Obrazy na stronie
PDF
ePub
[blocks in formation]

tans prima necessario esset brevis, versus staret; B immo cum pede sibi magis proprio, qualis est iambus.

50. Alcuinus, Aqua; corrige, Aquæ.

54. Reg. 2, Ott. 1, 2, Meus, Alcuinus, Alb., Cant., Nixus genu, quod secutus est Grunerus: sic alii solent dicere, nixi genu, nixi genibus. Vat. 1, Reg. 5, Ald. et plerique editi, Flexus genu: ita etiam locutus Tacitus Annal. 1. xvi, cap. 4. Vet. 1, Mon., Col. Flexo genu, quæ usitatior est phrasis. 55. Vet. 1, 2, Mon. Credenti ardor, quod etsi per hiatum aliquo pacto potest defendi, tamen vera lectio codicum est Credentis ardor.

[ocr errors]

56. Vatic. 1, Edimb. Exstinguit, et in Vat. 1, prius erat Exstinguat : plerique Exstinxit. Passim in hoc hymno tempora mutat Sedulius; mutant etiam alii poeæ.

57. Vet. 1, Mon., Fabr., et nonnulli alii editi am bulans, el v. seq. levatur. Quidam alii editi ambulat, et v. seq. levatur: nostri mss., Alcuinus ambulat, et V. seq. levatus, quod tenuit Arntzenius.

58. De voce levatus confer modo dicta. Meus cod. contra metrum, dextra.

61. Reg. 2, cum multis editis, Quarto. Meus cum aliis, Quarta. Similis varietas occurrit 1. 1, vers. 131. Utrumque æque bonum est; Ut postero die, postera die.

65. Cant., Alm., et nostri mss. Reg. 2, Ott. 1, 2, Meus, Mortisque liber: quod recentes editiones am plex sunt; et est id elegantius, cum praecesserit mentio vita. Vat. 1, Reg. 5, Ald., et veteres vulgati, Cunctisque liber: quod bonum aliquem sensum habet; nimirum Lazarum a vinculis etiam, quibus involutus erat, mirabiliter liberatum fuisse.

64. Vet. 1, 2, Mon., Factus sibi superstes: nihil aliud addit Arntzenius, sed legi puto Factus sibi superstes est, quod non est ineptum, et exstat in editione Coloniensi 1537. Alcuinus transposuit contra metrum, Factus est superstes sibi, quod in ms. Alb. etiam invenio. In Vat. 1, Superstes est sibi, desideratur Factus post est.

65. Arntzenius ex ms., puto, suo citat Rivum pro Rivos. Ou. 1, Alb., Vat. 4, Meus, Alcuinus, duo miss. Cellarii, torridi, quod recentes editores sequuntur. Reg. 2, Out. 2, Reg. 5, et veteres editiones horridi. Malo torridi pro adusti. Apud Livium 1. iv, c. 30, torridi fontes sunt deficientes; sed hæc significatio huic loco parum convenit, et in Livii verbis similis est lectionis varietas.

66. Ou. 2, abluit; corrige, obstruit.

67. Ott. 1, 2, Alcuinus, Alb., Meus, Fletus rigantis. Vet. 1, 2, Mon., Fletus rogantis. Ald., Reg. 2, 5, Poelm., Fletu rigante. Arntzenius, et alii vulgo editi, Fletu rigant

C

D

68. Ubi v. super. legitur Fletus, hoc v. respondet Clausit, quod in ms. exhiberi notat Burmannus, ut revera exhibetur in nostris. Qui retinent Fletu, legunt Arent. Venustius est Fletu rigantis supplicis Arent fluenta sanguinis.

[ocr errors]

69. Vet. 4, Mon. mendose, solutos: Alcuini editio pariter contra metrum omni languore.

80. Reg. 2,01.4, Conjunctus est latronibus, quod tenuit etiam Alcuinus. Editi cum aliis mss., Conjungitur,

81. Plerique mss., atque editi Xeromyrrham, Arutzenius in suo eod. ms. invenit Xyro myrrham, quod in nonnullis editis, et apud Alcuinum legitur. Ou. 2, Alb. corrupte, Sero myrrham. In Reg. 2, Xero mirram, sed aliud fuit pro mirram: ibidem glossa hæc est: Xerum dicunt Græci siccum inde sirofagia (Xerophagia) dicitur. Mirra est species aromatica, unde conduntur corpora mortuorum. Littera X initium hujus versus esse debet, ut ordo alphabeticus servetur. In Thesauro latinitatis Basilii Fabri, ab alio aucta, traditur, legendum Christo myrrham, et errorem in mss. ortum fuisse ex compendio scripturæ zo pro Christo. Advertas, velim, doctissimum virum Franciscum Perez Bayer, quem ad plures abiisse nunc audio, in nota ad Bibliothecam velerem Hispanam Nic. Antonii tom. I, 1. vi, c. 9, num. 231, inter alia argumenta suppositionis quorumdam monumentorum Granatensium afferre vocum compendia plane Hispanica, ut Xpo pro Christo. At de Christi nomine sic Isidorus I. 1 Etym. c. 27: Xristus, quia Græcum est, per X scribendum : ita et Xrisma. Annotator observat, ita olim a Christianis usitatum, ut crucis figura in X retineretur: nam in quibusdam exemplaribas gothicis Isidori cap. 4, 1. i additum erat, inventam fuisse litteram X tempore Augusti, quo Christi nomen innotuit, quod per eam, quæ crucis figuram figurat, scriptitatur. Erat tamen in usu X ante Augustum. Adde Bedam de Arte mettica initio. Gisbertus Cuperus tuetur vocem Xeromyrrham e duobus verbis Græcis compositam, ut componitur Xerolibya. Nebrissensis simili modo interpretatur Xeromyrrham, h. e., myrrham siccam ex ligno myri hæ factam. Exemplum similis compositionis verborum ponit in Xylobalsamum. Parum autem solliciti sunt interpretes in metrica hujus versus mensura explicanda. Nam in Xeromyrrham primus pes xero est trochæus, quem carmen iambicum non admittit: alter myrrham spondaus, qui secundo loco carminis iambici non recipitur. Restituendum ergo existimo Xristo myron post sabbatum Quædam vehebant compares, vel per compendium scripturæ olim usitatum pó myron, etc., quod in antiquissimis etiam codicibus sic apparet exaratum Xpo: nam rho Græcum similis esi formæ, ac p Latinum. Latine non potest scribi Christo: tunc enim ordo alphabeticus

[blocks in formation]

non servaretur. Scribitur ergo Græco more, ut sæpe a Christianis fieri solebat, ex quo natum est monogramma Christi

[ocr errors]

ex duabus primis litteris Græcis nominis Christi constans. Forma litteræ Græca: primæ nominis Christi eadem est, ac forma litteræ latina X. Sedulus ergo abecederario ordini consuluit, nomine Christi primo charactere Græco exarato, ut v. 2 elegiæ in codice Taurinensi simili fere modo scribitur. Duos video esse alios hymnos abecedarios imitatione Sedulii conscriptos, alterum Beda Apostolorum gloriam, alterum sub nomine Amoni B poetæ in Biblioth. Patrum Colon. 1618, tom. V, part. 11, pag. 982: Agnoscat omne sæculum. In utroque stropha, quæ a littera X incipere debet, inchoatur a nomine Christi. Beda: Christe, precamur, ut quibus, Amoenus Christus sereno lumine. Hinc sane nostra lectio mirifice comprobatur. Amoenus autem ille poeta non est diversus a Venantio Fortunato, inter cujus opera idem hymnus legitur. In rhythmo Isidori de lamento pœnitentia, et in aliis duobus apud Bedlam de judicio extremo, qui abecedarii etiam sunt simili modo pro X stropha incipit a nomine Christi. Exstant bi duo rhythmi in Collectaneis Beda. Sequitur myron pes iambus Græce scilicet myron est unguentum, quod exprimere voluit Sedulius, cum evangelista Luca.xxII, 35 seq.: Subsecutæ autem mulieres, quæ cum eo venerant de Galilæa, viderunt monumentum, et quemadmodum positum erat corpus ejus. Et revertentes paraverunt aromata, el unguenta et sabbato quidem siluerunt secundum C mandatum; et illico xxiv, 1 : Una autem sabbati valde diluculo venerunt ad monumentum, portantes quæ paraverant, aromata. Hæc aromata, et unguenta, non video, qua ratione myrrha arida, sive sicca dici valeant. Adhibebatur quidem myrrha in unguentis, sed odoris, et pinguedinis gratia, et loco olei. Nullo igitur modo unguentum myrrha sicca poterit vocari. Utitor autem voce myrum, vel myron Hieronymus præfat. in lib. vet. Testam. Que Domini discumbentis pretiosissimo fidei myro ungitis capul. Sepe accidebat, ut antiquarii pro y usurparent i; adeoque facilius fuit ex miron, vel mirum, scriptores non intelligebant, subrogare mirrham, vel myrrham, quod clariorem sensum ipsis reddebat. Vide not. Galeardi ad Gaudent. serm. 13, qui voce myron usos Hilarium, Cassianum, et Vulgatam probat. Non nemo putat apud Sedulium legendum Xeromyrum, quod significat unguentum siccum, sive ad desiccanda corpora aptum.

82. Reg. 2, Ott. 1, ms. Arntz., editio Edimb., Alcuinus, compares; plerique editi, cum aliis mss., corpori, Ou. 2; corpora mendose, ut videtur. Restituendum est compares: nam vehebant corpori minus placet. Quedam compares sunt quædam sociæ, sive comites: ita enim compar aliquando accipitur.

83. Cellarius, et Arinzenius cum ms. Alm., et quibusdam editis, Quibus definit, repugnante metro, nam prima in definit est longa, et corripi deberet, ut pes iambus fieret. Cant. Quibus cecinit: id etiam lex metri respuit. Alcuinus, Reg. 2, 5, Ou. 1, 2, Ald., plerique editi, Quas allocutus Angelus, quod bonum est: subintelligitur enim est. Meus, Alb., Vat. 1, Quas alloquuntur angeli.

D

Seseque cœlis reddidit.

84. Apud Alcuinum Vivum sepulcrum non tegit. 85. Sic scribendum est Ymmis, non Hymnis, ut plures editiones habent: nam lex abecedarii carminis hoc loco poscit y. Frequenter autem a veteribus scriptoribus aspiratio h omittebatur cum in aliis vocibus, tum præsertim in hac hymnus. Antiquiores tamen Latini aspirationem litteræ y semper præmittebant, ex quo factum, ut in alphabeto exponendo litteramy præterirent, quod a me observatum est in quodam inedito opere S. Isidori Glossemata, et distantia verborum inscriptio, ubi prætermisso y, de littera zait, eam propter peregrina nomina admissam fuisse, ut in zona, zelus, etc. Exstat Isidori opus in cod. Vaticano 6018, sæculix circiter, ubi post alia opuscula cernitur depicta crux magna versicolor, et hæc ex utroque latere decurrens inscriptio : In nomini Dei summi incipit liber glossemata Sancti Isidori episcopi de distantia verborum. Hoc vexillum crucis in cælo fulget: nunc autem nos salvat per stipitem erectum. Incipit liber: Acrocius per C, et Ò, non per Y, ut quidam putant. Existimo, legendum Agroicus, quod erat nomen cujusdam comoedia Plauti. Ex hoc Isidori opere natum est aliud simile, quod sub Agroetii nomine inter Grammaticos Latinos editum circumfertur. Ita ego quidem suspi

cor. •

[ocr errors]

86. Meus contra metrum Omnes cantemus, `nisi trajicias Cantemus omnes. Vet. 1. 2. Mon., Col., Omnes canentes. Ms. Burmanni, Omnes cantemus subditi, quod neque metro, neque sententiæ congruit.

88. Cellarius, et Arntzenius cum Alcuino, Alm., Qui nos redemit venditos: nostri omnes miss. cum plerisque editis, Qui nos redemit venditus, quod longe elegantius est. Christum venditum a Juda dixit Sedulius v. 22 elegiæ. Ms. Burmanni mendose, Qui redimit venditos.

90. In Alm. male repetitur os draconis ex v. superiori.

91. Meus contra legem carminis transponit Dei calcavit unicus.

92. Alcuini editio exhibet Sese qui cœlis: emenda Seseque ad metri rationem. In edit Colon., Vet. 1, Monast. post hunc versum additur stropha doxologia, ab imperito librario, quem, nescio, cur Arntzenius monachum, eumque stupido ingenio affirmet esse, in harc verba concepta, vel ex alio hymno desumpta : Gloria Patri ingenito,- Gloria unigenito, - Una cum sancto Spiritu― In sempiterna sæcula. Exstat eadem stropha in Alenino Offic. per ferias post hymnum Sedulii, et in Reg. 2, ubi v. 1, supra Patri additur sit, versus 3 solum habet, Sanctoque Spiritu, post v. 4, adjungitur Amen. Explicit. In codice bibliotheca Laurentianæ Florentina in Prolegom. num. 86, recensito pro clausula hymni est hoc distichum: Qui nos in recto faciat persistere calle, · Ut sibi servitium valeamus reddere dignum. In Ott. 1 post versum, Seseque cælis reddidit, notatur Explicit versus. Incipit prologus Sedulii, Paschales, etc. In Vat. 1 post hunc hymnum inchoatur epistola ad Macedonium. In Reg. 5 sequitur Sedulii epigramma, Hæc tua. In Ott. 2, finito hymno alphabetico, exarantur epigrammata in laudem Sedulii, Sedulius Christi, et Sedulius Domini sub titulo, Nomen Sedulii antistitis in principio, et fine metri; quæ inter appendices a nobis collocantur post aliud epigramma Asterii.

CŒLII SEDULII

EPIGRAMMA.

381 Hæc tua perpetuæ quæ scripsi dogmata vitæ, Corde, rogo, facias, Christe, manere meo: 382 Ut, tibi quae placeant, tete faciente, requirens, Gaudia coelorum, te duce, Christe, metam. SCHOLIA.

Hoc epigramma exstat in Vatic. 1, et Aldo statim A post elegiam, et ante hymnum A solis, in Reg. 5, post hunc hymnum, ubi inscribitur Sedulii epigramma. In editione Ascensiana collocatum est inter carmen paschale, et hymnum. Productum etiam est a Barthio e suo codice lib. x. Advers. c. 9, et Usserio Antiquit. Britann. cap. 16; in quodam vetusto ms. inventum fuit a Poelmanno, descriptum a Fabricio in poetarum christianorum corpore p. 662, excusum etiam ab editore Scoto. Heinsius idem epigramma reperit in codice Nausii. Barthius loc. cit., Non vero, ait, indignum est Sedulio hoc epigrammation, Cum maxime vel ex eo ejus indoles eluceat, quod acumen in voculis paribus TE TUA, TETE, TIBI, quærit: quod genus cum honestate quadam amat hic Christi olor. Goldastus in Manuali Biblico vocat orationem Seduli, et post elegiam describit. Quatuor tantum sunt versus epigrammatis, ut apud alios exstat: sed in Reg. 5 alii plures adduntur, quos censeo esse exscriptoris Matthiæ filii Ada Scolteri, Mansionarii in ecclesia Cracoviensi. Ita igitur continenter B procedit epigramma : Finem carmen habet, nec lauri serta requiro. Tu studii merces esto, Maria, mei.--Tardus ego landum pelagus lustrare tuarum-Exigua copi, Virgo serena, manu.-Exemplum præbens aliis imitabile doctis, Ut cœptis studeant addere plura meis: Et Jove cum falso sæva Junone relicia, Incipiant veram te celebrare deam.-Nunc ubi magna sedes hominum regina beatrix,-A dextris nati plena decore tui. Qui cum Patre Deo vivens per sæcula cuncta, Una cum sancto flamine regnat: amen. In versu Nunc, ubi obscure scriptum est Nunc, et in v. Qui cum, etc. non satis clare cuncta. Primum distichum Finem carmen habet, etc.; aliis in locis ejusdem codicis reperitur. In pentametro, Incipient veram te celebrare deam, merito displicebit, quod Virgo Deipara vocetur vera dea. Lamindus Pritanius, sive nomine vero Ludovicus Muratorius in opere Della regolata divozione monendos docet fideles, Mariam non esse deum contra quem Benedictus Plazza C part. 2 Vindicat. devotion. cap. 1, disserit, supervacanee, aut etiam contumeliose hoc monitum exhiberi, cum nemo sit fidelium qui Mariam deum esse credat, aut dicat. Certum tamen est, nonnullos minus caute beatissimam Virginem Mariam deam appellasse: nam ut omittam auctorem anonymum hujus epigrammatis, et Apollinarem hæreticum, qui

[ocr errors]

in carmine etiam ut deam vocavit, satis notus est versus Justi Lipsii: Si vota concepisset Hallensi deæ: quod Lipsius, ut ait Raynaudus observat, u ad Marian. Nomenclat. tom. XVII: necessitate metri adactus scripsit, nec ejus auctoritas, in politiori litteratura summa, ejusdem momenti est in re theologica. Negat idem Raynaudus, Petrum Damiani in elogiis Deiparæ hoc vocabulo de usum fuisse, quod alii asseruerant: dubitat autem, an Leo X, vel potius Joannes Medices in epistolis ejus nomine scriptis Mariam deam nuncupaverit: nihil enim tale reperit, quamvis aliqui rem ita se babere affirmaverint. Jacobus Balde Epod. 15, eodem fere modo, ac Lipsius, peccat: Virgo, serenati circumdata solis amictu, -Solem premebat calcibus, ·Os, humerosque deœ similis; quantamque referre Augusta majestas po

test.

3. Codex Nansii cum placeant: alii quæ placeant; etiam Aldus, cui Arntzenius affingit placeat. Nostri mss. cum Aldo tete favente, resistente metro. In Vat. 1 prius erat tete fatente, quod pejus est: correctum deinde per favente cum glossa concedente. Cappusotus in editione Ascensiana, el Barthius e suo mss. tete fautore. Fabricius ex conjectura, ut opinor, tete formante. Scotus Editor emendabat tete faciente, quod ad marginem veluti pro diversa scriptura Usserius notavit, et probat Burmannus, Secundi patruus, ex Heinsio ad Ovidium1 ep. 39, et 1. vin Met. v. 251. Hæc lectio elegans esi: præcedit enim facias; et videtur esse vera, cum facile faciente in favente a librariis mutari potuerit. Goldastus edidii tete manente, quod neque metro neque sensui congruit.

Sequitur, ut descriptis jam veris carminibus Sedulii appendices addam: in quarum prima versus, qui a nonnullis falso Sedulio imputati sunt, ascribam in reliquis ea colligam, quæ ad laudes ejus, aut opera illustranda pertinere posse arbitratus sum. Centoni Virgiliano in prima appendice subjiciam versus Virgilii a Martenio collectos, et a me iterum collatos, ex quibus Cento coalescit. Cur autem istiusmodi Cento inter Sedulii carmina reponi non debeat, disserui in Proleg. num. 54 seq. contra Martenium qui in eo carmine centonario cumdem stylum atque in Carmine Paschali Sedulii sibi visus est deprehendisse.

APPENDIX.

CARMEN DE INCARNATIONE,

CENTO VIRGILIANUS.

DEDICATIO AD THEODOSIUM AUGUSTUM.

Romulidum ductor, clari lux altera solis',
Eoum qui regna tenes moderamine justo;
Spes orbis, fratrisque decus, dignare Maronem,
Mutatum in melius, divino agnoscere sensu.
5 Scribendum famulo quem jussisti; hic tibi mundi
Principium, formamque poli, hominemque creatum
Expediet limo hic Christi proferet ortum,
Insidias Regis, Magorum præmia, doctos

A

Discipulos, pelagique minas, gressumque per [æquor : 10 Hic fluctum famulare jugum, vitamque reduc'am Unius crucis auxilio : reditumque sepultæ Mortis, el ascensum pariter sua regna petentis. Hæc relegas, servesque diu, tradasque minori Arcadio; hæc ille suo generi; hæc tua semper 15 Accipiat, doceatque suos augusta propago. INCIPIT CARMEN.

[blocks in formation]

Hanc dedicationem non esse Sedulii, sed videri opus alicujus exscriptoris, qui centonem Virgilianum Probe Falconic jussu imperatoris descripserit, ostendi in Prolegomenis num. 42. Exstant hi versus apud Fabricium in comment. poet. Christ. pag. 25, B descripti sunt in nonnullis editionibus Sedulii post primum prologum metricum, et ab Arntzenio in praefatione sua ad Sedulii editionem.

1. Bandinius tom. I Biblioth. Florent: p. 723, ex ms. legit, Romulei doctor, quod minus placet.

-

2. Legendum videtur, Eoi qui regna tenes, nempe Eoi pro Orientis. Ovidius IV Trist. el. 9, vers. 22: Ibit ad occasum, quidquid dicemus ab ortu: Testis et Hesperia vocis Eous erit. Possis etiam Eoa qui, producta ultima in Eoa ratione cæsure. Si retineatur Eoum, erit casus appositus regna, vel scribendum potius est cum Labbeo de Script. Eccles. t. 11, p. 332, Eoum pro Eorum, ut Romulidum pro pro Romulidarum. Beda de Arte metrica advertit, primam in Eous communem esse exemplo Sedulii lib. vers. 74: Eoi venere Magi; et 1. v vers. 191: Splendidus auctoris de vertice fulget Eons. Plura similia sunt exempla. Cæterum in membrana antiquissima bibliotheca Angelicæ, de qua sermonem habui Prolegom. num. 37, legitur Eoa, quæ mea fuerat conjectura. Roscius edi curavit, Eoi qui regna regis Arntzenius, quia; melius editio Pisaurensis Collectionis poetarum, qui.

3. Julius Roscius, dignare, Marone-Mutato in melius, divinum agnoscere sensum. Alii etiam exemplar vetus bibliothecæ Angelicæ, uti editum est.

5. Cod. Ang., jusseras, quod etsi aperte est contra metrum, tamen recipi potest, si dicamus, auctorem horum versuum longe post Sedulium vixisse : quod fortasse a vero non abludit. Nonnulli enim interdum antiquiorum personam sibi sumebant, ut eorum nomine versus effunderent. In editione Romana Centonis Probæ ex recensione Julii Roscii scribendum famulæ quem jusserat, quod videtur factum, ut nomine feminæ compositum carmen id appareat. Verbo jusserat forte intelligitur a Roscio frater Honorii: nam Honorio dedicatum hoc poematium existimat.

[ocr errors]

Omnibus in terris divinum aspirat amorem, 3 Semper hono e pio nomen Na ique, Patrisque 4

[blocks in formation]

10. Editio Pisaur., Hic fluctum: Arntzenius, Hic fluctuum. Scribendum potius Hic fluctum; in hujusmodi enim casibus syncope adhiberi solet a poetis, cujus rei exemplum vide in Prolegom. ad Prudentium n. 215. Est autem fluctuum, sive fluctum genitivus nominis jugum, cui appositum est epitheton famulare, h. e., servile. Codex Ang., Hic fructum nullo sensu; nec melius Roscius, Hic fractum.

11. Roscius, ducis; alii, crucis.

ubi

14. Dempsterus in Hist. ecclesiast. Scotor. initio libri ita corrigendum putat hunc versum Arcadio ille suo generi, sic hæc tua semper, fortasse ut effugiat hiatum in Arcadio, hæc. Sed usus poetarum ejus temporis erat, ut aspirationi vim consonantis, cum vellent, tribuerent, ut accidit supra vers. 6 el 7. In Bibliotheca Fabriciana medi et infimi ævi verbo Sedulius alio modo legitur idem versus sine hiatu Arcadio: hoc legat ille tuo generi, hæc tua semper, etiam intruditur tuo pro suo. Genuina, et communior lectio ea est, quæ a nobis editur. Aliam conjecturam Norisii Arcadia: hæc illa suo generi, etc., neque ab auctore ipso probari dixi iu Proleg. n. 36. In cod. bibliothecæ Angelicæ semini contra metrum pro generi. In editione Romana Centonis Probæ ex ingenio Roscii, ut arbitror, hæc legat ille suo generi, hæc tua semper. 1 Eneid. v,

726:

Imperio Jovis huc venio, qui classibus ignem Depulit, et cœlo tandem miseratus ab alto est. Eneid. I, 518:

Postquam cuncta videt cœlo constare sereno.
Eneid, vi, 375 :

Incipit et dictis divinum aspirat amorem.
Æneid. vi, 116:

Natique patrisque, Alma, precor, miserere.

A

[blocks in formation]

9

14

Intemerata toris talem se læta ferebat, 8 Casta pudicitiam miro servabat amore. 15 Huic se forma dei, cœlo demissus ab alto 10 Spiritus, intus alit, casto se corpore miscet. 11 Ante tamen dubiam dictis solatur amicis: 12 Alma parens, mundi Dominum paritura potentem, Nam te digna manent generis cunabula 13 sancti, B 20 Vade, ait, o felix nati pietate, quocumque voca[ris, Auspiciis manifesta novis, hic vertitur ordo, 18 Hujus in adventu fides, et fama perennis. 16 Dixerat: illa pavens oculos suffusa nitentes, Suspirans, imoque trahens a pectore vocem, 25 Virgo refert: Haud equidem tali me dignor ho[nore: Non opis est nostræ, 20 nec fas, nec conjugis um[quam

17

18

19

Prætendi tædas, aut hæc in fœdera veni: 21
Sed post jussa Deum nihil est, quod dicta recusem.

" Æneid. vir, 256:

Paribusque in regna vocari

[merged small][ocr errors]

50 Promissisque Patrisa3 exsequar cœlestia dona, Admiranda Dei tantarum munera laudum. Panditur interea domus omnipotentis olympi ** Sideream in sedem, terras unde arduus omnes Aspicit, et natum verbis compellat amicis : 23 35 Nate, meæ vires, mea magna potentia solus, 26 Nate, mihi quem nulla dies ab origine rerum Dissimilem arguerit, 27 comitem complector in [omnes.

Te sine nil altum mens inchoat: omnia mecum Eternis regis imperiis, 28 et quidquid ubique est. 40 Nulla meis sine te quæretur gloria rebus: 29 Omnia sub pedibus, qua sol utrumque recur[rens 30 Aspicit oceanum, vertique, regique videbunt. Quæ tibi polliceor, neque est te fallere quid

[quam, Hæc tibi semper erunt vatum prædicta prio[rum: 31

45 Nec mea jam mutata loco sententia cedit. 32 Nascere, præque diem veniens age, lucifer, al[ mum ;

33

34

35

Nascere, quo toto surgat gens aurea mundo. Unde etiam magnus cœlorum nascitur ordo; Nascere, ut incipiant magni procedere menses, 50 Ne maneant nobis priscæ vestigia fraudis ;

[blocks in formation]

Auspiciis, hinc progeniem virtute futuram Egregiam, et totum quæ viribus occupet orbem.

• Æneid. vii, 53:

[blocks in formation]

Aut hæc in foedera veni.

22 Æneid. IX, 21:

Sequar omina tanta.

23 Æneid. v, 863:

Promissisque patris Neptuni.

[ocr errors]

Æneid. x, 1 seqq.:

37

36

Panditur interea domus omnipotentis olympi, Conciliumque vocat divum pater atque hominum

[rex

Sideream in sedem, terras unde arduus omnes Aspicit.

25 Æneid. II, 372:

Inscius, atque ultro verbis compellat amicis. 26 Eneid. 1, 668:

Nate, meæ vires, mea magna potentia solus.

27 Æneid. 1x, 281:

Me nulla dies tam fortibus ausis

Dissimilem arguerit.

28 Æneid. 1, 234 :

Eternis regis imperiis.

29 Eneid. IX, 278:

Nulla meis sine le quæretur gloria rebus.

30 Æneid. vII, 100 et 101:

Omnia sub pedibus, qua sol utrumque recurrens Aspicit oceanит.

31 Æneid. IV, 464:

Multaque præterea vatum prædicta priorum.

32 Æneid. Ix, 219.

33 Ecloga vi, 17.

34 Ecloga IV,

9:

Desinet, ac toto surget gens aurea mundo. 35 Eclog. Iv, 5:

Magnus ab integro sæclorum nascitur ordo. 36 Eclog. Iv, 12:

Incipient magni procedere menses.

37 Eclog. iv, 31:

Pauca tamen suberunt prisce vestigia fraudis.

« PoprzedniaDalej »