fletus ab invicem divisi, apostolus Romam profectus A est, Sergius vero Narbonæ resedit. Neque enim [lege, uterque enim ex eadem edit.] officium prædicationis sibi injunctum adeo strenue exercuit, ut nullis terroribus vel pœnis illud relinqueret, quoadusque per martyrium quisque eorum ad se vocantem Christum intrepidus accederet, ut talentum sibi creditum quinquies duplicatum offerret, et ab eo centies multiplicatum perpetuæ mercedis recompensationem perciperet. Si autem nosse vis quid post discessum apostoli Sergius Paulus commendato sibi gregi, quem cum apostolo Christo acquisierat, Domino fecerit, notum sit tibi et universis Hispaniarum utriusque sexus indigenis, quoniam tam per se ipsum quam etiam per suos, quos in fide Christi jam nutrierat docueratque discipulos, omnes Hispaniarum regiones peragrando earumque habitatores indesinenter docendo, adeo quosdam eorum in Christianæ fidei culmen cultumque subvexit, quatenus nullius, præterquam sui, indigerent, vel ipsi, vel quidam suc- B cessorum eorum sanæ doctrinæ. Lege igitur beati Leandri, Isidori quoque, necne Braulionis, itemque Juliani, ac veterum ejusdem provinciæ doctorum catholicorum libros, et sic forsan me vera dicere comprobabis. Quod si nec ita satis tibi factum esse credideris, gestorum illius volumina ab ejusdem Pauli discipulis tribus voluminibus comprehensa diligentissima curiositate recense; et tunc quæ prius, nisi fallor, penitus ignorabas, patulo postmodum recognosces ejusdem rei affectu. Quod si nec ita consultum tibi probare volueris, sed semper obstinatione perversa, Romanorum pontificum censuram, quorum decreto divina auctoritate firmata [cor., firmato] omnis Christi Ecclesia toto orbe regitur semper atque disponitur, plenus insania, contemptibilem duxeris, in tantum ut ab injuria quam impudenti facie et immoderata capacitate [cor., rapacitate] prædicto archipræsuli Theodardo irroges, recedere nullatenus patiaris: notum sit tibi, et universis qui aliquod suffragium adjutoriumve præbent tibi super his quibus a nobis jure impeteris, quod anathematis vinculis jugiter colligati eritis atque insolubiliter innodati. Quocirca, ne injuriam tibi facere videamur, constituimus ego et qui mecum sunt quinquaginta et duo episcopi terminum tibi satisfaciendi ei, cui injuriam facis, jugiter Narbonensis Ecclesiæ pontifici, usque in festivitatem sancti Michaelis archangeli. Quod si usque ad prædictam proximam memorati archangeli solemnitatem non ei satisfeceris, ita ut in ejus proprium Ecclesiæque ipsius, totum quod abstulisti ab ejusdem pontificis jure ac ditione, integerrime et sine qualibet reservatione vel redhibitione restituas, Dei omnipotentis auctoritate, sanctorumque apostolorum Petri et Pauli, necne cunctorum Romanæ Ecclesiæ pontificum, mea quoque et omnium qui huic Trecasine synodo intersunt episcoporum, excommunicando excommunicamus, et maledicendo maledicimus ac perpetuo anathematis vinculo insolubiliter colligamus, et te, et maledictum tuum Ermemirum, et Frodoinum perjurum et apostatam antiepiscopum, et omnes qui aliquod tibi adjutorium contra tam injustam præsumptionem præbent, ut a statuto vel præfinito a nobis tempore ab omni cœtu Christiano semper extorres habeamini et exsortes. ANNO DOMINI DCCCXCVI. FORMOSUS PAPA. NOTITIA HISTORICA. (Apud Mansi, Conciliorum amplissima Collectio.) Formosus religione, morum integritate atque C doctrina laudatissimus, electione tumultuaria, elevante se contra eum Sergio diacono, anno Domini 794 creatus est pontifex, vere optimus, ut constat ex Luitprando. Eumdem Stephano V immediate subrogatum fuisse, præter Luitprandum et Flodoardum libro quarto capite primo, asserunt omnes antiqui Bomanorum pontificum scriptores, omniaque veterum Græcorum antiqua monumenta. Nam in codice Columnensi Græco supra sæpius citato, ubi redarguitur pseudosynodus Photiana successorumque Nicolai et Adriani Romanorum pontificum series texitur, hæc habentur: Post Adrianum hunc Joannes; post Joannem Marinus; post Marinum Adrianus ; alter deinde Stephanus V, deinde Formosus: post hunc alii quatuor, videlicet Bonifacius, Stephanus, Romanus, et Theodorus: et post hos Joannes, qui hæc scripsit. Quod igitur Leo Ostiensis Historiæ Cassinatis libro primo, capite quadragesimo octavo, Formosum Adriano subjungit, et Stephano V ante- D ponit, nisi fortasse intermediis omissis de Stephano VII qui vulgo sextus nuncupatur, intelligi velit, erroneum est. Marianus vero et Sigebertus, eorumque imitatores recentiores historici, nonnisi per somnum excogitasse videntur, quod Agapetum et Basilium duos imaginarios pontifices nunquam visos vel auditos Stephano ejusque posteris anteponunt. Hunc Anastasius in Nicolao magnæ sanctitatis episcopum nominat. Hincmarus Rhemensis archiepiscopus, teste Flodoardo libro tertio historiæ Rhemensis capite 20, eidem scripsit, collaudans ejus quam audierat sanctitatis et scientiæ famam, quærensque ejus habere familiaritatem et ut ipse pro se dignaretur orare, vicem rependere spondens, et quædam ei munera mittens, ut sui memoriam in orationibus habeat. Episcopatum Portuensem multo tempore pie et sancte administravit, adeo ut judicio sanctissimi Nicolai papæ I dignus habitus fuerit, qui ad Bulgaros fide orthodoxa imbuendos apostolus mitteretur: cumque ibidem annis plurimis degisset, gentemque illam ad Christi fidem convertisset, majorem sibi inde gloriam comparavit. Hunc Joannes papa VIII, qui magno suo dedecore res suorum prædecessorum bene dispositas visus est aversari (nam Photium Constantinopolitanum et Zachariam Anagniæ episcopum, quos Nicolaus et Adrianus prædecessores Joannis sæpius damnaverant, vixque ad poenitentiam vel laicam communionem recipiendos esse juste statuerant, ille non tantum restituit, verum etiam ipsum Zachariam Anagninum honorifico munere bibliothecarii apostolicæ sedis auctum, consiliarium suum fecit, eique legationes plures credidit), episcopatu depositum, degradatum, et ad sortem laicorum redactum ab urbe relegavit, quod idem pontifex Formosus anno pontificatus sui sexto et ultimo Arnulphum vocaverit, eique coronam imperii occidentalis imposuerit. Corrigendus est igitur communis error chronographorum, qui contra præscriptum sacrorum canonum, et auctoritatem sedis apostolicæ, post Carolum Calvum, Widone et Lamberto omissis, in serie Occidentalium imperatorum enumerant Árnulphum, qui legitime nunquam electus et coronatus, imperatoris titulo nunquam condecorandus erat. Per electiones et coronationes supra enarratas civium Romanorum invidiam et odium maximum incurrit; eorumque vivens simul et mortuus gravissimas injurias, contumelias ac sacrilegia sustinuit. De iis quæ a Romanis civibus passus est vivens, Luitprandus lib. 1, cap. 8, his verbis enarrat: Hoc in tempore Formosus papa religiosus a Romanis vehementer afflictabatur, cujus et hortatu rex Arnulphus Romam advenerat. In cujus ingressu ulciscendo papæ injuriam multos Romanorum principes obviam sibi properantes decollari præcepit. Quas injurias, quæve probra successores illius Sthephanus VI et Sergius III vel per facti ignorantiam, vel per summum sacrilegium eidem pontifici intulerit, quomodo exhumatus et tribus digitis mutilatus sit, iteratis et repetitis ordinibus eorum quos Formosus ordinaverat, dicam infra ad Stephanum VI. jurareque coegit, se nunquam episcopatum suum A Romani sub Joanne IX tertantur, accidisse potuit, repetiturum, sed laica communione contentum deinceps quieturum. Qua de causa Joannes in eum hac ratione animadverterit, non constat : nisi quod fortasse ob res male gestas, a Formoso correptus, et admonitus, ipsum velut rebellem ex albo episcoporum eradendum esse putaverit. Marinus, Joannis papæ successor, virum meritis supra recensitis insignem apostolatus honore condecoratum, hac ignominia obrutum, ut par erat, erexit, erectumque haud dubie a juramento per vim et métum extorto absolvit, et pristinæ dignitati restituit. Obtemperans et sententiæ et mandato pontificis Formosus, episcopatum resumpsit. Cumque hoc potissimum tempore pessimorum tyrannorum invasione Romana Ecclesia gravissime affligeretur, ipse vero Formosus Portuensis episcopus toto terrarum orbe, ut supra ex Flodoardo et Luitprando ostendimus, sanctissimus simul et doctissimus haberetur et coleretur: bono totius Ecclesiæ catholicæ, prout sæpius factum fue- B rat, ex episcopo Portuensi ad moderandas habenas totius orbis catholici translatus est ad episcopatum et pontificatum Romanæ Ecclesiæ cujus initio, epistolam illam, quam Stylianus destinaverat ad Stephanum V, priusquam Romam afferretur defunctum, accepit, aliamque infra exstantem reddidit. Valde sollicitus fuit ut Carolum Simplicem filium Ludovici Balbi legitimum Galliarum regni hæredem in regno stabiliret, ut videre est ex epistolis, quas hac de re apud Fulconem. Widonem qui ante 45 annos sibi nomen imperatoris usurpaverat, ut ex quodam antiquo diplomate docet Baronius, anno pontificatus sui 2, filium vero ejusdem Widonis Lambertum sequente anno, Occidentis imperatores legitime creavit, unxit et coronavit. Quare non aliter quam per subreptionem, ut Acta concilii : Anno Domini 896 pontificem a scriptoribus hujus temporis valde commendatum obiisse, postquam sex annis sedem pontificiam tenuisset, testantur Regino, Luitprandus et Adamus Bremensis. Errant ergo recentiores qui anno 895, anno pontificatus sui quinto, eumdem ex hac vita decessisse scribunt. (BARON. tom X Annalium.) INVECTIVA IN ROMAM PRO FORMOSO PAPA. (Blanchini, Prolegomena ad Librum Pontificalem edit. Rom.-Vatic.) a Clatitantem, cui abscisso uno, tria subcrescebant capita, deifice conteret ; et qui beatum Petrum per undas siccis ambulare fecit plantis, Ecclesiam suam immensis undique pelagi fluctibus agitatam, portum salutis attingere faciet; Jordaneque transmisso, abruta Gericho, ad æterna cœlestis Jerusalem gaudia feliciter ingredi permittet. Mysterium g tamen, et valde mirandum est, cum omnes Ecclesiæ, tam cismarinæ, quam transmarinæ, in proprio statu permaneant, sola Romana Ecclesia procellosis ab fluctibus navitas suos mortis proximos redundat h. Ad propositum itaque redeamus; et scandala, quibus, Roma auctrice, pusilli et magni scandalizantur, lugendo potius, quam sermones exprimendo dinumeremus. Leges siquidem mundanæ et canonicæ, scita quoque barbarica sanciunt, et omnimodis determinant, ut violatores sepulcrorum inter infames habeantur; ita ut clerici canonicis regulis subjiciantur, laici vero voce prodita quod lupi meruit videre f Lege, livore. prophetiæ hujus, auferet Deus partem ejus de libro b Apocalypsis, cap. xxII, v. 19. d Job, c. IV, V. 2. Cod.; mendose, sybila collo. g Secundis curis, mirum, pro, mysterium. priores a, inter reprobos habeantur, et poenitentiæ A ctus. Stephano quoque papa, Adriani filio, quem triennio deputentur. Heu! heu! heu ! Quomodo sedet sola civitas plena populo; facta est quasi vidua domina gentium: provinciarum princeps faeta est sub tributo b. O Roma, conditores tuos Romulum et Remum, quos unus uterus gessit, tua mœnia, ut simul regnarent, non receperunt; sed fratricidio tabefacta c, neci unum tradidisti, alterum quirinali gladio capitales tibi leges impertiendod volvens imo totius orbis hominibus e, dominos, Petrum et Paulum, apoli viri principes f, unum crucifixisti, alterum gladio inter homicidas capite truncasti. Nam, ut quidam sapiens dixit: Nam nisi te Petri meritum Paulique foveret, Tempore tam longo, Roma, misella fores. Hæccine est retributio quam audivimus a te ? nec visu nec dictu affabilis ulli unquam dictus fuisset. Nuper itaque a fratribus audivimus, et in synodo collatum percepimus, patronum tuum Formosum papam, in tuo ab ipsis cunabulis educatum gremio, ab episcopis, cleroque, et populo ad percipiendum apostolicæ sublimitatis culmen h electum, et ab hujusmodi officialibus ontificibus in sacrata sede inthronizatum, in subterraneo specu, post hujus vitæ terminum, quietem habere non licuisse exanimatum. Nam ejus cadaver, jamque per novem menses sepultum, per pedes de sepulcro extraxisti, et quasi Saul, per Samuelem eum ab inferis revocans, idem Formosus consecraverat, viam universæ terræ ingresso m, adunati sunt episcopi proceresque tui, clerici quoque et populus, cunctaque vulgi manus, et venerunt in sedem Portuensem, infra Urbem sitam, cui Formosus præerat, papam eum summumque pontificem adclamantes. Quo renuente et contradicente, et ad altare a se complicante, per vim eum cum palla, qua altare opertum erat, exinde abstraxerunt, et abstractum cum laudibus et choris in sede beati Petri apostolorum principis inthronizaverunt. Qui in apostolica sede positus, multa tibi bona contulit, ecclesias reædificavit, exstruxit, ædificavit, compsit et ornavit, consecrationes fecit, diaconos, et presbyteros, atque pontifices, ex quibus postmoB dum summa sancta sedes apostolica infulata fuit, consecravit: clerum et populum tuum miro moderatione gubernavit, et imperatorem Lambertum imperiali diademate redimivit. Consensisti, o Roma, electioni Formosi? aut ai, aut nega. Sed negare non potes. Hujus rei testis universus est mundus. Misisti ad sedem Portuensem, quæ secunda infra muros tuos ab apostolica est sedes, petens Formosum, ut ab ea migraret, et tibi antistitaret. Quem obstantem, et nequaquam invitatui tuo adquiescentem, viab altaris cripidine, ut jam dictum est, retractum p et evulsum, cum vexillo canticisque, et hymnis præconiisque et laudibus, in sublimissima apostolicæ sedis arce inthronizasti, favisti 9, adorasti, jurasti, cuique benedixit benedixisti et cui maledixit, maledixis consuluisti, et in synodum sedere fecisti. Credimus, C ti. Ei, o Roma, ultra quid addes? Transcurso itaque si, ut spiritu Samuelis, loqueretur, forsitan diceret tibi Cras tu et filii tui mecum eritis. Sed quamvis ille non fuerit locutus, tu tamen et filii tui descendetis ad inferos; ille autem ab angelis susceptus, jam pridem migravit ad Superos. O facinus inauditum! o scelus invisum! o sacrilegium intemptatum ! quem ab infantia lacte nutristi, cibo solido pavisti, litteris imbuisti, et per ecclesiasticos gradus ad culmen pontificale, dignis ejus moribus promerentibus, advectum recoluisti k, atque ad paganissimam prædicandam gentem misisti, remeantem quoque gaudio suscepisti, et susceptum malo tuo, quod non debuisti, exulem procul a patria projecisti. Sed ad tempus receptus, et in pristinum gradum, a quo destitutus (nescimus zelo, en noxa fuerit), restitutus, Christi quam debuerat, militia est fun a Corrupta lectio; quæ ita restituenda est ex Virgilio, Ecloga Ix, v. 54, qui ita sententiam expressit : Vox quoque Morim Jam fugit ipsa; lupi Morim videre priores. Dictum proverbii speciem habet; ex vulgi enim opinione noxii luporum visus sunt i quem priores illi viderint, vocemque ad tempus adimunt. Vide Plinium Hist. Nat., 1. vIII, cap. 32, et Theocr. Idil. 14. b Tron., cap. 1, v. 1. c Cod., fratricio tabefactos, mendose. d Cod., imperiendo, item mandose. e Cod., omnibus. Lege si placet apostolicos vere principes. g Lege collocatum. D ; hujus vitæ termino appositus est ad patres suos r caroque terræ pulvisque pulveri sociatas, spiritus ut credimus, ductus t, et pervectus est ad astra. Sed tu, o Roma, futurum et tremende n judicii diem prævenire conata, horribili congregata synodo, jam post novem menses, marcidum, et pene in pulvere redactum, de sepulcro extraxisti, et quem vivum quondam tremebas, mortuum judicio judicabas. Si Romanus pontifex vivus a nemine judicatur, mortuus a quoquam judicabitur? Si interrogabatur, quid respondebat? Si responderet, omnis illa horrenda congregatio, timore perterrita, ab invicem separata, a loco discederet, et unus post unum exiret; diceretque ei Dominus: Formose, quis te condempnavit? Et ille: Nemo, Domine. Et Dominus ad illum: Nec ego te con dempnabo. Si adesset ille mirabilis, manus fortis rex A Joannis, Stephani, cæterorumque ? vigeat et Foret psalmographus David, citharizaret, et diceret : Nunquid mortuis facies mirabilia; aut medici suscitabunt, et confitebuntur tibi? Nunquid narrabit aliquis in sepulcro misericordiam tuam, et veritatem tuam in perditionem? Nunquid cognoscentur in tenebris mirabilia tua, et justitia tua in terra oblivionis? a sicque forsitan citharizando spiritus Formosi b accederet ? Tamen posthabita, ut videmus, omnium Scripturarum et antiquorum Patrum reverentia, detumulasti, humum. deponere manum abscidisti, in Tiberimque projecisti. Excla- a Psal. LXXXVII, V. II. n b Cod. Formosus, quæ lectio si retineatur, legendum est supra, spiritu. c Supple et. d Cod., prohibite, mendose. e Joel. cap. 1, v. 2 et 3. f Ibidem, v. 13. g Cod., dicit excomunicatus cxpoliatus. Nos emen davimus ut in textu. h Ezechiel cap. XVIII, v. 3. i Supple et. j Supple in. k Cod., mendose, sacerdotale ordo festivus. 1 Cod secrætalis. m Lege universum. B mosi. Dicit etiam: «Non licuit ei post depositum q ministrare; et si ministravit, non licebat de civitate in civitatem migrare. » Discurramus ergo per singula et ea quæ justa, possibilia, utilia, honesta et sanctorum Patrum utilitate comprobata esse videntur, summopere discutiamus. De læsis r namque et dampnatis scriptum est in Psalmis: Numquid qui cadits, non adjiciet t ut resurgat u ? De his vero qui sedem mutant, et de civitate in civitatem migrant, Dominus in Evangelio dicit. Si vos persecuti fuerint in una civitate, fugite in aliam v. Discretio namque est inter causam necessitatis, et utilitatis; et inter ambitum avaritiæ et præsumptionis, propriæque voluntatis et invasionis. Similis distantia est inter eum qui livore et invidiæ nævo, et eum qui noxa aliqua convictus, et hæretica labe maculatus, canonicis legibus damnatur. Utulitatis namque causa beatus Petrus apostolorum princeps migravit ab Antiochia, et translatus est Romam. Eusebius itaque Pamphili in sexto Historiæ Ecclesiasticæ libro y, Alexandrum unius Cappadociæ civitatis episcopum refert, quia, cum venisset causa orationis Hierosolymam, tentus sit ab ejus civibus, et in locnm Necersi episcopi sit z constitutus ; ac de cœtero omni vita sua ipsi Ecclesiæ præsedisse. Si igitur apud veteres sine ulla differentia de civitate ad aliam migrabatur a a episcopus, dum utilitas evocaret, oportet etiam ipsam regulam huic operi copulari, ut ostendatur quia mentiti sunt qui Proclum inthronizare prohibuerunt. SufC ficiat ergo ad præsens istos memorasse ; nam plures, exempli causa, ad memoriam reducemus bb. Interim tamen redeamus ad conloquium urbis Romæ, ut per eam cives ejus adloquamur. Et quia de Formosi papæ ratione cc constat, sanctorum Patrum exempla in medium ducamus ; universum enim hujus ratiocinationis onus in Formosi causa pendet. Et, quia mortui a vivis non sunt judicandi, per sæcula, luce clarius, omnibus ostendamus, atque in prima fronte cujusdam Ticinensis episcopi, Ennodii nomine, viri sanctissimi sententiam exprimamus : « Aliorum, inquit, hominum causas Deus per hominem designari voluit sedis Romanæ præsulem suo, sine quæstione, reservavit judicio et arbitrio ; voluit enim beati Petri successores tantæ dignitatis habere privilegium, ut Romanus pontifex a nemine judicetur. » Dicas forsitan Talis erit in futnra dispensatione D c nam Ecclesiam tenuit; neque eam, ut fertur, ambitus causa invasit: impossibile enim videtur eum tantæ sublimitatis Ecclesiam invadere potuisse. Qua enim turba, qua violentia, totius caput orbis ab inermi vilique et simplici homululo jam invadi potuisset, nisi enim imperiali m, aut regali, vel patriciali, aut tyrannica potestate fuisset suffultus, tantæ potestatis apicem invadere" valuisset? Ubi ergo, o Roma, tanta tua nobilitas, et antiqua tam invicta potestas? Jam igitur, ut fertur, si sedem apostolicam præripuit, omne consilium principum tuorum, virtusque et sapientia obtimatum perniciter obdormivit. Quid igitur? Numquid eos ligavit? aut violentiam episcopis inferens, ut eum sacrarent exegit°? est, a quibus prædecessores ejus sacrati, et ad quos jus pertinebat sacrandi. Quomodo ergo potest dici: << Nihil habuit, nihil dedit? » Ecce, cum dicatur non habuisse, liquet qualiter declaratur p accepisse ; quod acceptum, potuit elargiri. Non enim præter q illorum manuum impositionem et sacrationem ausus fuit apostolicam sedem ascendere, tantæque potestatis culmen arripere r; imo nec erat possibile. Nunquid Marinus papa dedit quod non habuit? Habuit omnis distributio. Non. Uni soli datum est a: Tu es A Formosus. Non enim hæreditario jure sanctam RomaPetrus, et super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam; et portæ inferi non prævalebunt abversus eam. Et tibi dabo claves regni cœlorum: et quodcunque ligaveris, usque b solutum in cœlis. De hac enim Ecclesia mihi © prophetam videtur esse dictum Si hæc humiliatur, ad cujus fugietis auxilium; aut ubi relinquetis gloriam vestram ? Et hoc de vivis; de mortuis vero Anastasius papa ita monet: « Admonente nos beatissimo Apostolo, ne quod sit in hoc offendiculum in Ecclesia, dum, quod facere non possumus, de his qui jam transierunt judicare conemur... Ait enim de his qui de rebus ad solum Deum pertinentibus judicare præsumunt .. Sive enim vivimus, Domino vivimus; sive morimur, Domino morimur. In hoc enim Christus resurrexit a, ut et mortuo- B Etenim notum est quia ab ipsis episcopis sacratus rum et vivorum dominetur. Tu autem quis es, qui judicas fratrem tuum?.. Non ergo amplius invicem judicemus. Sed hoc judicate magis, ne ponatis offendicu lum fratribus, vel scandalum o, Monet igitur Apostolus ne de his nobis præsumendo judicium inferamus, de quibus nemo potest verius vel melius judicare, quam Deus. In hoc sibi quisquiam temerarios usurpat ausus; et propter hoc, pax atque unitas Ecclesiæ dissipatur. f» Apparet ergo quod nemo, qui jam migravit de sæculo, judicio detentus sit humano. Quod si nemo subjectorum, exutus carne, est judicandus, quid de summo pontifice, qui nec vivus reprehendendus erat, et in præsidio jam mortis somno quiescens, a sepulcro evulsus anathematizari putatus est? Etenim Marcellinus papa, licet diis sa. C crificasset, tamen a nemine fuit judicatus; quia summus pontifex 8 nefas est a quoquam judicari. Nemo enim potest (h supra scriptum est) humano condempnari examine, quem Deus suo servavit judicio. Quæ res adeo valuit i, ut non solum non judicentur, sed etiam acerba et publica seditionej comprehendantur. Veniamus nunc ad ordinationem Formosi papæ, a quo fandi est initium ortum : quoniam nonnulli, sicut in decretis Hilari k papæ legitur, episcopatum, non divinum, sed hæreditatis putant lesse compendium. Hinc est propterea quod temperantia moderaminis proditur, charitas negligitur, tunica illa desuper totum contexta scinditur, maleque sortita, perniciter disrumpitur; ac pastor qui putabatur, in lupum vertitur. Hoc non fecit papa D et in sacris ordinibus apostolico favore coruscavit a Lego dictum est. . . . certe, et dedit. Quis enim potest dare quod non habet? Cerensis, namque episcopus fuit unust ex septem, sicut Formosus, sed ex Forensibus unus; utilitatis tamen causa et necessitatis. Non superbia u, sed advocatione et electione v populi Romani, sicut Formosus, est in sancta apostolica sede inthronizatus. Quid ergo, o Roma, asseris de Marino? Nunquid de illo vis dicere? « Nihil habuit, nihil dedit. » Enimvero multum habuit, multum dedit. Et juxta Veritatis vocem: Omni habenti dabitur, et abundabit; qui autem non habet, ipsum quod videtur habere, auferetur ab eo x. Objicis fortasse, et dicis: « Marinus non fuit episcopus ? » Nonne Joannes papa eum ordinavit? Qui Italiam, Germaniam et Galliam peragravit; et ea quæ prava et invia atque aspera erant, correxit, erexit et direxit; et utrumque Karolum, Gallicum, et Germanicum, Augustalibus coronis constituit y et redimivit. Si Joannis ordinationem et consecrationem, quam per annos ni fallimur.. in sacratissima beati Petri sede pilleatus resplenduit, 1 Cod., putatur. m Cod., ni enim imperatori. n Supple non, vel adde punctum interrogationis post valuisset. • Cod., exigit. P Hic locus videtur mendosus. Forte legendum, declaretur; et infra, quod accepit. q Cod. mendose, propter. r Cod., culpnem eripere. 8 Lege Carensis. t Cod., mnunus, Nescio an legendum minimus, vel unus, ut reposuimus in textu. u Cod., superbe. ▾ Cod., electione. x Matth. XXV, v. 29. y Cod., cosett. z Cod., mendose, ordinatio et consecratio, quam. |