quantum in utroque profecerimus, aliorum sit judicium: utrumque certe secuti sumus. 4. Equidem et Platonem existimo, si genus forense" dicendi tractare voluisset, gravissime et copiosissime potuisse dicere; et Demosthenem, si illa, quæ a Platone didicerat, tenuisset, et pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse. Eodemque modo de Aristotele et Isocrate 12 judico; quorum uterque, suo studio delectatus, contemsit alterum. 11. Sed, cum statuissem aliquid hoc tempore ad te scribere,' et multa posthac, ab eo ordiri volui maxime, quod et ætati

12

rense Bern. 1. et illud forense dicendi genus Bern. 2.-11 Bern. 5. Magnol. Manut. ed. Petri 1568. genus id forense; Beier. conj. genus illud forense; Schutz. forense genus dicendi. Mox, dicere potuisse Basil, quæ a Platone desunt in Bern. 1. potuisse facere Bern. 4. facere omittunt codd. aliquot, probante Ernesti.-12 Socrate et Aristotele Bern. 3. delectatus suo studio in eodem cod.

CAP. II. 1 Bern. 1. 3. Erf. Basil. ed. Petri 1568. Lall. Heusing. Gernh. Schutz. Beier. Orell. scribere ad te aliquid hoc tempore; Bern. 2. aliquid hoc tempore scribere ad te; Lamb. ad te scribere aliquid hoc tempore; Venet. scribere aliquid ad te hoc tempore; codex unus ap. Goerenz. omittit scribere, probante ipso ad Fam. Iv. 8. et ad Att. xvI. 10. improbante vero Orell. et omittunt ante multa Bern. 1. 2. 3. 4. Basil. Erf. ed. Petri 1568. Heusing. Gernh. Schutz. Beier. Orell. ab eo maxime ordiri volui Victor. ab eo exordiri, &c.

NOTE

inquit, corpore ægro affectoque cum esset ac spe vitæ tenui, rogatus est ut magisterii successorem sibi delegeret. Scholæ tunc principes erant Theophrastus et Menedemus; ille ex insula Lesbo, hic Rhodo. Petit Aristoteles, ut vinum sibi exoticum, vel Rhodium, vel Lesbium, quæratur; snum asperum esse et insalubre. Quæritur, affertur: tum Aristoteles, degustato Rhodio,' Firmum,' inquit, 'vinum et jucundum.' Accepto deinde Lesbio,Utrumque,' ait,' oppido bonum; sed suavius Lesbium.' Discipuli, quasi illa voce successorem, non vinum delegisset, mortuo magistro, ad Theophrastum omnes concesserunt. Gell. XIII. 5.

& Quæ a Platone] Platonem quidem et Academiam primum sectatus est.

Sed domo aliquando egressus, ut ad Platonem, pro more, pergeret; cum populum ad Callistratum, Athenis oratorem, concurrere videret, visum est paulum divertere, et experiri an ad digna auditu tanto properatum studio foret. Audivit Callistratum, nobilem illam Περὶ Ὠρωποῦ causam dicentem, qua ita captus est Demosthenes, ut Callistratum jam inde sectari cœperit, relicto Platone. Gell.

III. 13.

h De Aristotele] Isocrate jam seniore, Aristoteles pomeridianis scholis, inquit Quintil. 111. 1. præcipere artem oratoriam cœpit, noto illo versu ex Philocteta frequenter usus, 'Turpe est tacere, et Isocratem pati dicere.'

2

tuæ esset aptissimum, et auctoritati meæ. Nam cum multa sint in philosophia, et gravia et utilia, accurate copioseque a philosophis disputata; latissime patere videntur ea, quæ de officiis tradita ab illis et præcepta sunt. Nulla enim vitæ pars, neque publicis neque privatis, neque forensibus neque domesticis in rebus; [p. 2.] neque si tecum agas quid, neque si cum altero contrahas, vacare officio potest: in eoque colendo sita vitæ est honestas omnis, et in negligendo turpitudo. 5. Atque hæc quidem quæstio communis est omnium philosophorum. Quis est enim, qui, nullis officii præceptis tradendis, philosophum se audeat dicere? Sed sunt nonnullæ disciplinæ, quæ, propositis bonorum et malorum finibus, officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic instituit, ut nihil habeat cum virtute conjunctum; idque suis commodis, non honestate, metitur; hic, si sibi ipse consentiat, et non interdum naturæ bonitate vincatur, neque amicitiam colere possit, nec justitiam, nec liberalitatem. Fortis vero, dolorem summum malum judicans; aut temperans, voluptatem summum bonum statuens, esse certe nullo modo potest. 6. Quæ quanquam ita sunt in promtu, ut res disputatione non egeat, tamen sunt a nobis alio loco disputata. Hæ disciplinæ igitur, si sibi consentaneæ esse velint, de officio nihil queant dicere: neque ulla officii præcepta firma, stabilia, conjuncta naturæ, tradi possunt,

Si semper idem sentiat, nec se vinci patiatur interdum a natura; quæ, cum optima parens sit, nihil nisi optimum suadet.

Bern. 5. Magnol. Manut. ed. Petri 1568. Facciol. Gernh. Schutz. et auct. meæ gravissimum Bern. 5. Basil. Magnol. Manut.-2 Bern. 3. tractata. Mox, præcepta sunt et consumata Magnol.-3 Bern. 1. 2. 4. Lamb. Hensing. Gernh. Beier. Orell. in eoque et colendo; Bern. 5. Basil. Erf. Petr. 1568. Facciol. in eoque excolendo. Actutum, sita est vitæ Græv. Pearc. Colon. Schutz. et negligendo Bern. 1. 2. 4. Erf. Lamb. Petr. 1568.-4 Quis enim est Victor.5 Eliens. præposteris, probb. Dav. et Pearc. malorum et bonorum Bern. 5. Magnol. Manut. pervertunt plurimi codd. et edd. vett.-6 Grut. bonum instituit, omisso sic; Basil. sic instituit bonum. Statim, ut nullum h. c. v. commercium Bern. 4. commercium etiam Basil. Paulo post, vincatur, fit, ut neque Magnol. Manut.-7 Quæ q. i. sint Bern. 1. 3. 5. Victor. Lamb. Hensing. Gernh, Schutz. Beier. non egeant Bern. 4. sunt tamen Bern. 5. Victor. Petr. 1568. disputata alio loco Bern. 4.-8 Bern. 1. 2. 3. 4. Erf. Victor. Heusing. Gernh. Schutz. velint esse. Statim, nil queant Petr. 1568. aut ab iis...aut ab iis Orell. aut ab his Bern. 1. 3. utrobique; ab his secundo loco omittit Bern.

i

nisi aut ab iis qui solam, aut ab his qui maxime, honestatem propter se dicant expetendam. Itaque propria 9 est ea præceptio Stoicorum, Academicorum, Peripateticorum : quoniam Aristonis, Pyrrhonis, Herilli, jampridem explosa sententia est; qui tamen haberent jus suum disputandi de officio, si rerum aliquem delectum reliquissent, ut ad officii inventionem aditus esset. Sequemur 10 igitur hoc quidem tempore, et hac in quæstione, potissimum Stoicos, non ut interpretes; sed (ut solemus) e fontibus eorum, judicio arbitrioque nostro, quantum quoque modo videbitur, hauriemus.

7. Placet igitur, quoniam omnis disputatio "I de officio futura est, ante definire, quid sit officium; quod a Panatio prætermissum esse miror: omnis enim, quæ a ratione suscipitur de aliqua re, institutio, debet a definitione proficisci; ut intelligatur, quid sit id, de quo disputetur. 111. Omnis de officio duplex est quæstio. Unum genus est, quod pertinet ad finem bonorum; alterum,' quod positum est in præceptis, quibus in omnes partes usus vitæ conformari

k

2.-9 Ita propria Bern. 2. Basil. Erf. Lamb. Petr. 1568. Heusing. Gernh. Schntz. Beier. Orell. Mox, et Peripat. Bern, 5. Victor. et A. et Per. Mignol. Manut. Pearc. Colon. 1748. Facciol. et Herilli Bern. 4. 5. Basil. Mignol. Manut. Petr. 1568. explosa est sententia Victor.-10 Sequimur Bern. 1. 2. 4. Basil. Erf. Victor. Heusing. Gernh. Beier. Orell. et in hac Bern. 4. 5. Erf. Magnol. Manut. Lamb. Facciol. Paulo post, quoquo modo Bern. 5. Erf. Græv. quocumque modo Basil.-11 Victor. disputatio omnis. Statim, quæ ratione ed. Lips. 1513. Facciol. Beier. Billerb. a uncis inclusit Orell. de quo disputatur Victor.

CAP. III. 1 Basil. alterum est. Mox, est positum in eodem cod. in omittit Bern. 2. partes omittit Bern. 3. confirmari possit Bern. 1. 4. 5. Basil.

NOTE

1 Explosa sententia] Eorum sententia fuit, in rebus iis, in quibus nibil aut honestum aut turpe sit, nullam esse causam cur aliud alii anteponatur, neque inter eas res quicquam omnino interesse. Cic. De Fin. 1. v. ubi de Aristone, Pyrrhone, et Herillo plura. Nos ex Laërtio.

Unum genus est] Ut medicinæ, ita officii duplex tractatio; altera

θεωρητική, πρακτική altera ; in medicina, altera cansas morborum et remedia inquirit; altera præcepta tradit sanitatis in officio, altera finem bonorum μelodiŵs investigat; altera bene vivendi præcepta continet. DewρηTIкhy in libris De Finibus prosecutus est, πρακτικὴν hoc loco tractat.

possit. Superioris generis hujusmodi exempla sunt: Omniane officia perfecta sint? num quod officium aliud alio majus sit? et quæ sunt generis ejusdem. Quorum autem officiorum præcepta traduntur, ea, quanquam pertinent ad finem bonorum, tamen id minus apparet, quia magis ad institutionem vitæ communis spectare videntur: de quibus est nobis his libris explicandum. 8. Atque + etiam alia divisio est officii: nam et medium quoddam officium dicitur, et perfectum. Perfectum officium,' rectum, opinor, vocemus, quod Græci xaτóplaμa,' hoc autem commune xaxov vocant. Atque ea sic definiunt, ut, rectum quod sit, id perfectum officium esse definiant; medium autem officium id esse dicant, quod cur factum sit, ratio probabilis reddi possit. 9. Triplex igitur est, ut Panatio videtur, consilii capiendi deliberatio: nam, honestumne factu sit an turpe, dubitant, id, quod in deliberationem cadit: in quo considerando sæpe animi in contrarias senten

Victor. Magnol. Manut. Pearc.-2 Bern. 3. Basil. Erf. sunt exempla; Bern. 1. 2. Victor. omittunt sunt, probante Beier. uncis inclusit Orell. numquid officium Bern. 5. Victor. Magnol, Manut. Petr. 1568. Heusing. Schutz. Beier. Örell. sit post majus omittit Bern. 2. et quæ sint Bern. 1. 5. ejusdem generis Bern. 5. Victor.-3 Bern. 1. 4. Basil. Petr. 1568. Schutz. Beier. Orell. mi. nus id; Erf. eminus id ; unde Wunder, suspic. eo minus id, improbante Beier. Mox, nobis expl. in his libris Bern. 3.-4 Atqui Bern. 5. Erf. est divisio Bern. 3.-5 P. quidem off. Bern. 4. P. autem off. Bern. 5. Basil. Magnol. Manut. Lamb. quoniam Græci Bern. 1. 2. 3. 4. Erf. Petr. 1568. commune_officium κаoĥкоv vосant Pearc. Gernh. Beier. Orell. commune officium vocant Bern. 1. 2. 4. 5. Basil. Erf. Victor. Magnol. Heusing. commune quod ii кaðîкov vocant Manut. Facciol. Perfectum... vocant suspecta erant Facciolato. commune officium, quod ii кaðĥкоv vосant Petr. 1568. commune off. кaðîкоν μéσоν vоcant Hervag. probante Schutz. hoc autem medium, commune, quod ii кaðĥkov vocant Lamb. officium delendum putant Nobb. et Orell.-6 Atque, omisso ea, Victor. id officium perfectum Bern. 1. 2. 3. 4. Basil. Erf. Orell. definiant uncis inclusit Pearc. pro quo velint conj. Facciol. id esse dicunt Bern. 1. 2. 3. 4. Basil. Erf. Victor. Maguol. Gernh. Schutz. Beier. Orell.-7 Triplex est igitur conj. Beier. nam aut honest. Bern. 1. 4. 5. Basil. factum Bern. 4. aut

NOTE

1 Κατόρθωμα] Κατόρθωμα genus est officii, quo, ut in dicendo perfectus orator, in canendo perfectus musicus, sic in agendo vir perfecte bonus existit; кalɔ̃кov, quo mediocriter boni sumus. Prioris generis, homines

aut pauci ant nulli; posterioris, ut humanæ conditioni accommodatioris, longe plures. Nota divisiones officii hic afferri a Cicerone, qui definitionem promiserat. Calcagnin. in Disquisitionibus in lib. Offic.

8

tias distrahuntur. Tum autem aut anquirunt, aut consultant, ad vitæ commoditatem jucunditatemque, [p. 3.] ad facultates rerum atque copias, ad opes, ad potentiam, quibus et se possint juvare, et suos, conducat id, necne, de quo deliberant: quæ deliberatio omnis in rationem utilitatis cadit. Tertium dubitandi genus est,9 cum pugnare videtur cum honesto id, quod videtur esse utile. Cum enim utilitas ad se rapere, honestas contra revocare ad se videtur; fit, ut distrahatur deliberando 10 animus, afferatque ancipitem curam cogitandi. 10. Hac divisione," (cum præterire aliquid maximum vitium in dividendo sit) duo prætermissa sunt. Nec enim solum, utrum honestum an turpe sit, deliberari solet, sed etiam," duobus propositis honestis, utrum honestius; itemque, duobus præpositis utilibus, utrum utilius. Ita, quam ille triplicem putavit esse rationem, in quinque partes distribui debere reperitur. Primum igitur est de honesto, sed dupliciter, tum pari ratione de utili, post de comparatione eorum, disserendum.

IV. 11. Principio generi animantium omni est a natura tributum,' ut se, vitam, corpusque tueatur, declinetque ea, quæ nocitura videantur, quæque ad vivendum sint necessaria, anquirat et paret, ut pastum, ut latibula, ut alia ejusdem generis. Commune item animantium omnium

turpe Bern. 4. 5.-8 Tum aut anguirunt Petr. 1568. Pearc. Gernh. Schutz. Beier. Tum autem inquirunt Mignol. Manut. inquirunt etiam Bern. 1. 3. 4. 5. Basil. atque ad copias Beier. ad potentias Bern. 4. ac potentiam Facciol. de quo deliberatur Bern. 4.-9 Bern. 2 omittit est. Mox, esse omittunt codd. aliquot.-10 Bern. 3. 5. Basil. Erf. Victor. Magnol. Mannt. Lamb. Pearc. Heusing. seqq. in deliberando.-11 Hac in divisione Magnol. Manut. Lamb. Petr. 1568.-12 Bern. 3 omittit etiam.-13 Primum est igitur Bern. 5. Schutz. est delevit Beier. Mox, sed omittunt Bern. 5. Basil. disserendum est, retento priore est, Basil.

CAP. IV. 1 Edd. vett. et Lamb. attributum. Mox, declinet ea Bern. 1. Erf. Lamb. et declinet ea Bern. 4. quæ ei nocitura Bern. 5. Mignol. videntur tres codd. Oxon. Basil. Beier. omniaque, quæ sunt ad viv. necess. Bern. 3. Beier. omniaque quæ sint ad v. n. Bern. 1. 2. 4. Erf. Victor. Magnol. Manut. Lamb. Petr. 1568. Pearc. Heusing. omniaque quæ ad v. sunt n. Gernh. Schutz. omnia quæcumque ad v. sint n. Grut. omnia quæcumque sint ad v n. Basil. ad videndum Ernesti errore typogr. acquirat Bern. 4. 5. Basil. Erf. Facciol. inquirat Bern. 1. 5. Magnol. Manut. generis ejusdem Bern. 3. 4. Magnol. Orell.-2 Plurimi codd. et edd. autem. Mox, procreata sint Bern. Cicero.

Delph. et Var. Clas.

3YYYY