Plumeaque in sylvis repetunt animalia nidos,
Scilicet et rostrum tepidas fixere sub alas:
Clangit ad arma furens, et voce silentia turbat,
Et rostro fractos sonitus imitante tubarum
Excubitor lucem mortalibus indicat ales.
Idem etiam pugnis aptus, nemo acrior illo
Ungue notare hostes et rem decernere rostro.
Tum vocem excepit Fringilla loquentis ab ore:
O si non pluviae, nec tempestatibus atris
Serviret, pennasque ad motum") verteret aurae
Gallus, quem variis in coelum laudibus effers.
Sitque utinam pugnis aptus, ne turgida pulsu
Solvere labra queat: certe nemo acrior illo
Ante aciem, solus non mille verebitur hostes.
Stare loco nescit, micat eminus, et tremit alte,
Et levior foliis quavis impellitur aura.

Quae nam igitur volucres, quae vos sententia cogit

Praeficere imperio Gallum, qui in sorde solebat
Stridenti miserum rostro disperdere carmen,
Qui rostro petit, et pedibus qui spargit arenam.
Qui Cuculum non odit, amet tua carmina Galle.
Nos legimus regno volucrem, cui cura modestae
Pacis erit, doctae cui copia vocis in ore est.
Sed veterem repetit Coccyx in fronde tenorem,
Nec certa regione loci, nec lege tenetur,
Nec praesens habet ille fidem, licet arbore in illa
Consessu medium sese tulit, ocyor Euro
Turpe iter arripuit, sedemque in voce reliquit,
Et singultanti involvit nemus omne ululatu.
Pone stat, et moesto tundit sua pectora planctu
Suppositum Curruca vocans in crimen alumnum,
Et Cuculi nomen defert de 6) caede peracta.
Hostis ut hospes erat, generis nam funere nostri
Ingluviem explevit, natosque ante ora parentum
Immersit rabidam, quod nec bene vertat, in
alvum,

Me quoque ab infido nil hospite tale timentem.
Plura locuturae lacrymae super ora fluebant.
Substitit, et vocem mediam indignata repressit.
Excipiens Fringilla sonum mox talia subdit.
Hic quoque cum tropico Sol) vertitur in Capri-

corno

Vertit terga fugae, et putri se occultat in alvo Arboris, eque hominum aspectu sua subtrahit

ora.

5) ad motum] sic Ed. 2.; Ed. 1. coniunctim: admotum 6) defert de] sic Ed. 2.; Ed. 1. de defert 7) Sol] sic Ed. 1.; Ed. 2. Mars

Hinc illi obiiciunt vates pro carmine crimen,
Quod salice exesa lapsus discrimine vitae
Pressit humum, turpi foedatus pulvere vultum.
Vidi ego, nec fallor, dum lustro volumina iuris,
Censurae exemplum flammis quae destinat ipsum.
Nam sarmenta focis postquam congessit alendis
Cultro agri, et trunci nemoris cava robora passim
Volvit, et hyberno iam in sidere subdidit igni,
Ille ubi sufflato sua membra vapore resolvi
Senserat, ardenti sonitus emisit in antro,
Ver ratus apricum mediae sub frigore brumae.
Si quis in ambiguo est, quantum focus aetheris
igne

Discrepet, ille foci crassus vapor, et levis ignis
Aetheris, inter se qua sint ratione repulsa,
Et quantum hyberno tepidum ver frigore distet:
An volucrum norit discrimina ponere linguis?
Quin etiam furiae quas ipsa e stirpe parentum
Induit, incessunt stimulis praecordia, ut omni
Impete bellorum fervens Aedona lacessat.
Illa canit, strepit opposito rudis agmine Coccyx.
Certandi studio, crudoque fatiscit hiatu.
Quo morsu appetiit mansuetas praedo volucres?
Quod superest, quoniam coetu convenimus illo,
Et calamos inflare leves, et dicere versus:
Tum missum facite o proceres genus omne volu-

crum,

Quod curvo increpitat rostro, strepitumque retu

sum

Mittit, et offendit diris stridoribus aures.
Heu) valeant omnes genii, qui iura canore
Invertunt ficto, peregrinisque aemula linguis
Solvere rostra student, hominumque illudere voci.
Ut merula, et nigris velata Monedula pennis,
Picaque quae varias emittit stridula voces,
Et pictae volucres rutilis in tergore guttis.
Occinit his contra ferali carmine Bubo.

Haec Fringilla tibi potior sententia visa est Forsitan, et proprio sic digeris omnia solus Arbitrio, et Ialemo tua guttura solvis equestri. Credimus an qui amant ipsi sibi somnia fingunt.

Cui Fringilla refert: o narrans plurima
Bubo,

Graiis ingenium, Graiis dedit ore rotundo
Musa loqui, et vocum iussit discrimina nosse,
Et suaves avium cantus discernere sensu:
A Cuculi strepitu, corvorum a carmine crasso,
A Galli crepitu, et Picae stridore loquacis.

8) Heu] sic Ed. 1.; Ed. 2. Hei

Idcirco resonam quia poscunt fata volucrem,
Debentur merito Philomelae regna canorae.
Nec me quisquam adiget vocem mutare, piumque
Consilii foedus, dum spiritus hos reget artus.

Annuit et partes assensibus implet Acanthis,
Tandem pauca refert: ego te, quae dulcia grato
Ora sono solvis, nunquam Philomela negabo
Promeritam, nec me mea carmina ab ore pigebit
Composuisse tuo, nec Musis gratior ulla est,
Quam sibi si qua tuum praescripsit pagina nomen.
Tum sic incutiens cristas excepit Alauda:
Idem animus nobis, nec erit qui tendere contra
Iure queat, sacrasque infectum reddere sortes.
Scitis aves, scitis, quod idem mihi nomen et omen,
Et me iam pridem vates a laude vocarunt.
Nec mihi iam subeat nomen mutare vel omen.
Ergo ego laude veham gratis hominesque deosque.
Per liquidos aurae tractus cum carmine tendens.
Dumque cano, pulsae referunt ad sidera valles,
Et linguam solvo supra caput arva colentum,
Qua soleo curas animis avertere moestis.

Ecce autem Philomela tuos postquam hausit uter

que

Concentus, et vox offensa resultat in aurem,
His super accensi confusa mente ruebant
In fremitus, quia nam cantus exosa strepentes
Gens avium docto Philomelae ex ore pependit.
Quapropter volucres iam rursus in agmina cogi
Edicto iubet, hae coetu subiere frequenti,
Ac Aedona parant rabidae sociare volucri,
Aut, quod fata prius convertant omen in ipsas,
Seu vi, sive dolis Philomelam absumere certum

est.

Sensit enim se ignominiam pro laude referre,
Seque pati turpem spreta cum voce repulsam,
Carmina dum sanas Philomela referret ad aures
Id metuens, trahit in partes qui pacis iniquae
Imponat leges, et pectora foedere iungat.
Atque huius fidei res componenda relicta est.
Et quia felle 1o) caret, res est commissa Columbae,
Saepe vicem fidi quando cursoris obivit,
Nuntia quae ramum semper frondentis olivae

sunt,

Refferimus), votisque illum haec in regna voca

mus.

Sic ait, et misso rursus velut ante Senatu,
Tollunt se volucres celeri super aëra lapsu,
Nam sors eventu congressum lusit inani.
Grammatici certant, et adhuc velut aspera versis
Flatibus ambigui committunt praelia venti,
Et magna involvunt umbra terramque polumque.
Iamque in procinctu Cuculus per tesqua volutus,
Errat inops animi et se putre recepit in antrum:
Qualis saepe rubis latuit nocturnus abactor,
Qui pecudum numeros minuit, fessosque viantes
A tergo superans laetalibus obruit armis.
Cumque novum vegetis reparabat flatibus

orbem

Verna dies, denso spargens rus omne virore,
Et tepidam volucres mulcentes cantibus auram
Signa dabant: Cuculus plumis petit arva renatis,
Atque rudes foetus Currucae in tecta reponit,
Et morsu violans parvae bibit ova parentis.
Cumque infirma parens intenso ardore reclusit
Ambiguam prolem, toto quae vertice supra est,
En rabie pastus ventrem stimulante, tenellis
Excepit victum natis, dehinc vertere morsus
Exiguam in matrem penuria adegit edendi.

9) Refferimus,] sic Ed. 2.; Ed. 1. Et ferimus,

Sed renuit, duramque vicem versare recusat,
Non operam impendens ullam, non aequa roganti
Antra colo, et teneros labor est educere foetus,
Non nostrum inter vos tantas componere lites,
Mecum habito, et vitae cursum sine fraude peregi.
Sed si tantus amor paci submittere mentes,
En adsum, tuaque en ultro mandata facessam.
Neu me alias tanto exponat mens leva periclo,
Ut subeat dirae gentis penetrare latebras,
Et Cuculi praesens audire et reddere voces:
Non bene cum placidis immitia corda cohaerent.
Et si rite memor maiorum exempla revolvo,
Suevit in Accipitris ") Cuculus migrare figuram,
Ut quondam exuviis Erucae blatta creatur.
Crines, non animum mutat lupus intus avarum.
Haec ubi dicta, vovent furiarum in iura Colum-
bam,

Et numero excludunt hei plana et sana loquutam.
Iamque iterum sors missa cadit, teque Ispida
Соссух
Adiunctam Merulis, quae liquida stagna frequen-
tant,

Ire iubet tabulis intructam ac arte Pelasga.
Illi pauca refert Aedon, quia verna subibant
Tempora, cum dulcem sub apertis aetheris oris

10) felle] sic Ed. 2.; Ed. 1. velle

11) Accipitris] Ed. 1. typ. errore: Accipiris

auras.

Parva mihi vox est, parvi sine viribus artus,
In statione mea mandato munere fungor
Ora Dei iussu solvens, teneramque laboro
Progeniem antiquam sub relligione tueri
Quae potui, feci, commisi caetera divis.
Sed passim tot monstra fera, obscoenaeque vo-

lucres

Intentant mortem, nec quae sit causa videmus,
Omnibus invisi vitales carpimus auras.
Saepe mihi scrobibus fraudes posuere cavatis,
Saepe sub exitium dapibus traxere repostis.
Sed Deus est, cui grata cano, sortemque laboris
Impendo, et teneros educo in regna nepotes,
Ille meas superare preces, ut cernis, et ipsum
Ludere

quae poteram sylvis permisit amoenis 12).
Ille tegit iustos, illi mea carmina curae.
Non mihi cum Cuculis in foedere gratia constat.
Nec mea ad immanes componam guttura voces.
Ipsi more suo feriant clangoribus auram,
At mihi tranquillae placeant ante omnia Musae.
O mihi si tumulo tum molliter ossa quiescent,
Si purum pietatis opus pacemque relinquo.
Vis ergo inter nos quid possit uterque vicissim
Edamus specimen, per me mora non erit ulla,
Incipiat, finemque exacto carmine tangat.
Haec contra Cuculo retulit mandata volucris
Singultum in dumis solito de more canenti.
Tum se quisque fori rursum e statione movebat,
Fata obstant viresque negant incoepta secundas.
Sed quid agunt? illis nil linquere suasit inausum,
Seu dolus aut virtus. Nam tanti in foederis ictu
Non operae parcit Trochilus, quae provida coeli
Impendere nivem, Cuculi quae cantibus obstet,
Sensit, et hinc volvens sua membra, iterumque
revolvens

Ora volubilibus contorquet stridula cannis,
Tinnitusque ciet lenes: ceu quando magister
Torquet agens circum luteas vertigine testas
Levorem inducens speculi de more nitentis.

Atque his atque aliis innoxia cantibus ales
Tunditur, et voces diras 18) tractabilis audit.
Mens tranquilla manet, non ullis illa movetur
Ictibus, haud avium fora nec rabida ora moratur.
Et iam finis erat, postquam sententia lata est,
Quae rostri pro lege sui componere vocem

Sint vice suggesti Corvo crudelia tigna
Furcarum, atque illic generi det iura rapaci.
Stridula porticibus iactet se Noctua vastis,
Stagna colat Merulae genus, et vada coerula
ponti.

Plaustra premat Gallus, spoliis armata cruentis,
Aut ubi cortis aves foetus in cratibus edunt,
Cum Scythiae populis ineat certamina Gryphes,
Et cesset putres avibus componere pisces,
Nec volucrum certet linguis velut aemula rana.
Quae cum sit sub aqua, sub aqua maledicta re-
fundit.

Sed sedem in tilia teneat Fringilla virenti,
Saltibus in laetis 14) Aedon, Cassita sub arvis 15),
Collibus et dulcis vini cantillet Acanthis 16),
Donec tempus erit quo corruat ardua coeli
Machina, complexuque premat genus omne vo-
lucrum.

Strobelius in ultima pag. Editionis 1. ad hoc carmen illustrandum hanc avium interpretationem adscripsit:

Acanthis (Carduelis) Stigelius. Bubo Stolzius superbus. rius, Eberus, Languetus).

Alauda Mathesius. Columba Menius (VergeCurruca Acad. Witeb.

Cygnus Lu

Corvus Gabriel. Cuculus Flacins. therus. Espis Paulus. Fringilla Camerarius. Fulicae trans mare templa notant. Gallus Gallus. Mergus Moerlin. Merula Amsdorfius. Merops Wigandus (Moerlin). Monedula Defensores cuculi. Philomela Phil, Mel. Pica Phoenix Fabricius. Sarcerius (Strigel., Aurifaber). Trochilus Chytraeus, Turdus Aurifaber, lo. (Schnepf, Sarcerius). Volucris picta, garrulus, Retingus. Vireo Rorarius. Mergi fulicaeque marinae, Saxonici concionatores, Hamb. Lubec. Hanseat. Noctua Stolzius. lizensis Magister.

No. 5.

---

Gryphes, Roch

an. 1557.?

In eiusdem libelli utraque Ed. illam Synodum avium subsequuntur duo carmina anonyma: Idyllion de Philomela et Elegia de Staphylo, quae item Melanthonis esse videntur.

Idyllion de Philomela. Ver erat, et lenem meditans spatiabar ad Albim, Ore facit dulces qua Philo Mela sonos. Quae quantum reliquis praestat moderamine vocis, Respectu reliquis tam solet esse minor. Haec sedet insomnem cantu solata laborem, Laudat et in ramo grata virente Deum. Utque animum coepit vocis mulcere venustas, Miror et argutos et sine felle sonos:

14) Saltibus in laetis] sic Ed. 2.; Ed. 1. Montibus in niveis 15) sub arvis,] sic Ed. 2.; Ed. 1. Sudetis, 16) Hic versus Editionis 1. in Ed. 2. deest.

Et strepitum rostro turpes fecere volucres,
Et stomachum movit stridula turba meum.
Hanc vagus infestat Cuculus certamine linguae
Fundens deliris flaccida verba modis.
Huius spuma solet raucas generare cicadas,
Cum folia immundis polluit ipse notis.
Iungit se comitem stridenti carmine Gallus,
Turbatrix placidae nempe quietis avis.
Et procul innocuum pennis se tollit in hostem,
Arteque cum nequeat, Marte nocere cupit.
Hinc immunda suas quoque conserit Upupa vires,
Upupa stercoribus semper odora suis.
Hinc Merula impellit calidas in iurgia mentes,
- Pectore nigra suo, voce superba sua.

Tu quoque voce furens clangorem mittis Osyna,
Consita quae multo pisce fluenta colis.
Quem mihi spes fuerat pacis sarcire ruinam
Consuit in rixas fragmina trita novas.
Improbus Agricolae fumoso Gryllus in antro
Hanc
stridenti voce lacessit avem.
quoque
Nec Philomela suae differt modulamina linguae,
Sed spargit vario nuntia laeta sono.
Ac adversa pio vincit mala corde ferendo,
Pacis amans vulgo iudice spretus erit.
Talia dum cerno peragi spectacula cantu,

Alloquor: o volucris, quae mihi sola places:
Quas tibi, quas tali reddam pro carmine grates?
A scrobe conservent Dii tua membra diu.
Te semper mea vita sequar, tibi luce canenti
Tendimus has aures, caetera turba vale.
Quem tua non captum mira vox detinet arte,

Huic Cuculi numeret tempora longa sonus. Tempus erit rabidum quando Canis excitat aestum, Tunc metuens ignem cortice membra teget, Stulta leves capiunt animos, sua cuique libido est, Utrem pro cythara gaudet habere Midas.

Elegia de Staphylo.

Η σταφυλὶς σταφὶς ἔσται, καὶ ῥόδον αὖον ὀλεῖται,
Et rosa mane viget, marcida nocte cadit.
Vidi ego ceu lauri germen florere malignum,
Praeteriens parvo tempore quaero, fuit.

Sic etsi celebri florere videris in aula,

O Staphyle, et Cynici dogmata falsa seris. Diraque nunc sanctis Christi minitaris alumnis, Et furiis imples corda aliena tuis.

Inde tamen victus divina voce iacebis.
Crudeles obitus impius omnis habet.
Ignea marcentem te numinis obruet ira,
Ut perit a Solis victa calore rosa.
An non a magno qui nomen habebat Iulo
Floruit, et laesit vique dolisque pios?
Floruit et causa tandem devictus et armis

Dum iacet, et sparsus vulnere sanguis abit:
Vicisti Galileae refert, simul ivit ad Orcum
Umbra gemens, poenas et sine fine luit.
Ille domum bello rediturus funera vovit,

Sed perit, et bello non redit ille domum.
Qui dicunt aliter veri quam conscia mens est,
Accersunt furias in sua fata graves.

Sic crepuit tigno dum rumpitur ilia Iudas,

Poena venit gravior, quo mage sera venit, Aspice mugitu Latomum sub morte fatentem, Se quoque iustorum sanguinis esse reum. Tu quoque qui flores fato marcebis acerbo, Successum impietas nescit habere diu. Sed nos Christe doce, viresque vocantibus adde, Floreat aeterno nomen honore tuum.