bus eburneis; id est ab operibus puris,quibus quasi A sponsa: dignitas, et ornatus. In dignitate, status, quibusdam gradibus ascenditur de virtute in virtutem, 78 donec videatur Deus deorum in Sion. Gradus isti sunt differentiæ meritorum,de quibus alibi legitur; 76 Deus in 7 gradibus ejus cognoscetur, dum suscipiet eam.

90

et locus; quoniam astitit regina a dextris tuis. In ornatu, pretiositas,et diversitas; quoniam in vestitu deaurato, circumdata varietate. Regina ergo, id est Ecclesia, quia sub te regit, et regnat, astitit non timore curva,sed amore directa (quia perfecta caritas 89 foras mittit timorem) a dextris tuis non a sinistris, ut hædi, sed a dextris ut agni,id est spiritualibus, et æternis, sed in istis per rem, in illis per speciem. In vestitu deaurato, id est in operibus bonis, quæ caritate sunt informata; de quibus alibi legitur: 1 Omni tempore vestimenta tua sunt candida, id est opera tua mnnda; per aurum enim caritas designatur, quia sicut aurum præeminet universis metallis, ita caritas excellit universis virtutibus, secundum illud :92 Major horum est caritas. Vestitus ergo non aureus,sed deauratus intelliguntur opera, non ipsa caritas, sed quæ caritate sunt informata; quandoquidem fides per dilectionem secundum Apostolum operatur. Regina, dico, circumamicta, id est ornata varietate virtutum; id est non solum operibus, sed virtutibus: variis, sed non contrariis diversis, sed non aversis : quoniam universæ virtutes sibi invicem suffragantur,ut aliæ sine aliis haberi non possint; nam si una virtutum chorda defuerit, spiritualis dissonat harmonia.Hinc et cortinæ 88 Tabernaculi, et vestes Pontificis " contextæ fuerunt de quatuor pretiosis coloribus, opere non tantum plumario, sed polymito, id est vario.

78 Ex quibus (odoramentis virtutum) delectaverunt te filiæ regum: offerentes 79 incensum dignum in odorem suavitatis, Altissimo. Quasi dicat: Delectabilem habes familiam, quia delectaverunt te : nobilem habes familiam, quia filiæ regum sunt: honorabilem habes familiam, quia delectaverunt te in honore tuo. Talem ergo familiam, tantum decet regem habere. Filiæ regum, vel carnalium, vel spiritualium possunt intelligi. Carnalium,ut nonnullæ virgines reginæ, quæ contemnentes regna terrena, B virtutum odore regem delectavere cœlestem. Spiritualium, ut omnes Apostolici viri,qui filiæ regum dicuntur, non propter fragilem sexum,sed propter conjugalem affectum, quem de Christo concipiunt. Quod autem adjungitur: in honore tuo, duobus modis valet intelligi: vel jungatur cum verbo delectaverunt in honore tuo,quasi non suum, sed tuuin quærentes honorem, crucis mortificationem 80 in suo corpore pro tui nominis honore portantes. Vel, jungatur cum nomine filiæ regum in honore tuo; id est quos Apostoli non in suo, sed tuo genuerunt honore, quia non a Petro petrini, vel a Paulo paulini, sed a Christo Christiani dicuntur; quod tractatum est a veteri lege, quæ statuit: 81 Si frater suus mortuus fuerit sine semine, accipiat uxorem ejus frater illius, vel alius de cognatione propin- C quorum, ut suscitet semen, non sibi, sed fratri, et habeat natus nomen defuncti. Hoc spiritualiter competit Christo, qui secundum Apostolum 2, est primogenitus in multis fratribus; de quibus ipse dicit in Psalmo : 83 Narrabo nomen tuum fratribus meis. Item in Evangelio: Vade, et dic fratribus, quia mortuus est sine semine; quia pendens in Cruce vix unum latronem concepit: Singulariter, inquit, 85 sum ego, donec transeam. Et: Tota die 86 expandi manus meas ad populum non credentem,et contradicentem mihi.Sed suscitat ei semen frater,qui accipit uxorem ipsius: id est Apostolicus ordo,qui sponsam Christi, scilicet sanctam Ecclesiam regendam suscepit; qui non sponsus, sed amicus sponsi est, secundum illud: 87 Qui habet sponsam, sponsus est; D) amicus autem sponsi stal, et gaudet propter vocem sponsi. Cujus prædicatione, multitudo gentium intravit ad fidem : et habet nomen defuncti, quia conversus ad fidem nomen accipit crucifixi, ut a Christo Christiani dicantur.

88 Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumilala varietate. Duo commendantur in

94

96 Audi filia, et vide, et inclina aurem tuam, et obliviscere populum tuum, et domum patris tui. In hoc nuptiali convivio quinque sensus spiritualiter recreantur. Visus in eo, quod dicitur: Intende, et vide. Auditus in eo, quod dicitur: Inclina aurem tuam, et audi. Odoratus in eo,quod dicitur : Myrrha, et gutta, et casia. Gustus in eo,quod dicitur : Eructavit cor meum verbum bonum. Tactus in eo, quod dicitur: Calamus scribæ velociter scribentis, Laudaturus ergo Propheta Reginam, exhortationem præmittit, admonens eam ad intelligentiam, ubi ait: Audi filia,et vide: ad obedientiam,ubi subdit: Inclina aurem tuam; ad constantiam, ubi addit: Obliviscere populum tuum,et domum patris tui. Ordo conveniens, et convenientia ordinata; ut prius intelligat veritatem; postmodum obediat veritati; demum perseveret in veritate. Ut ergo credat, intelligat: ut agat,obediat: ut perficiat, perseveret. Nam sine fide 7 impossibile est placere Deo. Fides 98 aulem sine operibus mortua est. Qui vero perseveraverit 99 usque in finem. hic salvus erit. Propheta vero tamquam unus ex Patribus alloquiturSponsam nuper traductam, quasi gementem, et suspirantem pro domo deserta, et populo derelicto: ac si dicat: 83, 8. 78 Psalm. 47, 4. 79 In vulgata habetur: 81 Eccli 45, 2u. 82 II Corinth. 4, 10. 83 Deut. 25, 5. 87 Psalm. 140, 10. 88 Isaiæ 65, 2, et Rom. 10, 21. 91 | Joan. 4, 18. 92 Matth. 5, 33. 9 Eccle. 9, 8. 98 97 lbid. 28, 6. Marg. Exhortatio ad Sponsam.

78 II Corinth. 11, 14. 76 1 Timoth. 1, 5. 77 Psalm. domibus. 80 Marg. Laudatur Sponsus a familia. 84 Rom. 8, 29. 85 Psal. 21, 23. 86 Joan. 20, 17. 89 Joan. 3, 29. 90 Marg. Laudatur Sponsus a Sponsa. I Corinth. 13, 13. 98 Galat. 5, 6. 96 Exod. 26, 1.

** Hebr. 11, 6.

97

Audi filia choros cantantium; et vide ludos psal- A habebant templum, et Sacerdotium, divitias legis,

lentium, quibus aurem inclina, ut deponas mœsti-
tiam; et obliviscere populum tuum,quem dimisisti,
quia meliorem invenies. Nam vultum tuum depre-
cabuntur omnes divites plebis. Et obliviscere populum
tuum, et domum patris tui, qua exivisti, quia me-
liorem intrabis: nam adduceris in templum regis
Quod si feceris: Concupiscet Rex speciem tuam,
quia ipse est Dominus Deus tuus. Tu ergo, filia, id
est Ecclesia quam catechizando concepi, quam ge-
nui baptizando, audi prophetias,et vide completas;
vel audi Evangelium, et vide Deum; in præsenti
per fidem, in futuro per speciem. Et inclina aurem
tuam, ut et visibiliter audias, et libenter obedias.
Et ita obliviscere populum tuum,id est idololatrias,
et domum patris tui, scilicet conversationem Dia- B
boli; quasi dicat: Obliviscere Babyloniam, quia
Jerosolymam advenisti; obliviscere Zabulum, quia
Jesum accepisti; sicut præceptum fuerat Abrahæ:
93 Egredere de tcrra tua, et de cognatione tua, et de
domo patris tui, et veni in terram,quam monstravero
100 Vos
tibi: ut deseras illos, quibus Dominus ait :
ex patre diabolo estis.

et prophetiæ. Sicut enim ante Salvatoris adventum, quicumque de Tyro, id est de populo gentium cupiebant fieri proselyti,deprecabantur Israel, ut per eos introducerentur in Templum, ita post Salvatoris adventum, quicunque de Israel, id est de populo Judæorum, volunt fieri Christiani, deprecabuntur Ecclesiam, ut eos recipiat ad baptismum, quatenus salutem,quam perdiderant in Judæa, inveniant in Ecclesia, Per vultum benignitas designatur, secundum illud: Illuminet vultum suum super nos, et misereatur nobis.

3

Omnis gloria ejus filiæ regis ab intus, in fimbriis aureis, circumamicta varietate. Quam reginam prædixerat, filiam regis appellat; Christus regenerat, quam desponsat. Laudat ergo sponsam a gloria, quam commendat dupliciter : ab ornatu interiori, et ab ornatu exteriori. Ornatus interior, nitor conscientiæ. Ornatus exterior est splendor doctrinæ. De ornatu interiori præmittit: Omnis gloria ejus filiæ regis ab intus,id est in conscientia,juxta quod inquit Apostolus: Gloria nostra hæc est, testimonium conscientiæ nostræ. Unde : Qui gloriatur, in Domino glorietur. Certe qui foris nitent, et intus sordent, similes' sunt sepulcris dealbatis, quæ a foris parent hominibus speciosu, intus autem plena sunt ossibus mortuorum, et omni spurcitia. De ornatu exteriori subjungit: In fimbris aureis, id est claris doctrinis, ornantur. Hæc sunt aurea tintinnabula, quæ dependebant a tunica hyacinthina. Per aurum enim sapientia designatur; quia sicut C aurum præcellit universis metallis, ita sapientia præeminet omnibus donis. Requiescet super eum,inquit, spiritus sapientiæ, et intellectus, etc. Dicit igitur Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato; sed omnis gloria ejus, id est filiæ regis est ab intus,id est in conscientia. Non enim 10 qui in manıfesto Judæus est, neque quæ in manifesto in carne, circumcisio sed qui in abscondito Judæus est, et circumcisio cordis,in spiritu, non littera : cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est. Ejus autem ornatus non tantum est intus in conscientia,sed etiam foris est in doctrina. Quoniam in fimbris aureis : id est in doctrinis præclaris, quæ sapientiæ luce refulgent, est circumamicta, id est undique decorata varietate linguarum, secundum illud:11 Loquebantur variis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloquis illis; multum enim per aurum sapientiæ,et per argentum eloquentiæ decorantur. Unde Sponsus ad Sponsam inquit in Canticis: 12 Murenulas aureas faciemus tibi, vermiculatas argento. Per aurum sapientia, per argentum eloquentia designatur. Nam de sapientia scriptum est: 13 Facies mensam de lignis Selhim..... et inaurabis eam auro mundissimo. De eloquentia vero legitur: 1 Eloquia Domini, elo100 Jacob. 2, 26. 1 Matth. 10, 22. 2 Genes. 12, 1. 3 Joan. 8. 44. 4 Marg. Sponsa laudatur a forma. 3 Matth. 15, 22 et 25. 6 Psalm. 66, 2. Marg. Laudat Sponsum a gloria. Il Corinth. 1, 12. 91 Corinth. 1, 31. 10 Matth. 23, 27. 11 Exod. 28, 33. 12 Isaiæ 11, 2. 12 Rom. 2, 28, et seq. 14 Act. Ap.

1 Et concupiscet rex decorem tuum, quia ipse est Dominus Deus tuus. Et adorabunt eum filiæ Tyri in muneribus.Supra laudandum ammonuit: nunc ammonitam laudat. Sicut autem quatuor modis laudaverat Sponsum, ita quadriformiter laudat Sponsam; a forma scilicet,et a gloria; ab adolescentulis, et a filiis. A forma cum ait: Concupiscet rex speciem tuam.A gloria cum adjungit : Omnis gloria ejus filiæ regum ab intus. Ab adolescentulis cum supponit: Adducentur regi virgines post eam. A filiis cum concludit: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii : quasi dicat: Obliviscere populum tuum, et domum patris tui, quia rex, id est Christum concupivit speciem tuam,id est acceptavit decorem virtutum,quem sine te fecit in te. Rex, dico, non qualis fuerat pater tuus, id est diabolus, sed Dominus Deus tuus; quia Deus, est reverendus; quia tuus, est diligendus. Deus, id est Creator; Dominus, id est Redemptor; Deus tuus, quia de suo sanguine redemit, qui creando tibi dedit naturam; qui redimendo, tribuit tibi gratiam. Tantus, et talis, quod adorabunt eum Filiæ Tyri in muneribus, id est in cæremoniis, votis,et eleemosynis. Tyrus enim interpretatur angustia,cujus filia: sunt Gentes peccatorum angustiis coarctatæ. Unde mulier Chananæa 2 a finibus illis egressa, typum gerens Gentilis Ecclesiæ, venit, et adoravit.Quia vero tantum virum habes, et talem : ideo vultum tuum,id est benignitatem tuam, deprecabuntur, pro se, omnes divites plebis, id est sapientes, et nobiles hujus sæculi, principes et philosophi; quia jam conversi venerantur Ecclesiam. Vel divites plebis intelliguntur Judæi,qui quondam

2, 4.

D

:

14

quia casta; argentum igne examinatum, Decenter A sollicitus est, quæ sunt mundi. Virgines ergo, quæ

16

ergo per murenulas aureas flores sapientiæ designantur, quibus collum, et pectus Ecclesiæ,id est prædicatores Ecclesiæ, et dsctores ornantur. Vermiculalas, id est distinctas, et variatas argento, scilicet eloquentia, ut juxta varietatem materiæ, vel personæ, stylus sermonis, et qualitas varietur, ait: 15 Sapientiam loquimur inter perfectos. Inter vos non judicavi me scire aliquid, nisi Jesum Christum, et hunc crucifixum. Et iterum: 17 Non potui loqui vobis quasi spiritalibus, sed quasi carnalibus. Tanquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam. Si vero per vestem Ecclesiæ singuli quique fideles intelligantur, secundum illud, quod ei dicitur a Domino per Prophetam : 18 His omnibus velut ornamento vestieris : per fimbriam,quæ est extrema pars vestis,ultimi fideles debent intelligi,qui erunt in fine sæculi: ut talis sit sensus: Regina erit circumdala varietate virtutum, in fimbriis aureis, id est ultimis sanctis, qui erunt aurei, id est perfecti, sicut aurum 19 quod per ignem probatur.

B

20 Adducentur regi virgines post eam proximæ ejus offerentur tio. Offerentur in lætitia, et exultatione: adducentur in templum regis. Solet puella, cum de domo patris ad domum sponsi deducitur, contristari pro cognatis, et cognitis, quos dimittit: propter quod ei dicitur : Obliviscere populum tuum, et domum patris tui; quoniam concupivit rex speciem tuam.Solent venientibus sponsis omnes assurgere,ac humiliter inclinare: propter quod dicitur: Adorabunt eum filiæ Tyri in muneribus: vultum tuum deprecabuntur omnes divites plebis. Solet sponsa C pretiosis vestibus, et variis indumentis ornata procedere: propter quod dicitur:Omnis gloria ejus filiæ regis ab intus, in fimbriis aureis, circumamicta varietate. Solet secum paranymphum,non extraneos, sed propinquos adducere: propter quod dicitur : Adducentur regi virgines post eam, proximæ ejus. Solent cum hymnis, et canticis festive deduci: propter quod dicitur: Afferentur tibi in lætitia, et exultatione. Solent pro consecrando conjugio in templum adduci: propter quod dicitur : Adducentur in templum regis. Licet autem una sit universalis Ecclesia,de qua dicitur: 21 Una est columba mea, perfecla mea, multæ sunt tamen diversitates fidelium, de quibus adjungitur: 22 Viderunt eam filiæ,et beatissimam prædicaverunt reginæ, et concubinæ lauda- D veruni eam. Post eum igitur reginam,quæ mater est omnium, id est post primitivam Ecclesiam, virgines adducentur, et proximæ afferentur; quia facilius merentur adytum regis virgines,quam viduæ ; continentes, quam conjugatæ. Nam, ut inquit Apostolus: 23 Qui sine uxore est, cogitat quæ Domini sunt, et quomodo placeat Deo. Qui autem cum uxore est,

tam corde, quam corpore sunt pudicæ, adducentur regi, videlicet Christo, in præsenti per fidem,in futuro per speciem. Et proximæ ejus, id est conjugatæ, vel viduæ, proximo loco post illas, afferentur tibi, Rex Christe, ut istis des auream, illis aureolam.Nam illarum est fructus 2 centesimus,istarum sexagesimus. vel tricesimus. Utræque tamen afferentur in lætitia cordis, et exaltatione corporis, propter geminam stolam. Quia vero 25 non omnes virgines sunt prudentes, sed quædam sunt fatuæ, solæ vero prudentes intraverunt ad nuptias, et clausa est janua recte subjungitur: Adducentur in templum regis, id est in Jerusalem cœlestem, in Ecclesiam triumphantem, cum regnum advenerit, de quo dicit Psalmographus: 26 In templo ejus omnes dicent gloriam. In illud itaque templum solæ prudentes virgines adducentur; quia sicut pastor 27 separabit agnos ab hædis, agnos adducet in gloriam, hædos tradet ad poenam. In templum autem militantis Ecclesiæ tam prudentes,quam fatuæ virgines adducuntur; quia modo mixta sunt grana cum paleis, et tolium cum frumento.

28 Pro patribus tuis nati sunt tibi filii : constitues eos principes super omnem terram. Sponsa laudatur a filiis filios autem commendat a magnitudine; quia sunt nati pro patribus. A fortitudine; quia nati sunt filii.29 Ab altitudine; quia constitutes eos principes. A latitudine; quia super omnem terram. A gratitudine; quia memores erunt nominis tui, Domine. A longitudine; quia in omni generatione, et progenie. Patres vero non solum carne, sed etiam fide possunt intelligi, teste Veritate, quæ dicit: 30 Si filii Abrahæ essetis, opera Abrahæ faceretis. Patris enim Ecclesiæ secundum carnem fuerunt Idololatræ, pro quibus nati sunt Christiani. Patres secundum fidem fuerunt olim Prophetæ, pro quibus nati sunt tandem Apostoli. Pro apostolis autem quotidie nascuntur Episcopi, quos Ecclesia principes super omnem terram constituit. Quamvis et aliter poesit intelligi: Filii nati sunt pro patribus; quos generas filios, collocas tibi patres,cum discipulos facis magistros. Verum Apostolos non Sponsa,sed Sponsus constituit principes super terram,quibus post Resurrectionem insufflavit, et ait: 31 Accipite Spiritum Sanctum, quorum remiseritis peccata, remittuntur eis ; et quorum retinueritis, retenta sunt. Euntes 32 in mundum universum, prædicate Evangelium omni creaturæ. Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus eril qui vero non crediderit,condemnabitur. Sed ad utrumque potest referri, quod dicitur: Constitues eos principes super omnem terram : et ad Sponsam, de qua præmittitur: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii et ad Sponsum, de quo subjungitur: Memo

15 Cap. 1 10. 20 In ead. Epis. adolescentulis. 25. vers. 3 et 10. tur aliquid deesse; nisi sic interpreteris: Nati sun) filii similes patrum (fortium), Regum.

16 Exod. 25, 23, et seq. 17 Psalm. 11, 7. 18 I Corinth. 2, 6. 19 Exod. cap. vers. 2. cap. 3. v. 1, et seq. 2i Isaiæ. 49, 18. 22 I Petr. 1, 7. 23 Marg. Sponsa laudatur ab 2 Cant. 6, 8. 23 Thidem. 26 I ad Corinth. 7, 32, et seq. 27 Matth. 13, 8. 29 Psal. 28, 9. 30 Matth. 25, 32, et seq. 31 Marg. Sponsa laudatur a filiis. 32 Hic vide

28 Matth.

res erunt nominis tui, Domine. De principibus istis A in omnem terram exivit sonus eorum, et in fines alibi legitur: 33 Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham. Nimis 3 honorati sunt amici tui, Deus; nimis confortatus est principatus eorum.

Explicit liber de Quadripartita specie Nuptiarum Domini Innocentii papæ tertii.

38 Joan. 8, 39. 34 Joan. 20, 22, et seq. Marc. 16, 15, et seq. 36 Psal. 46, 10. 17 Psalm. 138, 17. 38 Mar. De spirituali principatu. 39 Lucæ 22, 25, et seq. 401 Epist, 5, 3. Respicit ad verba illa Lucæ 22, 32. Et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Magistrum porro Apostolorum Petrum,hic apertissime tradit Innocentius. Psalm. 75, 2. 2 Psalm. 18, 5.

DUBIORUM APPENDIX.

COMMENTARIUM

IN SEPTEM PSALMOS POENITENTIALES.

(Opp. Innocentii III, edit. Colon. 1575, in folio, pag. 208.)

PROCEMIUM.

Ne inter occupationes multiplices et sollicitudines C spiritus ubi vult spiral (Joan.), ne semper sic sim

locum unde exeunt flumina, revertuntur (Eccle. 1). A Septem quoque petitionescontinentur in Oratione DoQuia vero sicut qui letigerit picem inquinabitur ab ea (Eccli. x), sic de occupationibus et sollicitudinibus hujus sæculi grandis sæpe culpa contrahitur, quæ debet profecto per gravem pœnitentiam expiari: direxi nuper oculum ad Pealmistam, qui plenius et perfectius de pœnitentiæ virtute tractavit, præsertim in septem Psalmis pœnitentialibus,septiformi munere inspiratis: ut cum ipso ingrediens sanctuarium, intelligam novissima, si forte clavis David, qui claudit et nemo aperit, aperit et nemo claudit (Isa. xxи; Apoc. 1), aperire dignetur, ut in illis humiliato spiritu et corde contrito humanam miseriam et divinam misericordiam investigans, de torrente præcipitationis humane recurram ad fontem propitiationis divinæ ipsoque docente, qui docet hominem scientiam (Isa. xxvIII), sic illos et intelligere valeam et exponere, ut proficere debeat et possit ad gloriam nominis ejus, et ad salutem animæ meæ, utilitatem quoque non solum legentis, sed et audientis ; tam etsi non ignorem, quod, juxta sententiam Sapientis, tempore otii scribenda sit sapientia, et qui minoratur, actu percipiat cam (Eccli. xxxvin). At ego non dulcedinem sapientiæ, sed amaritudinem pœnitentiæ in hac paupere cœnula, vel paupercula cœna disposui propinare.

Verum etsi plures sint psalmi pœnitentiales, ratione tamen mysterii septem solummodo sunt excepti de pluribus, qui appropriato vocabulo pœnitentiales dicuntur: quemadmodum, etsi multi scripserunt evangelia, quatuor sunt tamen a multis recepti gratia sacramenti, qui specialiter evangelista C

vocantur.

minica, tres pertinentes ad vitam futuram,et tres pertinentes ad vitam præsentem,media vero pertinens ad utramque (Matth. vi). Similiter septem beatitudines in sermone Domini distinguuntur (Matth. v). Nam octava beatitudo redit ad caput, sicut octava dies redit ad principium. Sed et septimus dies, septima hebdomada, septimus mensis et septimus annus, sacrati [al. feriati erant in lege, præsertim Pentecostalis solemnitas, quæ post septimum dierum, septenarium sequebatur: et post septimum annorum geptenarium observatio jubilei. Septenarius enim universitatis, et quietis, et perfectionis, et sanctificationis est numerus specialis, quia septem diebus agitur et repetitur omne tempus, unde Dominus ait: Non dico tibi septies, sed usque septuaB gies septres (Matth. xviu), id est semper; et: Septimo die requievit Dominus ab omni opere quod patrarat (Gen. 11), quo videlicet die ipse Christus requievit in sepulcro. Et ex partibus septenarii perficitur plenus homo, ternario quantum ad animam, propter tres vires animæ naturales, et quaternario quantum ad corpus, propter quatuor corporis elementa. Hic primus in monadibus, in se primum continet perfectum numerum, redditum ex suis partibus aggregatis, et solus multiplicatus, per suarum alteram partium, ex se generat primum perfectum numerum in decadibus, ut perfectionem ipse primus in se contineat simplicem, et solus perfectionem ex se generet duplicem, ut dictum est generalem [al. numeralem], de cujus numeri sanctificatione jubetur in lege: Memento, ut diem Sabbati sanctifices (Exod. xx). Unde Deus septem gentes de terra promissionis ejecit (Deut. vn), et septem dæmonia expulit de Maria (Marc. xvi), vitiorum ejectionem et peccatorum expulsionem significans, per quam anima sanctificatur, infusa gratia septiformi. Septenarius quippe numerus non solum septem principalia Spiritus sancti dona designat,verum etiam et tres catholicas et quatuor principales virtutes significat: duos denarios stabularii (Luc. x), et quinque corporis sensus: unum baptisma et sex opera pietatis, quæ sanctificationem perfectam simul omnia operantur. Hic ergo numerus non solum ex quaternario et ternario, verum etiam ex quinario et binario, nec non ex senario et unitate componitur, ut homo ex anima perfectus et corpore, duplicatis duobus et quinque talentis, per exercitium pietatis, de labore transeat ad quietem, juxta quod Veritas ait: Martha, Martha, sollicita es el turbaris erga plurima. Porro, unum est necessarium. Maria optimam partem elegit, quæ non auferetur ab ea (ibid.), quam et ipse Psalmista desideranter optabat, dicens: Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabilem in domo Domini omnibus diebus vitæ meæ (Psal. xxvi). Hinc est quod septenarii computatio ad XXVIII pertingit; quia gratia septiformis, duplicato in duplici stola denario, qui reddetur in vinea laborantibus, ad beatæ ⚫ 31

Septenarius enim numerus est sacratus propter septem dona Spiritus sancti, quæ Isaias enumerat dicens: Requiescens super eum spiritus sapientiæ et intellectus, spiritus consilii el fortitudinis, spiritus scientiæ et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini (Isa. x1). Unde: Sapientia ædificavit sibi domum, et excidit septem columnas (Prov. 1x). Hinc et septem lucernæ fuisse leguntur in uno candelabro (Exod. 11), et septem oculi in lapide uno (Zach. II), septem quoque boves videbantur ascendere de fluvio uno, ac septem spicæ pullulabant in culmo uno (Gen. LXI) septem quoque signacula in libro uno (Apoc. v), sed et septem fuerunt sportæ repletæ de fragmentis (Matth. xv), et septem buccinæ, D quarum usus erat in jubileo (Jos. vi). Jcb habuit septem filios, qui per singulos dies cum sororibus suis convivia faciebant (Job. 1); et apostoli septem viros plenos Spiritu sancto in diaconos elegerunt (Act. vi). Joannes etiam scribens septem Ecclesiis, perhibet se vidisse in medio septem candelabrorum aureorum similem Filio hominis, vestitum podere, tenentem in dextra sua stellas septem, quæ septem Ecclesiarum, septem sunt angeli (Apoc. 1): et in medio throni agnum stantem tanquam occisum habentem cornua septem, et oculos septem, qui sunt septem spiritus Dei, missi in omnem terram (Apoc. v). PATROL. CCXVII.