Nomen tuum ex communi Sanctorum doctrina? Quid verbum illud pri inum Pater Noster? Namique amor syncerus filij erga patrem non est præcise ad hæreditatem adipiscendam. Quid dicam de amore spon sæ, cujus nomine donatur verissime in Scriptura anima justá? Amor ille descriptus in Canticis Canticorum est ne amor sponsæ quærentis atilitatem ejus, et commodum, an amor obsequens, deferens, curans, quæ sunt sponsi propria?

5. Veniamus ad Deum nostrum, adeamus Salvatorem omnium. Quo Deus nos amavit amore ab æterno? An sui quidquam quæsivit illa voluntas benevolentissima nos formans ad benevolentiam, an potius nos ipsos salvos vult, desiderat, er gaudet? Qualis amor Salvatoris nostri Jesu Christi erga Æternum Patrem? Profecto non illum amavit propter hæreditatem æternam, seu beatitudinem essentialem, quam jam habuit a primo conceptionis instanti, sed ob infinitam ejus boni tatem. Amavit item nos, at quomodo nos amavit? Amore verissimo et syncerissimo benevolentiæ, nobis bonum volens, nobis bonum de. siderans, de bono nostro gaudens, dolens de malo, flens super nos, et nihil non mali poenæ suscipiens propter nos. Magistrum omnium imitatus est Paulus, ex cujus litteris ad benevolentiam informamur, et ex cujus gestis in amorem benevolentiæ confirmamur. Lege, quæso, Bolgeni, animo tranquillo Chrysostomum, lege cæteros Patres, atque Doctores super scriptis, et gestis Doctoris Gentium, et luce clarius meridiana videbis, scripsisse te parum considerate, etiamsi solæ extarent Epistolæ Pauli, nullum extare in Sacris Litteris vestigium amoris benevolentiæ. Amavit igitur Paulus Christum, sicut amatus est ab ei reddidit amorem talem, qualem suscepit, quærens ea, quæ Christi erant, sicut et Christus quæsierat, quæ erant Pauli. Ad hoc amoris genus Scriptura Fideles hortatur, ut ita diligant imitatores Christi, sicut dilecti a Christo sunt.

୧୦,

6. Hæc si clarissima Scripturæ loca, quæ fusè transcripsimus, et in sensu potissimum litterali proposuimus, congrue, decenter, et Theologice explanaveris, negato scilicet amore benevolentiæ, cum Patribus tamen et Græcis, et Latinis agendum est tibi calamo fusio ri. Nam a primo Ecclesiæ Sæculo ad nostra usque tempora vix quid quam ex ijs, quæ in Ecclesia traduntur communiter, magis efficaciter ex Patribus demonstrari porest, quam ille ipse amor benevolen tiæ, quem ex ore Fidelium excludendum esse pronuntias. Multi Sanctorum Patrum amorem illum gratuitum etiam per verba illa, quæ in Scholasticis immisericorditer carpis, scilicet bene velle, amare Deum in se, nobis in scriptis suis tradiderunt. Alij Dei Pulchritudinem infinitam per se se amabilem nobis proponunt ut excellentissimum motivum amoris. Alij Bonitatem illam universalem, in qua omnes particulares continentur bonitates, totam esse debere rationem amandi, supponunt. Alij amorem explicant per affectum ei placendi propter

se.

Alij intentos nos volunt ad Dei ut amici nostri gloriam, quoad fieri possit, in omnibus quærendam. Quid de Bernardo dicam tum in Canticis, tum in Tractatu de diligendo Deo? An, qui neget, fictit umve contendat amorem benevolentiæ, non protinus convincetur, aut non legisse Bernardum, aut opinione jam propria correptus ad illum legendum accessisse ? Quid item de S. Thoma, in quo vix leges articulum de præsenti tractantem argumento, ubi non emicet amor benevolentiæ, gaudium benevolentiæ, et non proponatur ut objectum motivum Bonum divinum in se, Deus in se, secundum se, propter se? Sed quæ majori etiam in lumine mentem ponunt satis per se claram D. Thomæ, sunt peregrinæ illæ tuæ interpretationes.. Vel lem et ego, ut aliquam expositionem tradidisses pro actu illo primario Charitatis, quem tradit Bonaventura: Volo, Deum esse ipsum Summum Bonum, quod est. Esset illa profecto ita similis interpretationibus Angelici, ut ovum ovo non sit similius.

7. Acta Sanctorum Martyrum mire commendant amorem benevolentiæ; nam quæ Sancti Patres verbo, et litteris verissime tradiderunt, exemplis illi cummulatissime confirmarunt, animas tradentes suas pro amore dilecti, ob gloriam illi placendi, se ipsos sacrificantes pro Nominis Dei sancti clarificatione. Nec tamen dubium, quin et alios al. iarum virtutum actus in perpessionibus exercuerint. Quam enim non moveret virtutem donum fortitudinis ipsis collatum? Sed Charitas in Deum syncera præ cæteris elucebat, omnesque actus timoris, constantiæ, fortitudinis, et Spei æternæ vitæ informabat. Sanctorum gestis non minus demonstratur amor benevolus: plena est historia, ple. næ sunt vitæ Beatorum, qui se se frequenter exercebant in actibus amoris, desiderii, et gaudii benevolentiæ, ad praxim deducentes cum maximo sui fructu exercitationes illas, quas non sine utilitate docent Scholastici, et quas irrito prorsus conatu audet Auctor appella re chimæricas.

8. Frustra idem implorat Theologorum sensum, qui omnes Scho lasticos, qui de Charitate tractaverunt, contrarios habet, nullumque potuit a numero Sapientum ferme infinito producere, qui amorem benevolentiæ negarit. Nec est item quod ad carum confugiat, quas vo cat, incohærentias: hoc enim effugium indirectum apprime demonstrat præoccupationem Auctoris, cui offendiculo videtur esse, quidquid ex suo sensu, et palato non omnino conditum deprehenderit. Si argumentum Charitatis Theologicæ, et amoris benevolentiæ ex Theologis primi, aut secundi ordinis, sedata mente, et ab opinionibus præ judicatis libera, perlegisset, verba meditans accurate, et actus, atque motiva sublata confusione inter se invicem discernens, non ea negasset a nemine quæsitus Judex, quæ carpit liberaliter causa haud satis cognita. Ex codem fonte manasse fere dicam tot, et tantas, et tam geras, et non umbratiles incohærentias, quibus quasi contextam video

X X 2

Dis

Dissertationem Auctoris. Quod enim asserit, id ipse negat: quod primo statuit, secundo disjicit: quodque condemnat, sui immemor deinceps admittit. Id vero fieri nequaquam posse videtur, quin scribantur propositiones singulares, extravagantes, improbabiles, et ex ipsa terminorum penetratione false. Quod sane in homine vere sapiente, et erudito, et animi dotibus mire præstanti me tenuit omnino suspensum, et admiratione affectum, cum Dissertationem non sine ingrato animi sensu perlegerem. Namque non Homerum dormitantem legere mihi videbar, sed Bolgenium alte dormientem, quem sic impigre vigilantem in cæteris ejus Operibus expertus, ac demiratus fueram.

9. Jam vero si amoris naturam consideres, ejusque velis descriptionem, seu definitionem per omnia retro sæcula a Sapientibus receptam exacte considerare, illud statim invenies, verum, syncerumque amorem erga personam nec mente quidem concipi posse, nisi ei bonum velis. Qui enim fieri potest, ut voluntas tua intime affective conjungatur cum altero, eique adhæreat, quin ex-virtute ejusdem conjunctionis velis illum esse, illum existere, illumque habere sibi bon a illa, quæ insunt ipsi? Rationem si consulas naturalem, multa profe. cto invenies bona ei consentanea, ipsamque decentia ; atque per sese amabilia, etiamsi inde nullum tibi accidat commodum, et nulla proveniat utilitas. Quis enim hæc interdum a se amari non cognoscat experimento proprio? Porro si hæc bonitas, honestas, et convenientia cum ratione ad Deum transferatur; quis est, qui non videat, ama bilem esse præ cæteris omnibus amabilibus Bonitatem illam infinitam tum ob convenientiam cum natura hominis rationali, tum ob propor tionem cum natura elevata per gratiam?

10. Amor autem proximi propter Deum evertit funditus opinationem Auctoris, unde pisce mutior est in hac parte Dissertator } qui nec obiter quidem verbum facit amoris proximi in toto Opere de amore erga Deum, cum tamen idem omnino sit objectum motivum dilectionis proximi propter Deum, atque ratio motiva dilectionis Dei propter se. Diligimus proximum propter Deum, non propter nostram beatitudinem; .diligimus proximum, quia res est Dei, non quia res nostra; diligimus proximum, quia capax est æternæ beatitudinis, sic scilicet ut sua illi respondeat, et nobis nostra; diligimus proximum ei volendo beatitudinem, vel bona ad beatitudinem referibilia, non autem volendo nobis ex virtute hujus amoris beatitudinem nostram. Quod si amor erga proximum in genere explicari a Bolgenio minime potest, quo pacto explicabit ille amorem inimicorum ad Scripturæ, et Sanctorum Patrum sensum omnibus manifestum? Quid ego dicam de correctione fraterna? Quid de peccatis directe oppositis Charitati, de odio Dei, atque accidia? Annon eo tendit fraterna correctio, ut opem ferat proximo, eum a malo subtrahens, et ad

bo

bonum provehens? Odium, vel malevolentia nonne vult malum personæ odio habitæ, et accidia nonne est tristitia quædam de bonis. Dei extrinsecis? Hæc autem quis expediet, nisi animo teneat firmi ter notionem amoris, quæ occurrit ultro cogitanti ?

11. Cum hæc omnia, Charissime Bolgeni, accuratissime expenderis, Scripturæ Sacræ sensum congruenter explanaveris, Patrum sententias, germanum intendens sensum, fœliciter exposueris, cum Theologos, et Philosophos a tua dicendi ratione communiter non discedere demonstraveris, cum rationes has meas Theologicas, ac Philoso phicas nullius esse momenti probaveris, cum novam in puncto præ cæteris potissimo Ethicam, Metaphysicam, Theologiam, Asceticam et Mysticam ausu fortunatissimo erexeris, atque firmaveris, uno verbo, cum circulum esse triangulum, et curvam esse rectam, novis adductis rationibus novisque testimonijs tibi evidentissimis fœlicissime confeceris, egisti adhuc omnino nihil, Cl. Domine, etsi multo plura invenias, congeras, et adornes. Ecclesia omnium Magistra audienda nobis est. Ejus est doctrina secura, tuta docendi ratio, nec quæ in agendi ratione via recta non est, permittere ipsa potest. Huc erant ocali intendendi tui, ut demonstrares nimirum, Ecclesiam amorem benevolentiæ non docere, et hanc Fidelibus doctrinam universim non tradere. Nemo profecto de nobis unus Judex idoneus, et certus est in exponenda Scriptura, aut in declarandis Patribus clavem veræ intelligentiæ jure suo possidet. Id uni Ecclesiæ competit, quæ nobis verum intimat sensum per Pastores, Rectores, Ministros, Catechis tas, Missionarios, Directores animarum, et Tractatus spirituales non modo permissos, sed et ab omnibus commendatos. Hac in re conveniunt omnes, actuum Fidei, Spei, et Charitatis formula est eadem ubique gentium, nec ubi Nomen Dei laudatur, celebratur, et præ. dicatur, natio est aliqua, quæ non ad amorem benevolentia erga Deum per Catechistas informetur, atque erudiatur.

12.

S. II.

Quam solide solvat Auctor, quæ sibi objicit
argumenta?

d primam ille difficultatem sic respondet: chimæricum esse amorem benevolentiæ, qui etsi ratione naturali probaretur, cum Verbo Scripto, et Tradito contrarius sit manifeste, admittendus non est. Gloriam quidem Dei extrinsecam quærere debemus, sed tamen, quærendo salutem nostram, quod unice fieri potest per amorem concupiscentiæ, quo nullus esse potest amor nec purior, nec perfeetior, si beatitudinem essentialem respiciat. Hinc ab Scholis ableganda est expressio illa amor benevolentia, utpote ambigua, et æqui

(

voca, pariensque confusionem non modicam. Hæc Auctor ad primam difficultatem. Verum responsio ista debilis est, et sæpius impugnata tum ex iis, quæ ab Scriptura, Patrumque traditione produximus, tum ex germano, quem eduximus, sensu eorum omnium, quæ ex his fon tibus a Bolgenio producuntur. Nec placer mihi propositio illa, admittendum non esse amorem benevolentiæ, etiamsi ratione naturali pro. baretur possibilis, et unice admittendum amorem concupiscentiæ, ut qui expresse docetur in Scriptura, Patribus, et Ecclesiæ Doctoribus. Non placet, inquam, nec ob id solum, quod falso supponit in hac extrema propositionis parte, sed quia etiam prima illius pars correctione indiget, et dicere forsan voluit, certe debuit ita scribere: etsi rationes naturales probantes amorem benevolentiæ solvi a nobis positive non possent etc. Quis id non videat, verum vero contrarium esse non posse? Sed tamen fieri potest, ut rationes fidem nostram: impugnan tes unice dissolvantur negative, quatenus oppositum fidei non demonstrant. Sic ille loqui debuisset, quoniam se se ita Theologum ostendit, ut legem in Scholis contra, communem omnium sensum ferre præsumat verbis illis memorandis : Tollatur ab Scholis expressio illa, AMOR BENEVOLENTIE. Desiderandum esset, in gratiam claritatis, ut non fieret unio terminorum illorum AMOR GRATITUDINIS. Hinc expres sio adeo Scholasticis familiaris AMOR SPEI fallax est, et sensu vas cua. Sic hoc in capite Bolgenius noster, cui nec placet amor benevo• lentiæ, nec amor gratitudinis, nec amor spei. At placet Theologis, qui non modo illis utuntur formulis, sed earum etiam sensum definiunt, probant, demonstrant.

13. Ut nihil modo dicamus de formula prima, quæ jam sa tis a nobis firmata est, de duplici altera dicamus aliquid. Quid igi tur significant Theologi nomine amoris gratitudinis? Aliud. profecto nihil, quam amorem, qui a virtute gratitudinis quodammodo oritur. Cum enim gratitudo, ut virtus est moralis, sub justitia in aliquo sensu contenta, inclinet ad recognoscendum beneficium, ad gratias agendas benefactori, et recompensationem aliquam exhibendam, natura sua ducit ad amorem ejusdem benefactoris, qua recompensatione nulla major esse potest. Ut enim scribit Ambrosius in Apocal. de Vi sion. 3. Quod enim servitium tam acceptabile Deo, quam ut diligatur ex toto corde, totaque virtute? Unde amor gratitudinis non est actus immediate elicitus a gratitudine, cujus est velle recompensationem tribuere, sed actus imperatus a gratitudine, et immediate elicitus a charitate. Hinc sua cuique virtuti respondet ratio motiva in actibus eli citis. Gratitudini bonestas retributionis in amore resplendens, et charitati Divina Bonitas, propter quam elicitur amor. Hæc intelligunt sine ulla difficultate, qui tenent, et naturam observant utriusque vir tutis; quin et Auctor in Declarationibus optime intellexit, corrigens id ipsum, quod in Dissertatione docuerat, et addens rationem illam

bo