Nota. Carminum Melanthonis, quae in hoc libello continentur, nullum invenitur inter ea, quae in huius Corp. Vol. X. exhibentur. C. PHIL. MEL. NOMINA MENSURARUM ET VOCABULA REI NUMARIAE. Ex Melanthonis scriptis philologicis restat hoc unum: Nomina mensurarum et Vocabula rei numariae. liber primum seorsim, deinde autem cum variis libris coniunctim editus est. Hic Editio princeps prodiit 1529. in patente charta formae maximae (Fol.), peculiari titulo carens, duasque paginas medias unius plagulae explens, quae inscriptae sunt: Nomina mensvrarvm. Vocabula rei nvmariae. (In fine alterius paginae:) Avctore Philippo Melanchthone Wittembergae per Nicol. Schirl.(entz) 1529. Fol. Nomina mensurarum priorem paginam mediam, Vocabula rei numariae, sic inscripta, reliquas 11/2 paginas explent *). Haec Ed. singularis repetita est hacce Editione: Vocabula mensurarum et rei numariae. Authore Phil. Melanchthone. s. 1. (Norimbergae). (In fine:) Petreius excudebat anno 1529. 1 plag. 8. **) Praeter has Editt. singulares hic libellus prodiit coniunctus 1. cum aliis Melanthonis libris, in eius Operum Basileae 1541. Fol. editorum Tomo V. pag. 325-327 med., Ioachimi Camerarii de eodem argumento tractatu (Norimbergae Id. Sextil. scripto) annexo, qui incipit a praefatiuncula ad studiosos bonarum literarum ***). 2. cum aliorum libris de ponderibus et mensuris: b And. Alciati libellus, de Ponderibus et Mensuris. Item. Budaei quaedam de eadem re, adhuc b *) Hanc Ed. ex Biblioth. acad. Lips, in manibus habeo. **) Haec Ed. in Hirschii Millen. II. p. 44. nr. 510. recensita in Biblioth. senat. Norimb. et acad. Tubing. est. ***) Hoc opus in meis libris est. + Hunc librum ex Biblioth. acad. Ienensi in manibus habeo. Etiam in Biblioth, regia Berol. et senat. Norimb. est. a manorum usui, sententia; fol. A 2 3b And. Ruttellii epistola nuncup. ad Io. Gulielmum a Laubemberg d. 21. Aug. 1533. scripta; fol. A 4a [B 6] fol. 14a Priscorum numorum aestimatio per Bilibald. Pirckeymherum; fol. 14b23b Audr. Alciati de Ponderibus et Mensuris libellus, praefixa eius epistola nuncup. ad Hieron. Archintum; fol. 24-28 Budaei quaedam de moneta Graeca, ad Gallicam pecuniam aestimata; fol. 28-33 Eiusd. Breviarium de Asse et partibus eius, cui adiunctae sunt Supputatio Gallicorum numorum ad Cruciatos Germanicos, et Supputatio Assis et Partium eius ad monetam Basiliensem; fol. 33-36 Nomina mensurarum authore Phil. Melanchthone; fol. 36 vacat). *) a (Idem Index) Tubingae 1553. (?) 8. **) b Vocabula rei nummariae, ponderum, et mensurarum Graeca, Latina, et Ebraica, quorum intellectus omnibus necessarius est. collecta ex Budei, Ioachimi Camerarii, et Philippi Melanth. annotationibus. Anno. M. D. XLIIII. (In fine:) Vittembergae Per Iosephum Klug. Anno. M.D.XLII{I. 2 plagg. litt. A, B sign., 16 foll. non num., quorum ultimum album est, 8. min. (fol. A 2 Supputatio Gallicorum nummorum ad Cruciatos Germanicos; fol. A 2b-7b med. Gulielmi Budaei Breuiarium de Asse, cui adiuncta est Supputatio Assis et partium eius ad monetam Basiliensem; fol. A 7b med. B 25 Vocabula Mensurarum et Rei Numariae. Autore Philippo Melanthone; fol. B 3a—6 med. Ioachimi Camerarii de eodem argumento scriptum cum praefatiuncula ad studiosos bonarum literarum; fol. B 6b med. 7 De Mensuris Ebraicis; fol. B 7b Clausulam cont.; fol. B 8. vacat). ***) a (Idem Index, additis hisce:) Additae sunt et uolucrum et piscium appellationes collectae a P. Ebero et Casp. Peucero. Witebergae 1549. 5 plagg. 8. ****) (Idem Index (?) ac Ed. Witeb. 1549.) Vitebergae 1551. 92 plagg. 8. (Idem Index ac Ed. Witeb. 1544., additis hisce :) Additae sunt appellationes Quadrupedum, Insectorum, Volucrum, Piscium, Frugum, Leguminum, Olerum et Fructuum communium, collectae a Paulo Ebero et Casparo Peucero, Recognitae et auctae. Vitebergae 1556. 14 plagg. 8. (Idem Index) Lipsiae 1559. 14 plagg. 8.+) a (Idem Index) Witebergae. Excudebat Vitus Creutzer. Anno M.D. LXIII. 14 plagg. litt. A-O sign., 112 foll. non num., 8. mip. (fol. A 2a Supputatio Gallicorum numorum ad Cruciatos Germanicos; fol. A 2b — 6b Guil. Budaei breviarium de asse, cui adiuncta est Supputatio assis et partium eius ad monetam Basiliensem; foi. A 6' extr. B 2 med. Vocabula mensurarum et rei numariae, autore Phil. Melanthone; fol. B 2a med. 6a med. Ioach. Camerarii de eodem argumento tractatus cum praefatiuncula ad studiosos bonarum literarum; fol. B 6a med. a init. De mensuris Ebraicis recentium Ebreorum interpraetatio; fol. B 7-7 Mensurae liquidorum iuxta Ebreos, iuxta Georgium Agriculam et Glareanum, et Mensurae aridorum; fol. B 8. Vacat; fol. C 1a — N1b med. Appellationes quadrupedum et reptilium, insectorum, volucrum, piscium, plantarum, frugum, leguminum, olerum, fructuum, arborum, florum (a Paulo Ebero et Casp. Peucero collectae), praemissa C. Peuceri epist. ad Mich. Meyenburg; fol. N 1 med. 08 med. Appellationes rerum metallicarum autore Georgio Agricola; fol. 08 vacat). ++) b (Idem Index) Lipsiae Iohannes Rhamba excudebat. M.D. LXX. 14 plagg. litt. A—O sign., 112 foll. non num., 8. min. Haec Ed. cum Ed. Witeb. 1563. omnino congruit. +++) (Idem Index) Vitebergae 1574. 14 plagg. 8. ††††) 3. cum anonymi cuiusdam *+) Nomenclatura rerum (ab illa, quae in Editt. modo recensitis exstat, versa): di Nomenclatura rerum, innumeris quam antea nominibus, cum locupletior, tum castigatior. Item, Vocabula Mensurarum, et Rei numariae, Autore Philippo Melanchthone. Excusum Argen *) Hunc librum ex Biblioth. acad. Lips. in manibus habeo. Etiam in Biblioth, regia Dresdensi est. **) Hanc Ed. in Biblioth. acad. lenensi inveniri, ad me scriptum est; at suspicor 1553. calami errorem esse pro 1533., ut haec Ed. una eademque sit, ac praecedens. ***) Haec Ed. in Hirschii Millen. IV. p. 71. nr. 880. allata in Biblioth. senat. Norimb. et in meis libris est. ****) Haec Ed. et tres subseqq. in Biblioth. senat. Norimb. asservantur. †) Haec Ed. in Biblioth. acad. lenensi et senat. Norimb. exstat. ++) Haec Ed. in Biblioth. acad. Halensi et in meis libris est. ttt) Hanc Ed. ex Biblioth. acad. lenensi in manibus habeo. ††††) Haec Ed. in Biblioth. senat. Norimb. exstat. *†) Quidam (e. c. Lipenius in Bibliotheca reali philosophica Tom. II. p. 1004.) opinantur, Melanthonem huius Nomenclaturae esse auctorem, cuius opinionís ansam sine dubio dedit nomen eius Vocabulis mensurarum etc., ad quae sola pertinet, adscriptum. tinae, in aedibus Iacobi Iucundi. Anno M. D. XXXVIII. — (In fine:) Excvsvm Argentinae, in aedibus lacobi Iucundi. Anno M.D. XXXVIII. sequente Insigni. 7 plagg. litt. AG sign., 56 foll. non num., 8. min. (fol. A 2. Index Nomenclaturarum: De Deo, Coelo, et Temporibus, De Aquis et Terris, Nomina Regionum et Gentium, Nomina Civitatum et Locorum, De Homine, etc.; fol. A 3a - G 7 med. Nomenclatura rerum in 58 capita distributa, quorum LVII. [fol. G 4a—7a med.] continet: Vocabula Mensurarum et rei Numariae. Authore Philippo Melanchthone; cap. LVIII. [fol. G 7a med. -75 med.] De Ponderibus et Mensuris, ex Ioanne Murmellio, in cuius fine Clausula addita est; fol. G 8 Insigne typ.: Cygnus hexachordo canens, circumscriptis verbis: Musaé noster Amor, dulcesque Ante omnia Musae.; fol. G8 vacat).*) Quo anno haec Nomenclatura, quae in hac Ed. locupletior et castigatior exhibetur, primum prodierit, nescio. (Idem Index) (In fine:) Wittebergae, Petr. Seitz 1542. 8. **) Nomenclatura rerum innumeris quam antea nominibus, cum locupletior, tum castigatior. Item, ribus. -- b a vacat). ***) (Idem Index) Berlini Ex officina Typographica Nicolai. Voltzij. s. a. 8 plagg. litt. A-H sign., 64 foll. non num., 8. (fol. A 1-3b med. Index nomenclaturarum [in 60 capita distributarum]; fol. A 3 med. H 2 LX Capita Nomenclaturarum: I. De Deo etc. LX. Quaed. Adiect. Nomina; fol. H 3-6 med. Vocabula mensurarum et rei nummariae. Authore Philip. Melanchto.; fol. H 6a med. - 8 De ponderibus et mensuris, ex loh. Murmelio, De pecuniis, Vom Geldt; fol. H 8 vacat). †) (Idem Index?) Islebiae 1604. 8. tt) Dresdae 1657. 8. (Idem Index, additis hisce:) Recens aucta et emendatius edita. Ex his elucet, hunc Melanthonis libellum certe vicies prodiisse, nempe: 1) Witebergae 1529. Fol., 2) Norimbergae 1529. 8., 3) Haganoge 1530–1531. 8., 4) Tubingae 1533. 8., 5) Argentinae 1538. 8., 6) Basilcae 1541. Fol., 7) Witebergae 1542. 8., 8) ibid. 1544. 8., 9) ibid. 1549. 8., 10) ibid. 1551. 8., 11) Lipsiae 1555. 8., 12) Witebergae 1556. 8., 13) Lipsiae 1559. 8., 14) Witebergae 1563. 8., 15) Lipsiae 1564. 8., 16) Lipsiae 1570. 8., 17) Witebergae 1574. 8., 18) Berlini s. a. 8., 19) Islebiae 1604. 8., 20) Dresdae 1657. 8. Ex his Editt. hasce decem in manibus habeo: 1) Ed. Witeberg. 1529., 2) Ed. Hagan. 1531., 3) Ed. Tubing. 1533., 4) Ed. Argent. 1538., 5) Ed. Basil. 1541., 6) Ed. Witeberg. 1544., 7) Ed. Lips. 1555., 8) Ed. Witeberg. 1563., 9) Ed. Lips. 1570., 10) Ed. Berol. s. a., quarum novem priores solis annorum numeris, decimam autem litt. s. a. signabo. Haec nova Editio repetitur ex Editione principe Witebergensi anni 1529., ceterarum novem Editionum varia lectione adscripta. *) Hanc Ed. ex Biblioth, acad. Tubing. in manibus teneo. **) Haec Ed. in Hirschii Millen. IV. p. 67. nr. 842. recensetur. ***) Hanc Ed. ex Biblioth. acad. Vratislav. in manibus habeo. ****) Haec Ed. in Biblioth. regia Dresdensi est. †) Hanc Ed. ex Biblioth. acad. Erlang, in manibus habeo. ††) Haec Ed. et seq. in Lipenii Bibliothecae realis philosophicae Tomo II. (Francof. ad M. 1682. Fol.) p. 1004. afferuntur. MELANTH. OPER. VOL. XX. 27 NOMINA MENSURARUM ET VOCABULA REI NUMARIAE Nomina mensurarum. Sextarius in myropoliis adhuc in usu est. Convenit autem cum ea mensura, quae Wittenbergae dicitur ein Nossel; sed continet minus quarta fere parte eines Nossels. Sextarius duas heminas continet seu cotulas. eadem. Metreta minus aliquanto quam 30 kannen. Amphora 3 modios), Graece dicitur zepάov. Christus nuptias in Cana non tenui munere ornavit, cum vinum fecit. Nam sex hydriae continebant fere sex eymer, si singuláe capiebant binas metretas. Nam duae metretae conficiunt fere sexaginta kannen. Si exacte mensures, quarta pars, ut supra significavi, detrahenda erit. Vocabula rei numariae. Drachma ponderis nomen est, eyn quint. Et mansit ea appellatio hactenus in myropoliis, 1) eum] Ed. 1538. typ. errore: cum 2) lustina] Ed. 1555. typ. errore: lustino 3) congius est.] Editt. 1544., 1563., 1570. addunt: 4. sextarios, 2. kannen. 4) modios,] Ed. 1555 errore typ.: modos, 5) modios] Ed. 1531. typ. errore: modius ubi si quis volet expendere) partes librae, drachmae pondus inveniet. Cum autem drachmae nomen solum ponitur, Attici semper intelligunt argenteum numum eo pondere. Quantum valeat, ipsum pondus indicat, eyn quint sylber. Nos non tradimus exactissimam rationem pretii, nam de hac consulendi sunt aurifabri. Et pretia auri atque argenti variant aliquantum temporibus. Potest autem inde drachmae pretium aestimari. Decem drachmae valent uno coronato. assibus. Decem denarii valent uno coronato. As quondam aeneus fuit, et significat libram aeris. Quantum valeat, aestimari potest, cum denarium in decem asses partimur. Valebit enim as fere tribus numulis Mysorum, cum denarius valeat circiter triginta numulis Mysorum. Nam ut nunc sunt pretia auri, aliquanto plus valet aureus Rhenanus, quam octo denariis 10). As in duodecim uncias distribuitur. Sextans unciae duae, id est, sexta pars assis. Quadrans unciae tres, id est, quarta pars assis. Fuit usitatissimus numus aeneus Romae, qui a tribus unciis etiam dicebatur Teruncius. Martialis [Epigr. III, 7. et al.] sportulam, hoc est, pecuniam, quam divites clientibus suis, qui eos 6) expendere] Editt. 1563., 1570. appendere 7) Rhenano] Editt. 1529., 1531, 1541., 1544. Renano (sic 8) prorsus] Editt. 1544., 1563., 1570. fere |