antea in suo ad Hincmarum Rhemensem rescripto monuerat etiamsi nunquam Rothadus appellasset (132), dit: Sed dicitur etc. Vide Nicolai epistolam 75. vero in talem incidisse novitatis notam dicendus est, quæ ecclesiastica disciplinæ periculo fuisset. gua admodum eo tempore auctoritate polluisse. Tandem, cum labente jam sæculo undecimo, decretales ille, simul ac tum authentica tum apocrypha additamenta non pauca, in diffusas ubique juris canonici propterea ab ejusdem nominis antecessore sedulo distinguas. (125) Verbi gratia Gfroerer (loc. cit., pag. 5). (126) Cf. Rettberg, Kircheng. Deutschlands, I, 596. (127) Conc. Chalc. can. 9. Conf. Walter loc. cit., § 95, pag. 204, not. q. (128) Can. Decreto II, c. 2, q. 5 (Greg. IV ann. 832). jora negotia et liberum tibi esset sub nostræ sen- tentiæ exspectatione suspendere, etc. (131) Conf. de cætero Innoc. I. P. Epist. ad Vic- tricium et pro posteriori tempore: can. Concilia 6, D. (132) Nicol. I epist. 23: Debuerat certe Beatitudo tua, cum Rothadum toties examinaveras, scribens sancti Petri memoriam honorare, ejusque judicium eliamsi nunquam appellasset idem Rhotadus, modis (153) Optime Walter loc. cit. pag. 205, not. u : Animos tum antecedentibus factis, tum perpensa insigni episcoporum dignitate, eo adductos esse, ut judicia episcoporum causæ majores haberentur, etc. - (155) Ideo quia eral spuriarum decretalium ins- cius, anxia dubitatione papa correptus est, cum ab illo decretalis quædam Melchiadis peteretur. — Conf. Walter loc. cit., § 95, pag. 188, not. b. Hefele loc. eit., pag. 649. Kunstmann loc. cit., pag. 245. Ex uno tantum ejus epistolæ ad Galliarum episcopos loco erui posset eum harum decretalium rudem non fuisse; sed infirmum admodum inde deduce- tur argumentum. Sic enim legitur (Vid. Kunstmann loc. cit., pag. 247): ‹ Nam nonnulla eorum scripta penes nos habentur, quæ non solum quorumcunque Romanorum pontificum, verum etiam priorum de- creta in suis causis præferre noscuntur. › (137) Conf. Hefele loc. cit., p. 637. — Kunstmann Remedius von Chur., pag. 9. Vide et Gess. loc. -- (158) Conf. Kunstmann. De syn. Gerstungensi. (139) Conf. De la Serna Santander loc. cit., § 6, n° 145, pag. 90 et seqq. Quid sentiendum de codd. Matrill. A. 151. (Pertz Archiv. Bd. 8, pag. 771), et Tolet., 15 n. 16 (ibid. 822) ubi, in textu Isidorus episcopas, et in indice Mercator, appella- a per plura sæcula tribui solitam, neminique curæ fuisse utrum ea, quibus constabat, acta certi auctoris essent nec ne, nemo nescit. Huic ætati utpote artis diplomaticæ prorsus experti, ignorantia illa si vitio verti nequeat, quid refert utrum Anacletus an Leo, Evaristus an Gregorius, Telesphorus an Nicolaus singula prior elocutus sit? III. Summa censuræ. Ad sæculum usque quintum decimum Pseudo-Isidorianæ decretales pro veris habebantur. Spurias quidem esse suspectare visus est Joannes Wiclefius (140); nihil tamen aliud nisi odium quo, leges pontificias `omnes prosequebatur ex ejus argumentis rite colligitur. Primo omnium Nicolao de Cusa (144) († 1464) et, post eum, Joanni de Turrecremata (142) († 1468), ut verisimile est, de veterrimorum pontificum decretalium interpolatione suspicio subiit. Collectionem cum semel typis in lucem prodiisset, censura accuratior apprehendit, primo Erasmi, deinde Centuriatorum Magdeburgensium, necnon aliquorum Gallorum, quos inter Dumoulin (143) atque Lecomte, quorum studio de Decretalium adulteratione nulli jam dubio locus est (144). Sed propter Historiæ atque Ecclesiæ jurium inscitiam, quanto magis propter exortas, tunc temporis, apud Germanos de fide controversias, simul ac serpentes jam apud Francos Gallicanas opiniones, detectam nuper adulterationem hostili modo interpretati sunt. Collatorem mendacii reum, atque Ecclesiæ institutum, inprimis pontificis primatum nulli alii nisi Pseudo-Isidori scriptis, fundamento niti voluere. Quo factum est ut, ad impugnanda divina Ecclesiæ fundamenta, perversis simul ac dolosis viris ipse inscius arnra subministraverit. Quod si revera Ecclesie astruendæ causa laborem subiit, de illius inutiti opere ad hanc usque diem merito dolet Ecclesia (145). Ineunte sæculo decimo septimo interpolatio jam negari nequibat. Valuit quidem Jesuita Franciscus Torrea Pseudo-Isidorum ab hæreseos criminatione liberare (146), minime vero Decretalium authenticitatem astruere. Imo ansam præbuit Calvinista Blondello (147), qui, docta admodum et acerba confutatione, adulteratas esse Decretales invictis argumentis demonstravit, et e quibus hauserit Pseudo-Isidor, fontes patefecit. Multo igitur inaniori conatu Bonaventura Malvasia (148), ordinis S. Francisci, in comprobanda Decretalium authenticitate iterum desudavit, quam doctiores catholici scriptores adhuc diligentiori quam Blondellus critice labefactabant (149). Quos inter, nullo repugnante, principes exstitere fratres Ballerini, presbyteri Veronenses, quibus, inter recentiores, se Walterus haud imparem exhibuit (150). His et similibus doctorum investigationibus præsentem materiam penitus exploratam, aliasque permultas de Pseudo-Isidori fontibus, ætate, patria, magni momenti quæstiones definitas habes. Quandiu vero deerit nova e manuscriptis accurate desumpta editio, nonnullorum quæsitorum enodatio desiderabitur, si tamen enodari ullo modo valeant. Præcipua a recentioribus criticis detecta documenta spectant ad fontes, unde hausit Pseudo-Isidorus (154), et ad modum quo adulteratio successit. Permultorum spuriorum actuum, qui, ante Pseudo-Isidori tempora, in omnium oculis versabantur (152), V. G. Constantinianæ donationis, eum auctorem haud esse per se patet. Inde probabiliter tenetur spurias decretales non simul sed progressu temporis in lucem editas (153), aliasque nonnullas ignoti auctoris Pseudo-Isidorum ætate pariter præcessisse. Accedit quod ejusmodi decretalium et Græca manuscripta circumferebantur (154). Attamen, quia ex suppositis Decretalibus non pauca Pseudo-Isidoro tribui nequeunt, non ideo ab omni interpolationis labe eximitur, tantummodo magis a culpa distat. Sed adsunt et alia quædam non minoris ponderis argumenta, queis probatur Pseudo-Isidoro odii vel fraudis notam, inde a sæculo sextodecimo, immerito a pluribus fuisse illatam. Rem enim aliter se habere luce clarius est, si concedatur, quod negari nequit, ipsam Decretalium summam a vero non abesse (155). Permultis siquidem, quas posterioris ætatis pontificis reipsa edidere, nonnisi antiquiorem diem collector addixit, aliaque prioribus sæculis edita et traditione accepta documenta ac Decretalium formam docte redegit. Non igitur districtiori collector appeten(140) Dicebat: Decretales epistolæ sunt apocryphæ et seducunt a Christi fide, et clerici sunt stulti qui student eis. › Confer Blasco. loc. cit., cap. 5, p. 30.-Ballerini, loc cit., p. iv, c. 6, § 1, n. 2. (141) De concord. cathol. lib. III, cap. 3: Illo fortasse prior fuit Dominicanus Katteisen. Vid. Blasco loc. cit., p. 32. De epist. Clement. jam Petro Comestori dubium subierat. fuisse Ecclesiæ disciplinam. (146) Blasco, loc. cit., pag. 33. (147) Vid. sup. ill. Haas, in Freiburger Kirchenlexicon Bd. 2, pag. 47 et seqq; (148) Scripto titulus erat : Nuntius veritatis David Blondello missus. Rom. 1635. 8. Eo sensu et cardinalis d'Aquirre scripsit (Conc. Hisp. tom. 1). (149) Conf. Zaccaria, loc. cit., pag. 298. (150) Hac de re et Knust docte disputavit; quem optime recensuit Rosshirt. loc. cit., pag. 9. (451) Conf. Blondell. loc. cit. proleg. cap. 12. Knust. 1. c. p. 16. Walter. I. c., § 98, in notis. (152) Vide testim. secundum Ballerini, apud Walter. I. c., § 95, p. 185, not. o.-Richter I. c., §69, n. 1. (453) Conf. Zaccaria in den Kritischen Jahrbüchera für deutsche Rechtowinens. Jahrg. 1846, p. 822. (154) Conf. Rosshirt loc. cit., p. 8 et 44, 47, 48. (155) Rosshirt loc. cit., p. 56. dus est sententia quam ii, quorum opera apostolorum canones et constitutiones nobis innotuere. Præcipuam conscribendo libro materiem ministrarunt historica per totam Ecclesiam tunc temporis diffusa Rufini et Cassiodori opera, necnon vitæ summorum pontificum, de quibus disserebat Liber pontificalis (156), cujus non semel ipsa et nonnisi ipsa verba apud Pseudo-Isidorum leguntur (157). Præter hæc fontes illi fuere Scripturá sacra, opera Patrum, conciliorum dicta,et, quo utebantur Wisigothi, Romani juris breviarium. Patet ergo Pseudo-Isidorum multa tum apocrypha quæ in pron ptu erant documenta, tum incertorum auctorum Decretales adhibuisse. Nullam videtur ex propriis, sed tantum ex aliunde ascitis Decretalem conscripsisse (158). Fraus, si qua latet, non ideo tibi probetur; sed, ut de ea æque statuas, ad tempus quo irrepsit attendas oportet. Quam multa ex apocryphis fontibus, non tam ad decipiendos animos quam ad stabiliendam aliquam veritatem documenta tunc prodiere (139)! Wisigotho idiomate edita Romani juris interpretatio, quam sequitur Pseudo-Isidorus, totam collectionem ex Hispania vel Gallia oriundam non obscure indicat. Quæ opinio nullis a Pontificali, quo tum Angli, tum Galli utebantur (160), Libro desumptis argumentis infirmatur (161). Hispani scriptores, qui de divo Isidoro tanquam suo gloriantur, iis vehementer adversantur qui impudentissimum deceptorem, quem non puduit sancti viri nomen usurpare, in Hispaniis natales habuisse contendunt (162). Sed ad quid tam operosus labor? Manuscriptorum Gallicæ originis manifesta vestigia (165), idiotismi, allatæ nonnisi a Gallicis auctoribus spuriæ decretales, nonne palam faciunt Francorum regnum Pseudo-Isidoro natale solum exstitisse (164)? Qui fit igitur ut novissimis adhuc temporibus fautores habuerit (165) absurda illa in odium sanctæ Sedis a Febronio (166) prolata hypothesis, juxta quam collectio septimo jam sæculo integra viguisset? (167.) Attamen concilium Parisiense (an. 829) collectori nostro obviam fuisse nemo non videt. Et nonne ex eo quod prima solemnis Pseudo-Isidori in synodo Chiersiensi (168) (an. 857) mentio facta sit, illius modo quodam generali ætatem colligis? Utrum collector ex Aquisgranensi concilio, aut concilium ex auctore quid desumpserit controvertitur (169). Primum a vero eo minus distat (170) quod studium, quorum de singulis quibusque ad primates spectantibus disputat, vix aliter quam restituta, anno 844, primatiali Metensi sede (171) explicari queat. Cum alias non minus probabile sit Pseudo-Isidorum tractatus de chorepiscopis (172) a Rabano Mauro (173), intra annos 845 et 849, editi non inscium fuisse, laudatusque abbas et archiepiscopus spurias decretales penitus ignoraverit, collectio nonnisi mediante sæculo nono absoluta fuisse merito creditur. Voluere nonnulli collectionem Moguntis conflatam (174-75). Sed hæc opinio inde refellitur quod Rabano Mauro, qui defuncti Otgarii in sede Moguntina successor fuit, Pseudo-Isidorus ignotus fuerit. Non quidem negatur Moguntinum levitam Benedictum in sua, intra annos 840 et 847, edita Capitularium collectione PseudoIsidoricis non absimiles sententias protulisse, imo affirmasse sua dicta e conscriptis a Riculpho super jus canonicum schedulis desumpta; quæ schedule in Moguntiacensis Ecclesiæ scrinio olim recondita, postea ab Otgario inventa sunt. Sed levita Benedicti et Pseudo-Isidori sententiæ non adeo concordant ut alias ab aliis dignosci nequeant (176), cum ambo, licet principiis discrepent, ex eodem potuerint fonte haurire, Cæteroquin non defuere nostro tempore qui, renovata oblitterata dudum hypothesi (177), dicerent archiepiscopum Otgarium ipsum esse auctorem, Benedictum vero nonnisi curatorem operis; quibus repugnant non levis ponderis argumenta (178). Si quis vero ad ea respicere velit quæ supra diximus et e quibus eruitur Pseudo-Isidoum fuisse Franco (156) Editus a Bianchini, Rom. 1718, 4 vol. in- cit, § 70, not. 9. - Wasserschleben pag. 44 et fol. Muratori Rerum Ital. Script. tom. 1, p. 1, Me- seqq. Hefele pag. 609. diol. 1723. Joann. Vignoli 3 vol. Romæ, 1724. Conf. Ciampini Examen lib. Pont. Romæ, 1688. Devoti Jus can. univ. Prol., cap. 18, § 23, not. 5. (Tom. I, p. 370.) Les origines de l'Eglise romaine, chap. 9, p. 520, chap. 10, p. 338. (157) V. g. Anastas. I ep. ad episc. Burg. Vid. Walter loc. cit., § 97, p. 196, not. a. (158) Hefele loc. cit., p. 592. (159) Rosshirt. loc. cit., p. x, n. 2. (160) Conf. Bunsen.Beschreib. der stadt Rom. p.208. (161) Sicut fecit Eichhorn, cui contradicit Walter loc. cit., § 192, not. r. Confer. Knust. loc. cit., p. S.-Kunstmann, Remedius von chur. (162) De la Serna loc. cit., § 6, 1.o 140 sqq. (163) Invicti argumenti loco esset si probaretur, quod insinuat Richter, Pseudo-Isidorum vulgata ediditione, quam recognovit Alcuinus, usum esse. (164) Conf. Ballerini p. 1, cap. 6, no 14, pag. 541 el seqq.-Walter § 97, p. 191, 192.- Richter § 70, p.j 126. Wasserschleben p. 42 et seqq. Hefele pag. 607. Item Mohler p. 371 et seqq. (165) Vide Theiner et Eichhorn, quorum verba supra citata; contra quos Walter loc. cit., § 97, p. 192, not. r e■ s, pag. 194, not. x. Richter loc. (166) De quo scripsit Zaccaria, p. 288: ‹ Ma quale impostura più nera, più maligna di tutte le Isidoriane e quella di Febronio, il quale ha l'impudenza di affermare che quella Raccolta fosse uscita in Roma. › (167) Vide contra Wasserschleben, pag. 55. (168) Apud Pertz, Mon. Germ. hist., t. II, pag. 452, et Hardouin Conc. t. V, col. 118. (169) Sicut sentit Wasserschleben, et longe ante sensit Daude, Hist. univers., réflex. 10 in c. 2 lib. 11. (170) Vide Knust pag. 38-40. Kunstmann Fragmente p. 250. Remedius von chur, p. 11. (171) Cf. Walter l. c., §97, p. 194; §98. p. 198, not.m. (172) Chorepiscopis Pseudo-Isidorus vehementer adversatur. Vide Kunstmann, Fragmente p. 258. Bonner Kirchenlexikon Bd. 4, p. 691. (173) Vid. sup. ill. Kunstmann: Rabanus Maurus. Historische Monographie. Maiuz, 1841. (174-75) Kunstmann, Fragmente p. 254. (176) Vide præfationem Benedicti Levitæ. (177) Quam jam Blasco defendit cap. 6, p. 44, et inter recentiores, Wasserschleben docte et acute. Conf. Gfrörer pag. 42. Vide notam sequentem. (178) Collata apud Hefele, p. 628, qui tamen bypothesi aliquo modo favet, p. 655. ortum genere, duo occurrunt quæ fidem faciunt memoratum librum in occidentali Caroli Calvi (179) regni parte primum in lucem prodiisse; videlicet quod veterrima manuscripta Franco idiomate edita sint, et quod illic Pseudo-Isidorus primo citatus reperiatur. Imo si concederetur, — quod tamen in sensu quo communiter res accipitur concedi nequit, auctorem eo consilio scripsisse ut metropolitanam impugnaret potestatem, certe Rothadum Suessionensem (180) Pseudo-Isidoro ope adfuisse vix ullus non libenter admitteret (181). Qua in re quisque in suo sensu abundet. Id autem notatu dignum videtur quod hypothesis quæ collectionis Pseudo-Isidorianæ auctorem Otgarium fingit, nullis nitatur argumentis, nisi forte quod Moguntinus episcopus hierarchicæ faverit potestati (182). In hoc vero nullius quidem momenti negotio maxime desudarunt critici, quodnam nempe fuerit Pseudo-Isidori in conscribendo opere genuinum propositum. Qui de industria decipere voluisset, is et a qualibuscunque mediis etsi pessimis non abhorruisset papalia promovere jura, conciliorum impugnare auctoritatem, favere primatibus. Metropolitas deprimere,oppresso a laicis consulere clero (183), illi vicissim scopo fuisset. Quidquid a Pseudo-Isidoro quilibet criticus eruere intenderet, ha et eruebat, unde patet quam recte de se ipso auctor prædicarit, se episcopis et clero et laicis perutile, et universam complectens Ecclesiæ disciplinam, opus scribere velle. Quod et revera habita de Ecclesiæ tunc temporis in Francorum regno statu ratione, pro suo modo perfecerat, cum ca quæ in ecclesiasticarum legum codicibus deficiebant, e recentioribus fontibus, quos tamen non penitus perspectos habuit (184), supplenda esse existimaret. In quo labore, prout notatum est, Libri Pontificalis eloquia ipsi et fundamento et regulae fuere (185). Denique non defuerunt docti qui nauseabile de Joanna papissa (186) commentum inter et Pseudo-Įsidorianam collectionem, quamdam affinitatem latuisse suspicarentur. Sincerum esse mere figmentum rati, spuriarum decretalium collectionem papissæ ficta spurii filii typo allegorice designari opinantur (187). Quisque in suo sensu abundet (188). AUCTORES DE PSEUDO-ISIDORIANA COLLECTIONE CONSULENDİ. Ecclesiastica historia Centuriatorum Magdeburgensium, tom. II, cap. 7; tom. III, cap. 7. Fr. TURRIANUS, Adversus Magdeburgenses centuriatores pro canonibus apostolorum et epistolis decretalibus Pontificum apostolicorum Libr. v. Florent., 1572; Colon., 1573, in-4. BLONDELLUS, Pseudo-Isidorus et Turrianus vapulantes. Genev., 1628, 1635, in-4. VAN ESPEN, De collectione Isidori vulgo Mercatoris (Comment. in canones et decreta juris veteris. Opp. tom. III). BALLERINI, De antiquis collectionibus, p. 1, cap. 6. (Gallandi, Sylloge, tom. I, p. 528 sqq.) ZACCARIA, Antifebronio, tom. I, dissert. m, cap. 3-5. (Edit. Pesar., p 283 sqq.) SPITTLER, Geschichte des kanonischen Rechts bis auf die Zeiten des falschen Isidor. Halle, 1778, S. 243 u. ff. MARCHETTI, Saggio critico sopra la storia di C. Fleury: Roma, 1781. Anton. THEINER. De Pseudo-Isidoriana canonum collectione. Vratisl., 1827. BIENER, in der Krit. Zeitschr. fur Rechtswissenschaft, Bd. 3, Heft 1. KNUST, De fontibus et consilio Pseudo Isidor. Collect. Gott., 1852, in-4. MOHLER, Fragm. aus und über Pseud.-Isid. (Tüb. Quartalsc., 1829, 32.-Vermischte Schrif. Bd. 1, S. 285.) EICHORN, Die Spanische Sammlung. WASSERSCHLEBEN, De patria decretalium Pseudo-Isidor. Vratisl., 1845. Beitrage zur Geschichte der falschen Decretalen. Breslau, 1844. KUNSTMANN, Fragmente über Pseudo-Isidor. (Neue Sion, Jarhg. 1845, N. 52 u. ff.) — Pseudo-Isidorische Sammlung im Bonner Kirchenlexikon, Bd. 4, S. 689 u. ff. HEFELE, Ueber den gegenwartigen Stand der Pseudo-Isidor. Frage. (Tüb. Quartalschr., 1847, S. 583 u. ff.) GFRORER, Untersuchung über Alter, Ursprung, Zweck der Decretalen des falschen Isidorus. Freib., 1848. (Geschichte der ostund westfrankischen Carolinger, Bd. 1, S. 71 u. ff; S. 210.) S-r in der Hall. Allg. Zeit., Jahrg. 1849, N. 277 u. ff, ROSSHIRT, Zu den kirchenrechtlichen Quellen des ersten Jahrtausends, und zu den Pseudo-Isidorischen Decretalen. Mit besonderer Rucksicht auf noch nicht bekannte Handschriften. Heidelb., 1849. (Vergl. Gengler, Deutsche Rechtsgeschichte im Grundrisse. Erlang., 1850,§. 422 u. ff.) WALTER, Kirchenrecht, § 95-98. --- RICHTER, Kirchenrecht, §§ 24, 69, 70. (179) Cf. Kunstmann p. 254. Hefele p. 631-636. (180) Nonnisi casu evenit, ut de Rothado supersit documentum, in quo se peccatorem dicit, (181) Sed et Gfrörer, etsi spurias Decretales Moguntiæ ortas tenuerit, Pseudo-Isidoricam CollectioLem a Rothado absolutam fuisse sentit. (182) Conf. Walter § 97, p, 195, not. y. (183) Walter adnotat, p. 197, not. f, merito adjungi posse: Pietatem augere, perficere Christianos mores, divinum ordinare cultum, res Ecclesiæ in tuto ponere. De his enim omnibus multo et gravi sermone agitur ex spuriis Decretalibus. Hefele pag. 595, de variis quæ Pseudo-Isidoro ad conscri- (185) Dollinger, Lehrbuch der Kirchengeschichte Bd. 2. p. 46. (186) Blasco, loc. cit., cap. 16, p. 155 et seqq. Gfroner Geschichte der Karolinger, Bd. 1, p. 288. De ipso commentario. Haas in Freiburger kirchenlexikon Bd. 5, p. 705 et seqq. (187) Vid. sup. ill. Rosshirt, p. 60 et seqq. (188) Devoti § 5, p. 558, hypothesi non penitus adversátur. ISIDORI MERCATORIS COLLECTIO DECRETALIUM. (Apud Merlium, Collect. Concil., Coloniæ 1530.) JACOBI MERLINI DOCTORIS EPISTOLA NUNCUPATORIA. Reverendissimis in Christo Patribus et dominis meis præstantissimis STEPHANO et FRANCISCO PONCHERIIS, Senonensis et Parisiensis Ecclesiæ præsulibus circumspectissimis, JACOBUS MERLINUS doctor theologus, S. P. D. Sacrosanctorum conciliorum orthodoxorumque pontificum instituta, quæ partim dudum beatus Isidorus in unum comportaverat, partim tu, reverendissime Pater, plumbo obfirmata publicanda dedisti, in unum referre volumen non dissimulavi, conducibilius reipublicæ nihil fore existimans, quippe cum tam copiose tamque catholice singula quæ aut ad atterendos mortalium errores, aut ad instaurandum jam prope collapsum orbeni præseferant, ut facile nunc quisque ad manum habeat unde hæreses et hæreticos jugulet, elatos deprimat, voluptuosos defatiget, excitet torpentes, exinaniat ambitiosos, vulpes capiat parvulas vineam ecclesiasticam demolientes. Si igitur posthac monstra a republica arcere pellereque quispiam contendat, quid præstantius lapidibus David, quos hic Jordanis copiosissime subministrat? Si item votis esurientium satisfacere tentet, quid copiosius suaviusque opibus quas hæc de remotissimis oris veniens navis attulit? Si vero semitam et veritatis splendorem concupiscat, ex quibus optimo jure pellantur errorum tenebræ, et procul abeant cum suis auctoribus, quid apertius Patrum parentumque sententiis, quas impellente sancto Spiritu in hunc acervum comportarunt? Hic nempe, velut ex prato floribus universis pleno, facile colliguntur quæcunque ad rem conferunt ecclesiasticam, quæcunque ad comprimenda vitia exstinguendosque concupiscentiæ ardores conducunt. Hic præstantissima margarita mox, si paululum effoderis, occurret. Ilic quoscunque dæmon suscitavit hæreticos, jugulatos, confossos, prostratosque intueberis. Hic rituum atque orthodoxæ Ecclesiæ sacramentorum osores, plagis impositis, semimortuos agnosces. Hic quo Sponsi Ecclesiæ jura tuearis, hic sponse libertates, et quæcunquæ reliqua quæ ad pacificum convictum hominum conspirant, facile depromes. Hic velut ad petram parvuli Novatus Helchesaite, Sabellius, Cerinthus, Nepotianus cum Paulo Samosateno eliduntur. Hic scintilla Arianæ perfidiæ, ne magnum tandem præberet incendium, Photinus, Eunomius, Hebion, Montanus prisca emoriuntur. Hic velut conden sissima silva latitant orthodoxi, qui, instar ursorum, Pelagium, Apollinarem, Priscillianum, Nestorium et Cataphrygas, cum filiis Hierico laniant lacerantque. Hic Eutyches Manichæus, Acephali, Dioscorus et Theodorus prosternuntur. Hic Severus Aquilegiensis gladio Phinees jugulatur. Hic Monothelita mandibula asini dejiciuntur. Hic Sergius, Pyrrhus, Macharius, velut vulpes parvulæ tenentur. Hic Hussitæ perfidi, Wiclefist insani, et Bohemi apostatæ atque schismatici, cum sua tota posteritate, ut singularis fetus, perpetuo feriuntur anathemate. Hic regum et imperatorum tyrannis velut chamo et freno reprimitur. Hic præsulum et pontificum luxus coarguitur. Si dissentiant principes, hic sincera pax latitat. Si de primatu disceptent præsules, hic magni consilii angelus præficiendum cæteris patefacit. Si pestilens zizania agrun Dominicum labefactare incipiat, mox pater excitatur evangelicus, qui in fasciculos, incendio dandam, colligere præcipiat, quorum vim atque conditionem si semel degustaverint auctoritates illæ supremæ, principum scilicet et pontificum, ecclesiasticam mox excitabunt potestatem, quæ dudum a Basiliensi concilia toties commonita,vires resumere non valuit, excitata tandem brachium vibravit, nec prius ab instituto ma nus revocabit, donec olim perditam drachmam (veritatem dico vitæ doctrinæ, et justitiæ) invener't. Cum itaque ex hujusmodi argumentis tam copiosum utileque reipublicæ antidotum exspe ctetur, vobis reverendissimis Patribus, qui verissimam cicatricem Christi tenetis, supremisque studiis sanctam Hierusalem, sponsam Christi electissimam, restituere illustrareque, pulsis omnibus errorum fucis, contenditis, hunc nostrum Tantillum laborem per vos reipublicæ offerendum, dignum duxi: non parum mercedis me assecuturum existimans, modo ex alumno vestro (cujus animam vix hameri sufferunt) qualibusen »que studiis (velut met PATROL. CXXX 1 |