Anxietatem in spiritu, unde: Anxiatus est in me ▲ sicut mortuos sæculi, hoc est, sicut homines sæcu

spiritus meus. Et turbationem in corde, unde: Turbatum est in me cor meum. Agit autem memoriam de diebus antiquis, quibus ipse in tempore floruit, unde: Memor fui dierum antiquorum. De divinis operibus, quibus Deus sæculum condidit, unde : Meditatus sum in omnibus operibus tuis. Et de factis Dominicis, quibus Christus mundum redemit, unde: In factis manuum tuarum meditabar. Agit etiam de manibus ad orationem extensis, unde: Expandi manus meas ad te; ac de spiritu ad desiderium inflammato, unde: Anima mea sicut terra sine aqua tibi. Persecutus est igitur inimicus animam meam, non unus tantum, sed multiplex, dæmon et homo, mundus et caro, vitium et peccatum. Propter quod alibi ait : Inveteravi inter omnes inimicos meos (Psal. vi). Et: Respice inimicos meos, quoniam multiplicati sunt (Psal. XXIV). Et persequendo me, multum invaluit contra me, quoniam humiliavit in terra, id est in terrenis voluptatibus, vitam meam, ut terram comederem, quasi serpens maledictus a Deo (Gen. 11). Sicut enim qui conspicit cœlestia, exaltatur ad cœlum, ita qui terram desi. derat, humiliatur ad terram. Ille vero qui suffodit in terra talentum, meruit a Domino reprobari (Matth. xxv). Ad hoc enim tendit persecutio inimici ut a spe cœlestium dejiciat animam ad concupiscentiam terrenorum. Vita Christus, qui de se dicit: Ego sum resurrectio et vita (Joan. 11). Vita naturæ, unde Inspiravit in faciem ejus spiraculum vila (Gen. 11). Doctrinæ, unde: Cibavit eum Dominus pane vitæ el intellectus (Eccli. xv). Gratiæ, unde: Vivo jam non ego, vivit vero in me Christus (Galat. 11). Gloriæ, unde: Hæc est vita æterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. xv11). Sunt et hominum multæ vitæ, ut activa, comtemplativa, regularis, sæcularis, et hujusmodi, unde legitur: Melior est misericordia tua super vitas (Psal. LXII). Est præterea vita culpæ, unde: Abiit in regionem longinquam, et dissipavit omnem substantiam vivendo luxuriose (Luc. xv). Miseriæ, unde: Homo natus de muliere brevi vivens tempore, repletur multis miseriis (Job XIV). Pœnæ, unde: Laudavi magis mortuos, quam viventes (Eccle. iv). Et gehennæ, unde: Laborabit in æternum, et vivet adhuc in finem (Psal. LXVIII). Non solum autem humiliavit in terra vitam meam, D sed etiam.

in

Collocavit me in obscuro sicut mortuos sæculi, et anxiatus est in me [al. super me] spiritus meus, me turbatum est cor meum.

Redde singula singulis. Anxiatus est, inquit, in me spiritus meus: quoniam inimicus meus, quantum in se fuit, humiliavit in terram vitam meam. Et in me turbatum est cor meum: quia collacavit me in obscuris id est in tenebris vitiorum, quæ mentem obtenebrant et obscurant, quemadmodum de peccatoribus inquit Apostolus. Obscuratum est insipiens cor eorum (Rom. 1). Collocavit, inquit, me in obscuris,

B

C

lares mortuos in peccatis ; in corpore quidem viventes, quantum ad sæculum, sed in anima mortuos, quantum ad Dominum. Unde cognoscens suum periculum, anxiatus est in me spiritus meus, vehementi timore correptus. Et in me turbatum est cor meum, vehementi dolore compunctum : non solum autem intra me, sed et contra me, anxiatus est in me spiritus meus, et turbatum est cor meum, quia ego hujus anxietatis et turbulationis sum causa, qui culpabiliter egi, unde mihi cordis turbatio, et anxietas spiritus provenerunt: non refundo culpam in alium, sed meipsum accuso, ut merear indulgentiam facilius obtinere. Ne vero desperationem incurram, sed consolationem inveniam.

Memor fui lierum antiquorum, et [al. et non habet | meditatus sum in omnibus operibus tuis, et [al. et non habent] infactis manuum tuarum meditabar [al.meditabor].

Magna est consolatio inter tribulationum angustias miserationum Domini recordari, et ideo memor fui dierum antiquorum, quibus Deus antiquis Patribus multa consolationum remedia præstitit ab antiquo. Et meditatus sum in omnibus operibus tuis, quæ ad creationem pertinent et naturam, ita ut universitas extendatur non ad singula genera, sed ad genera singulorum. Et etiam meditabor in factis manuum tuarum, pertinentibus ad redemptionem et gratiam, quæ fecerunt proprie manus tuæ, ex quibus omnibus spem liberationis concipio in variis tribulationibus constitutus. Et ideo

Exprndi manus meas ad te, anima mea sicut terra sine aqua tibi.

Confidenter ergo expandi ad te, Domine, manus meas, quia tu dignanter expandisti pro me tuas, in patibulo crucis extensas. Et ego manus meas in formam crucis expandi, glorians cum Apostolo in cruce tua, Domine Jesu Christe (Galat. vi), quæ mihi salutis exstitit causa. Expandi etiam manus meas, id est affectus et opera dilatavi, quæ prius erant quodam modo contracta, dum minus de liberatione sperabam. Manus hominis multiplex. Operationis, unde Manus meæ stillaveruni myrrham (Cant. v); et: Labores manuum tuarum quia manducabis, beatus es (Psal. cxxv11). Orationis, unde Levantes, puras manus in oratione, (1 Tim. 11). Cumque levaret Moyses manus in oratione, vincebat Israel (Exod. xvii). Contemplationis, unde: Manus hominis sub pennis eorum (Ezech. 1]; et Stellio manibus nititur, e, moratur in ædibus regum (Prov. xxx). Durationis, unde :Super ægros manus imponent. et bene habebunt (Marc. xvi); et: Dedit illi manum, et erexit illam (Act. ix). Laudationis, unde: Omnes gentes plaudite manibus (Psal. LXVI); et: Flumina plaudent manibus in idipsum (Psal. xcvii). Ideo autem manus ad cœlum in oratione expandi, quoniam anima mea est tibi sicut terra sine aqua, quæ carens humore virtutum, germen boni operis non producit, unde desiderat imbrem, ut germinet irri

:

gata. Ne vero prorsus arescat et sterilis fiat, Velociter exaudi me, Domine, defecit spiritus

meus.

Ne avertas faciem tuam a me, el similis ero descendentibus in lacum.

B

A dere quasi lucerna lucenti in caliginoso loco, donec illucescat dies (II Pet. 1). Ipse namque viam veritatis ostendit, id est fidem catholicam, per quam ambulare bonis operibus debemus, ut perveniamus ad vitam. Qui vero per aliam viam tendit, ut Judæus, hæreticus, vel paganus, ipse profecto non pergit ad vitam, sed vadit ad mortem. Is quoque qui est via, veritas et vita (Joan. xiv), notam fecit semitam, notam fecit se viam, per quam accedamus ad ipsam vitam,cum Deitatis lumen in humanitatis testa proposuit, ut per formam servi procedamus ad formam Dei,ad lumen piissimum, Verbum quod erat in principio apud Deum (Joan. 1). Hanc ergo viam in quam ambulem notam fac mihi.Et certe debes, quia ad te levavi animam meam, non ad mundum curvavi, sed afferens vas ad fontem, ut impleas illud aqua saliente in vitam æternam (Joan. iv). Nullus ergo de suo sibi præsumat ingenio suam scientiam sufficere ratus ad cognoscendam viam, per quam tendat ad patriam : quia non sunt in homine viæ ejus, sed a Domino gressus hominis diriguntur (Psal. XXXVI). Est autem via, quæ videtur homini recta, novissima autem ejus ducunt ad interitum (Prov. xiv). Ergo notam fac mihi viam in qua ambulem quia ad te, Domine, levavi animam meam: non enim eam continui quasi sufficientem in me, sed levavi eam velut insufficientem ad te, ut ad cognoscendum viam, in qua ambulem, ad te posulem intellectum. Unde levavi eam ad cœlestia de terrenis; nam omne datum optimum, et omne donum perfectum de sursum est descendens a Patre luminum (Jacob. 1). In ipsa vero salutis via,

Tertia pars, in qua exprimit illa, quæ postulat,et postulandi causas exponit. Postulat primo divinam a se faciem non averti, unde: Non avertas faciem tuam a me. Causam que subjungit, quoniam si averteres, similis ero descendentibus in lacum. Secundo postulat misericordiam sibi adesse divinam, unde: Auditam fac mihi mane misericordiam tuam; et causam assignat: Quia in te, Domine, speravi. Tertio postulat viam, in qua ambulet, fieri sibi notam, uade Notam mihi fac viam in qua ambulem; redditque protinus causam : Quia levavi ad te animam meam. Quarto postulat ab hostibus liberari, unde; Eripe me de inimicis meis, et causam ostendit, quoniam ad te, Domine confugi. Quinto postulat edoceri divinam facere voluntatem, unde Doce me facere voluntatem tuam, et statim exprimit causam : Quia tu es Deus meus. Vere itaque Domine, anima mea est sicut terra sine aqua: quia defecit spiritus meus, non a vita naturæ, sed gratiæ, quam per peccatum amisi; vel Exaudi me Domine, quia defecit spiritus meus, id est factus sum pauper spiritu, deficiente superbia et proficiente humilitate. Quare non avertas faciem tuam, id est benignitatem tuam a me, sed reddas humili,quod abstulisti superbo. Etenim, si faciem tuam averteris, ero similis descendentibus in lacum, id est in profundum peccati, de quo alibi dicitur: Impius cum venerit in profundum peccato- C rum, contemnit (Prov. xvIII): quia sine spe veniæ, licentiam sibi peccandi proponit,laxatis iniquitatum habenis; vel: Ero similis descendentibus in lacum, id est unus ex reprobis descendentibus ad infernum. Est enim lacus culpæ, unde : Salvasti me a descendentibus in lacum (Psal. xxix). Miseriæ, unde: Eduxit me de lacu miseriæ et de luto fœcis (Psal. › xx1x). Et gehennæ, unde: Estimatus sum cum descendentibus in lacum (Psal. LXXXVII). Ergo, ne avertas faciem a me.

Auditam fac mihi mane misericordiam tuam, quia in le speravi Domine [al. non habet Domine].

Mane, id est in ortu lucis, in infusione videlicet gratiæ, fac mihi auditam misericordiam tuam, id est fac me audire, hoc est intelligere illam, quæ lucem veritatis et charitatis facit in anima coruscare. Vel mane resurrectionis, post finem sæculi fac me audire misericordiam tuam,videlicet verbum illud misericordia tua plenum : Venite benedicti Patris mei, percipite regnum, etc. (Matth. xxv). Quoniam in te speravi Domine, ut mihi conferas et gratiam in præsenti, et gloriam in futuro. Ut autem ad illam recta tramite valeam pervenire,

Notam fac mihi viam in qua ambulem, quia ad te levavi animam meam.

Hoc utique fecit Deus, cum propheticum sermonem accendit, cui sicut Petrus ait, debemus atten

D

Eripe me de inimicis meis, Domine, ad te confugi: doce me facere voluntatem tuam, quia Deus meus

es tu.

Multi sunt inimici qui obsident viam, ut deviare faciant viatores, visibiles et invisibiles, spirituales et corporales. De his omnibus inimicis eripe me, ne impediant viam mean, quoniam adte confagi, qui es refugium sperantium in te, Domine. Nemo quippe te potest effugere, unde quilibet ad te debet confugere, qui ad te venientes foras non ejicis, sed intrare permittis. Et ne a te ultra recedam, doce me per Spiritum sanctum tuum, qui est unctio, docens de omnibus (I Joan. 11), facere voluntatem tuam, id est implere præcepta tua. Voluntas enim Dei quæ Deus est, et beneplacitum appellatur, illa non fit, sed facit omnia quæcunque vult fieri, in cœlo et in terra, in mari et in abysso (Psal. cxxXIV). Hæc utique una est, sed ejus multa sunt signa, de quibus pluraliter dicit: Magna opera Domini, exquisita in omnes voluntates ejus (Psal. cx). Inter quæ sunt consilium et præceptum, de quibus ait: Doce me facere voluntatem tuam, ut illud agam quod tu consulis et præcipis faciendum. Ad te confugi, quia tu es Deus meus. Ad aliud quippe fugerem, si ab alio factus essem; sed quia tu es Deus meus, creator meus, ad te confugi: quare doce me facere voluntatem tuam, quia tu es magister et doctor meus.

Spiritus tuus bonus deducet me in viam rectam, A propter nomen tuum Domine vivificabis me in æquitate tua.

Quarta pars in qua circa se beneficia divina coinmendat quia Deus erit ductor ipsius (Num. x), unde

B

C

tuæ,disperdes omnes inimicos meos,id est omnes eo- A tionem inimicorum suorum, Deo inspirante, prærum inimicitias, ut fiant de inimicis amici, secun

dum illud quod alibi dicitur: Verte impios, et non erunt (Prov. XII). De reprobatis autem spiritu prophetandi dico:

Et perdes omnes qui tribulant animam meam,quoniam ego servus tuus sum.

Omnes hujusmodi perdes in gehenna ignis æterni, qui obstinato corde tribulant animam meam, quoniam servus tuus ego sum, id est poena peccati, quo me servum tuum nequiter persequuntur. Vel perdes eos, qui propterea tribulant animam meam, quoniam servus tuus ego sum, id est quoniam tibi servio. Est et hoc grave peccatum, propterea persequi aliquem, quoniam servit Deo. Exsultativa conclusio, qui liberationem animæ suæ ac perdi.

dicit.

Quoniam in humanis operibus nihil est ex omni parte perfectum, benigne hujus operis quæso lectorem, quatenus si quid in eo dignum invenerit, divinæ gratiæ totum ascribat. Quidquid autem in ipso cognoverit minus dignum, ad humanum referat imperfectum, rogans humiliter, ut ipse pro me suppliciter intercedat apud piissimum Patrem, et justissimum judicem,ut plenam mihi concedat indulgentiam peccatorum, per virtutem veræ ac fructiferæ pœnitentiæ, quam in hac pœnitentialium expositione Psalmorum utcunque descripsi,ad laudem et gloriam nominis Jesu Christi; qui cum Patre et Spiritu sancto vivit, et regnat Deus benedictus in sæcula sæculorum. Amen.

Commentariorum D. Innocentii in septem Psalmos pœnitentiales
finis.

REGULA ORDINIS S. SPIRITUS

DE SAXIA,

AB INNOCENTIO III, UT VIDETUR, FUNDATI.

(BROCKIE, Codex Regularum, t. V, p. 495.)

OBSERVATIO CRITICA.

scipere et curare, ac pueros et infantes alere. Vocantur autem fratres S. Spiritus a collegio certe magnifico sub tutela et patrocinio S. Spiritus ædificato. In Saxia autem vel quia collegium est sub saxo seu castro Neronis; vel quia Saxones Germaniæ populi ibi olim habitavere. »

Inter præcipua charitatis Christianæ officia,haud B præfecit. Eorum cura est peregrinos et infirmos suminimum religiosum munus reputatur hospitalibus inservire, atque curam ægrotorum gerere, aliorumque miserorum hominum necessitatibus succurrere; unde omní ævo excitavit Deus viros tanta misericordia præditos, ut proximis suis tam sanctum ministe rinm exhibere plurimi haud dedignati sint. Inter plures igitur ordines religiosos sæculo XII et sequenti erectos,nonnulli dicti sunt Hospitalarii, ad hoc pium officium observandum specialiter deputati, prout præsens sacer ordo institutus erat,et adhuc amplissimum totius Ecclesiæ catholicæ hospitale sub sua directione possidet,cujus ortum miraculosum reverendissimus Ascanius Tamburinus olim abbas generalis Vallis-Umbrosæ, De jure abbatum, tom. II, disput. xxiv, quæst. iv, pag. 314, quamvis alii aliter originem proferant.

Verum ante alios auctores audiamus laudatum Tamburinum de ortu hujus ordinis sic loquentem: Sancti Spiritus in Saxia ordo, seu congregatio litteris apostolicis sub Regula S. Augustini sic nuncupata,mirabile quidem habuit principium ab Inno. centio III summo pontifice. Huic enim oranti facta est vox de cælo dicens: Innocenti ! vade piscatum ad Tiberim fluvium. Re cum S. R. E. cardinalibus communicata ad Tiberim se contulit, et laxatis retibus, prima vice octoginta septem, secundo vero trecentos, et quadraginta extraxit infantes abortivos, ab impiis matribus suffocatos et in Tiberim projectos. Non defuit piissimo pontifici remedium divinitus revelatum.Congregatis enim quam plurimis piis hominibus,eos ad curam hospitalis Sancti Spiritus,quod Romæ circa annum 1201 construxit, PATROL. CCXVII.

C

Interim sunt nonnulli, qui hujus ordinis ortum longe antiquiorem esse volunt, asserentes, illum a S. Lazaro fratre sanctissimarum virginum Martbæ et Mariæ exortum fuisse, qui apud Massiliam in Galliis appulsus ibidem ordinem militarem et exi. mium xenodochium in honorem S.Spiritus erexisse fertur. De quo fabuloso exordio plura inferius dicenda sunt.cum sustinendo tales nugas,inter hujus sacri ordinis inquilinos, præsertim Italos,et Gallos diræ exortæ sint contentiones. Alii dein scriptores æque inaniter ordinis principium a quodam S. Cyriaco sive Juda Quiriaco desumere volunt, prout Trithemius in Chronico Hirsaugiensi part.1, fol. 527 scribit; quorum etiam sententia omnino rejicienda est,cum nullæ veritatis fundamento innitatur.Nunquam enim primis Ecclesiæ sæculis reperimus aliquem determinatum Hospitalariorum ordinem institutum fuisse, et S Cyriacus ille nec Hierosolymitanus episcopus exstitit, tempore inventæ S.crucis, nec sub Juliano Apostata sedem illam occupare potuit, prout pluribus doctissimi socii Bollandiani docent tom. I Maii ejusdem Acta ad diem quartum dicti mensis eruditis notis exornantes, quæ quidem Judam Quiriacum nominant.

Nec desunt scriptores, qui hujus ordinis exordium summo pontifici Innocentio III non denegant, sed

36

volunt illum non institutum fuisse sub protectione, A Saxonibus antiquis babitatoribus denominationem et invocatione S. Spiritus, donec piissimus Montispessulani comes Guido constitutus est archihospitalis Romani primus magister. Et quidem in confesso est apud omnes,hunc Montispessulani comitem paulo ante Innocentium III in sua civitate erexisse insigne hospitale; illudque sub invocatione et protectione S. Spiritus instituisse, qui tamen postea ab ipso summo pontifice Romam vocatus, et archihospitalis Romani constitutus est primus magister, atque utrumque xenodochium sub invocatione S. Spiritus gubernavit, quod quidem ex mox dicendis clarius patebit.