AVGVSTVMSPECIMENMITISCLEMENTIA MAGNE
AV SONID VMVICTOR T VAMAXIMEFORTIAMUSAE
CASTALIAEDEFONTECANVNTTUM VNE RASVMMA
VOTORVMDAPHOEBEMIHIN VNG PLENA FAVORIS
DAMENTEM SENSVSQVEPIOSINSIGNES ER ENVS
IMPERIVMNATISOVEPOTENSADMARTIA FELIX
PERPET VVMSA E CLISPICTOSUBCARMINEFARI
'AVDENTEM PRECORIPSEIVVAMEGLORIAVATUM
DICT VRVMCARMENQ VAMVISN VNCCO PIAMV SAE
NONTALIS POSSITQVEM INVSSVBLEGE IVVARI
VERSOALIVDLIMOALIVDQVOPAGINA INOMNES
SIGNATVRMOD VLOSDISCERNATSEMINAFANDI
VELLEIVVATN v MENLV XALMAET GAVDIAM VNDI
INSTITVVNTSE QVI TVR CVRASINMVSICAVOTO
'VIRTVTESQVET VASETMO RES PANDEREGESTIT
SANCTETVOSCREVIT NOSTRAEFIDVGIAMENTI
TEDVCENAMQVEP1OGA VDENS SV BMVNE RENOTA
INIVGAFESTINAT MVSIS VBI FRONDEA SEMPER
TECTAGANVNTARTESETNO TAEVATIBVS VNDAE
INDOMITOSREGES SEV PACIS LVBRICA VICTOR
AVTBELLOSTERNENS AV TMITI SFOEDER ANVT V
ESSETVOSFA CISAGROSQVE EXERCERETVORVM
AVCTIORAL MADE IPERTEPRAESENTIAMV N D V M
RESPEXITREDDENSMOXAVREA SAECVLAREB VS

OSTENDITQVEDEVSRECTORISTEMPORAIVSTI
AETHERION V TV PLACID IS CLEMENTIA IVSTIS
PERTEPERQVET VOSS VNTOMNIAMITIA VICTOR
NATO SRESPOP VLI FLORENTADGAV DIA MENTIS
3CAESARIBVSQVET VISTOTOVICTORIA INORBE
SEMPER VRECOMES FELIXINSAEC V LA POLLET
TANTORVMMERITASTAT VESCAPTIVATROP A EA
VICTORSAR MATIAETOTIENSENACCIPECLARI
DVCTORVBIQVET VISVOTORVMREDDITAFELIX

DEBITA IAMCONPOSGAVDETT VÅROMVLEPVBES
RECTORRITES V VSNOBISPERSAECV LAFLORET

In hoc carmine tricenæ quinæ litteræ per omnes partes sunt, in qua a prima littera primi versus rubrica descendens usque ad quadraturam mediam, et de quadratura per obliquum ad' ultimam primi versus ascendens, facit

Rursum ab acrostichidis tertia decima littera, quæ est v, per obliquum ascendens usque ad primum versum prope medietatem, et inde per obliquum descendens ad telostichidis tertiam decimam litteram, quæ est 1, facil

versum,

Virtutum specimen, mitis clementia mundi,

Novissimæ autem partes orationum his duobus versibus alternis utraque utrique versui serviunt. Deinde per acrostichidem a quarta decima littera novem litteræ ad directum descendentes, et contra se pari ordine propè in medio carmine aliæ novem, et item ultra medium carmen pari ordine aliæ novem, et item in telostichide aliæ novem, faciunt versum,

Justitiæque parens, spes felix, otia rerum.

Rursus a vicesima tertia littera acrostichidis, per obliquum ad ultimum versum descendens, et inde paululum directa, et ascendens per obliquum ad xx telostichidis, facit versum,

Etherium munus nobis per sæcula missum,

Litteræ ab ultima lttera acrostichidis, a prima novissimi versus per obliquum ascendentes ad mediam quadraturam, et paululum directæ, et per obliquum descendentes, usque ad ultimam novissimi versus litteram, faciunt

In isto carmine sunt hexagona pari numero quatuor, trigona isopleura numero litterarum octo, quadratum medium, omni parte pari numero litterarum, unum.

8. Valum. Pith, vatem.

9. Copia Musa. Pith. cœta Musa.

11. Verso aliud limo a. q. p. i. omnes. Pith. Versu aliuo limo aliud quo pagina in omnis.

12. Semina fandi. Pith. semita fandi. 13. Juvat numen. Pith. jubet num.

21. fœdera nutu. Pith. fœdere nutu. 25. Deus. Pith. Deos.

Ibid. Justi. Pith. justa.

28. Mentis. Pith. mentes.

Penult. Compos. Recte. Pith. male compos.

IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM.

In qua a prima littera pr. v. rubrica descendens. Pith. in qua prima littera primi v. per obliquum lubrica descend.

XXIV.

POSTMARTIOSLABORES

ETCAE SARVMPERENNES

VIRTVTIBVS PERORBEM

Ad primum versum prope medietatem. Pith. ad primi versus prope medietatem.

Telostichidis. Pith. telestichidis.

Alternis utraque utrique. Utraque abest a Pith. Pagina aliæ novem. Post hæc inseruntur in Pith. et item ultra mediam paginam pari ordine aliæ novem, et item in telestichide aliæ novem fac. vers.

Ad xxm telostichidis f. v. Pith. a vicesima tertia telestichidis littera faciunt versum.

Litteræ ab ultima littera Acrostichidis. Pith. Item
ab ultima littera acrostichidis.
Ascendentes. Pith. ascendens.
Directæ. Pith, directa.
Descendentes. Pith. descendens.
In ista pagina. Pith. In hac pagina.

XXV.

OSIDIVISOMETIRILIMITECLIO

VNALEGES VIVNOMANANTIAFONTE

AONIOVERSVSHEROIIVREMANENTE

TOTLAVREASVIRENTES → AVSVRODONETMETRIFELICIATEXTA
1ETPRINCIPISTROPAEA AVGERILONGOPATIENSEXORDIAFINE
FELICIBVSTRỊ VMPHIS & EXIG VOCV RSVPARVOCRESCENTIA MOTV
AVGVSTARITESAECLIS 5 VLTIMA POSTREMODONECFASTIGIATOTA
*EXSVLTATOMNISAETAS ASCENSVIVGICVMVLA TOLIMITECLAVDAT
VRBESQVEFLOREGRATO ≈ VNOBISSPATIOVERSVSELEMENTAPRIORIS
ETFRONDIBVSDECORIS ≈ DIN VMERANSCOGENSAEQVARILEGERETENTA
TOTIS VIRENT PLATEIS PARVANIMISLONGISETVISVDISSONAWVLTVM

3

HACORDOVESTECLARVS-TEMPORESVBPARILIMETRIRATIONIBVSISDEM

CVMPVRPVRISHONORVM

DIMIDIVMNVMEROMVSISTAMENAEQVIPARANTEM FAVSTOPRE CANTVRORE HAECERITIN VARIOSSPECIESAPTIS SIMACANTVS FERVNTQVEDONALAETI PERQVEMODOSGRADIBVSSVRGETFECVNDACANORIS IAMAL MACVLMENORBIS AERECAVOETTERETICA LA MISCRESCENTIBVSAVCTA DATMVNERAETCORONAS QVISBENES VPPOSITISQVADRATIS ORDINEPLECTRIS ARTIFICISMANVSINNVMEROSCLAVDITQUE APERITQVE

AVROFERENS CORYSCAS

VICTORIASTRIVMPHIS

VOTAQVEIAM THEATRIS

REDDVNTVRETCHOREIS
MESORSINIQ VA TANTIS
SOLLENNIBVS REMOTVM

VIXHAECSONARESIVIT

ISPIRAMENTA PROBANSPLACIDISBENECONSONARITUMIS
SVBQVIBVS VNDALATENSPROPERANTIBVSINGITAVENTIS
QVOS VICIBVSCREBRISIVVENVM LABORHAVDSIBI ISCORS

HINCATQVEHINCANIMATQVEAGITANSAVGETQVERELVCTANS

COMPOSIT VMAD NVMEROSPROPRIVMQVFADCARMINAPRAESTAT

QVODOVEQUEATMINIMVMADMOTVMINTREMEFACTAFREQUENTIA
IAMQVEMETROETRITHMISFRAESTRINGEREQVIDQVIDVBIQVEEST

TOTVOTAFONTE PHOEBI PLECTRAADAPERTA SEQVIAVTPLACIDOSBENECLAVDERECANTVS
VERSVQVECOMPTASOLO

Exultat. Tactis.

In hoc carmine organi species est XXVI versibus depicta, in qua superior pars omnis heroico metro scripta est, cujus primus versus xxv litterarum est, et inde singuli per ordinem, incrementis singularum litterarum, ad quinquaginta usque perveniunt, cujus numeri est ultimus versus, qui primum versum numero duplicat litterarum, cum sit pari metro. Deinde per medium diversa rubrica scriptus est versus, Augusto victore juvat rata reddere vota. Quæ quasi regulam organi designant.

451

P. OPT. PORPHYRII PANEGYRICUS CONST. AUG. DICTUS.

XXVI.

ARDUA COMPONUNT FELICES CARMINA MUSE,
DISSONA CONNECTUNT DIVERSIS VINCULA METRIS,'
SCRUPEA PANGENTES TORQUENTES PECTORA VATES,
UNDIQUE CONFUSIS CONSTABUNT SINGULA VERBIS.

439

Hi quatuor versus omnes pari ratione conscripti sunt ita ut manente ultima parte orationis, cæteras partes omnes versuum ordinibus tantum invicem mutatis, vel ad directum, vel ad reciprocum modum variare possis, ita dumtaxat, ut primæ partes cum primis vel quartis vices mutent, secundæ cum secundis vel tertiis, et possis si velis, nulla parte orationis addita, ex his IV versibus LXXII facere, ita ut nullus sui similis 'sit.

Ardua componunt felices carmina Musæ,
Dissona connectunt diversis vincula metris,
Scrupea pangentes torquentes pectora vates,
Undique confusis constabunt singula verbis.

Undique pangentes confusis singula Musis,
Ardua felices diversis pectora metris,
Scrupea constabunt connectunt vincula vates,
Dissona torquentes componunt carmina verbis.

Dissona torquentes constabunt vincula Musæ,
Undique connectunt componunt singula metris,
Ardua diversis confusis carmina vates,
Scrupea pangentes felices pectora verbis.

Pectora connectunt pangentes scrupea Musa,
Carmina confusis diversis ardua metris,
Singula felices componunt undique vates,
Vincula constabunt torquentes ardua verbis.

Scrupea felices diversis pectora Musæ,
Ardua connectunt pangentes carmina metris,
Undique componunt torquentes singula vates,
Dissona constabunt confusis vincula verbis.

Vincula confusis constabunt dissona Musæ,
Singula torquentes componunt undique metris,
Carmina pangentes connectunt ardua vates,
Pectora diversis felices scrupea verbis.

Vincula componunt connectunt dissona Musæ,
Singula constabunt torquentes undique metris,
Carmina felices confusis ardua vates,
Pectora pangentes diversis scrupea verbis.

Scrupea diversis pangentes pectora Musæ,
Ardua confusis felices carmina metris,
Undique torquentes constabunt singula vates,
Dissona connectunt componunt vincula verbis.

Pectora pangentes confusis scrupea Musa,
Carmina felices diversis ardua metris,
Singula constabunt connectunt undique vates,
Vincula torquentes componunt dissona verbis.

Dissona componunt torquentes vincula Muse,
Undique connectunt constabunt singula metris,
Ardua diversis felices carmina vates,
Scrupea confusis pangentes pectora verbis.

suum ordines t.

LXXII facere. Pith. octaginta quattuor facere. Ardua componunt. Absunt hæc omnia a Pithoeana editione.

ANNO DOMINI CCCXCII.

COELIUS SEDULIUS.

(Edit. ab Arevalo Romæ 1794 recusa.)

Epistola dedicatoria.

pres

Eminentissimo et reverendissimo principi et D. D. FRANCISCO Antonio de Lorenzana et Butron S. R. E. bytero cardinali, archiepiscopo Toletano, Hispaniarum primati, cancellario majori Castellæ, præclari regii ordinis Hispanici Caroli III, magna cruce insignito, etc., FAUSTINUS Arevalus.

Etsi optime intelligo, eminentissime princeps, eum te esse, qui studiorum meorum, quidquid sunt, qualiacumque sunt, rationem a me prope jure tuo repetere possis, meaque omnia tibi deberi, tamen, libere ut loquar, vix nunc quidem inducerem animum, ut ad te, ista dignitate virum, tot curis, tot muneribus districtum, alteram hoc laborum meorum in Christianos poetas specimen mitterem, nisi ita crebris, ac magnis a te, lucubrationum hujuscemodi mearum nomine, cumulatus beneficiis essem, ut facile credam, te Sedulium meum, quem reverenti et submisso animo nunc offero, benigno et placido vultu suscepturum.

Atque, ut alia hoc loco præteream, unum modo conmemorare mihi liceat: quod tamen non ad ullam doctrinæ, aut ingenii mei commendationem dictum videri velim, quæ quam sint exigua, sentio; sed ad tuæ unius singularis, atque incredibilis adversus Christianæ litteraturæ cultores propensionis, et beneficentiæ prædicationem. Commemorare, inquam, hoc unum mihi liceat, voluisse te, inter imagines virorum doctrina illustrium, quæ in publica istarum tuarum ædium archiepiscopalium bibliotheca visuntur, meam quoque imaginem, a pictore in primis claro Bonaventura Salesa ad virum expressam, collocari.

O rem præclaram, ad quam numquam, vere ut loquar, ne somnians quidem aspirassem! O eximiam tuam, ut dixi, adversus Christianæ litteraturæ studiosos propensionem, et benevolentiam! En igitur, clementissime princeps, novum hunc meum conatum in ea studia, quæ tantopere amas, colis, promoves.

Quamvis autem, ut Juvenco imitatorem, ac discipulum suum in sacrosanctis Evangeliis carmine explanandis adjungam, Sedulium nunc potius edam, quam unum aliquem ex antiquis Hispanis Patribus, tamen non ita a priori illo meo instituto recessi, ut concilii Romani, quod, Damaso pontifice, habitum fuit de Scripturarum divinarum canone constituendo, ex Vaticanis monumentis inter appendices illustrandi occasionem oblatam libenti animo non arripuerim.

Neque majora in Ecclesiæ Hispana decus, si vitam Deus, et vires suppeditet, aggredi desistam, tuo maxime provocatus exemplo, qui innumerabilibus curis amplissimæ tuæ diœceseos, aliisque negotiis, quæ peculiari ratione ab optimo et prudentissimo rege Carolo IV tibi commissa singulari sapientia exples, studia etiam sacra, et labores addis palæstræ litterariæ, in qua immortalem nominis gloriam et multis jamdiu præclaris operibus editis comparasti, et nuper tertio volumine Patrum Toletanorum in publicam lucem, et utilitatem emisso mirum in modum auxisti.

Enimvero neque immensa ista tua in sublevandis hominum ærumnis munificentia, neque novis ingentibus sumptibus, et subsidiis ad promovendum pro patria, et religione susceptum bellum subministratis, deterritus es, quominus hac etiam in parte publicæ utilitati prospiceres. Quippe persuasissimum tibi est, ut ad impios homines debellandos, qui arma contra jura omnia divina, et humana sumpserunt, necessaria sunt arma, ita ad impietatis semina penitus evellenda, quæ ubique terrarum, non dico, jacta sunt, sed insolenter luxuriant, evangelicæ legis documenta, ex ore potissimum veterum magistrorum exposita, passim esse non solum offerenda, sed etiam inculcanda.

Prudentissime vero a te factum est, quod antiquioribus aliis Toletanis Patribus Rodericum Ximenium, sæculi x scriptorem, conjunxeris: cujus viri, sanctitate vitæ æque ac doctrina insignis, inter cæteras virtutes religiosum erga sedem apostolicam Romanam obsequium licet admirari: quod tibi exemplum imitandum quodammodo propositum fuisse, ex iis litteris colligo, quas tuæ pariter erga eamdem primam sedem Petri venerationis testes, et obsides ad SS. D. N. Pium VI Pont. Max. mittendas curasti.

Quos igitur mihi animos addes, eminentissime princeps, si me. ac meas commentatiunculas tueri pergas! Neque le pluribus distinebo : sed verbis tantum Sedulii ex epistola dedicatoria operis Paschalis ad Macedonium repetitis, deprecabor: Fave primum, ut alii faveant, et omniam mentibus sententia se probatæ jugiter auctoritatis infundat.

PROLEGOMENA IN COELIUM SEDULIUM.

CAPUT I.

Coelii Sedulii vita, et gesta.

A nexæ sunt, quam numeri qui in ludo, Lotto quem dicunt, ex urna temere extrahuntur. Est tamen aliud aliquid quod corruptis hominum mentibus in impiis istis scriptoribus placeat: temeraria dicacitas. sæpe insulsa, sed quae depravatis animis alte insidet, quod aut contra bonos mores, aut contra legitimam potestatem, aut contra ipsam Divinitatem verba aculeata proferantur. Quantum inde mali consequatur, quid attinet explicare? Non immerito viri pii queruntur, quod, sicut lingua Latina dici solet lingua doctorum, ita lingua Gallica, qua tot scelerati libri prodierunt, lingua facta sit impiorum. Addunt alii, quod de romanis sui temporis ac Syris venalibus M. Cicero senex dicebat (De Oratore, l. u), 3 uno verbo vel adverbio leviter mutato, repeti nuuc

11. Intuenti mihi in varias rerum humanarum vicissitudines, ac diu multumque consideranti cala mitosa, in quæ nunc incidimus, tempora, ad coercendos improborum hominum conatus utile in primis visum est veterum Patrum scripta per omnes ubique partes, quoad ejus fieri possit, propagare, eorumque lectionem frequentiorem reddere. Graviter Cellarius, quamvis heterodoxus homo, ad suaru Sedulii editionem in hunc fere modum præloqueba tur: Inea sane tempora incidimus, quibus ima summis, sacra profanis commiscentur, aut hæc illis anteferuntur. De augustissimis enim mysteriis quam multi sunt, qui si non negent, frigide tamen sentiunt, quasi otiosæ quæstiones sint, et minorem fructum ad mores et offi- B posse: Nostros homines similes esse Syrorum vena

cium hominis conferant! quæ perniciosa opinio cum ex causis aliis, tum maxime ex neglecta notitia priorum Ecclesiæ temporum suborta est. Quam illustrior ardentiorque fides majorum erat! Quam divine distincteque Sedulius tam Sabellium quam Arium sub finem primi libri ex ore Salvatoris repressit, confixit, pessumdedit! Quid, si Cellarius ad nostra pervenisset tempora, quibus multi non jam per occultos cuniculos, sed 2 aperte non minus quam impudenter religionem ac cultum Dei omnem evertere conantur?

2. Sed ad neglectam notitiam priorum Ecclesiæ temporum quod attinet, perspicuum est, impios quosdam homines nihil antiquius habuisse quam ut probatis quibusvis scriptoribus, atque adeo lingue C ipsi Latinæ bellum indicerent. Ita enim fieri posse sperabant, cum ut sua ipsorum eloquentia, longissime sane a mascula veterum eloquentia distans, magis probaretur, tum ut sui errores difficilius possent refelli. Simile quiddam est, quod de Seneca Philosopho narrat Quintilianus, libr. x, cap. 4: Tum autem solus hic fere in manibus adolescentium fuit. Quem non equidem omnino conabar excutere, sed potioribus præferri non sinebam, quos ille non destiterat incessere, cum diversi sibi conscius generis placere se in dicendo posse iis, quibus illi placerent, diffideret.

3. Profecto nonnulli sanctissimæ religionis æque ac linguæ Latina hostes jam obtinuerunt, ut multi

lium; ut quisque optime Græce sciret, ita esse nequissimum.

4. Huic malo maxima ex parte occurri potest, si mordicus retineatur et accurate explicetur doctrina cum aliorum Patrum, tum poetarum christianorum, quos quasi alia quadam lingua locutos multi non audent attingere, nisi explanatio aliqua adhibeatur. Igitur Prudentio, Dracontio, et Jovenco Sedulium nunc adjungimus. Ac recte quidem Juvenco, proxime a nobis edito, comes nunc additur Sedulius : de quibus in titulis bibliothecæ Isidori sic legimus:

Ambo pares lingua, florentes versibus ambo:
Fonte evangelico pocula larga ferunt.

De Sedulio ergo more institutoque nostro ea prius
disseremus, que ad ejus vitam et scripta potissimum
cognoscenda pertinere maxime videbuntur.

5. Codex Vaticanus Palatinus, num. 242, quem in Prolegom. ad Prudentium num. 79, et in uola descripsi, ut aliorum poetarum, sic etiam Sedulii vitam breviter exponit: Laicus fuit gentilis, sed in Italia Philosophiam didicit; dein ad Dominum conversus, et a Macedonio presbytero baptizatus, in Arcadiam venit, ubi hunc librum composuit. Videtur hæc esse præfatio alicujus ad carmen paschale Sedulii, quod ab hoc codice abest. Hæc tamen, quæ się narrata in học codice sæculi circiter xu exstant, solum ea parte admitti possunt, qua vetustioribus monumentis confirmentur. Ad alios igitur codices deveniamus.

mortalium, antiquitatis studio, neglecto, fucatum di- D 6. Codex Vaticanus regina Sueciæ, quem Reg. 1

cendi genus unice ament, commissiones scilicet meras, et arenam sine calce, quod non inepte Cæsar Cagula de scriptis Senecæ dicebat (Apud Suetonium, cap. 53), in quo orationis genere concise et sæpe obscurae instar oraculorum periodi de rebus alioquin vulgatissimis ita congeruntur, ut eas commiscere et inter se commutare queas, quin ulla sententiarum connexio depereat: neque enim magis inter se con

appellare volui, post epigramma Asterii de Sedulio, el quædam alia verba de prologo metrico Sedulii, num. 66 proferenda, sic pergit: Hieronymus in catalogo scriptorum dicit: Sedulius versificus, primo laicus, in Italia philosophiam didicit, postea cym aliis metrum heroicum Macedonio consulante (corrigo consulente) docuit in Achaia: libros suos scripsit tempore Valentiniani et Theodosii. Mabillonius Analect.