Obrazy na stronie
PDF
ePub

Quid deceat, quid non; quo virtus, quo ferat error. Scribendi recte sapere est et principium et fons: Rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae; Verbaque provisam rem non invita sequentur. Qui didicit, patriae quid debeat et quid amicis; Quo sit amore parens, quo frater amandus et hospes;

rhetoricos Ciceronis diligenter legit. Simillimus hic est Ciceronis locus de Oratore II, 28. Si, cum ego hunc oratorem crearo, aluero, confirmaro, tradam eum Crasso ad vestiendum et ornandum. Idem II, 87. Sed haec ars tota dicendi habet hanc vim, non ut totum aliquid pariat ac procreet, verum ut ea, quae sunt orta iam in nobis et procreata, educet atque confirmet. Quintilianus Instit. Orat. Prooem. I. alere facundiam, vires augere eloquentiae. Auctor ad Herennium IV, 43. aluit haec me, produxit ad hanc aetatem, muniit bonis legibus.

Verbaque provisam rem non invita sequentur. Rem tibi poterunt ostendere, rem provisam verba sequentur, tam odiosa est eiusdem substantivi sine ulla vi repetitio, ut mirer summopere, inventum esse ex tanto interpretum numero neminem, qui reprehenderit. Ea nimirum est vis consuetudinis. Caecutimus vel ad turpissima vitia. Quanti erat laboris hoc vitium leni transpositione tollere! Legamus: ille profecto Reddere personae scit convenientia cuique, Verbaque provisam rem non invita sequentur. Qui didicit, patriae quid debeat et quid amicis. Hoc praeceptum non

est verum. Qui didicit quid ipse patriae debeat, non ideo novit quid alii debeant. Si non didicerit patriam ab aliis alia postulare officia, et quid in suo quisque vitae genere et conditione debeat, ille alios ex se metietur, et nunquam convenientia cuique personae reddet. Licuitne Tarquinio Superbo regnum armis recuperare? Brutus cogebatur filios interficere? Coriolanus, Manlius Capitolinus, Manlius Imperiosus, Decii, ne alios memorem, quo modo sese erga patriam gessere? Hocne; quod fecerunt, patria postulabat? Aliane tempora, aliae res, alia postulant officia? Haec scire debet poeta de aliis, ut scire debet, quomodo pater sit amandus, de qua re quaestio oriri potest, ut in Manlio et Pomponio tribuno plebis scire debet, quod sit officium senatoris, iudicis, quod imperatoris. Ego Horatium scripsisse coniicio: Qui didicit patriae quid debeat et quis amicis. Quis separatum est a quid. Vulgare erat quid quis debeat. Ita poetae saepe facere solent. Horat. Serm. I, 4. ne patriam rem Perdere quis velit. II, 8. Quam si cum lumbis quis edit: de quo pauca annotavit Bentleius ad huius Epistolae vs. 461. Pro quid, ut in aliis, ita in MS. Brenckmanni erat

Quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae Partes in bellum missi ducis; ille profecto Reddere personae scit convenientia cuique. Respicere exemplar vitae morumque iubebo Doctum imitatorem, et vivas hinc ducere voces.

quod. Unde etiam legi posset: Qui didicit quod quis patriae, quod debet amicis. Sed alterum melius.

ut

In bellum missi ducis. Magis, credo, Latinum est, dux ad bellum mittitur, qui prae est imperio, bellum perpetret. Livius XLII, 49. Consulem ad bellum mittant. Quintil. Instit. Orat. XI, 1. illum a senatu missum non ad bellum, sed ad frumentum coemendum. Aurelius Victor Vir. Illustr. XXXIV, 5. ne Fabius solus ad bellum mitteretur. Ideo Ovidius Fast. II, 235 pulchre scripsit: Una dies Fabios ad bellum miserat omnes. nam trecenti illi, singuli merebantur duces fieri. Adde alia exempla apud Cortium ad Lucanum VIII, 301 et 390, qui significationem non distinxit. In bellum et bella mittuntur etiam illi, qui mittuntur ut pugnent, non semper duces: et bellum saepe significat proelium.

Et veras hinc ducere voces. Et veteres editiones, et omnes Statii, Cruquii, Pulmanni, Bersmanni, nostrique codices: Respicere exemplar vitae morumque iubebo Doctum imitatorem et vivas hinc ducere voces. Acron MS. et editiones Venetae. Vivas, veras. Postea vero in contextum recepta est vox veras; et inverso ordine Acron Fabricianus, veras, vi

vas. Veras quidem voces saepius apud scriptores legas: Lucretius III, 57. Quo magis in dubiis hominem spectare periclis Convenit, adversisque in rebus noscere quis sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eliciuntur; et eripitur persona, manet res. Lucanus I, 500. Si licet, et ius est veras expromere voces. Ovidius Rem. Amor. 125. Aggrediar melius, tunc cum sua vulnera tangi Iam sinet, et veris vocibus aptus erit. Ammianus Marcellinus XXV, 7. Exploratorum profugarumque veris vocibus docebatur. Manilius lib. III. Huc ades, o quicunque meis advertere coeptis Aurem oculosque potes, veras et percipe voces. Virgil. Aen. I, 413. Quid natum toties crudelis tu quoque falsis Ludis imaginibus? cur dextrae iungere dextram Non datur, et veras audire et reddere voces? In his locis palam est, veras accipi non falsas, non fictas, non compositas, non fucatas, ñon mendaces. Atqui hoc minime hic voluit Horatius. Qui enim vitae et morum exemplar respicit, ut cuique personae convenientia sciat reddere, saepe in usu veniet, ut non veras voces sed falsas, fraudulentas promat, ubi aut Sycophantae Phormionis, aut veteratoris Syri vel Davi personam in

[ocr errors]

Interdum speciosa locis morataque recte

ducit. Quare melius est, ut membranarum lectionem servemus, vivas voces; quales scilicet ipse Syrus aut Phormio, vel cuiuscumque conditionis alius, vivus loqueretur. Noster Serm. I, IV, 53. numquid Pomponius istis Audiret leviora, pater si viveret? Ergo ardens stomachansque in Comoedia pater similibus verbis in scena irascetur, ac cum in vita verus non personatus pater, non poe

tae,

quanti eam aestimaret, sibi donari nolle talem vivum verumque. Nolim tamen ad hoc exemplum veras voces hic adoptare; cum quia in ambiguum, ut vidimus, incidit oratio, tum quia scripti quos sciverim omnes reclamant. BENTLEIVS.

In plerisque MSS. habetur vivas, etiam in Brenckmanniano. Neque veras sententiae convenit. Poeta, qui docte imitari vult vitam et mores in Comoedia, respicere debet exemplar, vitam et mores alicuius, quem vitiis ante omnes notabilem et ridiculum putat. Socrates fuit exemplar Aristophani. Tale exemplar sine dubio ante oculos habuit Graecus poeta, ex quo Plautus Aululariam composuit. Molierii Tartufum fictum esse nomen, veram autem personam constat; unde iocus ex ambiguo, de aedile, qui Tartufi erat ipse exemplar, eamque fabulam agi non patiebatur: » spectatores Tartufum hodie non habebunt. Aedilis agi non vult." Eleganter Boilavius Art. III, 353. Chacun, peint avec art dans ce nouveau miroir, S'y vit avec plaisir, ou crût ne s'y point voir. L'avare, des premiers, rit du tableau fidéle D'un avare souvent, tracé sur son modêle. Et mille fois un fat, finement exprimé, Méconnut le portrait sur lui même formé. Iam Molierius, exemplar suum secutus, Tartufum sic fecit loquentem, ut exemplar loqui solebat: tribuit Tartufo veram orationem. Statim obscurum est et ambignum: tribuit veras voces, hac sen-

sed sua et viva voce filium obiurgat. Quintilianus II, 2. Licet enim satis exemplorum ad imitandum ex lectione suppeditet, tamen viva illa, ut dicitur, vox alit plenius; praecipueque eius praeceptoris, quem discipuli et amant et verentur. Seneca Controv. I, de Cicerone loquens: Et quod vulgo de alio dici solet, sed de illo proprie debet, potui vivam vocem audire. Sic Luciano uyuyos lóyos vivus animatusque sermo. Cum autem exemplar et imitatorem et ducere dicit Noster, a pictura similitudinem ducit. Virgil. VI, 849. Credo equidem, vivos ducent de marmore vultus. Statius Silv. 1, 5. Vidi artes, veterumque manus, variisque metalla Viva modis. Scio equidem in pictura vivum perinde fere esse ac verum. Plinius XXXV, 33. Gladiatorum omnium veris imaginibus redditis. Et 35. Plastem Posim, a quo facta poma et uvas, ut non posses discernere a veris. Et c. 8. Tabula pastoris senis cum baculo: de qua Teutonorum legatus respondit, interrogatus

Quod sit conscripti, quod iudicis officium, quae Partes in bellum missi ducis; ille profecto Reddere personae scit convenientia cuique. Respicere exemplar vitae morumque iubebo Doctum imitatorem, et vivas hinc ducere voces.

quod. Unde etiam legi posset: Qui didicit quod quis patriae, quod debet amicis. Sed alterum melius.

ut

In bellum missi ducis. Magis, credo, Latinum est, dux ad bellum mittitur, qui praeest imperio, bellum perpetret. Livius XLII, 49. Consulem ad bellum mittant. Quintil. Instit. Orat. XI, 1. illum a senatu missum non ad bellum, sed ad frumentum coemendum. Aurelius Victor Vir. Illustr. XXXIV, 5. ne Fabius solus ad bellum mitteretur. Ideo Ovidius Fast. II, 235 pulchre scripsit: Una dies Fabios ad bellum miserat omnes. nam trecenti illi, singuli merebantur duces fieri. Adde alia exempla apud Cortium ad Lucanum VIII, 301 et 390, qui significationem non distinxit. In bellum et bella mittuntur etiam illi, qui mittuntur ut pugnent, non semper duces: et bellum saepe significat proelium.

Et veras hinc ducere voces. Et veteres editiones, et omnes Statii, Cruquii, Pulmanni, Bersmanni, nostrique codices: Respicere exemplar vitae morumque iubebo Doctum imitatorem et vivas hinc ducere voces. Ácron MS. et editiones Venetae. Vivas, veras. Postea vero in contextum recepta est vox veras; et inverso ordine Acron Fabricianus, veras, vi

vas. Veras quidem voces saepius apud scriptores legas: Lucretius III, 57. Quo magis in dubiis hominem spectare periclis Convenit, adversisque in rebus noscere quis sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eliciuntur; et eripitur persona, manet res. Lucanus I, 500. Si licet, et ius est veras expromere voces. Ovidius Rem. Amor. 125. Aggrediar melius, tunc cum sua vulnera tangi Iam sinet, et veris vocibus aptus erit. Ammianus Marcellinus XXV, 7. Exploratorum profugarumque veris vocibus docebatur. Manilius lib. III. Huc ades, o quicunque meis advertere coeptis Aurem oculosque potes, veras et percipe voces. Virgil. Aen. I, 413. Quid natum toties crudelis tu quoque falsis Ludis imaginibus? cur dextrae iungere dextram Non datur, et veras audire et reddere voces? In his locis palam est, veras accipi non falsas, non fictas, non compositas, non fucatas, non mendaces. Atqui hoc minime hic voluit Horatius. Qui enim vitae et morum exemplar respicit, ut cuique personae convenientia sciat reddere, saepe in usu veniet, ut non veras voces, sed falsas, fraudulentas promat, ubi aut Sycophantae Phormionis, aut veteratoris Syri vel Davi personam in

Interdum speciosa locis morataque recte

quanti eam aestimaret, sibi donari nolle talem vivum verumque. Nolim tamen ad hoc exemplum veras voces hie adoptare; cum quia in ambiguum, ut vidimus, incidit oratio, tum quia scripti quos sciverim omnes reclamant. BENTLEIVS.

ducit. Quare melius est, ut membranarum lectionem servemus, vivus voces; quales scilicet ipse Syrus aut Phormio, vel cuiuscumque conditionis alius, vivus loqueretur. Noster Serm. I, IV, 53. numquid Pomponius istis Audiret leviora, pater si viveret? Ergo ardens stomachansque in Comoedia pater similibus verbis in scena irascetur, ae eum in vita verus, non personatas pater, non poetae, sed sua et rita race filiam obiurgat. Quintilianus II, 2. Licet enim satis exemplorum ad imitum dum ex lectione suppeditet, tamen viva illa, ut dicitur, vor alit plenius; praecipueque eius praecepto ris, quem discipuli et amant et rerentur. Seneca Controv. I, de Cicerone loquens: Et quod culzs de alio dici solet, sed de illo proprie de bet, potui vivam vocem cudire. Sic Luciano ἔμψυχος λόγος τίτης animatusque sermo. Cum autem exemplar et imitatorem et ducere dicit Foster. a pictura similitudinem duxit. Virgil. VI, 849. Credo equidem, viens ducent de marmore vultus. Statins hir. 1, 5. Vidi artes, reterumque s variisque metalls Fion m Scio equidem in pictava som inde fere esse ae

nus,

[blocks in formation]

In plerisque MSS. habetur vivas, etiam in Brenckmanniano. Neque reras sententiae convenit. Poeta, qui docte imitari vult vitam et mores m Comoedia, respicere debet exemplar. vitam et mores alicuius, quem vitur ante omnes notabilem et ridiculam putat. Socrates fuit exemplar Ariste--phani. Tale exemplar sine dubur ante acules habuit Graecus poeta, ær au Plantus Aululariam compona: B lierii Tartufum fictum esse nome. veram autem personam consta” · zitue inens ex ambiguo, de medi. Tartufi erat ipse exempla”, exmar tionem aei non patiebat: Comes Cartufom hodie net habeau.. I'

[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[merged small][ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

civenti,

aret. Vir

ms in ter

regum Nallida solus ha

oteras quatuor

« PoprzedniaDalej »