unde nec imperatorum, nec Romanorum poat:ficum successiones more Chronici describit, sed tumultuarie, et conjunctim de eis meninit. Quod si eo ctiam dicitur omninoda, quod res universas, que ab orbe condito ad sua usque tempora aciderunt complectatur; ueim in prologo hujus asseritur Dexter perfecisse, quonam pacto Chronicon evulgatum incipit a Nativitate Salvatoris? Hae accedit quod non uno, enden,que modo, antequam cuderetur, communicabatur ab inventoribus: nam apud episcopum Segorbiensen: erat multo contractius, et in quibusdam dissonans ab excuso. eunte ætate deditus, nonnihil quod supererattemporis. A omnimoda sit, omnium gentium acta referre debet, illis concedebat. Unde primura quidem a D. Hieronymo Clarus apud sæculum nuncupatur, ac deinde Christi fidei deditus; quinimmo et ipse ad Orosium seribit, ut ea studia consumi::aret, in quibus bonam vitæ suæ partem transegerat, domum rediisse, tædio munium publicorum affectum, ibique omnimodam Historiam perfecisse, usque ad annum Christi 450, et eam Hieronymo dicasse. Cum ergo ante prædielum anuutu 395, seu 14 Theodosii princip's, Chronicon suum in juventute cœpisset, ut Hieronymo dicaret, facile potuit eo ipso anno illius a Hieronymo memoriam fieri, saltem ex relatione. Neque vero quis existimet non multo indiguisse tempore ad ejusmodi opusculum perficiendum, quod exiguum volumine sit; res enim in eo contentæ multam, longam- B que ætatem in auctore pro sui ver ficatione poscebant; et rusticorum est, res magnitudine dumtaxat æstimare, et non potius valore, et virtute. Tute, lector, quantį habendus libellus sit, ex lectione cagno Illud tandem quod de multiplicatione Dextrorum asseritur, gratis omnino dictum est, et sine fundamerto, cum nec in nomine, nec in tempore, nec in re alia discordia sit: quod es im Hieronymus Dextrum alloquens, Ciceronem vocarit suum, ton ad patriam, sed ad professionem eloquentiæ, in qua Dexter excellebat, et quem præ cæteris, ut ex opere apparel, imitabatur, respectum habet; quod satis innuitur, cum subjungit, Cicero tuus, qui in arc? Romanæ stetit eloquentiæ. Quod vero cum de auctore Chronici egit C Fon vocaverit eum præfectum prætorio, non suflicit, ut asseramus alium ab ipso præfectum fuisse; nam etiam cum ei dicavit opusculum de Ser pt. Eccles., non apposuit officii titulum, sed simpliciter disit: Hieronymus Dextro. Hortaris, Dexter, ut Tranquillum sequens ; id a nonnullis fecisse creditur, dum dixit, quod erat Clarus apud sæculum : ut ego existimo, quia nondum eo fuerat officio cohonestatus a principe, sed in aliis militie officiis exercebatur. Post decernium autem cum secundam adversus Rufinum Apologiam composuit, titulum nominis adjecit, inquiens: Ante annos ferme decem, cum Dexter amicus meus, qui præfecturam administravit prætorii, me royasset, ut auctorum nostræ religionis indicem texerem; videlicet quia jam eo officio functus fuerat : D quemadmodum etiam a Sophronio titulus nomini adjunctus est, cam librum de Script. in Gracum verteret, ut Erasmus in notis advertit; unde postmodom iterum e Graco Latinitate donatus est, et cum Omine titulus perseverat, his verbis, Hieronymi epi stola ad Dextrum prætorio præfectum, e Latina lingua in Græcam translata. Sed ad alia transeamus. Codex Chronici evulgati (iuquiunt) non correspondet titulo illius quod dexter composuit; illud enim erat, Omnimoda Historia, ut ex Hieronymo liquet ; hoc vero non continet Historiam omnimodam, sed præcipue rerum Hispanicarum: quare alterius cujusvis esse oportet, quam Dextri, cujus Historia, cum Parum in his Chronicis legit, qui omnimodam Historiam esse negat, cum in its nihil fere prætermiserit auctor, quod in universo orbe ad Ecclesiæ splendorem spectans acciderit, et quotquot cam scriptis vel facinoribus egregiis illustrarunt, suis temporibus intexuerit. Quod si plura de rebus Hispaniæ scripsit, vitio vertendum non est Hispano auctori, quis enim Chronica texeus, in rebus patri:v sux non scripsit uberius, in aliene vero contractius? Eusepius Cæsariensis Græcus scriptor, primus Ecclesiastici Chronici auctor, de Græcis rebus multa, de Latinis pauca notavit ; adeo ut Hieronymus cum ipsum Latinitate donavit, multa Latinorum miscuerit, hæc in prologo scribens: Sciendum enim est, me et Interpretis, et Scriptoris ex parte officio usum, quia et Græca fidelissime expressi, et nonnulla quæ mihi intermissa videbantur, adjeci, iu Romana præsertim historia, quam Eusebius ejusmodi conditor libri, non tam ignorasse, utpote eruditus; quam ut Græce scribens, parum suis necessaria perstrinxisse mihi videtur. Continuavit quoque Chronicon ipsum Hieronymus a 20 Constantini anno usque ad consulatum Valentis VI et Valentiniani iterum, sed totum pene de Romana historia, velut auctor Romanus scripsit. Hieronymum secuti sunt in continuatione Chronici Prosper Aquitanicus, et Victor Tunnensis, qui de rebus Africæ aut Aquitaniæ, in quibus nati aut educați erant, paginam impleverunt. Idem quoque auctoribus Hispanis contigit: Idatius Lamacensis Chronicon Euscbii continuavit in co loco in quo D. Hieronymus desiit: et tamen tam multa de rebus Hispaniensibus scripsit, quod de co S. Isidorus dixerit lib. de Viris iliustr., cap. 12: Idatius provinciæ Galatiæ episcopus, secutus Chronicam Eusebii Cæsariensis episcopi, seu Hieronymi presbyteri, ab anno 1 Theodosii Augusti, usque in annum imperii Leonis VIII subjunctam sequitur historiam : in qua magis barbararum gentium bella crudelia narrat, quæ premebant Hispaniam. Quid de Joanne Viclarensi dicam, postea Gerundensi episcopo, qui prosperum et Victorem præfatos co. tinuare promittit, et quidquid postmodum scribit, ad Hispaniarum Go hos reges spectat, Liubanem, Leovigildum, et Recaredum; et præcipue ad Leovig Idum, cujus pene cuncta gesta brevitate Chronologica perstringit? Sed et Marcellinus comes Chronicon Hieronymi continuaturus, Orientalis Im voluminis, et quarumdam rerum relatione nonnibil perii historias majori ex parte, ut pote lyricianus A scm extractum Dextri reperiebatur, magnitudine prosequitur; quod fuit in causa ut in proœmio diceret: Ego vero simplici dumtaxat computatione, Orientale tantum secutus Imperium. Indigne igitur Dextro objicitur, quod in rebus suæ patriæ annotandis speciali intentione se diffuderit, cum cæteris idem facientibus vitio non vertatur. Quinimmo plurimi faciendum esset, et non leviter illis laudi dandum, quod unusquisque rerum suarum notitiam specialem nobis donarint; et quod in iis se diffuderint, quæ magis comperta habcbant, et in quibus minus crat errandi periculum, simulque rem suis magis gratam el necessariam præstabant, ut llieronymus de Eusebio dixit. Ilinc factum est, ut (quod in codice isto videmus) Dexter omnium fere Barcinonensium episcoporum scriem prosecutus sit, utpote quos magis B notos habebat, patriæ suæ antistites, et suis eorum propriis annis meminit, id est, S. Eusebii discipuli S. Jacobi apostoli, et sedis illius erectoris, S. Theodosii, Auli Victoris, Lucii, Fultace, utriusque Severi martyris, Aviti, Mademarii, S. Paciani, Emile, el Lampadii, qui suo florebat tempore: cum tamen in aliis sedibus minime id observel: una excepta Toletana, cujus propter primatus prærogativam episcopos omnes enumerat. In serie Romanorum pontificum, et imperatorun signanter (hoc quoque ei objiciebatur) ita se gerit, ut non omnes illis annis ascribat, quibus inire cœperunt dignitates suas, sed multorum simul successiones assignet, inquiens, Augusto Tiberius, Tiberio Caius, Caio Claudius, Claudio Nero succedit: seu, in sede Petri succedit Zephe. Ca rino Calixtus, Calixto autem Urbanus, Urbano Pontianus, id tamen ad illud usque tempus fecit, ne actum ageret, quo Eusebii, et Hieronymi Chronicon pertingit, id est, ad annum Domini 380, quod videlicet ab eis, suis locis actum id fuerat; in sequentibus autem sigillatim imperatorum et pontificum Rom. locis debitis meminit, ut in codice videre est. Quale autem argumentum illud est, Chionicon istud quod exstat incipit a Christo Domino, et non ab orbe condito, ergo non est omnimode Historiæ ? quasi ex defectu codicis, qui dimidiatum auctoris opus dumtaxat habebat, defectus auctoris argui posset. Sanc si suppositum esset, et de rebus ante Christum natum nihil scribere libebat, nequaquam in prologo diceretur Dexter ab orbe condito usque ad D sua tempora historiam texuisse, sed potius scripsisse historiam a nato Domino; nam ad illud asserendum, Ilieronymi aut alterius scriptoris minimie nos cogebat auctoritas; solum siquidem ait ille, Fertur ad me omnimodam Historiam texuisse. Cum autem id in prologo asseratur, et in isto codice veteris Testamenti historia deficiat, manifeste innuitur priorem Chro nici partem ab orbe condito usque ad Natalem Domini historiam continentem, ab exscriptore illius omissam fuisse, quæ tamen in Originali auctoris erat: aut forsan in alio volunine transcripta fuit, quæ hactenus notitiam nostram effugit. Nec movere quemquam debet, quod apud episcopum Segorbien Ad tertium objectorum caput reducuntur ea quæ historiam ipsam concernunt, multa siquidem (aiunt) veritate aliena in ea sunt, non pauca incredibilia, et ultra omnem humanam fidem. Quibus ego illud imprimis respondere possem, quod detractoribus Eusebiani Chronici Ilieronymus, Dictorum fidem suo auctori assignent, el præterea non esse auctorem bune, et opus in Catalogo Canonicarum Scripturarum receptum, et idcirco mirum non esse si aliquando a veritate deficial; nec modernum ; ut ea sola scriberet, quæ modo inter vulgatos auctores recepta sunt: quin potius ex co antiquitas auctoris manifeste convincitur, quod quædam aliter quam nunc credantur scribat. Ex eo igitur quod in nonnullis forte deficiat, non recte infertur, alium a Dextro Chronici hujus auctorem fuisse, sed dumtaxat, non esse librum Canonicum, ut dixi. Vere tamen nihil incredibile, nihil improbabile autor asserit, quantumcumque quidam vociferantes reluctentur : multa enim objiciunt, sive de epistolis Jacobi, et Pauli ad Hebræos, quæ ad Hispanos dumtaxat in hoc codice scriptæ dicuntur, et illa a Jacobo Zebedæi, præter communem Doctorum existimationem sive de Centurionibus Evangelicis, qui in Hispania nati referuntur: sive de prædicatione et discipulis ejusdem S. Jacobi: sive de Judæis Hispanis minime in Christi mortem assensum præbentibus sive denique de aliis sexcentis rebus, quæ aut false, aut incredibiles reputantur eis vero ad plenum speciatim satisfacere ad Commentarios nostros pertinet, vbi uniuscujusque asserti fun : damenta diffuse satis explicantur, et quæ in contra- A apostolicum, quale est illud, de quo eo loci Dextro rium faciunt, retunduntur. sermo est, non fuit de Conceptione passiva ipsius, sed de activa. Multa alia super eadem re dicemus in Commentariis ad eam locum, quæ tu consulas, ad annum Domini 308, comment. 1. Gratis etiam omnino asseritur, de industria in his Chronicis intermixtos fuisse quotquot ex sanctis Martyribus absque civitatis patriæ nomine in martyrologio Rom. reperiuntur; quandoquidem multo plures in eisdem tabulis exstant, de quibus in hoc opere nulla fit mentio, ut facile quivis deprehendet, si legat catalogum sanctorum qui supponitur indici to. pographico Rom. martyrologii, sub titulo, Nomina sanctorum, quorum locus a martyrologio non indicatur et eos conferat cum sanctis qui in his Chroni Instant nihilominus adversarii, quædam in his Chronicis reperiri Dextro recentiora, ut quod de festo immaculatæ Conceptionis mentionem faciat ad annum Domini 308, cum tamen lippis et tonsoribus constet, ante annum 1100 nusquam gentium ejusmodi festivitatem celebratam fuisse : et quod inibi de ordine Augustiniano memoria fiat, cum tamen usque ad dictum fere sæculum nec nomen ordinis, nedum Augustiniani in usu fuerit. Addunt tandem inventoris moderni ingenium in eo non parum clucere, quod cum multorum martyrum nomina his Chronicis ingesserit, de industria illos dumtaxat admisit qui in veteribus Ecclesiæ tabulis sine nomine urbis aut provinciæ referuntur : eosque certis B cis continentur. Et quis credat, aliquem de approHispaniae urbibus accommodavit: et nonnullos quoque qui Carthagine coronas acceperunt, ex Africana ad Hispanam traduxit. Neutrum tamen argumentum convincit intentum; quod enim nonnulla in his reperiantur fortasse recentiora, quam Dexter sit, non illico totum opus apocryphum esse convincitur; cum enim per multas diversorum sæculorum manus tractum sit, fieri non potest, quin ab aliquo ad marginem additum ei fuerit, majoris explicationis gratia; quod postmodum in textum ipsum ab aliis inductum nonnihil confusionis pariat: quamquam id quoque a multis retro anuis additum esse ab Eutbrando, vel Juliano, ut minimum, aliquove perdocto Fuldensi monacho, inde suadetur, quod P. Torralba, et P. Higuera te-C stati sunt, autographum ea omnia, ut jacent, habere; qui eo præsertim audiendi sunt in hoc, quod nihil horum quæ addita suspicantur, ordini suo proficuum conspiciatur: non enim ipsi Augustini aut Benedicti disciplinis subditi sunt, sed de re ipsa suis locis fusius agendum nobis est. Quod vero de festo immaculate Conceptionis asseritur, longe alium kabet sensum, quam vulgo putatur, nimirum S. Jacobum apostolum in Hispaniis festum Incarnationis Dominicæ instituisse, quæ et Conceptionis Deiparæ merito uuncupatur, qua videlicet Deum et hominem Christum castis concepit visceribus : non vero qua virgo ipsa concepta fuit. Movemur autem ad id asserendum, tum ex eo, quod etsi mysterium ipsum præservationis D. Virginis ab originali contagio, D ab ipsis ss. apostolis, doctoribusque veteribus forsan agnitum sit, ut speciali opere de Patribus vindicatis probavimus, allamen nusquam de eo festum factum fuit usque ad tempora S. Anselmi: hic vero non tam de mysterio Conceptionis, quam de festo agitur. Tum deinde quoniam Conceptionis nomen usque ad Scoti Dunensis tempora solam carnalem generantium copulam, et quæ in ea geruntur signiSicavit (id quod prædicto in opere manifeste probatum a nobis est): nemo autem antiquorum ejusmodi conceptionem virginis quæ ex parentum commixtione fuit, vocavit immaculatam, sed ipsam virginem in ejus animatione. Tum denique quoniam festum PATROL. XXXI. priandis suæ patriæ sanctis nullius (ut ita dicam) diœcesis, tam anxium et sollicitum fuisse; quem tamen constat in enumerandis vulgatis defecisse? Profecto, si quis hoc ævo Chronicon supponere Dextro quivisset, prius in unum quæsitos Hispaniæ evulgatos sanctos Martyres in his inservisset, quam alienos et ignotos perquireret : quod tamen constat factum non esse. Sed vero (quod in hac re præcipuum est) multi illorum quorum hic fit mentio, ante annum Domini 1584, quo Gregorii XIII jussu Romanum martyrologium recognitum et auctum est, non fuerant in ejus tabulis; eos tamen correctores e Græcorum menologio mutuarunt, ubi etiam absquo urbis propriæ nomine reperiuntur. Inde tamen non leve argumentum desumitur in favorem præsentis operis. Etenim si sancti illi qui de Græco menologio in Latinum martyrologium translati sunt, Græci fuissent, et in Orientis urbibus coronati, haud dubium quin nomina civitatis uniuscujusque a Græcis designarentur; quod tamen cum non fiat, credendum est ad eorum notitiam ea non pervenisse, et eos martyres in remotissimis (respectu Græcorum) regionibus coronas suscepisse. Quæ autem a Græcis remotiores, quæso, quam Hispaniæ urbes? Probabilius multo est, Græcos ipsos e converso non aliunde in horum martyrum notitiam devenisse, quam ex Dextri Chronicis: ab eisque illorum nomina mutuasse, et in suis Tabulis Ecclesiasticis reposuisse; urbium vero in quibus 2 Dextro passi referuntur, nomina neglexisse, sive quod barbara sibi videbantur, quales certe priscis temporibus erant Hispanicarum civitatum nomenclatura; sive quod parum ipsis proficiebat illarum urbiuin scire aut nescire nomina; quas, utpote remotissimas ex solo nomine cognoscere poterant. Videmus autem in martyribus suis diligentissime observasse, ut nomina regionum et urbium quas passionibus suis nobilitarunt, in menologio notarentur. Sed quamobrem (requires) si in Occidente passi fuere, ipsorum nomina, et urbium sanguine suo rubrica arum, in Latinis martyrologiis non reperiebantur antequam a Græcorum tabulis quæsit et accepti fuerint? In promptu est causam assignare, 2 nimirum Dextri latebras, cujus opus non satis in A § III. Quanto studio elaborandum fuit elucidatori, u: quot eorum martyrum qui in ecclesiasticis tabulis C successiones, et chronographías Romanorum princi- curre. D puin, et Barbararum gentium cum ipsis pugnantium Dextri Chronicon hi so'i parvipendunt, qui suis opinionibus nocere existimant, multi e converso eo dumtaxat magnifaciunt, quod nonnihil pro suis facere videatur; neutri pro veritate Chronici certantes, sed trahit sua quemque voluntas. Semel vero ipsius sententias abominantes, multas cogitaverunt contradictiones, quæ sibi non minus in auctorem quam in opus irruere videntur, et ipsorum auctori talem enervare. Quis, rogo, tot perlæsus difficultates, non hæreret, non diffideret, nan desisteret ? me vero non solum non pedem retrahere, aut desperare, sed neque hærere quidem hæc monstra feceruut; addiderunt potius currenti calcaria; et ad corum conspe ri, Rabbani, Usuardi, Adonis, Molani, Galesini, A flocci pedat, qui officere quoquomodo queant. Mourolici et similium. Græcorum menologia a card. Sirleto contracta erant; ad ipsos Græcos fontes recurtere : parum hoc, að vetustissima quæque maHuscripta sauctorum martyrum acla; ad breviaria quoque autiqua diversarum Ecclesiarum necessarium crat. Rursus pro chronologia annorum unicuique sententiæ ad marginem assignatorum, multum erat míbi laboris assumendum ; eo vel maxime, quod non semel ab aliorum supputatione dissidere videretur. Quod si bæc forsan monstra superari possent, quatuor antecedebant de novo, quæ Atlantros humerus ad onus lantun supportandum exigebant: 1° Novitas multarum sententiarum, quæ penitus auditus nostros effugerant : verbi causa, quod centuriones evangelici fuissent Hispani; quod epistola B ctum majores vires animuinque pro labore tanto Pauli ad Hebræos, ad Hispanos e Judaismo conversos scripta fuisset; quod Ophirina regio esset in Hispazia; et multa id genus, quæ lacile in contextu cui vis occurrent. 2o Urbium Hispanicarum geographia, quæ secundum nomenclaturas antiquas, non solum eas cognitas, sed etiam ad nova collatas vocabula sine discrepantia requirit. Nulla autem orbis universi regio toties mutavit urbium suarum nomina quaties Ilispania; cum nulla toties Barbarorum incursiones, ac dominia perpessa fuerit: nam primum (quod sciamus) subacta fuit a Phœnicibus, deinde a l'œnis, rursus a Romanis, subinde a Gothis, demum a Mauris, quorum quilibet sui idiomatis urbibus nomina imponebant. 3° Nec minoris eral › ponderis exscriptorum errata superare, quibus ter--C lio quoque versu scalebat codex; quorum nonnulla sententiam ipsam interrumpebant, nonnumquam et , corrumpebant. Clausularum transmutationes, duplicationes, decurtationes, quis enumeret? in quibus *mihi modo quod olim D. Hieronymo Chronicon Eusebii, eo temporis multo recentius, quam nunc sit Dextri evolventi, ut Latinitate donaret, accidi: se comperio, ita ut cum eo possim dicere: Ad commuum_difficultatem, quam in omni interpretatione (dicam ego expositione) causati sumus, hoc nobis proprium accedit : quod historia multiplex est, habens barbara nomina, res incognitas, numeros inexplicabiles, rirgulas rebus pariter ac numeris intertextas; ul pene difficilius sit legendi ordinem discere, quum ad lectioxis notitiam pervenire. 4° Accedebant denique diversorum hominum de germanitate hujus operis varie sentientium adversa judicia, cuni non omines germanum fetum crederent Dextri, sed suppositum; sive in gratiam immaculatæ conceptionis Deiparæ, quod aliquando nonnihil de ca dicere credatur; sive pro elevanda ordinis eremitarum S. Augustini, antiquitate compositum, quod nonnumquam mona chorum Augustini meminerit; simileque de contiMuatione M. Maximi fertur judicium, quod nimirum mulia de eisdem eremitis, et de Benedictinis monathis in ea legamus. Ita sane apud mortales usu reCeptum, ut quisque illorum auctoritatem elevet, et exaggeret, qui rebus suis prodesse, eorum vero D fortiorem indui, otium omne respui, quousque tandem Dextri Chronicon elucidarem; ratus non in Hispaniæ dumtaxat, sed et universæ Christi Ecclesiæ non contemnendam gloriam cedere; cum multa in ecclesiastica historia controversa, Dextri testimonio fulciantur, et non pauca a c⋅rteris prætermiɔsa supplementum per eum accipiant. Atque ea de causa quidquid in Hispania Italiave aut Gallia ad rem meam facere crederem, conquisivi, sive quæ ad humaniores litteras apud profanos, sive quæ ad solidiores et divinas apud sanctos Patres et ecclesiasticos doctores, concilia, martyrologia, sanctoralia, facere existimarim: nou labori, non quieti, won Sumptui parceus; id præ oculis semper habens, fontes ipsos, si darentur, adire, et vetustiores interrogare codices, et neque odia, neque amore moveri, quo facilius veritatem assequi possem. In Ilispania regiam Excurialis bibliothecam adivi, Toletanam deinde Sanctæ Primatis Ecclesiæ; cœnobiorum vero diversorum mei ordinis multas; Nucalensem præcipue, Toletanam, Spineam, Hortensem, Salmantinam, Complutensem, et alias, quæ sanctorum Hispanorum acta in variis manuscriptis ministrarunt. Matriti Breviariorum antiquorum, quæ olim in diversis Ecclesiis erant in usu, pro sua in me benevolentia copiam fecit illustris admod. magister Egidius Gundisalvi Davila regius Castella bistoriographus, præsertim Salmantini, Conchensis, Palentini, Asturicensis, et Toletani secundum Ro manam consuetudinem a Silicæo cardinale excusi |