AUSONII AD GRATIANUM IMPERATORÉM DISCIPULUM GRATIARUM ACTIO PRO CONSULATU. Ago tibi gratias, imperator Auguste. Si possem, A ter divinis honoribus consecratus, instar filii ad imctiam referrem. Sed nec tua fortuna desiderat remunerandi vicem, nec nostra suggerit restituendi facultatem. Privatorum ista copia est, inter se esse munificos. Tua beneficia ut majestate præcellunt, ita mutuum non reposcunt. Quod solum igitur nostræ opis est, gratias ago : verum ita, ut apud Deum fieri amat, sentiendo copiosius quam loquendo: atque non in sacrario modo imperialis oraculi, qui locus horrore tranquillo et pavore venerabili raro eumdem animum præstat et vultum. Sed usquequaque gratias ago, tum tacens, tum loquens, tum in cœtu hominum, ipse mecum, et cum voce patui, et cum meditatione secessi, omni loço, actu, habitu et tempore. Nec mirum, si ego terminum non statuo tam grata profitendi, cum tu finem facere nescias honorandi. B Quis enim locus est aut dies, qui non me hujus aut similis gratulationis admoneat? Admoneat autem? O inertiam significationis ignavæ. Quis, inquam, locus est, qui non beneficiis tuis agitet, inflammet? Nullus inquam, imperator Auguste, quin admirandam speciem tuæ venerationis incutiat: Non Palatium, quod tu cum terribile acceperis, amabile præstitisti. Non forum, et basilice olim negotiis plena, nunc votis, votisque pro tua salute susceptis. Nam de sua cui non te imperante securitas? Non curia, honorificis modo læta decretis, olim sollicitis moesta querimoniis. Non publicum, in quo occursus gaudentium plurimorum neminem patitur solum gratulari. Non domus commune secretum. Lectus ipse ad qujetem datus, beneficiorum tuorum reputatione tranquillior. C Somnus abolitor omnium, imagines tuas affert. Ista autem sedes honoris, sella curulis, gloriosa pompis imperialis officii (in cujus me fastigio ex qua mediocritate posuisti) quoties a me cogitatur, vincor magnitudine, et redigor ad silentium, non ingratus beneficiis, sed oppressus. Ades enim locis omnibus, nec jam miramur licentiam poetarum, qui omnia deo plena dixerunt. Spem superas, cupienda prævenis, vota præcurris, quæque animi nostri celeritas Divum instar affectat, beneficiis præeuntibus anteceditur. Præstare tibi est quam nobis optare velocius. Ago igitur gratias, optime imperator, ac si quis hunc sermonem meum iisdem verbis tam sæpe repetitum inopiæ loquentis assignat, experiatur hoc idem prosequi, sed nihil poterit proferre facundius. Aguntur D affirmare possum, me mihi videri a cæteris esse seenim gratiæ, non propter majestatis ambitum, nec sine argumentis, imperatori fortissimo testis est uno pacatus anno et Danubii limes et Rheni; liberalissimo: ostentat hoc dives exercitus; indulgentissimo: docet securitas erroris humani; consultissimo: probat hoc tali principe Oriens ordinatus; piissimo: hujus vero laudis locupletissimum testimonium est paPATROL. XIX. perium frater ascitus, a contumelia belli patruus vindicatus, ad præfecturæ collegium filius cum patre conjunctus, ad consulatum præceptor electus. Possum ire per omnes appellationes tuas, quas olim virtus dedit, quas proxime fortuna concessit, quas adhuc indulgentia divina meditatur. Vocarem Germanicum deditione gentilium, Alemanicum traductione captorum, vincendo et ignoscendo Sarmaticum. Connecterem omnia merita virtutis, et cognomina felicitatis : sed alia est ista materia et suo parata secreto, cum placuerit signanter, et breviter omnia quæ novimus indicare, nec persequ', ut qui terrarum orbem unius tabulæ ambitu circumscribunt aliquanto detrimento magnitudinis, nullo dispendio veritatis. Nunc autem quod diei hujus proprium, de consulatu gratias agam : sed procurrunt et aliæ dignitates, atque in vocem gratulationis erumpunt, ac se prius debere profitentur. Tot gradus nomine comitis propter tua incrementa congesti ex tuo merito, te ac patre principibus. Quæstura communis, et tui tantum præfectura beneficii, quæ et ipsa non vult vice simplici gratulari, liberalius divisa quam juncta, cum teneamus duo integrum, neuter desiderat separatum. Sed illi (ut paulo ante promisi) habebunt sui muneris peculiare secretum. Consulatus hic meus orat atque ob- . secrat, ut obnoxiam tibi uni sinas fieri ejus dignitatem, quem omnibus prætulisti. Quod quidem et ipse sibi invenit gradus, cum clarissimo viro collega meo honore conjunctus, nuncupatione prælatus consul ego, imperator Auguste, munere tuo non passus septa, neque campum, non suffragia, non puncta, nom loculos. qui non prensaveram manus, nec cum salutantium confusus occursu: aut sua amicis nomina non reddiderim, aut aliena imposuerim, qui tribus non circumivi, centurias non adulavi, vocatis classibus non intremui, nihil cum sequestre deposui, cum distributore nil pepigi. Romanus populus, Martius campus, et equester ordo, rostra, ovilia, senatus, curia, unus mihi omnia Gratianus. Jure meo, Auguste maxime, affirmare possum, incolumi omnium gratia, qui ad hunc honorem diversa umquam virtute venerunt, venturique sunt. (Suus enim cuique animus, suum meritum, sibique mens conscia est.) Jure, inquam, meo : cretum. Sunt quos votorum cruciat inanitas. Non optavi. Quos exercet ambitus. Non petivi. Qui assiduitate exprimunt. Non coegi. Qui offeruntur occasione. Non affui. Quos juvat opulentia. Obstat temporum disciplina. Non emi. Nec possum continentiam jactare. Non habui: unum præstare tentavi, et hoc ipsum quasi meum vindicarc non possum. In tua 30 enim positum est opinione, si merui. Fecisti autem, A stantes inclinata in me dignatione præteritos, ut es et facies alios quoque consules, piissime Gratiane, set quem tu matura ætate jam subcinctum per omnes sed non et causa pari viros gloriæ militaris habent honorum gradus festinata bonitate proveheres. Tienim tecum ut semper laboris, ita dignitatis plerum- mere ut videreris, ne in me vita deficeret, dum tibi que, consortium, virtutis quam honoris antiquiore adhuc aliquid quod deberes præstare, superesset. collegio, viros nobilitatis antiquæ dantur enim Negat Cicero consularis ultra se habere, quod cumulta nominibus, et est Roma pro merito, viros fide piat. Ego autem jam consul et senex, adhuc aviditainclytos, et officiis probatos, quorum me etsi non tém meam jam fatebor, te videre sæpius in hoc magistratu, Gratiane, desidero, nt et sex Val. Corvini, secerno numero, tamen, quod ad honoris viam pertinet, ratione dispertio. Quartum hunc gradum novi et septem C. Marii, et cognominis tui Augusti trebeneficii, tu, Auguste, constituis deferre tibi ipsi, quo decim consulatus unus æquipares. Tibi plures potest ælas et fortuna tua præstare, verum ego in numero alter ornetur, bona animi tui ad alienam referre præstantiam, cruditionemque naturæ, quam Deo, parcior, quia tu in munere liberalior. Ipsum enim te sæpius hoc honore defraudas, ut et aliis largiaris. et patri, et tibi čebes, ad alterius gratiam rectius Scis enim, imperator doctissime (rursum enim utar retorquere, quam verius. Tua hæc verba sunt a te mihi scripta, Solvere te quod debebas, et adhuc de- B laude privata), scis, inquam, septem, ac decem Domibere quod solveris. O mentis aureæ dictum bractea- tiani consulatus, quos ille invidia alteros provehendi tum, o de pectore candidissimo lactei sermonis ali- continuando conseruit, ita in ejus aviditate derisos, moniam. Quisquamne tam parcus est in ostentatione ut hoc eum pagina fastorum suorum, immo fastidiobeneficii? quisquam pondus gratiæ suæ vim meriti rum fecerit insolentem, nec potuerit præstare feliprofitetur alieni? quisquam denique quod indulget, cem. Quod si principi honoris istius temperata (et quasi ab obnoxio deferatur, pretium mavult vocare, quæ vocatur aurea) debet esse mediocritas, quid priquam donum? Certent huic sententiæ veteres illi, et vati status hominibus? Quid æquanimis? Quid jam Homerici oratores, subtilis deducta oratione Mene- senibus erga se oportet esse moderaminis? Ego quiJaus, et instar profundæ grandinis ductor Ithacensis, dem, quod ad honores meos pertinet, et vota satuet mellco delibutus eloquio jam tertiæ Nestor ætatis. ravi. Tu tamen, imperator optime, tu piisime, tu Sed neque ille concinnius eloquetur, qui se Laconica quem non fatigat liberalitas, nisi quando cessavit. brevitate collegit: neque ille contortius, qui cum Tu, inquam, indulgentissime Gratiane, ut ad benesensibus verba glomeravit ; nec dulcius, cujus lenis faciendum subito es, nec opinus ingenio, adhuc alioratio mulcendo potius, quam extorquendo persua- quid, quod hoc nomine mihi præstetur, invenies. sit. Solvere te dicis, quod debebas, et debiturum esse, Sic intellexere omnes, sic nobis ordinem ipse fecicum solveris. Auguste juvenis, cœli tibi et humani sti, sic amicus Deo es, ut a te jam impetratum sit, generis rector hoc tribuebat, ut prælatus antiquis, quod non optatur ab aliquo, et quod nondum optaquos etiam elegantía sententiæ istius antecessisti, mus, adipiscitur. Et rursum aliquis adjiciet, aut vincas propria singulorum in Menelao regiam digna- sermone libere, aut cogitatione liberius. Nonne olim tionem, in Ulysse prudentiam, in Nestore senectu et apud veteres multi ejusmodi doctores fuerunt? an tem. Subjiciet aliquis, Ista quidem adeptus es; sed tu solus præceptor Augusti? Immo ego cum multis effare quo merito? Quid me oneras sciscitator? ra- conjunctus officio, sed cum paucissimis secretus tionem felicitatis nemo reddit. Deus et qui Deo pro- exemplo. Nolo Constantini temporum taxare colleximus tacito munera dispertit arbitrio, et beneficio- gas Casares docebantur. Superiora exstinguam : rum suorum indignatus per homines stare judicium, dives Seneca nec tamen consul arguetur rectius, quam mavult de subditis dedisse miraculum. Quo, inquis, prædicabitur, non erudiisse indolem Neronis, sed armerito? ego nullum scio, nisi quod tu, piissime.im- masse sævitiam. Quintilianus consularia per Clemenperator, debere te dicis, et hoc debere latissime per- tem ornamenta sortitus, honestamenta nominis potinet. Sive hoc eruditionis tuæ fenus existimas. Sive tius videtur quam insignia potestatis habuisse. Quomosine fenore gloriam liberalitatis affectas. Sive te pon- D do Titianus magister, sed gloriosus ille municipalem dere conceptæ sponsionis exoneras. Seu fidei com- scholam apud Visontionem Lugdunumque variando missum patris cxsolvis. Seu magnanimitate cœlesti non ætate quidem, sed vilitate consentit. Unica mihi et ostentatione suppressa Dei munus imitaris. Debere amplectenda est Frontonis imitatio, quem tamen Aúte dicis. Cui? Quando? Quo nomine? Lege syngra- gusti magistrum sic consulatus ornavit, ut præpham. Nomina creditorem. Accepti et expensi tabu. fectura non cingeret. Sed consulatus ille cujusmodi læ conferantur. Videbis alio summa istius transire ordinario suffectus, bimestri spatio interpositus, in rationem, tibi cœpit Deus debere pro nobis. Quid sexta anni parte consumptus, quærendum ut reliautem mihi debes, gratissime imperator? Patitur querit tantus orator, quibus consulibus gesserit enim humanitas tua, ut præter regias virtutes pri- consulatum. Ecce aliud quod aliquis opponat, In vata appellatione lauderis. Quid tu mihi debes? et tanti ergo te oratoris fastigium te gloriosus attollis? contra quid non ego tibi debeo? anne quod docui? cui talia requirenti respondebo breviter, Non ego hoc ego possum verius retorquere, dignum me ha- me contendo Frontoni, sed Antonino præfero Grabitum, qui docerem, tot facundia doctrinaque præ- tianum. Celebrant quidem solemnes istos dies omnes C ubique urbes, quæ sub legibus agunt, et Roma de A an ut quod in procinctu Centuriata dicentur ? an ut more, et Constantinopolis de imitatione, Antiochia illa Metelli, Syllæque cognomina. Tu, inquam, Gra- C quondam pontificalia vocabuntur sine arbitrio multitudinis sacerdotum tracta collegio ? Sic potius, sic vocentur, quæ tu, pontifex maximus, Deo participatus habuisti. Non est ingenii mei, piissime imperator, talia comminisci. Verba sunt litterarum tuarum, quibus apud me auctoritatem summi numinis, et tuæ voluntatis amplificas. Sic enim loqueris: Cum de consulibus in annum creandis solus mecum volutarem, ut me nosti, atque ut facere debui, ut velle te scivi, consilium meum ad Deum retuli, ejus auctoritati obsecutus te consulem designavi, et declaravi, et priorem nuncupavi. Cujus orationis ordo lucidior? quæ doctrina tam diligens propriis comitiorum verbis loqui, nec vocabulis moris antiqui nomina peregrina miscere ? Valete modo classes, populi, et urbanarum tribuum prærogativæ, et centuriæ jure revocatæ. Quæ comitia pleniora umquam fuerunt, quam quibus præstitit Deus consilium, imperator obsequium? Et nunc ego, piissime imperator, ne fastigium auditorii sacri, dictorum tuorum timidus interpres offendam, divinitatis tuæ prope cum piaculo verba transcurro. Cum de consulibus, inquis, in annum creandis: erudita vox, et cura solemnis! Cum solus mecum volutarem: o profundi altitudo secreti! habes ergo consiliatorem, et non metuis proditorem. Ut me nosti: quid familiarius? Ut facere debui: quid constantius? Ut velle te srivi; quid dici blandius potest? Consilium meum ad Deum retuli. Et quemadmodum solus, cui præsto est tam grande consilium? An plenius cum senatu, cum equestri ordine, cum plebe Romana, D cum exercitu tuo, et provinciis omnibus deliberasses? Consilium meum ad Deum retuli, Non ut, credo, novum sumeres, sed ut sanctius fieret, quod volebas ejus auctoritati obsecutus scilicet, ut in consecrando patre, in ulciscendo patruo, in cooptando fratre fecisti. Te consulem designavi, et declaravi, et priorem nuncupavi. Quis hæc verba te docuit? ego tam propria, et tam Latina nescivi, designavi, et declaravi, et nuncupavi. Non fit hoc temere, habet moras suas dispartitis gradibus tam matura cunctatio. Has ego litteras tuas in omnibus pilis, atque porticibus (unde de plano legi possint) instar edicti pendere mandavero. Nonne tot statuis honorabor, quot fuerint paginæ libellorum? sed ad planiora festino. Ab hac enim litterarum ad me datarum parte digressus, eo quoque descendisti, ut quæreres, qualis ad me trabea mitteretur. Omne largitionum tuarum ministerium sollicitudine fatigasti. Non ergo supra consulatum mihi est adhibita per te cura tam diligens. Pro me cura tam felix? Illyrico arma quatiuntur. Tu mea causa per Gallias civilium decorum indumenta dispensas. Loricatus de toga mea tractas. In procinctu et maxime dimicaturus palmate vestis. meæ ornamenta disponis feliciter, et bono omine. Namque iste habitus ut în pace consulis est, sic in victoria triumphantis. Parum est, si qualis ad me trabea mittatur, interroges, te coram promi jubes. Nec satis habes, ut largitionum ministri me etiam de majestatis tuæ laudibus debere perstringere. Quamquam me istam dixerim seposuisse materiam, et in tempus aliud reservare: nihilominus tamen ut nunc aliqua contingam, nutu et prope murmure cohortantur. Itaque faciam, quando cogunt volentem: sed majoribus separatis tenuiora memorabo, nulla spe ad plenum exsequendi, sed universi ut intelligant eorum quæ intus prædicanda sunt, a me poscendam esse notitiam, ab aliis dignitatem. Nec excellentia, sed quotidiana tractabo. Nullum tu umquam diem ab adolescentia tua nisi adorato dei numine et reus voti et illico absolutus egisti, lautis manibus, mente pura, immaculabili conscientia, et quod in paucis est, cogitatione sin ex more fungantur. Eligis ipse de multis, et cum A nuiore filo (ut dicitur) deducta libaverim, aliqua elegeris, munera tua verborum honore prosequeris. Palmatam, inquis, tibi misi, in qua divus Constantinus parens noster intextus est. Me beatum, cujus insignibus talis cura præstetur. Hæc plane, hæc est picta (ut dicitur) vestis non magis aurò suo, quam tuis verbis. Sed multo plura sunt in ejus ornatu, quæ per te instructus intelligo. Geminum quippe in uno habitu radiat nomen Augusti. Constantinus in argumento vestis intexitur, Gratianus in muneris honore sentitur. Accessit tam impenso beneficio tuo pondus quorumdam sciscitatione cumulatum. Interrogatus, quem priorem decerneres consulem : nec dubitandum esse dixisti tu, et qui tecum boni sunt, dubitare non poterant. Sed tamen ad hoc dictum erexerant animos, qui libenter clarissimum virum B cera. Cujus autem umquam egressus auspicatior collegam meum, quem præsentem habebat occasio, prælatum credidissent. Fatigantes tamen quod intellexerant, requirebant. Ilic tu, sicut mibi renuntiatum est, noto illo pudore tuo paulisper hæsisti : non rationis ambiguus, sed eorum dubitationem vultu et rubore condemnans, qui studium suum interpretationis errore palpabant. Deinde illico subdidisti. Quid de duobus consulibus designatis quæritis: quis ordo sit nuncupationis? Anne alius quam quem præfectura constitnit? O felicem verecundiam tuam, cui ista popularis ratio tam prudenter occurrit! Scisti aliud, Gratiane, quod diceres: sed propter quorumdam verecundiam dicere noluisti. Scrupulosus hic mihi locus est et propter eam, quam numquam appetivi, gloriam recusandus. Cum priore renuntiatus sim, satis est tuum tenere judiciun. Interpretes valete meritorum. Neque autem ego, sacratissime imperator, in tenui beneficio gradum nuncupationis amplector. Num cst hæc gloria ignota Ciceroni? Prætorem me, inquit, Pop. Rom. primum fecit consulem priorem. Ex ipsa ejus sententia intelligitur, commendabilius ei videri uni quam pluribus esse præpositum : nulla enim est quidem contumelia secundi, sed ex duobus gloria magna prælati. Alexandri Macedonis hoc fertur, cum legisset illos Homericos versus, quibus, Hectore provocante, e novem ducibus, qui omnes pugnare cupiebant, unum deligi placeret sortis eventu, trepida ubi conceptione votorum Jovem optimum maximum totus precatur exercitus, ut Ajacem vel Tydei filium aut ipsum regem ditium Mycenarum sortiri patiatur Agamemnonem Occiderem, inquit, illum qui me tertium nominasset. O magnanimitatem fortissimi viri. Nominari inter novem tertius recusabat, ubi certe pluribus antecelleret, quam subesset. Quanta hic verecundia gravaretur posterior de duobus? Est enim in hoc numero arduæ plena dignationis electio, cum universis mortalibus duo qui fiant, consules præferun tur. Qui alteri præponitur, non uni, sed omnibus antefertur. Exspectare nunc aures præsentium scio, et eminere in omnium vultu intelligo, quod desiderio concipiatur animorum. Existimant enim, cum ca quæ ad grates agendas pertinebant, summatim te C fuit? aut incessus modestior? aut habitudo cohibitior? aut familiaris habitus condecentior? aut militaris accinctior? In exercendo corpore quis cursum tam perniciter incitavit? Quis palæstram tam lubricus expedivit? Quis saltum in tam sublime collegit? Nemo abductius jacula contorsit, nemo spicula crebrius jecit, aut certius destinata percussit. Mirabamur poetam, qui infrenes dixerat Numidas; et alterum, qui ita collegerat, ut diceret in equitando verbera, et præcepta esse fugæ, et præcepta sistendi. Obscurum hoc nobis legentibus erat. Intelleximus te videntes cum idem arcum intenderes, et habenas remitteres, aut equum segnius euntem verbere concitares, vel eodem verbere intemperantiam coerceres. Qui te visi sunt hoc docuisse, non faciunt. Immo qui visi sunt docuisse, nunc discunt. In cibis autem cujus sacerdotis abstinentior ceremonia? In vino cujus senis mensa frugalior? Operto conclavis tui non sanctior ara Vestalis, non pontificis cubile castius, nec pulvinar flaminis tam pudicum. In officiis amicorum non dico paria reddi: antevenis. Et quoties in obsequendo præcedimus, erubescis pudore tam obnoxio, quam in nobis esse deberet ab imperatore præventis. In ista vero sede (ut ex more loquimur, consistorii, ut ego sentio sacrarii tui) nullus umquam superiorum aut dicenda pensius cogitavit, aut consultius cogitata disposuit, aut disposita maturius expedivit. Et aliqua de oratoriis virtutibus tuis dicerem, nisi vererer mihi gratificari. Non enim D Sulpitius acrior in conditionibus, nec majoris Gracchi commendabilior modestia fuit, nec patris tui gravior auctoritas. Qui tenor vocis, cum incitata pronuntias? Quæ inflexio, cum remissa? Quæ temperatio, cum utraque dispensas? Quis oratorum læta jucundius, facunda cultius, pugnantia densius, densata glomeratius, aut dixit, aut, quod est liberum, cogitavit? Vellem (si rerum natura pateretur), Xenophon Attice, in ævum nostrum venires, tu qui ad Cyri virtutes exsequendas votum potius quam historiam commodasti, cum diceres, non qualis esset, sed qualis esse deberet. Si nunc in tempora ista procederes, in nostro Gratiano cerneres, quod in Cyro tuo non videras, sed optabas. Atque ista omnia : quasi punctis quibusdam acuminata signavi. Si fa- A et legionibus familiaris humanitas. Sed ego nolo becundia pro voluntate suppeteret, quamquam non nevolentiam tuam aliorum collatione præcellere. copiosus exsequerer ubertatem stylo rerum magniAbundant in te ea bonitatis et virtutis exempla, quæ tudine suggerente: sed nec hujus diei, nec hujus sequi cupiat ventura posteritas, et si rerum natura ista materiæ. Qui dicturi estis laudes principis no- pateretur, ascribi sibi voluisset antiquitas. Necesse stri, babetis velut seminarium, unde orationum ve- est tamen aliquid comparari, ut possit intelligi bona strarum jugera compleatis. Ego ista perstrinxi. At- nostra quo præstent. Ægrotantes amicos Trajanus que, ut sciunt omnes, possum videri familiaris no- visere solebat, hactenus in co comitas prædicanda titiæ secretus interpres, domestica isthæc non tam est. Tu et visere solitus, et mederi præbes miniprædicare, quam prodere. Atque ut ista dixi de co- stros, instruis cibos, fomenta dispensas, sumptum gnitis mihi atque intra aulam familiaribus, possem adjicis medelarum, consolaris affectos, revalescenet foris celebrata memorare, nisi omnia omnes et tibus gratularis. In quot vias de una ejus humanitate separatim sibi quisque novisset. Possem pari bre- progrederis? Legionibus universis, ut in communi vitate dicere superiora. Emendatissimi viri est Marte evenit, si quid adversi acciderat, vidi te cirpigenda non facere. At tu numquam pœnitenda cumire tentoria, satin'salve quærere, tractare vulfecisti, et semper veniam pœnitentibus obtulisti. B nera sauciorum, et ut salutiferæ apponerentur mePulchrum est indulgere timentibus. Sed tu per- delæ, atque ut non cessaretur, instare. Vidi quospetuæ bonitatis edictis occurristi omnibus, ne dam fastidientes, cibum, te commendante, sumpsisse. timerent. Magnificum largiri honores. Tu hono- Audivi confirmantia ad salutem verba profari; occurratos et liberalitate ditasti. Laudabile est impe- rere desideriis singulorum; hujus sarcinas mulis auliratorem faciles interpellantibus præbere aditus, cis vehere; his specialia jumenta præbere: illis ministenec de occupatione causari. Tu confirmás adire ria perditorum instaurare lixarum; aliorum egecunctantes, etiam querimoniis explicatis, ne quid statem tolerare sumptu; horum nuditatem velare adhuc sileatur, interrogas. Celebre fuit Titi Cæ- vestitu; omnia agere indefesse et benigne, pietate. saris dictum, perdidisse se, diem, quo nihil boni fe- maxima, ostentatione nulla; omnia præbere ægris, cerat. Sed celebre fuit, quia Vespasiani successor nihil exprobrare sanatis. Inde cunctis salute nostra dixerat, cujus nimia parcimonia, et austeritas vix charior factus meruisti, ut haberes amicos obnoxios, ferenda miram fecerat filii lenitatem. Tu Valenti- promptos, devotos, fideles in ævum omne mansu. niano genitus, cujus alta bonitas, præsens comitas, ros quales charitas potius quam fortuna conciliat. temperata severitas fuit, parto et condito optime rei- Concludam deinceps orationem meam, piissime Aupublicæ statu, intelligis posse te esse lenissimum, guste, sermonis magis fine quam gratiæ. Namque sine dispendio disciplinæ. Neque vero unum aliquod illa perpetua est, et spatio non transmeabili, termibouum uno die præstas, sed indulgentias sæculares nuni calcis ignorat. Flexu tamen parvo nec a te proper singula horarum momenta multiplicas. Vel illud cul convertar ad Deum: Æterne omnium genitor, unum cujusmodi est, de condonatis residuis tributo- ipse non genite opifex, et causa mundi, principio rum ? Quod tu quam cumulata bonitate fecisti? Quis antiquior, fine diuturnior, qui templa tibi et aras umquam imperatorum hoc provinciis suis aut ube- penetralibus initiatorum mentibus condidisti, tu riore indulgentia dedit, aut certiore securitate pro- Gratiano humanarum rerum domino, ejusmodi sespexit, aut prudentia consultiore munivit? Fecerat mina nostri amoris inolesti, ut nihil in digressu et Trajanus olim, sed partibus retentis, non habebat segnior factus, meminisset et relicti, illustraret ab tantam oblectationem concessi debiti portio, quanta sentem, præsentibus anteferret. Dein quia interesse suberat amaritudo servati. Et Antonius indulserat, primordiis dignitatis per locorum intervalla non posed imperii, non beneficii successor invidit, qui ex terat, ad solemnitatem condendi honoris occurreret, documentis tabulisque populi condonata repetivit. beneficiis ne deesset officium. Quæ enim memoria, Tu argumenta omnia flagitandi publicitus ardere jus-memoria, inquam, transcursum tantæ celeritatis, vel sisti. Videre in suis quæque foris omnes civitates D in audacibus Græcorum fabulis commenta est? Peconflagrationem salubris incendii. Ardebant stirpes fraudum veterum ardebant seminaria futurarum. Jam se cum pulvere favilla miscuerat. Jam nubibus fumus involverat, et adhuc obnoxii in paginis concrematis ductus apicum et sestertiorum notas cum juvantia de ratione cernebant, quod meminerant lectum legi posse et verentes. Quid te, imperator Auguste, indulgentius? Quid potest esse consultius? Quæ bona præstas, elficis, ne caduca sint. Quæ mala adimis, prospicis ne possint esse recidiva. Hæc provincialibus indulgentiæ bona. Quid illa nostro ordini? Quid illa militibus Antoninorum comitas fuit? Et jam inde Germanicorum cohorte amicorum C gasus volucer actus a Lycia non ultra Ciliciam permeavit. Cyllarus atque Arion inter Argos Nemeamque senuerunt. Ipsi Castorum equi, quod longissimum iter est, non nisi mutato vectore transcurrunt. Tu, Gratiane, tot Romani imperii limites, tot flumina et lacus, tot veterum intersepta regnorum abusque Thracia per totum (quam longus est) locum Illyrici, Venetiam, Liguriamque, et Galliam veterem, insuperabilia Rhetiæ, Rheni accolas, Sequanorum invia, porrecta Germaniæ, celeriore transcursu, quam est properatio nostri sermonis, evolvis, nulla requie otii, ne somni quidem aut cibi, munere liberali, ut, Gallias tuas inopinatus illustres, ut consulem tuum, |