occultatur, sustinens sufragium Atenolfi, quem A quo residebat super dictam urbem, et fœdus cum pridem protexerat et non invenit; nam et Gallos et Agarenos promissis aureis sæpius mixtim invitans 2, optinere nequivit. 77. Atenolfus ergo cum Athanasio pacem interim custodita fere bis senis 3 diebus, scisso fœdere, utraque pars ad prædam prorupit. Set Capuani 4 prævalidiores effecti, per se et cum Saracenis graviter Neapolim circumquaque vastantes lacerant, ut ignis consumantes omnia, æquo Dei judicio, ut qui Saracenis innumerabiles Christicolas gladiis et captivitatibus tradidit bonisque eorum ditatus est, non immerito ab his flagelletur, rodatur et deprædetur, ut Salomon ait : Quis medebitur incantatori a serpente semel percusso? (Eccli. XII.) eo statuens pacis, vires resistendi Aionis astu doloso avertit 10. His et hujuscemodi 11 argumentorum decipulis dictus Aio cernens se delusum, doluit; tandem necessitate cohartans cum memorato patricio pacem faciens, urbem remisit et ad propria remeavit, Atenolfo et Maioni abbati, qui supra fata 12 legatione functus fuerat, haut 13 frustra minitans. Eadem tempestate dum idem Atenolfus Dauferium 14, nostrum dyaconem, recte disponeret Tarantum et inde regiam ad urbem transmitteret 15, ipsumque questum esse adversus eum de inopia; oborta alterutrum contentione, ad invicem sequestrati sunt, et Atenolfo incubante Capuam, Dauferius Teanum commoraturus properavit. Paulo post concordia est. 78. Interea Atenolfus post episcopi captionem B composita, ad eum a quo se separaverat regressus cunctumque clerum sacramento revinctum 5 ad nova se contulit et recentia jura legis. Nam monachos beati Benedicti pro rebus perditis jurare 6 compulit, quibus cessum fuerat ab omnibus retro principibus cunctisque augustis Gallicis, sacramentum per se nulli homini dandum nisi per scarionesa; se autem in hujusmodi negotio sapientiorem ac potiorem bostendens prioribus. 79. Defuncto autem Lamberto, filio Guidonis senioris, filio suo Spoletium reliquit; quo etiam de cedente, Guido junior Spoletium et Camerinum suscipiens, cum Saracenis in Sepino castrametatis pacem fecit, obsidibus datis et acceptis; cujus etiam tempore supradicta cœnobia, urbes et oppida omnia. a Saracenis capta et exusta sunt. Regiam ad urbem legationem dirigens, contra jus faciens, pecuniam accepit. Quamobrem a Carlo tercio augusto captus est, et nisi fugam arripuisset, capite plecteretur. Unum quippe illius narro factum haut 7 indissimile. quod in Gariliano gestum est (883). Denique cum a Seponto idem dux Atenolfo comitante Capuam pergeret, in loco qui Caudi dicitur Arranem Hismaelitam, tirannum crudelissimum, cum trecentis pene sequaeibus suis pcremit 6887). Cognoscens autem Guido Carlum augustum seminecem jacere, cupiditate regnandi devictus deceptusque a contribulibus suis, relinquens Beneventanam provinciam sibi subactam 8 et Spolitentium ducatum, abiit Galliam regnaturus. Beneventi quidem tellus a Græcis capitur, Spoletium deprædatur ab Agarenis, ipse autem manet invisus et inauditus. Cum vero paruerit et auditus fuerit, quid dixerit 9 vel quid egerit, scire volentibus per ordinem narrabo. 80. (888.) Interea Aione obsesso infra urbem Barim a Græcis atque auxilium exflagitantem a Gallis et suis, Atenolfus titubans Athanasii minas, legatos suos ad Constantinum patricium destinavit, 1 occulatur. puam 2. 5 reuictum c. 6 jure c. advertit 2. 11 hujusscemodi c. C D 81. Per idem tempus Græci navaliter a Constantinopolim ad Regium tellurem adventantes, ex di- ' verso et Hismaelitæ ab Africa et Sicilia properantes, utrique juncxerunt se inter Messanam, urbem. Siciliæ, et Regium; et confligentes 16 parumper mutuo, victi sunt Græci, tantoque metu territi sunt reliqui Achivi qui remanserunt, ut tam viri quam fœminæ et parvuli, relictis utriusque civitatibus cum omnibus, subsidium adepti sunt, nemine contrahens 17 bella. Set ut talia permiserit divina æquitas illi belluinæ genti 18, econtra narrabo brevius. Achivi autemTM ut habitudinis similes sunt, ita animo æquales sunt bestiis, vocabulo Christiani, set moribus tristiores Agarenis. Hii videlicet et per se fidelium omnes prædabant, et Saracenis emebant, et ex his alios veuales oceani litora farciebant, alios vero in famulos et famulas 19 reservabant. Talia et his similia animadvertens Deus, tradidit illos in opprobrium et in devorationem, ut pereant, et recogitent et intelligant quia in operibus suis diris Deum jaculati sunt. Acta sunt hæc in arto spatio maris, quod dirimit Regium 20 a Sicilia, qui locus olim tellus erat, set moderno tempore a Phari 21 æquore occupatus est. Hæc itaque gesta sunt anno Domini 888 22 mense Octubris. 82. Hoc etiam anno revertens Guido ad Italiam, quo principare cupit set optinere nequivit, in Italia juxta civitatem Brecianam cum Berengario et ipso duce conflixit23; in quo nimirum conflicto utriusque partis acies crudeliter cæsa est. Spolia autem cæsorum a Berengario recollecta sunt. Pacti sunt tamen ad invicem usque in epyphania, qui celebrantur 24 8 Ydus Januarii (889). Cum autem uterque se junxerit ad pactum vel ad bellandum, quod deinceps egerint, præsenti opusculo inseram. VARIE LECTIONES. 2 ita 2. 3. ::: uutans c. 3 bis bonis c. quod crorexi; v, supra cap. 75. 4 ca- 12 s. 16 confringentos c. 17 constrahens c. LXXX. c. 23 ita correxi; conflictis c. a Idem quod scaritos, milites. 18 24 celebratur 2. NOTE 14 dauferius c. regnum A. B. b ironice dicta. 10 utuertit 41. 15 transmicteret c. 21 avari c. 22 DCCC Angilbertus, sive Engilbertus, Corbeiensis abbas circa annum Christi 880. Versus quosdam elegiacos præmisit aliosque hexametros subjunxit libro S. Augustini de Doctrina Christiana, quem obtulit Ludovico regi Francorum Carolomanni fratri. Utrosque edidit Mabillonius tom. Il Analector., pag. 657 seq. atque novæ in fol. pag. 425. ANGILBERTI ABBATIS CORBEIENSIS VERSUS AD LUDOVICUM REGEM FRANCORUM CAROLOMANNI FRATREMa Eidem regi dono missum. (Apud Mabillonium, Analecta vetera, pag. 425.) Hæc Augustini Aurelii pia dogmata fulgent, Hæc tibi multc docent, lector, quod quæris honeste Qualiter aut quomodo noscere signa queant. Magno sermone intonat ipse liber, Horum versuum priores existant initio, posteriores in fine librorum S. Augustini de Doctrina Christiana in codice Corbeiensi, quem Angilbertus seu Engilbertus, ejusdem loci abbas, in gratiam Ludovici Francorum regis describi curavit anno 880, aut insequente. Id sive præstiterit Angilbertus rogatu principis, sive eo inconsulto, arguit sane Ludovicum in sacras litteras recte affectum faisse, cui A Quem daret ille pio cœlesti numine fulto Quem Deus omnipotens multos feliciter annos Et in fine. Hæc perlecta pii lecto doctrina patroni, Quæ sunt, quæ fuerant, fuerint, vel quæque fu[tura Ipso iterum magnas Domino perfundito grates Pro tali ac tanto, casto doctoque magistro, Ordine snb dignos scripsit qui talia nobis. non aliud magis gratum munus quam hosce S. Augustini libros, Angilbertus fore existimavit. Ubi observare convenit lectionem sacram priscis Francorum regibus aliquando familiarem fuisse. Hinc Adalbero Laudunensis episcopus Rotbertum regem hortatur ad legendos Augustini, Dionysii dicti Areopagitæ, et Gregorii Magni libros. VITA STEPHANI PAPÆ V. (Vide Patrologic tom. CXXVIII, sub finem.) STEPHANI PAPÆ V EPISTOLÆ, DIPLOMATA ET PRIVILEGIA. (Ex Mansi, Bouquet. et collectoribus quibusdam recentioribus.) I. a EPISTOLA AD BASILIUM IMPERATOREM. (Anno 88) Eum ob defensionem Photii redarguit, et contumelias Litteras serenitatis vestræ ad Adrianum prædecessorem nostrum missas accepimus et mirati a Eas Basilii imperatoris litteras, quas ipse plenas blasphemiis et conviciis propter Photium a Marino et Adriano excommunicatum scripserat ad Adrianum, post obitum Adriani successor illius Stephanus accepit et legit perstansque exemplo suorum prædecessorum in ejusdem Photii detestatione et exsecratione, rescripsit ad imperatorem epistolam qua eum redarguit quod pro Photio homine penitus laico justaque de causa excommunicato tantopere defendendo, Marinum pontificem, totamque Romanam Ecclesiam contumeliis affiiceret. Reddita est epistola post obitum Basilii filio et successori ejusdem Leoni; quam cum ille accepisset, Photium tanto lubentius et citius e throno depositum in monasterium Armenorum relegavit, cique Stephanum germanum A sumus magnificentiam tuam quomodo talia scribere potuisti, cum sis justitiæ æquilibrium, præsertim cum recte noverit pia potentia tua quod manui regiæ non subjiciatur sacerdotalis et apostolica nostra dignitas. Licet enim ipsius Christi imperatoris similitudinem in terris geras, rerum tamen mundanarum et civilium tantum curam gerere debes quod etiam precamur ut ad multos annos suum subrogari curavit, quanto Photius de suo cognato in imperatorem eligendo cum Santabareno pejus consilium iniverat. Cumque Stephanus in locum Photii substituendus a Photio ordinatus esset, Stylianus epicopus Neocæsariensis cum Leone imperatore per litteras Stephanum pontificem Romanum rogarunt, ut hac in re apostolica auctoritate cum designato Stephano patriarcha Constantinopoleos Photii successore dispensare non dedignetur : quam gratiam a sede apostolica post causæ diligentem cognitionem impetratam esse, communio utriusque sedis deinceps usurpata et frequentata satis aperte testari videtur. Ejectus sub hoc pontifice et relegatus Photius, quando obierit et quomodo diem extremum clauserit, dolo schismaticorum et secta præstare valeas. Quo igitur pacto a Deo largitus es A prophetis meis nolite malignari (Psal. CIV). Hæc de omnibus sacerdotibus dicta sunt. Deo te æqualem facis, qui ejus angelos judicare audes. Dicit enim propheta: Labia sacerdotis loquentur judicium, et legem exquirent de ore ejus: angelus enim est Domini omnipotentis (Malac. 11). Quomodo judicabis sacerdotes qui solius Dei sententiæ subjiciuntur, et qui soli facultatem habent ligandi atque solvendi? Vide. ad quodnam profundum te præcipitem dedisti. Audio in te, magnificentissime imperator, laudari mansuetudinem, et patientiam Job: quapropter mirari satis non possum quomodo ita turpiter lapsus sis. Scripsisti illum non esse episcopum. Quomodo id nosti? Si vero id ignoras, quomodo ita præceps in eum sententiam tulisti? Magna quidem est pontificum potentia. Non te latent res beati Ambrosii, et quid ipse fecerit adversus Theodosium imperatorem. Quicunque dicunt Marinum fuisse antea episcopum ac proinde non potuisse ad aliam sedem transferri, ostendant illi id aperte. Scito, dilecte et omni honore digne imperator, quod objicitur de canone, cum tamen id nunquam fuerit: multitudo tamen sanctorum Patrum et illorum auctoritas et judicium potuit illum constituere in primo gradu. Et divina providentia prænoscens Ecclesiæ Dei utilitatem, in sede principis apostolorum Petri illum collocavit. Quid vero magnus ille Gregorius cognomento theologus? nonne Nazianzo translatus est, et Meletius Sebaste Antiochiam, et Dositheus Seleucia Tarsum Cilicia, et Reverentius Archiphonice Tyrum, Joannes Gordolia Proconnesum, Theodorus Apamea Selymbriam Alexander Cappadocia Hierapolim? et multi alii diversis in locis translati sunt e suis sedibus ad alienas? Dicat celsitudo tua quibus accusatoribus et quibus testibus affirmantibus beatum Marinum fecisse quæ tu dicis, illum condemnasti? An ignoras, in prima Nicæna synodo quod beatus Silvester papa proclamaverit per legatos, præsente ibidem sanctoConstantino: Ut prima sedes a nemine judicetur. Quid deliquit sancta Romanorum Ecclesia, ut adversus eam linguam tuam vibrare et concitare seductor iste induxerit? Num, juxta antiquum morem, de synodo Constantinopoli habenda ad te litteras non dedit? Num pro eadem synodo curam non gessit ? Peto a te: Cuinam scriberet Romanorum Ecclesia? laico scilicet Photio? Si enim haberes Patriarcham, nobis terrenis rebus præesse, ita etiam nos per principem Petrum spiritualibus rebus Deus præfecit. Accipe, quæso te, benigna fronte quæ sequuntur. Datum est tibi curare, ut tyrannorum impietatem et feritatem gladio potentiæ concidas, ut justitiam ministres subditis tuis, ut leges condas. ut terra marique militares copias disponas. Hæc est præcipua cura potentiæ et principatus tui. Gregis cura vero nobis commissa est tanto præstantior quantum distant a cœlo ea quæ in terris sunt. Audi Dominum dicentem Petro: Tu es Petrus, et super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam, et portæ inferi non præva, lebunt adversus eam (Matth. XVIII). De potestate vero et imperio tuo quid ait? Nolite timere illos qui occidunt corpus, animam vero non possunt occidere B (Matth. x). Et iterum de ministerio nobis commisso ait: Tibi dabo claves regni cœlorum (Matth. XVI), et quæ sequuntur. Oro itaque pietatem tuam, ut inhæ reas decretis principum apostolorum, ut nomen eorum honores et dignitatem. Institutio enim et sacerdotium omnium quæ in orbe sunt Ecclesiarum a principe Petro ortum accepit, per quem etiam nos sincerissima et purissima doctrina monemus omnes et docemus. Regnum vero tuum non minimarum rerum argumento ad ea quæ præstantiora sunt scrutanda se erigat, sed animadvertat qua auctoritate hæc facere aggreditur. Ille quidem qui adversus sanctissimum Marinum sacras aures tuas contumeliis maculavit, adversus Dominnm nostrum Jesum Christum, qui nutu suo universum orbem regit, blasphemias effutire procul dubio non dubitavit. Quis, C inquam, ille fuit qui adversus immaculatum ejus sponsum et sacerdotem, et adversus matrem omnium Ecclesiarum talia dicere est ausus? Decipitur profecto quicunque putat quod discipulus sit supra magistrum, et servus supra dominum suum (Matth. XIX). Obstupescimus sane, dum quam perfectam et illustratam prudentiam seductam videmus, ut talia contra sanctum illum virum cogitaverit. Qualis enim ille fuerit, licet nos silentio prætereamus, lapides isti clamabunt: Muta fiant labia dolosa quæ loquuntur adversus Deum iniquitatem, vel adversus justum (Psal. xxx) Si ovis Dei existis (quod votis habemus), ne transgrediaris limites principum apostolorum. Dic, queso te: quis te seduxit, ut pontificem œcumenicum comico more scommatibus lacesseres D frequentius nostra Ecclesia illum litteris visitaret. et sacram Romanorum Ecclesiam maledictis incesseres, cui cum omni veneratione subditus esse debes? An ignoras quod hæc omnium Ecclesiarum princeps existit? Quis te pontificum judicem constituit quorum sacris doctrinis dirigi debes, et a quibus preces pro te Deo offeruntur? Scis sacrum illud elogium, quod ait: Nolite tangere christos meos, et in riorum ejusdem Photii in obscuro est. Nam cum scirent omnibus illis monumentis quæ pro Ignatio adversus Photium posteritati relicta erant, magistrum suum valde perstringi, puderetque eos talem schismatis auctorem sequi, ea omnia quæ inter Orientem constituti, et presbyteri monachi quietam vitam agentes. decessores nostri. Neque enim hoc dicimus ad tui A tinopolitanæ, et omnes præpositi per Occidentem et contumeliam: te enim in universo orbe Deo dilectum prædicamus; sed tantum ad nostram defensionem et Marini majorem gloriam, qui eadem sensit et sapuit cum prædecessore et doctore nostro sanctissimo papa Nicolao. Et, qui dum voluit adimplere quæ illi ante visa fuerant, in maximum devenit apud vos contemptum et ludibrium divinus ille Marinus [al., Marinus accerrimus defensor octave synodi]. Et cum noluerit simul duci cum iis qui aliena sentiebant, et, quæ ipse coram tua majestate synodice gesserat dissolvere et annullare ac irrita reddere, propterea triginta diebus carcere fuit detentus: id sibi gloriæ potius tribuens, quam contumeliæ, pro veritate pati. Sed, o junior Constantine, quomodo non es illum magnum imitatus Constantinum qui B sacerdotum libellos acceptos in ignem projecit, affirmans se non esse dignum ut sacerdotes judicaret ? Te itaque monemus, spiritualis noster fili, ne adversus sanctam Romanam Ecclesiam insurgas. Cum vero audivimus quod ex semine tuo filium ad sacerdotium dedicasses, magno hac de causa repleti sumus gaudio. Oramus etiam ut chelandrium munias et omnia quæ in eo sunt necessaria adhibeas a mense videlicet Aprili ad Septembrem mensem ; mittas præterea qui monia nostra custodiant ab Agarenorum incursionibus. Reliqua vero silentio præterimus, cum neque oleum sit nobis pro luminaribus ecclesiæ juxta debitum Dei honorem. Cui gloria sit in sæcula sæculorum. Amen. ADNOTATIO SEVERINI BINII. Dei catholica et apostolica Ecclesia semper prævalet adversus eos qui illi bellum concitant. Scriptum est enim, quod Dominus imbecilles reddit ejus hostes, Et qui adversus Ecclesiam bellum gerit, Dei se hostem constituit. Variæ igitur, o sacrum et venerandum caput, humani generis hostis sunt fraudes, diversis temporibus alios aliis rationibus recta via ad vias obliquas homines subtrahentis. Hoc vero præcipue in Dei Ecclesia ille facere consuevit, ubi recta quidem agere, laude dignum est, sicut e contra a recto recedere, formidabile existit. Cum itaque in Dei Ecclesia multa iniquitatis vasa invenisset, venerationem quæ sacris imaginibus exhibetur, tum Christi, tum purissimæ ejus matris et servorum ejus, ab ecclesiastica disciplina removere conatus est; sed divina favente gratia, nostrorum piorum imperatorum auxilio, nostra Ecclesia suum decorem nunc recepit et abominabilem illum errorem hæresis circa imagines procul abjecit. Quid vero dæmon bonorum operum osor? Novam iterum concitat cognomento Asbestam, id est, inexstinguibilem, et Eulampium, et Petrum, et eorum socios, ac per eos Christi membra ad invicem divellere, et a sanctissimo Ignatio patriarcha abalienare non dubitavit. Hos itaque patriarcha sæpius synodice advocatos, et qua decebat humanitate tractans, ut nullo pacto a Dei Ecciesia segregati præda dæmonis fierent, efficere non potuit. Quapropter privatione tandem et anathemate ipsos damnavit. Illi vero litteras miserunt et legatos ad sanctissimum tunc temporis pontificem Romanum beatum Leonem, petentes ut ab ipso, quasi injuriam passi, vindicarentur. Pontifex vero ad patriarcham Ignatium scripsit, rogans eum ut aliquem mitteret suo nomine in urbem Romam, Cut per eum discere posset quomodo res se haberet de schismaticis illis. Quod patriarcha Ignatius facere non tardavit, sed misit Lazarum monachum et confessorem una cum litteris, qui rem omnem de Gregorio recte noverat, et pontificem de singulis edocuit. Quapropter pontifex et ipse damnavit eodem modo quos Ignatius damnaverat, tanquam schismaticos. Sed beato papa Leone vita functo, iterum illi Benedicto papæ successori molestias intulerunt. At Benedictus sanctissimus, re iterum diligenter examinata, eorum damnationem cum Ignatio confirmavit. Qui deinde Photio cuidam schismatico ab Ecclesia Constantinopolitana et in dignitate constituto inhærentes, et ejus favore utentes apud Bardam principem et avunculum Michaelis imperatoris (qui et ipse arguebatur a patriarcha Ignatio turpis incestus gratia), Ignatium ipsum e patriarchali sede violenter ejiciunt, multas calumnias adversus eum fingentes, ut imperatorem ipsum ita subduxerint, ut Photium pro Ignatio in patriarchali sede collocarit, a schismaticis electum et a damnato Gregorio eo die ordinatum. Quando pontifices ipsi, et insigniores ex sacerdotibus, et quicunque in Ecclesia potiores erant, segregati sunt propter illegitimam intrusionem schismatici Photii, inter quos etiam ipse fui minimus omnium. Deinde vero multos ille ad se convulsit, alios quidem perterrefaciens, alios vero male tractans, alios muneribus decipiens. Chirographum præterea propria scripsit manu, nunquam se adversus Ignatium nec eos qui ab illo fuerant ordinati, aliquid mali tentaturum. Nec deinde magnum temporis spatium intercessit, et nulla habita ratione proprii chirographi, in celebri templo sanctorum apostolorum conciliabulo congregato, depositione et anathemate patriarcham Ignatium damnal mochus ipse et adulter Photius. Deinde vero suam iniquitatem ex superabundanti confirmare volens, ad vestram urbem Romam, et tunc temporis pontificem In codice Græco post hanc epistolam Stephani papæ hæc subjiciuntur: « Hæc epistola ad Basilium imperatorem missa fuit, sed illam accepit Leo ejus filius, cum jam pater vita defunctus esset. Qui cum epistolæ vim intellexisset, et omnia Photii facinora cognovisset, quamprimum revocavit omnes sacerdotes veritatis, qui a Photio anathemate damnato graves passi fuerant persecutiones; et ejecto tyranno et invasore Photio, fratrem suum germanum introduxit, advocato etiam Styliano Neocæsarea metropolita, cognomento Mapa, et aliis ejus in persecutione commilitonibus, episcopis, præpositis, presbyteris, diaconis et aliis pietatis sectatoribus, ait illis: Nostrum ex Deo imperium perpensa veritate iniquum illum hominem Photium a sede patriarchali ejecit, et vestram persecutionem sedavit. Nec ullo pacto cogam quemquam vestrum, ut inviti cum illo communicetis; quin potius pietatem vestram, ut D communicetis cum fratre meo, et fiat unum ovile. Sin autem, inconsultis Romanis qui Photium damnaverunt, nolueritis fratri mes convenire, quoniam videlicet a Photio diaconus fuit ordinatus, venite, scribamus et mittamus una Romam ad pontificem, ut dispenset absolutionem anathematis iis quia Photio fuerunt ordinati. Scripsit igitur propterea imperator epistolam ad pontificem, similiter etiam Mapa metropolita Cæsareæ et ejus socii. Epistola vero metropolitæ ita se habet » EPISTOLA STYLIANI AD STEPHANUM PAPAM V. Sanctissimo ac beatissimo STEPHANO, domino ac œcumenico papæ, STYLIANUS episcopus Neocæsareæ Euphratesiæ provinciæ, servus servorum Dei, et qui mecum sunt episcopi, necnon omnes episcopi, et presbyteri, et diaconi sanctissimæ Ecclesiæ Constan |