i t. d. Wreszcie niepodobna nie zaznaczyć, że Tarnowski w ocenie pomniejszych poetów (K. Baliński, E. Zeligowski) jest zbyt surowym i nie zwracając uwagi na dążności społeczne niesprawiedliwym.

Tak się przedstawiają dotychczasowe próby utworzenia całości „Historyi literatury“. Brały się do tego siły niepoślednje, bogate czy w talent, czy w wiedzę, czy w oba te przymioty; ale z różnych powodów nie zdołały zadość uczynić warunkom dobrego dzieła naukowego. Dzisiaj, kiedy mnóstwo monografii krytycznych, jak i zbiory materyałów przetorowały już drogę i wzbogaciły zasoby, można, a nawet potrzeba się podjąć pracy nanowo, ażeby rozproszone w różnych książkach zdobycze skupić, zharmonizować na podstawie własnych studyów w obraz ogólny rozwoju naszych myśli, uczuć i ideałów, wyrażonych za pośrednictwem pięknego słowa. Pomimo ułatwień, praca jest jeszcze trudna, i nie można się po niej spodziewać zupełnie zadawalającego wyniku; lecz podjąć ją wypada dla uświadomienia społeczeństwu drogi przebieżonej 1), dla należytego oryentowania się wśród objawów literackich doby najnowszej.

KONIEC.

1) Dużo wskazówek metodycznych do pracy nad historyą literatury polskiej znaleźć można w 5-ym tomie „Archiwum do dziejów literatury Znajduje się tu Pamiętnik zjazdu

i oświaty w Polsce" (Kraków, 1886). historyczno-literackiego z r. 1884.

Metod. hist. lit. polsk.

19

SPROSTOWANIA i DOPEŁNIENIA.

Ponieważ książka obecna drukowała się w ciągu dwu lat, nie można było zaprowadzić w niej równomierności chronologicznej w wyliczaniu i ocenie książek odnoszących się do pewnych działów. Niepodobna dawać tu dopełnień wyczerpujących, gdyż te chybiłyby celu. Poprzestanę więc na zanotowaniu najważniejszych nabytków, które znać potrzeba.

Str. 114 zam.: F. S. Sobieszczański, czytaj: F. M. Sob.... 130. Podręcznik do dziejów literatury polskiej, opracocowany przez Antoniego M. Kurpiela, a wydany

"

w Bibliotece Powszechnej" Zukerkandla w Złoczowie r. 1900. Jak autor sam oświadcza, jest ten podręcznik oparty na „Wypisach polskich“, wzmiankowanych W mojej książce na str. 80, a zadaniem jego jest „ułatwić młodzieży szkół średnich powtórzenie materyalu, zawartego w owych „Wypisach". Autor starał się o dokładne wiadomości i w większej części spożytkował je; umiał pierwszorzędnych twórców wyróżnić od pospólstwa piszących przez danie odpowiedniego miejsca na scharakteryzowanie ich

działalności; znamiona okresów jasno i dobitnie określił; znał opracowania specyalne, ale nie zawsze z nich korzystał naprawdę (np. co do Goszczyńskiego), a w kwestyach filozoficznych widocznie biegłym nie jest, jeśli Hartmanna do filozofów pozytywnych (str. 279) policzył. W układzie niejednokrotnie spotykają się rażące pomyłki, wynikłe z niedokładnej znajomości przedmiotu.

Str. 141, przy samym końcu dodać należy: Tenże wydał Sand Parysa, Krolowica Trojańskiego 1542. Najdawniejsza gra polska drukowana. Warsz., 1898. 144 po w. 27, jako No 36 należy dodać: JAKÓBA ZAWISZY z Kroczowa W skrócenie prawnego procesu koronnego 1613. Wyd. dr. Alojzy Winiarz.

145 po w. 14 dodać należy: 11) „Dobrego zdrowia rządzenie" z r. 1532.-Nauka o ustrzeżeniu się morowego powietrza z r. 1543; 12) „Pamiętnik Kardynała Jerzego Księcia Radziwiłła z lat 1556-1575".

148 w. ostatni zam. doprawione czyt.: poprawione.

12

"

171 w. 17 i 18 należy wykreślić.

173 w. 10 od dołu: zam. Prohaski czyt. Prochaski.

185 w. 17 zam.: przekonywujemy się (1) czyt.: przekonujemy się (!).

190 po w. 7 dodać należy: KAZIMIERZA MORAWSKIEGO: Historya uniwersytetu jagiellońskiego. Kraków, 1900, dwa tomy.

207 w. 12 po wyrazie „poemat“ dodać: Boila.

229 w. 22 zam.: Waleryana Kaliny, czyt.: W. Kalinki. 231w.16 od góry: zain. Rymarkewicza czył. Rymarkiewicza. 233 w. 2 zam.: Brodziński Gustaw, i Werter, czyt.: Brodziński, Gustaw i Werter.

Przyp. Red. "Przeglądu Pedagogicznego". Autor „Metodyki", powodując się skromnością, nie wymienił w niniej.

szej książce ani jednej swej pracy oryginalnej, choć wiadomo, że zalicza się w tej dziedzinie do najdzielniejszych, najgorliwszych i najwięcej umiejących. Uważamy sobie za prosty obowiązek względem czytelnika podać tu wyliczenie najważniejszych prac jego, oprócz wspomnianej na str. 131 Historyi literatury polskiej, której zresztą należy się miejsce właściwie w części III-ej w dziale „syntez ogólnych" pod G, i oprócz wzmiankowanego na str. 132 Zarysu najnowszej literatury polskiej: 1864-1897:

1) „Kobiety Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego" (1-e wydanie: Warszawa, 1873; 4-e tamże, 1894).

2) "Autorki polskie XIX wieku" (Warszawa, 1885).
3) Adam Mickiewicz. Zarys biograficzno - literacki"

(2 tomy; Kraków-Warszawa, 1886).

4) „Studya i szkice literackie" (2 tomy; Kraków, 1886). 5) „Nasi powieściopisarze. Serya I." (Kraków, 1887). Serya II (Warszawa, 1894).

6) „Józef Ignacy Kraszewski Zarys biograficzno-literacki" (Kraków-Warszawa, 1888).

7)

„Współcześni poeci polscy" (Petersburg, 1895).

8) „Nasza literatura dramatyczna" (2 tomy; Petersburg, 1897).

9) „Józef Korzeniowski, jego życie i działalność literacka. Zarys biograficzny" (przerobione z „Naszych powieściopisarzy"; Petersburg, 1898).

10) Estetyka Mickiewicza" (Lwów, 1898).

11) „Liberalizm i obskurantyzm na Litwie i Rusi" (w Ateneum" 1883 i osobno: Warszawa, 1898).

12) Zygmunt Kaczkowski. Zarys biograficzny" (przerobione z „Naszych powieściopisarzy"; Petersburg, 1899).

13) „Klementyna z Tańskich Hofmanowa. Zarys biograficzno-pedagogiczny" (rozszerzone z „Autorek polskich wieku XIX"; Petersburg, 1899).

Pomijamy tu mnóstwo studyów i oddzielnych rozpraw, drukowanych w czasopismach i przy wydaniach różnych autorów.