Ex Prolegomenis num. 150 seqq. constat, in quot ac quales difficultates historici, aliique viri critici incurrerint ob Sedulii elogium, quod in decreto de libris recipiendis et non recipiendis legitur. Dignum sane est venerandum hoc antiquitatis ecclesiasticæ monumentum, quod a docto aliquo viro commentario peculiari illustretur. Quantum quidem in me est, curabo ut illud hic exhibeam ad plura exemplaria mss. recognitum et emendatum. Chiffletius illud edidit in notis ad opusculum 3 Vigilii Tapsensis, Fontaninus in Append. Antiquit. Hortæ pag. 317, Blanchinus in Prolegomenis ad tom. IV Anastasii opusc. 3, et Mansius in Supplem. Conciliorum. Majoribus copiis ego instructus, nec minus opportuno loco plura in eamdem rem conferam, eo etiam consilio ductus, ut aliqua ex parte, si possim, amicorum meorum conatus adjuvem, qui Bononiæ operam historiæ ecclesiasticæ concinnandæ non perfunctorie navant. Tres autem partes statuam: in hac prima Concilium Romanum, Damaso pontifice celebratum, ex codice ms. Vaticano describo; in altera Decretum Gelasianum (a quibusdam S. Damaso attributum) ad vetera exemplaria recensebo; in ultima ex antiquis membranis Vaticanæ bibliothecæ periphrasin quamdam ejusdem Decreti nondum vulgatam expromam. PARS PRIMA. • Concilium urbis Romæ sub Damaso papa celebratum. De explanatione fidei catholicæ a. Dictum est, prius agendum de Spiritu septiformi, qui in Christo requiescit, Spiritus sapientiæ b: SCHOLIA. Quamvis hoc Concilium inter opera S. Damasi in tomo XIII Patrologiæ nostræ jam antea editum sit, eamdem tamen relationem media fere parte amplificatam, notisque doctissimi Arevali illustratam hic loci rescribere non dubitavimus. Edit. a In codice Vaticano chartaceo in 4, uum. 549, inter alia miscellanea exstat hoc Concilium descriptum, ut initio notatur, ex bibliotheca Vaticana. Holstenius primam ejusdem Concilii partem vulgavit usque ad verba, et annuntiabit vobis, ex codice Vaticano 5845. Exstat idem Concilium in codice ms. bibliothecæ Casanatensis D. IV, 23, pag. 46, sæculi x1, cujus Ballerinii meminerunt tract. de antiq. collect. canon. part. II, cap. 11, § 5. Baronius ad ann. 69, num. 4, in suo codice collectionis Canonum Cresconiane pag. 256 reperiri affirmat Concilium Romanum sub Damaso de libris apocryphis (intelligo de scripturis canonicis), ex quo verba quædam profert, Post has omnes propheticas, etc., usque ad Domino consecrarunt, quæ in decreto Gelasiano repetita esse animadvertit. In codice capituli Veronensis sæculi IX vel x, sub titulo, De Concilio in urbe Romaña sub Damaso papa, edito describuntur verba, Post has omnes propheticas, etc. Explicit Concilium sub Damaso papa. Constantius tom. I Epist. Roman. Pontif. col. 503 commemorat codicem bibliothecæ Regiæ Parisiensis, in quo idem Concilium sub Damaso ce Clebratum reperitur. Codex Florentinus S. Marci sæculix primam partem usque ad verba et annuntiabit vobis Damaso ascribit, et deinceps sub Gelasii nomine decretum Gelasianum profert. Primus, quod ego sciam, integrum Concilium sub Damasi nomine ex collectione canonum Diessensi, confecta circiter medium sæculum vu, et descripta circiter medium sæculum vin, Eusebius Amortius tom. II, pag. 476, edit. August. Vindel. element. jur. canon., el tom. I, p. 421, edit. Venet. 1765, vulgavit, ex quo illud recudit doctissimus vir Franc. Antonius Zacharias de Prohib. libr. ad annum 379, quo celebratum fuisse Concilium creditur. Magna est scripturæ varietas in mss. codd., ut patebit ex collatione. Vatic. 1, sive num. 319, Incipit Concilium, etc., ut in titulo. Vat. 2, sive num. 5845: Incipit.... sub Damaso. De explonatione fidei. Codex Casanat. et Parisien., Incipit... sub Damaso papa. De explicatione fidei. Cod. Diess.: Incipit... sub Damaso papı, De explanatione fidei. Cod. Fiorent., Concilium urbis Romæ sub Damaso papa, De exemplaribus fidei, et de recipiendis, et non recipiendis libris. D b Sic Vat. 1, quem sequor, ubi discrepantiam ejus non adverto. Vat. 2, Dictum est: Prius agendum est de Spiritu, etc. Diess.: Dictum est, prius agendum esse de Spiritu septiformi, qui in Christo requiescit, Spiritus sapientia. r Christus Dei virtus, et Dei a sapientia (I Cor. 1, 24). A constructio. Magister, quia ostensor vitæ. Sol, Spiritus intellectus b: Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac, qua gradieris (Psal. xxx1, 8). Spiritus consilii e Et vocabitur magni consilii angelus (Isai. 1x, 6). Spiritus virtutis, aut supra dictum est: Christus Dei virtus, et Dei sapientia. Spiritus scientiæ propter eminentiam scientiæ Jesu Christi, ut ait Apostolus. Spiritus veritatis: Et ego vita, et veritas (Joan. xiv, 6). Spiritus timoris: Initium sapientiæ timor & Domini (Psal. 110, 6). Multiformis autem nominum Christi dispensatio est. i Dominus, quia Christus. Verbum, quia Filius Dei, quia unigenitus a Patre. i Caro, quia natus ex Virgine. Pastor k, quia custos 1 ovium. Mons, quia B fortis. Via, quia rectus per ipsum ingressus m ad vitam. Agnus, quia n passus. Lapis angularis, quia a Diess. addit erit post sapientia. V quia illuminator. Verus, quia a Patre. Vita, P quia rector. Panis, quia caro. Samaritanus, quia custos, et misericors. Christus, quia unctus. Jesus, quia salvator. Deus, quia ex Deo est. Angelus, quia nuntius. Sponsus, quia mediator. Vitis, quia sanguines ipsius redempti sumus. Leo, quia rex. Petra, t quia firmamentum. Fundamentum, quia firmamentum. Flos, quia electus. Propheta, quia futura " revelat. Spiritus enim sanctus non est Patris tantummodo Spiritus, sed Patris, et Filii. Scriptum est enim Si quis dilexerit mundum, non est Spiritus Patris in illo. Item scriptum est: Qui autem Spiritum Christi non habet, hic non est ejus. Nominato itaque Patre, et Filio, intelligitur Spiritus, de quo ipse Filius in Evangelio dicit: Spiritus, qui a Patre procedit: et ille de meo accipiet, et annuntiabit vobis. Item dictum est: aa Nunc vero de Scripturis divinis SCHOLIA. b Diess. addit juxta illud post intellectus. Locus est psalmi xxx1, vers. 8, quem Vat. 1, legit, ut Vulgata nostra. Vatic. 2, in via, qua ingredieris. Diess., Intellectum dabo tibi, et instruam te in via, in qua ingredieris. e Vat. 2, Diess., Et vocabitur nomen ejus magni, etc. d Diess., ut supra : Dei virtus, etc. e Diess., corrupte, propter imminentia Christo scientia Jesu Apostoli. Apostolus ad Ephes. III, 19, ail, supereminentem scientiæ claritatem Christi. f Vat. 2, Ego vita, et veritas. Diess., Ego via, et C vita, et veritas. Diess. addit Dei post timoris. b Vat. 1, disertatio est; fortasse genuina est lectio dissertatio est. Vatic. 2, dispensa io est. Diess., dis pensatio sine est. Casan., Item de multiformi dispensatione nominum Christi. De nominibus Christi quædam notata sunt in schol. ad elegiam v. 104. i Vat. 2. Dominus... Verbum, quia Dei filius, quia unigenitus ex Patre. Diess., Dominus, qui et spiritus; Verbum, quia Deus; Filius, quia unigenitus ex Patre. i Vat. 2, Diess., Homo; Vat. 4, Caro. k Vatic. 2, Diess. addunt, Sacerdos, quia se obtuli holocaustum. Pastor; quod Vat. 1 prætermittit. Vat. 2, Diess. omittunt ovium post custos. Uterque hic codex post custos illico Vermis, quia resurrexit, quod deest in Vatic. 1. m Val. 2, in vitam. Diess., Via, quia rectus: quia per ipsum ingressus in vitam est. n Diess., passus est. Lapis, quia instructio angularis. Vat. 2, passus. Lapis angularis, quia instructio. Diess., quia illuminat. D periantur et Baronius loc. cit. hæc ipsa sub Damasi nomine ex concilio Romano profert, scilicet ex hoc, quod præ manibus habemus, et alio loco laudat ipse Baronius, ut supra dixi. Diess., Spiritus sanctus non est Patris tantummodo spiritus, sed Patris, et Filii spiritus. Vat. 2, cum Baronio, non est Patris tantummodo, aut Filii tantummodo spiritus: scriptum est, etc. Ex epist. I Joann. 11, 13: ubi tamen Vulgata nostra exhibet, Si quis diligit mundum, non est charitas Patris in eo. Sequitur ex epist. Pauli ad Romanos VIII, vers. 9: Qui autem; etc., ubi Diess. refert, Quisquis autem, Vulgata, Si quis autem. 7 Vat. 2, cum Baronio, intelligitur Spiritus sanctus. Baronius omittit ipse ante Filius. Diess., Nominatus autem a Patre et Filio, intelligitur Spiritus sanctus, de quo ipse, etc. Locus Evangelii est Joann. xv, 26: Spiritum veritatis, qui a Patre procedit. Baronius cum Diess., Vat. 2, Quia_Spiritus sanctus_a Patre procedit. Alter locus est Joann. xvi, 15. In Vat. 1'est illi mendose pro iile. In reliquis deest ille, ut in Vulgata. aa Hæc, et quæ sequuntur cum multis aliis codex Casanatensis, et alius regius Parisiensis Gelasio ascribunt, quibus adhæret codex Florentinus S. Marci, qui post verba et annuntiabit vobis titulum hunc apponit: Incipit Decretum de abjiciendis et recipiendis libris, quod scriptum est a Gelasio papa cum LXX eruditissimis viris episcopis in sede apostolica in urbe Roma. Ballerinii existimant, primam partem hactenus expositam concilii Romani ad Damasum spectare, non item reliqua.Nam hæc præfatio innuit, agendum esse de libris apocryphis: hoc enim significant verba quid vitari debeat. Cl. Zacharias, qui Damaso sequentem canonem Scripturarum adjudicat, reponit, hanc secundam partem connexam esse cum prima, et indicari illis verbis initio positis, Dictum est agendum PRIUS, quibus hæc respondent, Nunc vero de Scripturis divinis agendum est, etc. Observat deinde, sermonem tantum esse de Scripturis divinis, quænam in canonem recipi debeant. Denique conjicit, post canonem Scripturarum in concilio Damasi fuisse indiculum, quo alii libri sub apostolorum nomine conficti danimantur, qui legitur in epistola Innocentii I anno 405 ad Exuperium episcopum Tolosanum. Cætera autem, quæ sub nomine Matthiæ, sive Jacobi minoris, vel sub nomine Petri, et Joannis, quæ a quodam Leucio scripta sunt, rel sub nomine Thomæ, et si qua sunt talia, non solum repudianda, verum etiam noveris esse damnanda. Hic autem indiculus facile omitti potuit a librariis, quod Decretum Gelasianum agendum est, quid a universalis catholica Ecclesia A Sophoniæ liber unus. Aggæi liber unus. Zachariæ liber unus. Malachiæ liber unus. Item ordo historiarum. Job liber unus. Tobi b Deuteronomium liber unus. Jesu Nave liber unus. Judicum liber unus. Ruth liber unus. d Proverbiorum liber unus. Ecclesiastes liber unus. Cantica canticorum liber unus. liber unus. Judith liber unus f. Hester liber unus. Esdræ liber unus. Machabæorum libri duo. Epistolæ Pauli numero XIV. Ad Romanos una. Ad Corinthios duæ. Ad Ephesios una. Ad Thessalonicenses duæ. Ad Galatas una. Ad Philippenses una. Ad Collossenses una. Ad Timotheum duæ. Ad Titum una. Ad Philemonem una. Ad Hebræos una 5. Item Apocalypsis Joannis Apostoli liber unus. Actus Apostolorum liber unus. Item Epistolæ Canonicæ numero septem. Petri Apostoli Epistolæ duæ. Jacobi Apostoli Epistola una. SCHOLIA. magis ubique obvium hæc, aliaque plura de libris apocryphis præscriberet. Probabilia quidem hæc censeo: sed non ita illis verbis quid vitari debeat inhærendum est, ut credamus ea necessario arguere catalogum aliquem librorum nominatim prohibitorum. Semel enim constituto canone Scripturarum divinarum, consequens est ut cætera scripta, quæ ab eo canone absunt, quamvis nomen apostolorum aut prophetarum præferant, inter divinas Scripturas minime referantur, sed vitentur potius, tamquam apocrypha. a Vat. 2, universalis Ecclesia recipit, et quid vitari debeat. Diess., universalis catholica recipiat Ecclesia, et quid vitare debeat. Diess., Deuteronomii liber 1. e Diess. Psalmi CL liber 1. d Diess., Proverbia liber 1, et paulo post Sapientia pro Sapientiæ. e Diess., cum Cinoth, id est, Lamentationibus suis. Valic. 1, cum uno Baruch: item cum Lamentationibus suis. Sic Athanasius epist. 59, apud Labbeum tom. II Concil. col. 1710: Hieremias, et cum ipso Baruch Threni, et Lamentationes. Deinceps Diess., Ezechiel... Daniel... Micheæ... Ambacum pro Abbacuc, vel Habacuc... Soffoniæ, etc. Post Ambacum apud Amortium parenthesi includitur Amos. f Diess., post Tobiæ librum Esdræ libri n. Hester liber 1. Judith liber 1. Machabæorum libri 1. Zacharias loc. cit. hinc sibi objicit, non videri hunc canonem scripturarum esse Damasi, quando quidem S. Hieronymus anno 414 ad Dardanum scribebat, epistolam Pauli ad Hebræos Latinorum consuetudine non recipi inter scripturas canonicas. Recte autem respondet, intelligi id de nonnullarum Ecclesiarum consuetudine, quæ etiam post canonem Damasi, et Innocentii consuetudinem suam non recipiendi tamquam canonicam epistolam ad Hebræos retinuerunt, donec anno 419 in concilio Carthaginensi decretum fuit ut omnes integrum canonem divinarum Scripturarum, in quo est Epistola ad D Hebræos, reciperent, implorata etiam auctoritate Bonifacii papa, et concilii Italici pro confirmando isto canone. Vide Labbeum tom. II, col. 1177. Decreta ergo Damasi et Innocentii aut non ita fuerunt lata, ut pro lege ab omnibus Ecclesiis haberentur, aut ad quarumdam Ecclesiarum notitiam non per venerant. h In Diess. deest mentio Apocalypsis, ut conjicere licet, ex negligentia librarii: nam in nostro codice exstat. Inter Latinos receptam suo tempore fuisse Apocalypsin testatur llieronymus loc. cit. Zacharias, qui in codice Diessensi omitti Apocalypsin vidit, existimat, potuisse a Damaso omitti, quia plures Ecclesiæ Græcorum eam tunc non recipiebant, ut eod. loc. affirmat Hieronymus. In canone Jaudato concilii Carthaginensis, uti etiam in canone Innocentii 1 anno 405 Apocalypsis comprehenditur. In cod. Diess. mentio Actuum apostolorum fit post Evangelium Joannis. Joannis Apostoli a Epist. una. A cietas beatissimi Pauli apostoli, vasis clectionis, qui non diverso, sicut hæretici garriunt, sed uno tempore, uno eodemque die, gloriosa morte cum Petro in urbe Roma sub Cæsare Nerone agonizans, coronatus est et pariter supradictam Romanam Ecclesiam Christo Domino consecrarunt, aliisque omnibus in universo mundo sua præsentia atque venerando triumpho prætulerunt. Est ergo prima Petri apostoli sedes Romana Ecclesia, non habens maculam, neque rugam, nec aliquid hujusmodi. Secunda autem sedes apud Alexandriam f Petri a Marco nomine ejus discipulo atque evangelista consecrata est; ipseque in Ægyptum directus a Petro apostolo, verbum veritatis prædicavit, et gloriosum martyrium consummavit. Tertia vero sedes apud Antio Post has omnes propheticas, et evangelicas, atque apostolicas, quas superius deprompsimus, Scripturas, quibus Ecclesia catholica per terrarum orbem a Deo fundata est, etiam intimandum putavimus, quod quamvis universæ per orbem catholicæ diffusæ Ecclesiæ quasi unus Christi thalamus sit, sancta tamen Romana d Ecclesia a nonnullis synodicis constitutionibus cæteris ccclesiis prælata est : sed et evangelica voce Domini Salvatoris nostri primatum obtinuit: Tu es, inquit, Petrus, et super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam, el portæ inferi non prævalebunt adversus eam, et tibi dabo claves B chiam beatissimi apostoli Petri habetur honorabilis, regni cœlorum, et quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum et in cœlis: et quodcumque solveris super terram, erit solutum et in cœlis. Addita est etiam so et quod illam primitus quam Romam veniret, habita- PARS SECUNDA ET TERTIA. SCHOLIA. In canone Innocentii I, et in aliis hæ tres Epistolæ unius Joannis apostoli esse dicuntur. In canone Damasi una Joanni apostolo, dux Joanni presbytero ascribuntur ex sententia, quam Hieronymus innuit de Vir. illustr. c. 9: Scripsit autem (Joannes apostolus) et unam epistolam... Reliquæ autem duæ... Joannis presbyteri asseruntur. Antiquitas canonis Damasi ex hac parte comprobatur. b Diess. scribit Zelotis; Vat. 1, Zelotes. In Diess. additur, Explicit canon Novi Testamenti. с Inseria hæc etiam sunt in Decreto Gelasii : sed scripturam exhibemus Vat. 1, quæ in non paucis differt à vulgata lectione, ut decretum ipsum Gelasii mox describendum conferenti patebit. Cresconiana collectio apud Baronium anno 69, num. 4, nonnihil etiam differt a Vat. 1, ut et apostolicas pro atque apostolicas, et mox Ecclesia catholica per gratiam Dei fundata est, et unus thalamus Christi sit. Amortius ad marginem notat: Continuatio per Gelasium papam anno 494, nescio, an ex codice. Verba, Item dictum est, innuunt, idem concilium sub Damaso continuari. d Cresconiana collectio Romana ecclesia nonnullis synodicis constitutis cæteris, etc. Postea inquiens pro inquit. Infra, et quæcumque ligaveris super terram, erunt ligata et in cœlo, et quæcumque solveris super terram, erunt soluta et in cœlo. C e Notatur in marg. Vat. 1, Anacletus in epist. 3, et Gelasius papa in epistola decretali. Gelasii epistola decretalis est decretum postea proferendum. Epistolæ Anacleti censentur supposita in ea 3 epistola, quamvis plura ex verbis et sententiis hujus D synodi producantur, desunt tamen hæc verba, sicut hæretici garriunt: ac fortasse huic loco ab aliquo assuta sunt. Nonnulli enim sunt ex antiquis Patritribus, qui Petrum, et Paulum Romæ quidem, et eodem die, sed non eodem anno martyrium subiisse affirment, ut ostendi in comment. ad Prudentium hymn. 12 Perist. vers. 5. Addo nunc Sacramentarium, quod S. Leoni Blanchinus affinxit, alii ad Gelasium referunt, nonnulli ad privatum aliquem veterem scriptorem, in præfat. Natal. apostol. Petri et Pauli Sic dispensatione diversa unam Christi familiam congregantes, tempore licet discreto, recurrens una dies in æternum, et una corona sociavit. Fortasse hæretici in hoc concilio illa potissimum de causa perstringuntur, quod Paulum a Petri societate in martyrii loco sejungerent: ac libenter legerem qui non diverso, sicut hæretici garriunt, loco, sed uno tempore, vel qui non diverso, sicut hæretici garriunt, sed uno loco, uno eodemque die, etc. In Actis apocryphis Lini refertur, Petrum et Paulum diverso loco et tempore passos fuisse: quo imbecilli testimonio nonnulli recentes hæretici adhuc utuntur, ut Petrum Romæ exstitisse, aut martyrio coronatum fuisse negent. Verba, quæ in concilio sequuntur, meam conjecturam confirmant : Sua præsentia atque venerando triumpho prætulerunt. Cresconiana collectio apud Baronium refert qui non diverso, sicut falso hæretici garriunt, sed uno, eodemque die, etc. Paulo post supra dictam S. Romanam Ecclesiam consecrarunt ; neque plura ex ea collectione profert Baronius. Tres has sedes Petri esse dicit. In decreto vero Gelasii legitur, Petri nomine a Marco ejus discipulo. In codice Veronensi, in quo, ut dixi, concilium est mutilum, et incipit a verbis Post has omnes propheticas, etc., notatur, hoc loco, Explicit Concilium sub Damaso papa. Sic absolutum concilium Romanum sub Damaso nihil præ se fert, cur Damaso abjudicari debeat. Argumenta enim, quæ ex ratione temporum multi proferunt, solumi probant, non esse Damasi ea omnia, quæ in Decreto Gelasiano continentur, ut per se clarum est. Quod si aliqui codices non solum hoc concilium suis limitibus conclusum, sed totum etiam decretum Gelasii sub Damasi nomine exhibent, is error inde natus est, quod vel Gelasius primam partem sui decreti ex hoc concilio sumpsit, ut pontifices Romani ex prædecessoribus plura sumebant, vel aliunde concilium Damasi ab aliquo adjectum fuit decreto Gelasii de libris (non divinis) recipiendis, vel non recipiendis. Facile autem fuit, ut ex prima parte decreti Gelasiani, quam Damasi esse constabat, in multis codicibus toti decreto nomen Damasi præscriberetur. Probabilius autem credo, Gelasium ipsum in decreto de scripturis recipiendis, et non recipiendis concinnando ex Damasi concilio primam partem, nonnullis leviter mutatis, aliis omissis, aliis additis, accepisse quod ex ipso decreto, quod nunc sistam, facilius, ut ego quidem arbitror, percipiętur. SEVERUS RHETOR. (Ex Galland. Biblioth. Vett. Patr. tom. IX.) PROLEGOMENA. 2. Quæ cum ita sint, Carmen sub Severi Sancti nomine vulgo circumlatum, Sancto potius quam Endelechio ascribendum existimaverim equidem; qui fortasse binominis fuerit : ille namque, non hie, vorsa facundia clarus celebratur Paulino : quæ est eruditorum Historiæ litteraria Gallica scriptorum sententia (m). Aquitanicum autem fuisse Carminis auctorem censuit Petrus Pithoeus, qui illud ex ms. codice Elia Vineti cum veterum Galliæ theologorum opusculis, sub finem sæculi XVI, Parisiis primus evulgavit et quidem ex eadem fortasse urbe Burdigalensi, qua ortus perhibetur sanctus Paulinus ejus familiaris. Carminis vero conscribendi occasionem præbuit dira lues, quæ (n) Pannonios, Illyricos, Belgas aliosque populos graviter stravit. Ejus me 1. Scriptoris hujus nomen in Carminis editionibus A cujus est auctor, ita circumfertur: SEVERUS SANCTUS, id est ENDELECHIUS Rhetor. Hinc orta de eodem scriptore varia virorum eruditorum sententia. Ex vulgata namque editione censet Tillemontius (a), auctorem esse Endelechium qui sub Severi Sancti nomine latere voluerit. Alii contra existimant (b), has inscriptionis voces, id est Endelechius, ab aliena manu manifeste additas fuisse, adeoque proprium auctoris nomen esse Severum Sanctum. Ex epistolis sancti Paulini Nolani erudimur, amicitia necessitudines ipsi duobus cum viris fuisse, quorum alter Endelechius, alter Sanctus appellabatur. Et de priore quidem hæc habet (c) : Alius libellus ex his est, quos ad benedictum, id est Christianum virum, amicum meum, ENDELECHIUM, scripsisse videor, non tamen B minit, ut observatum Baronio (0), sanctus Ambroedidisse convincar. Posterioris vero mentionem injicit in duabus epistolis, quas SANCTO et Amando fratribus inscripsit (d): ex quarum altera constat, Sanctum poeticen excoluisse. Sic enim loquitur : Hymnos quos desiderabam, accepisse gratulor : quo munere, SANCTE frater, admonuisti me, etc. De Endelechio autem id unum docet sanctus Pater (e), ejus nimirum monitu panegyricum Theodosii ab se fuisse conscriptum, cujus meminere Hieronymus (/), Gennadius (g) et Cassiodorus (h). Ex quibus ergo illud colligas, Sanctum distinguendum esse ab Endelechio, secus atque censuere viri docti, Baronius (i), Sirmondus (j), Rosweydus (k) et Fabricius (4) qui amicum quidem sancti Paulini scripsisse Carmen de quo sermonem habemus, constituunt; quem tamen C unum exstitisse, eumdemque nominatum Severum Sanctum Endelechium existimant, minus recte, videtur cum ex locis modo allatis sanctus præsul Nolanus duos fuisse, Sanctumque ab Endelechio distinxisse aperte satis comprobetur. ut sius (p) Verborum cœlestium, inquit, nulli magis quam nos testes sumus. Quanta enim prælia, et quas opiniones accepimus præliorum... Quæ omnium fames, lues pariter boum atque hominum, cœterique pecoris; ut etiam qui bellum non pertulimus, debellatis tamen nos pares fecerit pestilentia? Ergo quia in occasu sæculi sumus, præcedunt quædam ægritudines mundi. Ægritudo mundi est fames, ægritudo mundi est pestilentia, ægritudo mundi est persecutio. Hæc sanctus Pater. Quomodo autem ejusmodi lues per signum sancta crucis facillime curaretur, enarrat in sua eleganti ecloga Rhetor noster his verbis (q): BUCULUS. Dic age, Tityre, TITYRUS. Signum quod perhibent esse crucis Dei, Hoc signum mediis frontibus additum, |