τατά πως αὐτοὺς ἀπελέγχει, ὡς οὐδὲ Φιλιστίων ') ὁ μῖμος. Οὐ γὰρ ἐξήρκει ἡ διὰ τοῦ πνεύματος ἐπίπληξις, ἀλλ ̓ ἰδίᾳ διαστήσας ἑκάτερον, ἐρωτᾷ, οὗ αὐτὴν θεά σαιτο μοιχωμένην. Ὡς δὲ ὁ μὲν ὑπὸ πρῖνον ἔφασκεν, ἀποκρίνεται πρίσειν αὐτὸν τὸν ἄγγελον· τῷ δὲ ὑπὸ σχῖνον 2) εἰρηκότι, σχισθῆναι παραπλησίως ἀπειλεῖ. Ἐν μὲν οὖν ἑλληνικαῖς φωναῖς τὰ τοιαῦτα ὁμοφωνεῖν συμβαίνει,) παρὰ τὴν πρῖνον τὸ πρίσαι, καὶ σχίσαι παρὰ 4) τὴν σχῖνον· ἐν δὲ τῇ ἑβραΐδι τῷ παντὶ διέστηκεν. Ἐξ Ἑβραίων δὲ τοῖς Ἕλλησι μετεβλήθη πάνθ' ὅσα τῆς παλαιᾶς διαθήκης φέρεται. 5)

2. Πῶς δὲ παρὰ Χαλδαίοις αἰχμάλωτοι ὄντες ἐν τῇ Βαβυλῶνι, ἠστραγαλωμένοι,) καὶ ἐν ταῖς πλατείαις ἄταφοι 1) ῥιπτούμενοι, ὡς ἐν τῇ προτέρᾳ αἰχμαλωσία τοῦ Ἰσραὴλ ἱστόρηται,) τῶν τε παίδων αὐτοῖς ἀποσπωμένων εἰς εὐνουχισμὸν, καὶ τῶν θυγατέρων εἰς παλλακὰς, ὡς πεπροφήτευτο, 2) οἱ 10) δὲ περὶ θανάτου ἔκρινον·

') R. in notis: genuina certe est hujus loci lectio, quamvis Hoeschelius habet: Φιλιστίωνος μίμος. 2) Wetst. in textu: „σχοῖνον,

„lege: σχίνον.
πρίνον, et σχίνον.“

ad marg. vero: Edd. WV. et R. videlicet constanter:

3) Wetsten. in textu: „συμβαίνειν, ad marg. vero: Hoeschelius: συμβαίνει.

66

4) Wetst. in textu: „παρὰ τὸν σχύνον· ἐν δὲ τῇ ἑβραΐδης κτλ., ad marg. vero: „lege: σχίνον· ἐν δὲ τῇ ἑβραΐδι" κτλ.

5) Hoeschelius : φέρεται παρὰ Ἰουδαίοις. Είτα αἰχμάλωτοι ὄντες. At Codd. Reg. et Wetstenian. (itemq. ed. Wetst.) ut in nostro textu." R.

6) Wetstenius:,,ἀστραγαλωμένοι.

7) Deest ,, ταφοι" in ed. Hoeschelii.

8) Hoeschelius: ἱστορεῖται, τῶν τε παίδων αὐτῶν ἀποσπωμένων.

9) Wetst. in notis: „lege: πεπροφήτευται.

Jesai. XXXIX. coll. Jerem. XVI.

10) Ed. Ruaei:,,oïdɛ.“

Cfr,

καὶ ταῦτα τῇ βασιλέως αὐτῶν γενομένου γυναικὶ Ἰωακεὶμ, ὃν σύνθρονον πεποίητο ὁ Βαβυλωνίων βασιλεύς; Εἰ δὲ οὐχ οὗτος, ἀλλ ̓ ἄλλος τις τοῦ λαοῦ Ἰωακεὶμ, πόθεν τοιαύτη κατάλυσις αἰχμαλώτῳ περιῆν, καὶ παράδεισος ἀμφιλαφὴς ἦν; Πρὸ ') δὲ τούτων ἁπάντων, ἥδε ἡ περικοπὴ σὺν 2) ἄλλαις δύο ταῖς ἐπὶ τῷ τέλει, 3) τῷ παρὰ τῶν Ἰουδαίων ειλημμένῳ Δανιὴλ οὐκ ἐμφέρεται. Ἐπὶ δὲ πᾶσι τοσούτων *) προωδοιπορηκότων προφητῶν, ἑξῆς 5) οὐδείς 6) ἐστιν ἑτέρου κεχρημένος ῥητῷ νοήματι. Οὐ γὰρ ἐπτώχευσεν ὁ λόγος αὐτῶν ἀληθὴς ὤν· οὑτοσὶ δὲ ἐκείνων θατέρῳ ἐπαπειλῶν, ὑπομιμνήσκει λέγοντος τοῦ κυρίου· κἀθῶον 7) καὶ δίκαιον οὐκ ἀποκτενεῖς. Ἐξ ἁπάντων τούτων *) ἐμοὶ δοκεῖ προσκεῖσθαι 9) ἡ περικοπή· ἀλλὰ καὶ τῆς φράσεως ὁ χαρακτὴρ διαλλάσσει. Ἔκρουσα· σὺ 10) δέ μοι ἤχησον, καὶ ἀντιγράφων παίδευε. Τοὺς κυρίους μου πάντας προσαγόρευε. Σὲ οἱ ἐπιστάμενοι πάντες προσαγορεύουσιν· ἐῤῥῶσθαί σε ἅμα τῇ συνοδίᾳ 11) καὶ κατὰ νοῦν εὔχομαι.

1) Hoeschelius: Πρὸς δὲ τούτοις ἅπασιν ἥδε « κτλ. - R. in notis: Cod. Reg. ut in nostro textu: Πρὸ δὲ τούτων ἐμφέρεται.“

2) Hoeschelius: „ σὺν ἄλλοις δυσί, σὺν ἄλλοις δύο,

Wetstenius:

3) Wetstenius: „τέλει τῶν παρὰ τῶν Ἰουδαίων εἰ λημμένων Δανιήλ κτλ. Hoeschel. ut in nostro textu.

-

4) Hoeschelius: „τοσούτων τῶν κτλ.

5) R. in notis:,,Origenes in responso Africani verba aliter refert: τῶν τε ἑξῆς οὐδεὶς ἕτερος ἑτέρου κέχρηται ῥητῷ νοήματι.

6) Wetst., ut nos, in textu, in marg. vero: „lege: οὐδεὶς ἑτέρων κέχρηται ῥητῶν.

7) Exod. XXIII, 7.

8) Deest τούτων apud Hoeschelium.

9) Hoeschelius:,,προκεῖσθαι.“

10) Hoeschelius:,,σὺ δέ μοι καὶ ἤχησον.

'') Hoeschelius:,,συνουσία.

ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΑΦΡΙΚΑΝΟΝ.

1. Ωριγένης Αφρικανῷ ἀγαπητῷ ἀδελφῷ, ἐν Θεῷ πατρὶ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἁγίου παιδὸς αὐτοῦ, ') εὖ πράττειν.

Ἡ μὲν σὴ ἐπιστολὴ, δι' ἧς ἐμάνθανον, ἃ ἐνέφηνας περὶ τῆς ἐν τῷ Δανιὴλ φερομένης ἐν ταῖς ἐκκλη σίαις Σωσάννης, βραχεῖα μέν τις εἶναι δοκεῖ· ἐν ὀλί γοις δὲ πολλὰ προβλήματα ἔχουσα, ὧν ἕκαστον ἐδεῖτο οὐ τῆς τυχούσης ἐξεργασίας, ἀλλὰ τοσαύτης, ὥστε υπερβαίνειν τὸν ἐπιστολικὸν χαρακτῆρα, καὶ συγγράμματος ἔχειν 2) περιγραφήν. Ἐγὼ δὲ τὸ ἐμαυτοῦ τῆς διανοίας μέτριον, ὅση δύναμις, κατανοῶν, ἵνα μὴ ἀναισθητοίην ἐμαυτοῦ, θεωρῶ,3) ὅτι ἀπολείπομαι τῆς ἀπαιτουμένης ἀκριβείας εἰς τὴν ἀντιγραφὴν τῆς ἐπιστολῆς σου· ὡς καὶ οὐδ ̓ ὀλίγαι τῆς ἐν Νικομηδείᾳ διατριβῆς ἡμέραι μοι διήρκουν πρὸς τὸ κἂν 4) κατὰ τὴν παροῦσαν λέξιν, περὶ ὧν ἐξῄτησας, καὶ 5) ἀπῄτησάς με ἐπιστεῖλαί σοι. Διόπερ συγγνώμην ἀπονέμων τῇ τε μετριότητί μου,

1) Deest „,αὐτοῦ apud Hoeschelium.

2) Hoeschelius: ἔχειν, Wetstenius: „,ἔχων. in textu: ἔχειν. 66 in notis:,,Cod. Reg., ut nos,

3) Hoeschelius : „θεωρῶν, ὅτι ἀπολείπομαι.

4) Wetst. ad marginem: „forte legendum: πᾶν.“
5) Hoeschelius:,,καὶ ἀπῄτησάς με, ἐπιστεῖλαί σοι.

ORIGENIS EPISTOLA AD AFRICANUM.

21

καὶ τῇ ἀπὸ τοῦ καιροῦ στενοχωρία, ἔντυχε ') τῇ ἐπιστολῇ μετὰ πάσης εὐνοίας, συνεισφέρων εἴ τι ὑφ ̓ ἡμῶν παραλέλειπται.

2. Καὶ πρῶτόν γε ἔφασκες, ὅτι ἡνίκα διελεγόμην τῷ 2) ἑταίρῳ ἡμῶν Βάσσῳ, καὶ 3) συνεχρώμην τῇ τοῦ Δανιὴλ νεωτέρου προφητεύσαντος περὶ τῶν κατὰ τὴν Σωσάνναν γραφῇ, τοῦτο πεποίηκα, ὡς 4) λανθάνοντος με τοῦ μέρους τοῦ βιβλίου κεκιβδηλευμένου *) ὄντος. Καὶ ἔλεγες τὴν περικοπὴν ταύτην ἐπαινεῖν μέν πως ὡς 6) τι χαρίεν. Ἔφασκες δὲ ψέγειν ὡς οὖσαν σύγ γραμμα νεωτερικὸν καὶ πεπλασμένον· καὶ ὅτι ὡς οὐδὲ Φιλιστίων ὁ μῖμος ἐχρήσατο ἀναπλάσας τὸ συγγραμμάτιον τῇ τῶν ὀνομάτων γειτνιάσει, πρίνου πρὸς πρί σιν, καὶ σχίνου πρὸς σχίσιν· ἅπερ κατὰ ') μὲν τὴν Ἑλλήνων φωνὴν τοιαῦτα εἶναι δοκεῖ,) κατὰ δὲ τὴν

1) Hoeschelius: πρόσεχε τῇ ἐπιστολῇ μετὰ πάσης ἐννοίας.

2) Sunt, qui hoc loco legendum putant: τῷ ἑτερογνώμονι Βάσσῳ. Ruaeus.

66

*) Hoeschelius:,,καὶ συνετυχόμην τῇ τοῦ Δανιήλ. 4) Hoeschelius:,,ὡς λανθάνοντός μου τοῦ μέρους. 5) Ed. R., ut nos, in textu, in notis:,,Cod. Regius: κεκιβδηλευμένου ὄντος. Ab antea editis (v. c. edd. Hoesch. et Wetsten.) abest ὄντος.6

6) Ed. Wetstenii: „ὡς χαρίεν· ἀλλ ̓ ὡς οὖσαν σύγ γραμμα νεωτερικὸν πεπλασμένον· ἔφασκες δὲ ψέγων, ὅτι ὡς οὐδὲ Φιλιστίων ὁ μῖμος ἐχρήσατο ἀναπλάσασθαι, σ sicque Hoeschelius, nisi quod pro ψέγων habet λέγων; pro Φιλιστίων ὁ μίμος, legit ὁ Φιλιστίωνος μίμος, et ἀναπλάσας pro ἀναπλάσασθαι. Sed praestantior est Cod. Reg. lectio, quam sequimur in textu, ubi νεωτερικόν inter et πεπλασμένον addidimus conjunctionem καί, quam habet Africanus. Expungatur item post or particula ws ut superflua, et perperam ex ep. Africani huc adducta. Ruaeus.

7) Hoeschelius: κατὰ τὴν μέν κιλ.

*) Optime Cod. Reg. restituit vocem: „,δοκεῖ, quae

Ἑβραίων οὐδαμῶς. Ισθι τοίνυν πρὸς ταῦτα, τί χρὴ ἡμᾶς πράττειν οὐ περὶ τῶν κατὰ Σωσάνναν μόνον, ἐν μὲν τῷ καθ ̓ Ἕλληνας ἑλληνικῷ φερομένων ἐν πάσῃ ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ, παρὰ δὲ Ἑβραίοις μή κειμένων· οὐδὲ περὶ τῶν, ὡς ἔφασκες, ἄλλων δύο περικοπῶν τῶν ἐπὶ τέλει τοῦ βιβλίου, περί τε τῶν κατὰ τὸν Βὴλ, καὶ τὸν δράκοντα ἀναγεγραμμένων, οὐδ ̓ αὐτῶν ἐν τῷ Δανιὴλ τῶν Ἑβραίων γεγραμμένων· ἀλλὰ καὶ περὶ ἄλλων μυρίων, ἃ κατὰ τὴν μετριότητα ἡμῶν τοῖς Ἑβραϊκοῖς συγκρίναντες ἀντιγράφοις τὰ ἡμέτερα, πολλαχοῦ εὕρομεν. Ἐν μὲν γὰρ αὐτῷ τῷ Δανιὴλ περὶ τῆς καμίνου τῆς καιομένης, τό· „πεπεδημένοι·“ 1) εὕρομεν· ἐν δὲ τοῖς ἡμετέροις ἀντιγράφοις περισσεύοντα παρὰ τὰ ἐν τοῖς Εβραϊκοῖς ἔπη οὐκ ὀλίγα, ὧν ἀρχὴ κατὰ μέν τινα τῶν φερομένων ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ἦν οὕτως προσηύξαντο Ανανίας, καὶ ̓Αζαρίας, καὶ Μισαήλ, καὶ ὕμνησαν τὸν κύριον ἕως τοῦ· „εὐλογεῖτε πάντες οἱ σεβόμενοι κύριον τὸν Θεὸν τῶν Θεῶν. Ὑμνεῖτε καὶ ἐξομολογεῖσθε, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ, καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τῶν αἰώνων. Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἀκοῦσαι τὸν βασιλέα ὑμνούντων αὐτῶν, καὶ ἐθεώρει αὐτοὺς ζῶντας. Κατὰ δὲ ἕτερα· καὶ περιεπάτουν ἐν μέσῳ τῆς φλογὸς, ὑμνοῦντες τὸν Θεὸν, καὶ εὐλογοῦντες τὸν κύριον ἕως τοῦ· εὐλογεῖτε πάντες οἱ σεβόμενοι τὸν κύριον τὸν Θεὸν τῶν Θεῶν. Ὑμνεῖτε καὶ ἐξομολογεῖσθε, ὅτι εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας τὸ ἔλεος αὐτοῦ. Συνῆπτο δὲ ἐν τοῖς Ἑβραϊκοῖς τό·,,καὶ 2) οἱ ἄνδρες ἐκεῖνοι οἱ τρεῖς Σεδράχ, Μισάχ, ̓Αβδενεγώ, ἔπεσον εἰς μέσον τοῦ πυρὸς πεπεδημένοι· τό τε ,,ὁ 3) βασιλεὺς ὁ Ναβου

in Codd. (nec non edd.) Hoeschelii et Wetstenii omissa est. R. Wetst, ad marginem: „forte legendum: τοι

αὐτά ἐστιν.

') Dan. III, 23.

2) Cfr. Dan. III, 23. 3) Cfr. Dan. III, 24.