irritam facis, similes erunt principes tui, Dathan A vit, nihil habuit, nihil dedit. Marinus quoque papa, et Abiron, eorumque complicibus, qui irritaverunt Moysen et Aaron in castris, in sanctum Domini ideoque aperta est terra, et deglutivit b Dathan et Abiron c ; si quidem descenderunt ad inferna viventes. Quoniam, sicut illi murmuraverunt adversus Dominum et adversus principes quos eis constituerat, ita et tu murmuras contra Dominum et Salvatorem nostrum Jesum Christum, qui cum Patre et Spiritu sancto unus et verus Deus est, et contra apostolos ejus, quibus ab eo ligandi atque solvendi in cœlo et in terra concessa est potestas. Per te, inquit Dominus per prophetam, nomen meum blasphematur in gentibus d. Unde datur intelligi quia satius et aptius fuisset apud summum Arbitrum, Formosianam, ut dicitur, præsumptionem, sub silentio dissimulando, B corrigi, quam, disrupto charitatis vinculo, universo mundo scandalum inferre. O Roma, aporiaris et apostataris, atque in dementiam et phrenesim raperis f convertere ad Deum, et salvaberis. Sic enim ipse per prophetam dicit: Convertimini ad me, et salvi eritis 8. Sta, et contende mecum. Interrogabo te, et responde mihi et tu percontare ↳ me, et redicam tibi. Dicis itaque sæpe dictum pontificem Formosum non habuisse quod dare i potuisset. Habuit certe, habuit: a Marino scilicet, primum episcopo, dehinc summo papa et universali pontifice, a quo fuit absolutus et benigne receptus, et in pristinum honorem, a quo nævo invidiæ fuerat destinatus j, digne et canonice est revocatus, non schismaticus, neque hæreticus; sed vir sanctus, et justus. atque catholicus; segregatus a peccatoribus, atque excelsior cœlis factus. Quomodo ergo dedit quod non accepit? Nicolaus consecravit Formosum ad episcopum k sciens eum doctorem egregium; et ideo misit eum in Bulgariam ad prædicandum. Qui strenue viam veritatis, normamque fidei, et Christianæ religionis doctrinam, gentem olim crudelissimam et paganissimam edocens, ad monia tua, cum crucis est et triumpho reversus. Postmodum livoris oceno m ab urbe tua repulsus, deinde, ut dictum est, a Marino papa receptus et restitutus; sic tandem, populi acclamatu propter bonorum incrementa morum, ad summum pontificatus culmen favorabiliter est provectus. Quod si Formosus nihil habuit, nihil dedit (quod absurdissimum atque prophanissimum, et mente reis a capi- D Adriani filius, qui postea apostolicus exstitit,

cujus consecratio adhuc intacta permanet, nihil habuit, et nihil Stephano diacono Adriani filio, a se consecrato, dedit, qui postea papa factus est, et a jam dicto Formoso, in ordine vicis suæ, apostolicus consecratus est. Si Formosus papa nihil habuit, nihil dedit, cur proceres tui fronte ferrea et adamantina menteque Sathanica dicunt: Ergo irrita est consecratio Marini, quem Joannes papa episcopum consecravit; irrita est consecratio Stephani Adriani filii, quem Marinus ad diaconatum provexit, et postea Formosus, totius electione populi, in sancta sede apostolica consecravit ? Vis fortasse dicere, o Roma, apponens iniquitatem super iniquitatein, quod Marinus episcopus non fuerit? Ergo et consecratio Joannis papæ, quam Marino Cerensi episcopo digne aut indigne, ut dicis, imposuit, irrita est. Si indigne Joannes noster apostolicus (quod nefas est ad dicendum), nec Marinus episcopus ; si vero digne (pro ut omni mundo recto P visum est) domnus Joannes sit apostolicus, et Marinus episcopus: ac deinceps, causa utilitatis et necessitatis, universi advocatione populi, in sancta Romana et apostolica Ecclesia maneat inthronizatus, jam si profiteris Marinum episcopum non fuisse, criminaris Joannem papam (quod Deus avertat), qui eum consecravit, violatorem canonum, et omnium sacrarum legum prævaricatorem fuisse. Aut dic Marinum, qui a Joanne sacratus est, fuisse episcopum ut comprobes Joannem veraciter, sicut fuit, exstitisse C papam; aut si negaveris, totam Christianitatem maculando, profiteberis Joannem irruptorem a Nicæni et omnium conciliorum destructorem fuisse. Insuper, el Stephani consecratio, et Sergii, quem Stephanus consecravit ad diaconatum, irrita erit. Et, ut liberius dicamus, si ordinem Romanæ consecrationis discurrendo texamus, totius sacerdotalis seriem, ut asseris, ab ipso Joannis tempore, qui ante tricennium defunctus est, irritam et evacuatam, quod absit, perspiciemus. Quoniam, si Joannes, qui Marinum episcopum consecravit, reprobus fuerit, Marinus reprobus erit ; et si non fuerit episcopus Marinus, quare in Cerensi sede ordinationes, consecrationes, baptisteria, et populi confirmationes exegit? Igitur si Marinus episcopus non fuit, Stephanus

diaconus non fuit; quia, postquam episcopus non

fuit, et sacrum episcopalis juris mysterium a usur- A nec non invitationis et advocationis, sanctorum uti

h

litate Patrum didicimus esse migratos. Quorum primus, ut retulimus, beatissimus apostolorum princeps, regnique cœlestis claviger fecit; et Alexander, prout Historiæ liber Ecclesiasticæ refert, unius Cappadociæ civitatis episcopus, utilitatis ac necessitatis intuitu nobiliter exstitit. Subsequamur ergo cæteros. Perigenes in Petris i est ordinatus episcopus; sed quoniam civitatis ejus cives noluerunt eum suscipere, Romanæ civitatis episcopus jussit eum in Corinthum metropolim, defuncto ejus episcopo, inthronizari, eique, donec advixit, Ecclesiæ præfuit. Dositheum Seleuciæ j episcopum, Alexander Antiochenusepiscopus in Tarsum Cilicia demigravit. Reverentius ab Arcisk, Phoeniciæ in Tyrum migratus est: Joannes de

pando tractavit, ultioni Oza, qui arcam Domini indigne tangere præsumpsit, procul dubio subjacuit. Similiter et Stephanus nec diaconus fuit, nec apostolicus existere potuit, quia indigne, si ita est ut asseris, sacri diaconatus mysterium attigit. Si dampnas Marinum, dampna Joannem, dampna etiam Stepbanum, Formosum, Sergium et omnes quotquot ab ipso Joanne Marini prædecessore in sancta sede apostolica summo pontificiali jure sessionem habuerunt. Totus ergo mundus, et omnes ejus Christianæ fidei habitatores contra te clament: Quia omnes decepisti, et ipsa decepta es. Constantinopolis namque, Sicilia, tota Italia, Gallia, Germania, in quarum spaciis metropolitani, qui subfraganeos episcopales cœtus suæ consecrationi vin- B Gardilia mutatus est in Prochoniso; Palladius ab dicant, degere videntur, adversus te causantur et querelantur, quia nullus metropolitanus b consecrationem facere potest, nisi a sede opostolica pallium c sumat. A quo ergo Bysancium, quæ Constantinopolis vocatur, Ravenna, Forum Julii, Mediolanum, Hebrudunum, Arelatum, Lugdunum, civitas Remorum, Colonia, Maguntia e, cæteræque urbes metropolitanæ, nisi ab apostolica potestate pallium sumant ? Si ita est ut prodis, totus pene mundus per annos xxx in ruina positus est, non solum ad dampnationem corporum, verum etiam, quod deterius est, ad detrimentum animarum g. Qui dinumerare potest stellas cœli, et arenam quæ est in littore maris, hic dinumerare poterit animas et corpora eorum qui absque baptismo et sacri C chrismatis unctione per tot annorum curricula ad tartara sunt demersi. Missarum etiam solemnia nisi ab antiquissimis viris minime sunt celebrata. Quis enim sacros fontes benediceret et sanctum chrisma conficeret, aut quis pœnitentes solveret aut ligaret, cum omnis ordo ecclesiasticus ita ad ima ceciderit, ut, sicut tu ausu nefario et ore temerario delatras, nihil habuerit, nihil dederit? Igitur jam tempus est ut ad conceptum, sicut sumus polliciti, redeamus eloquium; et quia Formosum papam invasorem non fuisse declaravimus; ita æque, aut inique depositum, restitui posse, et de Ecclesia ad Ecclesiam migrari valuisse, sancti Spiritus infusione dilucidemus. Plurimos enim episcoporum aliis ex civita

Helenopoli mutatus est in Asponam. Alexander ab alia Helenopoli in Adrianopoli mutatus est. Gregorius Nazianzenus prius unius civitatis Cappadocia fuit episcopus, quæ Sasima dicebatur, deinde beati Basilii et aliorum episcoporum consensu, Nazianzo; Meletius prius Sebastiæ Ecclesiæ præfuit, et postea Antiochiæ præsul est constitutus; Theosebius ab Apamia Asiæ transfertur in Eudoxiopolim, quæ prius Salambria vocabatur: Polycarpus de urbe................................. ... m in Nicopolim Thraciæ mutatus est; Hierophilus de Trapezopoli Phrygiæe in Antiochiam mutatus est Pisidiæ; Sylvanus a Philippopoli Thraciæ mutatus est Troadam; Eusebius quoque de quadam parva civitate, apostolica auctoritate, mutatus est Alexandriam; similitor Felix de civitate qua ordinatus erat electione civium, propter doctrinam et bonam quam habebat vitam, communi episcoporum et reliquorum sacerdotum, ac populi, consilio translatus est Ephesum. Non enim transit de civitate ad civitatem, qui non suo libitu aut ambitu hoc facit, sed utilitate quadam aut necessitate, aliorumque ortatu et consilio populorum p transfertur: nec transfertur de minori civitate ad majorem, qui hoc non ambitu, aut propria voluntate facit, sed aut vi a propria sede pulsus, aut necessitate coactus, aut utilitate loci, aut populi, non superbe, sed humiliter ab aliis translatus et inthronizatus est. Quia homo videt in facie, Deus autem in corde. Non ergo mutat sedem, qui non mutat mentem. Sufficiat nunc

tibus ad alias, causa necessitatis atque utilitatis, D de mutatione et transmigratione sedium satis dixisse;

j Cod., Seleuticæ.

k Cod., Archis.

1 Auxilius libello 1, cap, 3, et lib. 11, cap. 22, de ordinationibus a Formoso factis, hæc nomina episcoporum qui transmigraverunt ad aliam sedem recitat fere ad unguem, ut hic. Consule Morinum, de sacris Ordinationibus, part. 1. p. 349 et 371, apud quem etiam pro nonnullis variantibus lectionibus lectorem remittimus.

m Lacunam sic supple: Antapristena (vel Antepristena) Mysiæ, ex Auxilio.

n Ilic etiam supple: Obtimus ab Agardamia Phrygiæ in Antiochiam Pisidiæ, etc.; ex eodem ms. Pasidiæ.

o Cod., Apli. Nos interpretati sumus ac populi. P Cod.: aliorum ortatur, ex concilio pociorum.

nunc de reconciliatione pontificum, qui juste aut A dium ducere temptabimus r, dies ante (ut remur) injuste dampnati sunt prout auctoritas docet, evidenter dicam modo a. Joannes Chrysostomus a duobus synodis orthodoxorum fuit judicatus, sed iterum Ecclesiæ suæ fuit restitutus. Nec non et Marcellus episcopus Ancyræ Galitiæ depositus fuit; sed proprium postmodum recepit episcopatum. Asclepius b, item judicatus a synodo, Ecclesiam suam postea recepit; Lucianus episcopus Adrianopolites, a papa Julio dampnatus, postmodum recepit Ecclesiam sui episcopatus. Item Quirinillus d, Hierosolymitanus episcopus depositus fuit; postea reconciliatus est Ecclesiæ suæ. Simili modo et Polychronium o, eidem Ecclesiæ suæ & Hierosolymitanæ pontificem, Sixtus papa dampnavit, et iterum i idem reconciliavit. Innocentius item papa Fotinum j episcopum B dampnavit; sed ipse postea eum in suæ Ecclesiæ proprium restituit statum. Item Miseno episcopo, a Felice papa dampnato, Gelasius papa successor k illius communicavit et eum Ecclesiæ suæ restituit. Leontius autem, dum esset presbyter, depositus fuit, sed postea in Antiochia patriarcha exstitit. Gregorius quartus papa Romanus, Theodosium, quem Eugenius ejus antecessor presbyterii honore privaverat, sanctæ Ecclesiæ Signinæ, consecravit episcopum. Ibas namque episcopus judicatus fuit, sed sancta synodus canonice suam illi restituit Ecclesiam. Nicolaus papa Zachariam episcopum m, pro eo quod Constantinopolim directus Phocium invasorem, subito e laico clericum factum, et per ecclesiasticos ordines improvise ad patriarchatum Constantinopo- C leos provectum approbavit, et Ignatium patriarcham, virum sanctum et justum, reprobavit, in sua synodo merito damnavit; sed Adrianus papa eum in pristinum Ecclesiæ suæ statum revocavit. Rothadum n sanctæ Suessionensis Ecclesiæ episcopum synodo, cui Carolus rex interfuit, condempnatum, Nicolaus papa reconciliavit, et propriæ Ecclesiæ restituit. Joannes papa Anspertum Mediolanensem archiepiscopum, pro eo quod legatos summæ sanctæ sedis apostolicæ recipere noluit P, vocatus ad synodum venire contempsit, in synodo dampnavit; sed postea eidem

Ecclesiæ restituit. Quid plura? Si cunctas pontificum restitutiones ac transmigrationes in me

a Ab his usque ad verba, Joannes papa, etc., consule Auxilium lib. 11, c. 24, qui eadem refert. b Cod., Asclipius.

c Cod., Adrianopolitis.

d Lege Cyrillus.

Cod., Palichronium.

f Lege ejusdem.

g

Το suæ abundat.

D

quam sermo cessabit. Cui ergo comparabimus te? vel cui assimilabimus te, o Roma? Magna enim.... s mare contritio tua. Quis medebitur tibi? Prophetæ tui viderunt falsa et stulta; nec aperiebant iniquitatem tuam ut te converterent, et sanarent. Planxerunt super te omnes transeuntes per viam; sibilaverunt et moverunt caput suum, dicentes: Hæccine est urbs perfecti decoris, et gaudium universæ terræ ? Scrutare ergo vias tuas, et convertere ad Dominum, et salvaberis. Quid igitur ad hæc dices? Nam vulgo dicitur, stultum esse alios coercere, cum sibimetipsi non valeat frenum imponere. Quo itaque pacto alios vis redarguere, cum tibi nulla sit potestas temetipsam v corrigere? Per ambitus enim et seditiones, belligerando, ad summum apicis culmen belligerando x principes tui contendunt subire; et adhuc y iniquitate sua permanentes, unusquisque, quod animo concepit, opere complere conatur. Pro hac enim rez diluvium supervenit universo mundo, deletaque aa est omnis caro de superficie terræ, exceptis octo animabus in arca salvatis; sic enim sancta in præcedentibus dicit Scriptura: Videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchræ, acceperunt sibi uxores ex omnibus quas elegerant bb. Et ad comprimendam tuæ sedulitatis temeritatem per temetipsam Veritas dicit: Quinque enim viros habuisti, o Roma, et hunc cc quem habes, non est tuus vir dd Nam Formosus, quem crudelissima præsumptione de sepulcro extraxisti, et ce summa, sancta et apostolica sede vivus residens, consecravit Joannem ff ad presbyteratum; qui postea, juxta Romanam consuetudinem et consecrationem, ad apostolicatus fastigium conscendens, Kailonem Ravennatem archiepiscopum consecravit, ac postmodum in sancta synodo, eadem in urbe congregata, cui Landebertus gg imperator interfuit, apostolico favore viriliter resedit. Kailo vero archiepiscopus Petrum Bononiensem episcopum consecravit: Petrus autem Bononiensis episcopus, Kailonis hh archiepiscopi subfraganeus, Joannem, (abhus viæ tuæ sedi i præest) per sacrorum ordinum ascensus, ad diaconem consecravit. Defuncto vero Petro, idem Joannes Bononiensem kk Ecclesiam, vivente Kailone" archi

episcopo, contra omnem canonum auctoritatem A tollentibus non pepercit, quanto magis hominibus invadere præsumpsit; consecratus quoque missa- est cavendum, ne extollantur b. Scriptum est enim : rum solemnia pontificali jure indigne exercuit, et Non plus sapere, quam oportet sapere; ne forte, inlicitas consecrationes exegit; qua relicta, san- dum plus vult esse quam sit, sit minus quam sit. ctam Romanam et apostolicam Ecclesiam nefariis Cæterum, quamvis indigne legatione et sacerdotio ausibus usurpavit. Et tuna pro libitu suo vult sol- Christi fungimur c, sicut docet Apostolus, pacem vere et ligare; et, velut Lucifer ille, qui sedem deposcimus, unanimitatem petimus, et te, o Roma, suam in Aquilone ponere voluit, et in altum se quæ es caput omnium nostrum, sanari flagitamus... extollens, similem Deo gloriatus est fore, catho- et ne tam leviter in postmodum scandalizeris d, licam et universalem Ecclesiam vult excommuni- modis omnibus exoramus; ipso auxiliante, cui est care, et justiores et sanctiores se quærit anathe- laus, honor, et virus, et gloria cum Deo Patre in matizare. Quis enim ei ex hoc crediturus erit? unitate Spiritus sancti, per interminabilia sæcula (Ne glorietur æque distinctus aut accinctus.) Non sæculorum. Amen. est enim Deus, sicut homo. Si enim angelis exa Lege nunc, vel tamen. Et nota etiam ex hoc loco palam fieri scriptorem nostrum hoc Colloquium Romæ exarasse sub Joanne X antipapa. b Cod., extollatur.

c Auctor hujus apologiæ hic episcopum vel saltem presbyterum se prodit.

d Cod., scandalizari.

Quando nos piorum locorum, juxta quod nobis divinitus est commissum, studiosius gerimus, tanto nobis copiam mercedis acquirimus, et status illorum potiori vigebit regimine; et ideo vera devotio per Barnoinum reverendissimum archiepiscopum Viennensem nostro suggessit apostolatui, ut ipsum vene- C rabile monasterium una vobiscum apostolica muniremus auctoritate. Unde nos omnium sollicitudinem gerentes, et maxime audientes vos de Trecassino comitatu ex monasterio Dervo a facie paganorum elapsos, et quod ab eodem venerabili archiepiscopo misericorditer suscepti estis, inclinati precibus vestris, per hujus apostolicæ nostræ auctoritatis privilegium vos inibi firmiter et quiete Deo militare confirmamus, et quæ necessaria esse videntur loco et monasterio diu noctuque instantissime operari, et canonicæ imo beati Benedicti regulæ obedire, tam in ecclesiæ restauratione, quam ubi et ubi expedit, ea scilicet ratione ut neque eidem venerabili archiepiscopo, neque cuilibet successorum suorum licitum sit illis durum servitium imponere, neque longissimi D itineris profectionem; sed neque mansionaticos onerosos, neque censum, præter id quod impositum est, in festivitate prædicti sancti Theuderii in fine

Sed neque ex his omnibus, quæ præsentialiter obtinent, mobilibus et immobilibus, et quæ deinceps a senioribus et aliquo modo juste promereri potuerint, ullo modo exinde aliquid auferatur ab aliquo neque minuatur; sed neque commutetur, nisi per voluntatem monachorum : quin etiam si contra hanc auctoritatem quis agere tentaverit, nullatenus a quolibet nostram abeundi præsentiam, successorumque nostrorum abbati et monachis denegetur et prohibeatur, sive insidietur facultas et propter adjntorium omnipotentis Dei impetrandum, et intercessionem sancti Petri, et nostræ charitatis auxilium, abba illorum, nomine Adalricus, taliter cum reverendissimo archiepiscopo Barnoino limina sancti Petri acceleravit. Qua dilectione et apostolatus nostri auctoritate commoti rogamus et petimus, et ex Deo et per Deum et per sancti Petri meritum nostrique ministerii reverentiam adjuramus et contestamur, ut nullus nobilium et potentium vicinorum et extra advenientium, et circumquaque degentium, aliquatenus mala illis inferre præsumat, et absque lege inquietare, et mobilia et immobilia usurpare: sed neque servientes illorum destruere quisquam pertentet; et amodo volumus eos securos et quietos

permanere, apostolica protectione tutos atque muni- A perpetuo tempore immutabilis permaneat. Cum iis tos, cum omnibus rebus immobilibus et mobilibus

ad ipsum venerabile monasterium pertinentibus. Si quis autem, quod non optamus, temerario ausu contra hoc privilegii nostri statutum (quod ad laudem Dei omnipotentis, et ejusdem pii loci stabilitatem fieri decrevimus) in toto et ex parte agere præsumpserit, et in omnibus non observaverit, sciat se auctoritate beati Petri apostoli atque nostra anathematis vinculis innodandum, et a regno Dei, nisi resipuerit, alienandum : qui autem verus custos et observator exstiterit, benedictionem et gratiam a Domino consequi mereatur.

Scriptum per manum Anastasii scriniarii S. R. E. in mense Novembrio, indictione 10. Bene valete.

Data VII Kal. Decembris per manum Sergii primi- B cerii, defensoris sanctæ sedis apostolicæ, imperante domno piissimo PP. Augusto Vidone a Deo coronato magno imperatore anno 1, et post consulatum ejus anno 1, indictione 10.