortitudo, secundum quod distinguitur inter prudentiam, temperantiam, virtutem et justitiam. Vis, proprie. Dicitur violentia, unde solet dici: Iste intulit mihi vim. Dicitur correctio divina, unde in Cant. Isaiæ: Domine, vim patior. Dicitur insultus peccati, unde in persona pœnitentis ait: Domine, vim patior, id est insultum peccati. Viscera, proprie. Dicuntur hi qui spiritualibus sacramentis in Ecclesia deserviunt, unde Job in persona Ecclesiæ ait: Et effudit viscera meu. Quid enim aliud per viscera sanctæ Ecclesiæ debemus intelligere, nisi eorum mentes qui ejus quædam mysteria in se continent. Sed antiquus hostis cum quosdanı qui interioribus sacramentis deservire videbantur, ad sæcularia negotia pertrahit, ejus procul dubio viscera in terram fundit, quia illos in rebus infimis conculcat, qui prius in occultis ac spiritualibus latebant. Dicitur cor humanum, unde David : Et spiritum 1 meum innova in visceribus meis. Dicitur compassio, ...e legitur: Commota sunt viscera ejus. Dicuntur interiora, unde Habac. de idolo ait: Et spiritus non est in visceribus ejus. Vitrum, proprie. Dicitur perspicacitas ingenii, unde in Job dicitur : Non adæquabitur ei aurum vel vitrum, id est sapientiæ Dei non potest comparari sapientia humana vel perspicacitas ingenii. Dicitur cordis puritas. Nam si ex cæteris metallis conficitur vas aliquid, quidquid intrinsecus ponitur, exterius minime videtur; in vitro autem quidquid interius ponitur totum perspicitur, et ideo per vitrum cordis puritas designatur; unde Joannes: Ipsa vero civitas aurum mundum simile vitro mundo. Dicitur puritas fidei quam sancti tenentes manifestant etiam ore, et sic potest exponi : Ipsa vero civitas, etc. Villa proprie. Dicitur prædicator, unde in Cant.: Sicut vitta coccinea, labia tua. Prædicator vitta B dicitur, quia fluxas cogitationes in cordibus hominum suis prædicationibus ne defluant restringit et ne cordis oculos premant. Viscus est idem quod glutinum. Dicitur etiam reti- C naculum pravæ consuetudinis, unde solet dicit quod aliquis detinetur visco pravæ consuetudinis. Visio est perceptio alicujus rei, mediante visu, et hæc visio dicitur corporalis. Dicitur imaginatio, unde Daniel de Nabuchodonosor ait : Somnum tuum et visiones capitis tui, et hæc visio dicitur imaginaria vel spiritualis. Dicitur exstasis qua homo rapitur ad contemplationem coelestium, unde: Visio Isaia prophetæ, et hæc dicitur intellectualis vel mentalis prima dicitur primum cœlum, secunda tertium; unde Paulus: Scio hominem raptum usque ad tertium cœlum. Visitare, proprie. Notat sanare, unde in Cant. : Visitavit nos Oriens ex alto. Dicitur corrigere, unde D David: Visitabo in virga iniquitates eorum. Notat elia damnare, unde Dominus de damnandis ait: Et post multos dies visitabuntur. Vita, proprie, unde Job: Militia est vita hominis super terram. Dicitur gratia, unde Ezechiel: Vita vivel et non morietur. Dicitur æterna beatitudo, unde in Evangelio: Procedent qui bona fecerunt in resurrectionem vitæ. Dicitur resurrectio, unde David: Vitam petiit a te et tribuisti ei, id est resurrectionem; unde et Christus de seipso ait: Ego sum via, veritas et vita. Dicitur etiam divina natura, unde in Evangelio: Sicut Pater habet vitam in se, etc. Vitis, proprie. Dicitur Christus, unde in Evangelio Ego sum qui sum vitis vera. Dicitur Ecclesia Vitula, proprie. Dicitur etiam decem tribus, unde Oseas vocat Ephraim vitulam doctam diligere trituram, quia populus Israel assuetus erat sustinere tribulationes et pressuras. Civitas Segor apud Isaiam dicitur vitula consternans, quia tertio motuterræ corruit. Dicitur mens carnalis, unde propheta sub Ephraim specie ait: Vitula docta diligere trituram, etc. Vitula enim trituræ laboribus assueta, plerumque ad eumdem laboris usum etiam non compulsa revertitur. Ita pravorum mens hujus mundi servitiis dedita et rerum temporalium fatigationitus assueta, etiam cum sibi libere vacare liceat, subesse tainen terrenis sudoribus festinat et usu miseræ conversationis trituram laboris quærit, ita ut a jugo mundanæ servitutis cessare non libeat etiamsi liceat. Vitulus, proprie. Etiam dicitur Christus, unde legitur de patrefamilias quod prodigo filio redeunti obtulit vitulinn saginatuin. Dicitur oratio, unde: Reddamus Deo vitulos labiorum nostrorum. Dicitur sanctus, impinguatus adipe virtutum, unde David: Et comminuet eos tanquam vitulum Libani. Dicitur novus populus a jugo legis et a peccato alienus, unde Psalmista: Tunc imponent super altare tuum vitulos, id est angeli messores novos populos super aliare, id est cœlestem Jerusalem. Dicitur prædicator qui Ecclesiam mugitibus, id est prædicationibus implet; unde secundum aliam expositionem : Tunc imponent majores, scilicet apostoli; vitulos, id est prædicatores; super altare tuum, id est Ecclesiam. Vivere aliquando notat vitam temporalem vel corporalem; unde legitur in quadam oratione: In que vivimus, movemur et sumus. Aliquando notat vitam spiritualem, unde Paulus: Vivo ego jam non ego. Notat causam vitæ præstare, unde sequitur: Vivit vero in me Christus. Dicitur æterna beatitudine frui, unde Dominus: Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vivet. Notat æternaliter esse, unde : Vivit Dominus; et alibi: Vivo ego propter Patrem. Omnia dicuntur vivere Deo per cognitionem, Arbor etiam dicitur vivere, id est virere; unde in bomilia: Vivunt non per arimam sed per viriditatem. Notat in memoria esse, unde Priscianus de Virgilio ait: Virgilius qui A immunditia peccati, unde dictum est quod peccascripsit Bucolica vivit, id est in memoria. Vocalis, id est sonorosus, unde poeta ait: Vocalis Orion. Dicitur fittera quæ per se sonum facit, unde grammaticus distinguit inter vocales et consonantes Vocare, proprie. Notat de non esse ad esse producere, unde Apostolus: Qui vocat ea quæ non sunt tanquam ea quæ sunt, Notat prædestinare, unde : Qui vocat ea quæ non sunt, id est qui prædestinat gentes quæ non videntur esse per idololatriam tanquam ea quæ sunt, id est Judæos qui videntur esse per legis observationem. Notat gratiam infundere, unde Qui vocat ea quæ non sunt, id est ita infundit gratiam suam gentibus sicut Judæis. Notat inspirare, unde Apostolus: Quos vocavit, hos et prædestinavit. Volare proprie. Notat ineffabiliter ad cœlestia ascendere, unde David: Volavit super pennas ventorum. Notat citissime famam Christi ad universos transire, unde secundum aliam expositionem Christus dicitur volasse, id est famam ejus citissime per universum orbem promulgatam esse, unde et fama dicitur volare, et Virgilius ait: Fama volai. lor est quasi sus in volutabro luti, etc. Vomer, proprie. Dicitur etiam prædicator, unde legitur quod prædicator vomere suæ prædicationis scindit cerda auditorum. Vomitus, proprie. Dicitur apostasia vel recessus a Deo vel a fide, unde dicitur quod Christianus labens in mortale peccatum est quasi canis reversus ad vomitum. Votum, proprie. Dicitur oblatio qua sanctus se offert Deo, unde David: Vota mea Domino reddum, et hoc coram omni populo ejus, ut exemplum capiat. Dicitur voluntas qua sanctus vult se offerre Deo per passionem, unde sic potest exponi prædicta auctoritas, quasi diceret: Accipiam calicem quod est B in voto meo, id est in desiderio, et postea reddam in ipso actu vota mea. Dicitur etiam votum ipse sanctus, qui se offert Deo, unde in Psalmo : Vota mea, etc., quasi diceret: Sacrificabo hostiam laudis, utique sic quod reddam Domino vota mea, id est me ipsum, quia sum imago ejus, imago enim reddenda est Deo, juxta illud Domini dicentis in Evangelio: Reddite ergo quæ sunt Cæsaris Cæsari, et quæ sunt Dei Deo. Dicitur mentis devotio, uude David: Inmola Deo sacrificium laudis, et redde Allissimo veta tua, id est mentis devotionem. Volucris vel volucer, proprie. Dicitur diabolus, unde Dominus: Volucres cœli comederunt illud. Dicitur superbus, unde: Volucres cœli et pisces maris. Dicitur vir contemplativus, unde: Volucresque cœli latent, sapientia Dei subaudi. Dicitur mens spiritualis, unde in Evangelio: Cui simile est regnum Dei, etc. grano sinapis, quod acceptum C homo misit in hortum suum, et crevit et factum est in arborem magnam, et volucres cœli requieverunt in ramis ejus. Ipse est granum sinapis qui in horti sepultura plantatus arbor magna surrexit. Granum fuit cum moreretur, arbor cum resurgeret; hujus arboris rami sunt prædicatores, in cujus ramis volucres coeli requiescunt, quia sanctæ animæ, quæ quasi quibusdam virtutum pennis æternorum cogitatione se sublevant, ex eorum dictis et consolationibus ab hujus vitæ fatigatione respirant. Vox, proprie. Dicitur evidentia, unde Dominus Pa ter ad Cain in Gen.: Vox sanguinis fratris tui, etc. id est evidentia effusi sanguinis. Dicitur sonus in aere formatus, qui dictus est vox Patris qui insonuit: Hic est Filius meus dilectus. Dicitur præceplum, unde in Evangelio Christus de suis ait: Et vocem meam audient. Dicitur desiderium electorum qui desiderant salutem hominum, unde Joannes in Apoc. Et audivi vocem magnam de cœlo. Dicitur Joannes Baptista, unde in Evangelio: Vox clamantis in deserto, quia, sicut vox præcedit verbum, sie Joannes præcessit Christum. Dicitur attestatio, unde David: Abyssus abyssum invocat in voce cataraclarum tuarum, id est Vetus Testamentum consonat Novo, prout attestantur prophetæ et apostoli qui per cataractas sunt significati. Dicitur contractio, unde David : Elevaverunt flumina, Domine, etc., a vocibus aquarum multarum. Dicitur prædicatio, unde in Voluntas id est quod subjacet voluntati. Dicitur divina natura, unde legitur: Voluntati ejus quis resistet? Dicitur effectus voluntatis divinæ, unde Christus: Non veni facere voluntatem meam. Dici- D Cant. : Vox turturis audita est in terra nostra; : tur subjectum voluntatis divinæ, unde in Evangelio Fiat voluntas tua. Solet etiam distingui triplex Christi voluntas. Voluntas divinitatis qua immutabiliter voluit mori; voluntas ratiomis qua constanter voluit mori; voluntas sensualitatis, qua voluit non mori, unde ipse ait: Pater, si fieri potest, transeat a me calix iste! Voluntas etiam dicitur proprie. Dicitur motus voluntatis secundum quod solet dici Hæc est mea voluntas, quasi dicat, ad hoc moveor. Voluptas, id est delectatio. Dicitur etiam æterna beatitudo, unde David: Inebriabuntur ab ubertate domnus tuæ, et torrente voluptatis. Volutabrum, id est involutio luti. Dicitur etiam surge, amica mea. Vulnerare, proprie. Notat incarnationis Christi causam esse, unde in Cantico: Vulnerasti cor meum, soror mea; verba sunt Christi, quasi dicat ad Eclesiam Pro amore tuo carnem assumpsi. Notat infidelibus amorem terrenum exstinguere, unde Percusserunt me et vulneraverunt me; noc dicit Ecclesia de prædicatoribus qui in cordibus fidelium exstinguunt amorem terrenum. Vulnus, proprie. Dicitur reatus sive macula animæ, unde ait Augustinus quod si possemus intueri vulnera animæ, inveniremus graviora vulneribus corporis, et alibi in Isaia: Vulnus et livor et plaga tumens non est circum.iaata. Dicitur eterna damua tio, unde in Apoc. Et factum est vulnus sævum A clesiæ, unde David: Vultum tuum deprecabun:ur `ac pessimum in homines. Dicitur etiam compunctio, unde dicitur: Sagittæ Christi, id est sententiæ sacræ Scripturæ, penetrant animam ad vulnera. Vulpes, proprie. Dicitur hæreticus, unde : Capite nobis vulpes. Dicitur Herodes tetrarcha propter sui fraudulentiam, unde Dominus: Dicite pulvi illi Non capit prophetam perire extra Jerusalem. Dicuntur etiam homines fraudulenti, qui in fraudibus suis delectantur quas absciderunt in corde, ande in Evangelio: Vulpes foveas habent. Vultur, proprie. Dicitur etiam Christus propter subtilitatem visus: Semitam ignoravit avis, nec intuitus est oculos vulturis; hoc dicitur de diabolo, qui ignoravi semitas Christi, id est quomodo per vias suæ humilitatis hominem erexit, et qua ratione asumpserit humanitatis indumentum. Vultus, proprie. Dicitur præsentia, unde Psalmista Adimplebis me lætitia cum vultu tuo, id est cum præsentia tua, cum nibil aliud desiderem quam præsentiam tuam, id est videre te facie ad faciem, sicuti es. Dicitur ratio, unde David : Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine; hic vultus dicitur ratio; quia [sicut] per vultum habetur notitia de homine, ita per rationem de Deo. Dicitur Filius Dei per quem cognitus est Pater, unde in Psalmo Signalum est super nos lumen vultus tui, Domine, id est sapientia Filii tui signata est super nos, id est impressa superiori parti nostræ, id est animæ. Dicitur conformitas fidelium vel unitas Ec omnes, id est conformitatem tuam, o Ecclesia, ne extra positi faciant; sed in vultu sponsæ, id est in unitate Ecclesiæ. Vultus namque Ecclesiæ prodest eleemosynas facientibus, ne extra nidum Ecclesiæ faciant. Dicitur ira Dei, unde David: Vultus autem Domini super-facientes mala, id est voluptuosos, vindicta videlicet. Dicitur potentia Dei qua dignis innotescit, unde David: Æquitatem vidit vultus ejus. Dicitur affectus vel animus humanus, unde in Samuele : Vultus ejus non sunt amplius in diversa mutati. Dicitur cognitio divina, unde David; De vultu judicium meum prodeat, verba sunt Christi ad Patrem loquentis, id est, secundum ea quæ agnoscis in me, quia nullum peccatum habeo, in me B videatur provenisse; non secundum dispositionem Judæorum, quod patet esse factum in resurrectione, quando præter eorum opinionem resurrexit. Vulva, proprie. Dicitur etiam culpa latens, unde Job: Quare non in vulva mortuus sum ? Culpa enim latens occulte peccatorem concipit, et reatum suum adhuc in tenebris abscondit. Est ergo sensus : Quare non in vulva mortuus sum, id est in occulta perpetratione peccati cur a carnis vita mortificari nolui. Dicitur abyssus terræ, unde Job: Quis conclusit ostiis mare quando erumpebat quasi de vulva procedens, etc. Dicitur charitas Ecclesie in qua conversi concipiuntur et nascuntur, dum fidei rudimenta suscipiunt, unde Psalmista : Alienati sunt peccatores in vulva, etc. Z ris, unde dicitur: Zelus meus recessit a le. Zelare significat nimio amore uxorem diligere, C scientiam. Dicitur correctio, quæ est signum amounde legitur in passione sancti Clementis: Zelatus sum uxorem meam. Notat invidere, unde David : Noli æmulari in malignantibus, neque zelaveris facientes iniquitatem, id est non invideas facientibus iniquitatem. Notat etiam imitari, unde secundum aliam expositionem : Neque zelaveris facientes iniquitatem, id est non imiteris. Deo autem gratias qui dedit nobis victoriam per Jesum Christum Dominum nostrum. Zelotes. Dicitur ille qui nimio amore diligit uxorem. Dicitur etiam Deus zelotes, quia maxima signa charitatis exhibet hominibus, unde in lege : Ego sum Deus zelotes. Zelus, proprie, est invidia, unde David: Zelus domus tuæ comedit me, id est Judæa quæ de bet esse domus tua ex invidia occidit me. Dicitur amor, unde sic potest exponi prædicta auctoritas : Zelus domus tuæ comedit me, id est ex amore quein habebam erga Synagogam subjeci me passioni et morti. Dicitur naturalis dilectio qua simplices inter Judæos putaverunt se obsequium præstare Deo Christum morti exponendo; unde Paulus de ipsis loquens, ait: Zelum legis habent, sed non secundum D Zephyrus est nomen venti et nomen dei; utrumque habetur in Ovidio, magis (sic) Metamorphoseos. Zeta est nomen litteræ. Dicitur vestibulum domus, unde in passione beati Thomæ legitur: Faciam tibi zelas hiemales et zetas æstivales. Dicuntur deambulatoria secundum quosdam, dicuntur thalami secundum alios. Zizania, proprie. Dicuntur etiam mali, unde in Evangelio: Colligite zizania ad comburendum. Zona, proprie. Dicitur etiam secretum, unde in Evangelio: Non habeatis æs in zonis, id est abs. conditis sapientiam. Dicitur etiam zona, quia constringitur, et significat continentiam sicut habetur in Apoc.; ait enim Joannes quod ille qui apparuit ei habebat zonam auream ad pectus. Zyma proprie dicitur fermentum. Dicitur etiam malitia, unde in quadam prosa : Zyma velus expurgetur, Ut sincere celebretur Nova resurrectio Unde etiam Apostolus: Expurgate velus fermen lum. Expliciunt Distinctiones dictionum theologicalium a magistro Alano editæ. INDEX ANALYTICUS RERUM ET VERBORUM QUÆ IN OPERIBUS ALANI DE INSULIS CONTINENTUR. Revocatur Lector ad numeros crassiores textui insertos. Accusatores hominum tres erunt in judicio, 98. Acedia. Exhortationis contra acediam themata, 63. Adam filius Dei fuit, 207. Adam arbori comparatur, Adolescens quam viam quis tenuerit, eam servabit etiam Adulationis descriptio, 311. Adulationis maliguitas, Adversitatis fluvius, 598. Adversitates fortunæ æquo Advocatus, seu causidicus, vel orator, 109. Ad advo- Ægyptus vitiorum, 71. Aeris regio suprema describitur, 362. Affectus rectitudo in quo consistat, 179. Affectus sup- Ager coli debet, ut fruges ferat, 434. Ager sterilis co- Alæ cherubim. Liber de sex alis cherubim, Alani esse Alanus. De Alano ejusque doctrina, illustrium viro- cherubim, 169, 170. Alanus, anti Claudianum suum ma- Albigenses et Waldenses resuscitarunt bæreses anti- Album potest fieri nigrum; non autem, de albo fit ni Alleluia unicum cantatur in Paschate, Sabbato sequenti Alteratio quid sit, 244. Alteritas quid sit, ibid. Amana, sive Taurus mons, quid mystice designet, 25. Amatoria verba spiritualiter interpretenda sunt, 159. Ambulationis mystica acceptio, 147. Amici debent esse unanimes, 431. Amicorum omnia Amicitiæ veræ proprietates, 147. Amicitiæ perfectæ Amer. Vide Dilectio. Amoris descriptio eleganti car- Angeli in cœlo creati sunt, 212. Angeli creati sunt in geli vigiles sunt Ecclesiæ, 19. Angelus custos unicuique Anima. Vide Spiritus. Animam solus Deus creare po- Animalium terrestrium recensentur species, eorumque Animositas, vocatur cornipes, 407. Anui quatuor tempora humanæ vitæ comparantur, Annuntiatio B. Mariæ. De annuntiatione B. Mariæ, ha- Anticlaudianus. In Anticlaudiani libros nova præfatio, Apostoli cur sic vocati, 258. Apostoli magistri sunt Aquæ tribulationes designant, 47. Aquæ in vinum con- Aquilo diabolum designat, 28. Aquilo superbiam desi- Arborum diversa constitutio, 287. Arborum in vere Arca Noe typus Christi, 150. Arca fœderis, typus est Arcturus constellatio eadem est cum Ursa, 130. Eccle- Arcus judicium significat, 124. Aristoteles est obscurus, 347. Obscuritatis ratio, ibid. Arma spiritualia virtutum, 403. Arma lucis quæ? 117. Aromaticis speciebus comparantur virtutes Mariæ, 27. Ars prædicatoria docetur, 515 et seq. Artes liberales Ascarides, species est vermis, de genere lumbrico- Ascensus Christi multiplex, 151. Astra et elementa Deo obediunt, 96. Astronomia sub typo virginis describitur, 336. Ejusdem Auctoritas conservanda apud subditos, 426. Auctorita- Auditorum benevolentia quomodo capianda, 54. Audi- Augmentationis duæ sunt species, 211. Aureola quid sit, 149. Auriga naturæ quis dicatur, 287. Auriga prudentie est Auris, cordis est janua, 423. Aurisia, seu Avidentia, 245. Aurum non omne est quod splendet, 426. Avaritia, 61. Exhortationis contra avaritiam, themata Avium in vere cantillatio pulchre describitur, 289. Axim in curru Prudentiæ conficit Logica, 350. Eidem B Babylon typus mundi, 155. Bacchi latria quid? 59. Bacchi latría vocatur Ebrietas Baptismum omnino rejiciunt quidam hæretici, 233. Re- Barbarum diversitas taxatur, 212. Beata Maria. Vide Maria. Beatitudo hujus vitæ in quo Bellum carnis et spiritus quomodo sedandum, 75. Bel- Benefactores honorandi et colendi, 428 Bis dat qui cito dal, 431. Boelius laudatur, 347. Bonorum Fortunæ inconstantia, 397. Rona terrena, Botrus Christus est, 10. Botri virtutes et effectus, 49. Brachia desiguant opera, 47. Brachia Charitatis, 10. Butyrum designal sensum tropologicum sacræ Scri- C Calamites, ranæ species est, 98. Calamites, canibus Calceamenta, affectus et profectus sunt, 59. Calcea- Campus, humana Christi natura est, 12. Cancelli, doctrinam designant obscuram, 16 Canis in sterquilinio suo multum valet, 428. Canis be- Canon pœnitentialis antiquns, de homicidio voluntario, Capilli, cogitationes designant, 35. Capillorum compo- Capreæ et linnuli, doctores sunt, 20. Caprea et bin |