Affixi crucibus scelerum pro sorte latrones. A Ethereis animam commitem comiscuit auris, Et tremébunda omni concussa est pondere tel- 710 Et visum passæ populi per monia latæ Erravere urbis : sic terrent omnia mundum. Liberet et miserum confixum stipite regem. Tum clamor Domini magno conamine missus LECTIONES 688. Ald. ediderat cum aliis, cursus lucis, in Er- B ratis emendavit cursu lucis: scilicet sol conscenderat cursu lucis medium orbem, etc. Westhem., in textu, conscenderat, quod mss. et editi præferunt; ad marg., transiverat. 689. Daventr., Cum subito fugeret oculis. Bas., Cum subita fugeret oculis: ita Aldus edidit, sed in Erratis rescripsit Cum subito aufugit oculis. Reg., Out., Rom. Cum subito ex oculis fugit. Editi plerique: Cum subito fugit ex oculis. Scriptura nostrorum codicum proba est, quamvis fugit sit in præterito. 691. Reg., Ott., conscenderat : sic Aldus et nonnulli editi. Poelm. cum aliis, transiverat, quo respicit mendum in Rom. transierat. 693. Rom., Bas., Ald., At: alii, Et. 694. Rom., sed nescia plebes Eliam vocitare putant corrige sed nescia plebes... putat. Error etiam in Torn. plebs pro plebes. Probe enim plebes dicitur in nominativo singulari etiam ab optimis latinitatis auctoribus, Cicerone, Sallustio, Hirtio, Livio, Phoe-C dro, Lucano, Floro, Statio, Plinio, Claudiano, et aliis. Nominativus singularis plebis legitur etiam in veteribus inscriptionibus. Vide num. 51 Prolegom., ubi ex Reuschio narravi, in quodam ms. codice imperite scriptum esse tuba, aut aliquam vocem simiJem pro plebes. 696. In Ott., ex spongo factum est spungo, uti etiam legebatur in codice Barthii. Facile enim littera u et o inter se permutantur. Communior scriplura est spongo. Græce ita dicitur anoyyos, sed Latine vocari solet spongia. Nec difficulter credam a Juvenco scriptum spongia, duabus postremis per synaresin contractis : hoc enim vocabulo spongia Vulgala et ala utuatur. 697. Rom., portare: corrige potare. 692. Consternata, perturbata, confusa. Ovidius, 1. Met., vers. 314, de solis equis eadem voce utitur. 705. Reg., derupta. Rom., Ott., disrupta: editi partim sic, partim dirupta; sic Tertullianus, contra Jud. c. 13: Et monumenta dirupta sunt. nisi malis 706. Rom., excussa: lege concussa legere omnis excussa est pondere tellus. 708. Mss. cum plerisque editis, monumenta: nonnulli editi monimenta. 709. Mss., justæque animæ : ita etiam Ald., Bas. et Reuschius, quod placebat Gallandio, quamvis cum plerisque editis ipse ediderit viræque animæ. Ut legamus justæque animæ, favel Evangelium: Et multa corpora sanctorum qui dormierani, surrexeruni... et apparuerunt multis. 710. Rom., mendose: Et jussu pasce populi. Barthius, in not. ad Paulinum Petrocorium p. 187, adjutus codice suo corrigebat: Et visæ passim populo, quod Schortgenius optimum putabat. Reuschius retinuit Et visum passæ populi: sic Latini dicunt pati contactum. Mss. nostri, latæ, sed Ott., pro d. S., lata. Ex editis alii lata, alii late. 711. Vide num recta sit conjectura sic terrent omina mundum. 714. Rom., dextre Dei: corrigendum est dixere Dei. NOTÆ. 694. Plebes: nonnulli putant, hos fuisse milites D Romanos, qui linguam Hebræam nesciebant. 698. Cachinno et cachinnor est immoderate rideo. flie sumitur pro irridere. Apuleius, 1. m Met., simili sententia, Exitium meum cachinnat. 699. Ne pro num poni observat Koenigius. Matthæus habei: Sine, videamus, an veniat Elias, etc. 703. Anima comes auris æthereis dicitur, quia est spiritualis, et nulli rei a nobis melius comparari potest, quam auris, quæ etiam spiritus dicuntur. Confer Prolegom. ad Prudent. cap. 15. 704. Duo erant vela in templo: aliud quo sanctuarium, sive sancta sanctorum a sancto dividebantur; aliud quod in foribus ipsis sancti dependebat. Evangeliste solum dicunt, velum templi scissum fuisse, quod plerique non de velo' ante intimum adytum oppanso, sed de velo exteriori exponunt. Juvencus poetice, ut puto, velamina in plurali posuit pro velamen. 705. Barthius, 1. xxxv Advers. cap. 10, observal, poetis carbasum quodvis velum notare, aut quamvis texturam tenuem. Carbasus, et in plurali Carbasa, est genus lini tenuissimi, quod primum in Hispania Tarraconensi pertum docet Plinius 1. XIX, c. 1. Hinc pro veste et velo e lino tenui sumi solet. Telam Baptiste, Toile batiste Gallice, Latine cai basum recte appellari ait Harduinus ad cit. loc. Plinii. 707. Suo de corpore, a monte ipso divulsæ cautes dissiliunt, vel de integro monte rumpuntur, et d ssiliunt. Petronius Arbiter, carm. de bello civil. : Rupta tonabant-Verticibus lapsis montis juga. 715 E speculis matres miracula tanta tuentur 382 Omnes, obsequium Christo quæ ferre soLlebant. Jam decedenti vesper succedere soli Cœperat, et procerum solus tum justior audet Corpus ad extremum munus deposcere Christi. 720 Hic ab Arimathia nomen gestabat loseph, Qui quondam verbis aures præstabat lesu. Pilatum tunc iste rogat, sibi cedere membra, Queis nuper tulerat vitam vis horrida pœnæ. Concessit præses, et corpus fulgida lino 725 Texta legunt, saxique novo componitur antro. Limen concludunt immensa volumina petræ, E speculis servant matres, et cuncta tuentur. Jamque dies rutilo complebat lumine terras, 383 Otia qui semper prisca de lege jubebat: LECTIONES 715. Rom., Et speculis. pro E speculis. 717. Rom., Jamque decedenti, Reg., Ott., Jamque decidenti neutrum metro congruit. Ott., a s. m. Poelm., pro d. s., Jam decedenti: alii editi, Jamque recedenti. 720. Torn., ab Arimathea: alii, ab Arimathia: Aldus vero scribit Abarimathia. Vulgata habet Arimathæa versiones veteres aliæ, Arimathia; alie, Arimathæa. 721. Mss. cum Torn., præbebat lesu. In Ott., a pr. m., fuit præbeat, quod neque sensus, neque metri ratio a Juvenco usurpata ferre potest. Plerique editi, præstabat lesu. 724. Out., præses, et corpus, quod placet, correpta scilicet postrema in præses ratione cæsuræ. Reg., Rom. cum editis, præses, sed. 726. Ald., Bas., Concludunt limen. Alii editi cum mss. Limen concludunt. A 750 Nulla sed immitis procerum furor otia serval. Vulgari semper jactans promittere plebi, 755 E mortis sese tenebris ad lumina vitæ Cum trino solis pariter remeare recursu. Sed petimus, custos miles nova funera servet, Ne fera discipulis furandi audacia corpus Consurgat, turbetque recens insania plebem. 740 Et Pilatus ad hæc Miles permittitur, inquit: Servate, ut vultis, corpus tellure sepultum, 384 Conveniunt, saxique ingentia pondera [volvunt, : B Et limen signis, et saxum milite servant. 733. Ald., Torn., et Bas., Gr. ce scribunt 2905: C sed minime id necesse est: Scribitur enim planus litteris Latinis a Cicerone, Gellio, Petronio, Horatio, Plinio, Capitolino, Arnobio. Neque oportuit, verba a Sabatierio ita trajici : Nunc meminisse decet. planus quoniam ille solebat: nam planus pro nebulone, sycophanta primam habet brevem. Horatius, 1. 1, epist. 17: Nec semel irrisus triviis attollere curat -Fracto crure planum. S. Augustinus, serm. 44, tom. V, col. 217, in hac ipsa re eodem vocabulo usus est : Domine, audivimus, quia ille planus, id est, ille impostor, dixit discipulis suis, quia resurrecturus erit occisus. Cum autem a Graco sermone hoc 715. CAPUT XXII. Corpus Domini in sepulcro conditur. Matth. xxvII, 57 seqq.; Marc. xv, 42; Luc. xxш, 50; Joann. xix, 38. Specula es1 locus editus, ex quo aliquid prospicimus, Venuste eadem sententia repetitur vers. 727. E speculis servant matres, et cuneta tuentur. Matres dici solebant quævis feminæ seniores: eratque id honoris vocabulum. Apud Plautum, Rud. 1, 5, mulieres Ampelisca et Palastra sic sacerdotem feminam salutant: Jubemus, le salvere, mater. Sacerdos respondet: Salvete, puellæ idem accidebat in nomine patris. Utrumque Homen inter Christianos honoris causa religiosis viris feminisque defertur. 717. Vesper, hesperus, vesperus; vide not. ad 1. 1, vers. 569. 718. Justior pro justissimus: confer comment, ad Prudent. hymn, 12 Cath, vers. 77. 719. Extremum munus, ut Į. 11, vers. 20 : Ultima defuncto debentur munera patri. 723. Vis horrida pœnæ dictum de hac phrasi . 1, Vers. 420. vocabulum apte sumatur, non video cur Fabricius in Comment. ad hunc versum verbo planus asseral, a Plani cujusdam protervia id vocabulum sumptum. Scio, nonneminem ita olim existimasse. Sed rationem desidero, non auctoritatem. 735. Reuschius monet, legendum lumina vitæ, non limina tenebræ enim, et fumen hic clare opponuntur. In aliis pariter lumina invenio. Iterum vers. 757, lumina vitæ; et vers. 762, luminis cras. 736. Reg., Rom., Daventr., Ald., Bas., Cum trmo solis. Ottob., Cum solis trino. Alii editi, Cum terno solis. 737. Rom., Sed protinus: corrige Sed petimus. 759. Reg., replens: quod fortasse fuit etiam in Out., ubi nunc est racens cum Rom. et editis. Hæc vera est lectio: Et erit novissimus error pejor priore. 741. Mss. nostri cum Daventr., Ald., Bas., Servare, ut vultis. Poelm., Had., Fabr., Torn., Servate, ut vultis quod præfero. Sic enim Evangelium: Ait illis Pilatus : Habetis custodiam, ite, custodite, sicut scitis et in antiquis versionibus, Hubetis custodes, Habetis milites. Quod autem Juvencus ait: Servate, ut vultis, non autem, Servate, ut scitis, quod etiam, stante metro, poterat, id ita ab eo factum, ut rem ipsam explicaret. S. Augustinus serm. 44, tom. V : Ait illis Pilatus: Habetis milites, ite, custodite, sicut vultis. NOTÆ. Ꭰ 724. Ulpianus, 1. 1, D., de cadaveribus punitor.: Eorum, in quos animadvertitur, corpora non aliter sepeliuntur, quam si fuerit petitum et permissum. 725. Componitur: vide not. ad vers. 378 hujus libri. 726. Fortasse, volumina petræ dicit, ut postea, vers. 742; Saxique ingentia pondera volvuni. Arator, 1. 1, vers. 573, pro nocte: Angelus adveniens tenebrosa volumina noctis — Reppulit, et subito micuerunt astra sereno. In duobus mss. invenio atra pro astra. 728. CAPUT XXIII. Sepulcrum ab armatis militibus custoditur. Matth. xxvi, 62. 752. Erroris laqueos, ut 1. m, vers. 12. 756. Remeare, h, e., remeaturum esse: tempus pro tempore, ut alibi explicatum. 759. Consurgat, surgat. Sic dicitur discordia surgit, rumor surgit, dolor surgit, sententia animo surgit, iræ surgunt alicui. 743. Matthæus ait: Signantes lapidem, ! Sidera jam noctis venturo cedere soli 745 Incipiunt, tumuli matres tum visere septum Concurrunt: motus sed terram protinus omnem Concutit, et cœlo lapsus descendit aperto Nuntius, et saxum tumuli de limine volvit : Illius et facies splendet, ceu fulguris ignis, 750 Et nivis ad speciem lucent velamina vestis. Militibus terror sensum discluserat omnem, Et jacuere simul, ceu fusa cadavera letho. Ille sed ad matres tali cum voce profatur : Vestra pavor nullus quatiens nunc corda fatiget, 755 Nam manifesta fides, sanctum vos quærere [corpus, Quod crucis in ligno scelerata insania fixit. 385 Surrexit Christus, æternaque lumina vitæ Corpore cum sancto, devicta morte, recepit. Visere jam vobis licitum est, quod sede se¿pulcri 760 Nulla isthic jaceant, fuerant quæ condita mem[bra. Dicite præterea celeri, properoque recursu. LECTIONES 744. Rom., "mendose, qui pro jam. Heinsius, Exercit. sacr. cap. 10, ad Marc. xvi, 2, sic allegat hunc versum: Sidera jam noctis vicino cedere sole. Sed venturo rectum est. 745. Sabatierius tumulo, pro d. s., tumuli, quod reliqui exhibent. In Reg. deest matres. Rom., septem lege septum. 751. Hic est postremus versus in Rom., et illico additur, Explicit Juvencus. Fortasse librarius in codicem antiquiorem incidit, cui folium aliquod deerat, et existimavit nihil deesse. 752. Reg., fosa : lege (usa. 758. Ald., sancta: corrige sancto. 760. Parisina apud Omeisium, minus recte, legit isthinc pro isthic. 764. Torn., persuaderat : lege cum reliquis perfu deral. A B His dictis, visisque animos perfuderat ardens 765 Lætitia attonitis stupor, ancipitique pavore. Denique præcipiti celerantes gaudia cursu Talia discipulis referunt, tumulumque relin[quunt. Ecce iteris medio clarus se ostendit lesus, Et fidas matres blande salvere jubebat. 770 Occurrunt illæ, et genibus, plantisque prehen[sis, 386 Victorem lethi pavida venerantur Iesum. Talibus ille dehinc præceptis pectora firmat : Mentibus absistat fidei pavor omnis, et ista Fratribus hæc nostris propere mandata referte. 775 Nostri conspectus si cura est, ite volentes, Inque Galilæam propere transcurrite terram. Interea tumuli custodum exterrita corda Mittunt e numero partem, quæ tanta referret Judæis rerum miracula: sed manus amens, 780 Jam semel insano penitus devota furori, Præmia militibus certatim magna rependit, VARIANTES. C 765. Reg., Oit. Lætitia attonitis stupor, ancipitique pavore; et glos-a Reg.: Lætitia ardens animos altonitis feminis perfudit, et stupor animos earumdem perfudit ancipiti pavore. Ott., a s. m. Torn.: Lætitia attonitos stupor ancipitique pavore, nimirum animos attonitos læt tia, stuporque perfuditancipiti pavore. Daventr., Ald.: Lætitia attonitis, stupido, ancipitique pavore. Fabr., Had., Poelm.: Lætitia, attonitos stupido, ancipitique favore, quod Reuschius arripuit, explicans favore, i, e., voce gratiam, bonaque omnia D annuntiante. Explicat Juvencus verba Evangelii Cum timore et gaudio magno. Igitur lætitia et pavor potius quam favor, commemoranda sunt. Quod si ex mss. stupor retinendum est, ita distinguam: His dictis, visisque animos perfuderat ardens Lætitia attonitos stupor, ancipitique pavore, videlicet stupor ardens perfudit animos lætitia, ancipitique pavore attonitos. Vel attonitis hoc sensu, stupor feminis attonitis letitia, ancipitique pavore perfuderat animos. Pro ardens stupor mallem ingens stupor, ant aliquid simile. 766. Mss. nostri cuin Torn., Ald., Bas., celerantes: Fabr., Poelm., Had., celebrantes. 768. Mss. iteris medio: editi vel iteris, vel viæ. 775. Fabr., et isthæc: alii, et ista. 774. Alii, hinc alii hæc. Dividit Juvencus isthæc in ista hæc, ut alibi. Hinc nullius usus est. Ald., Bas., referre: alii editi cum mss. probe, referte. 775. Mss. cum plerisque editis: Nostri conspectus si cura est. Fabr., Had., Poelmann., in textu: Noster conspectus si curæ est. Conjiciat aliquis ite volantes: sed volentes elegantius est. Aliter visum Reuschio, qui hanc Schoettgenii conjecturam amplexus est. Multa profert Schottgenius, quibus probet, volare sumi pro celeriter ire, et inde corrigit etiam in Statio, Theb. iv, 692, et Josepho Iscano, v, 91, eamdem phrasin: Ite volantes, pro Ite volentes. 776. Ald., Bas., discurrite: alii transcurrite cum mss., sed in Reg., mendose, transcurrit. NOTÆ. 744. CAPUT XXIV. Christus tertia die resurgit a mortuis. Matth. xxvin, f seqq.; Marc. xvi, 4; Luc. XXIV, 1; Joann. xx, 1. 715. Tumuli septum solebant enim ita fieri tumuli, ut septo concluderentur. Maldonatus, ad c. VIII Matth., ex forma veterum sepulcrorum ostendit, ea fuisse aut in rupibus excisa, aut lapideo, seu lateritio opere camerata, quales nune sunt cellæ vinariæ ex quo colligitur, facile in sepulcris dæmoniacos habitare potuisse. 751. Discluserat: occurrit hoc ipsum verbum 1. m, vers. 162. 753. Profatur ad matres: sic Cicero de Univ. c. 782. Oitob., redimet: emendatum per redimit. 11: Tum ad eos is Deus, qui omnia genuit fatur. 759. Sede sepulcri; ut vers. 371 b. l., tumuli sedem. 767. Prius posterius: prius enim reliquerunt feminæ tumulum, tum visa discipulis retulerunt. 777. CAPUT XXV. Custodes pecunia corrumpuntur, ut resurrectionem celent. Matth. xxvin, 11 seqq. Corda custodum: h. e., custodes, ut 1. m, vers. 155: Scribarum pectora. 780. Devota: Virgilius, 1. 1 Æn. vers. 716: Pesti devota futuræ. 783. Defensa tenebris: Dracontius, 1. m, vers. 276, munita tenebris. A 785 Jamque Galilæos conscenderat anxia montes Mandatis Christi concurrens turba suorum: 387 Cernitur ecce suis proles veneranda To[nantis. Illum procumbens sanctus chorus omnis adc[rat, Nec tamen in cunctis pariter fundata manebat 790 Pectoribus virtus: nam pars dubitabat eorum. Tum sic discipulos clarus compellat Iesus : In cœlo, et terris Genitor mihi cuncta subegit, Me pater est vobis dignatus mittere lucem. Gentibus haud aliter nunc vos ego mittere cunctis 795 Institui, vestrum est cunctas mihijungere gentes: Pergite, et ablutos homines purgantibus undis LECTIONES 786. Reg., Ottob., Daventr., Torn., Ald., Bas., concurrens turba: Fabr., Hadam., Poelm., in textu, concursans turba. 787. Ald., Bas., esse: alii ecce. 788. Plerique editi, sanctus chorus. Fabric., sancte. In mss. Reg. et Ott., a pr. m., videtur fuisse sanctum pro sanctorum, vel sanctum nempe illum: a sec. m. in Ott. est sancte; in Reg., sanctus. 790. Reg., pars credebat eorum: melius dubitabat, ex Evangelio. 796. Reuschius suspicatur ablatos homines, h. e., a mundi cœno abductos. Legerem potius adductos, vel adjunctos. Scripturam communem, ne rebaptizationem innuat, Reuschins explicat de ablutione sordium, et de baptismo, seu lavacro ignis et spiritus. 798. Ald., Bas., Poelm., pro d. s., vivant : alii editi cum mss., currant. Torn. spiramine, nempe vivifici Flatus currant spiramine melius plerique, spiramina. Reuschius non adeo improbat vivant spiramine, si intelligantur homines abluti. Sed alia est sententia Evangelii. B Nomine sub sancto Patris, Natique lavate. Vivifici pariter currant spiramina Flatus. Ablutisque dehinc nostra insinuate docentes 800 Præcepta, ut vitam possint agitare perennem. Nec vobis umquam nostra præsentia deerit. 388 Donec consumens dissolvat sæcula finis. Has mea mens fidei vires, sanctique timoris Cepit, et in tantum luxit mihi gratia Christi, 805 Versibus ut nostris divinæ gloria legis Ornamenta libens caperet terrestria linguæ. Quam fovet indulgens terræ regnator apertæ VARIANTES. 801. Reg., nostra præsentia, quod verum puto, producta ultima in nostra sive ratione cæsuræ, sive potius ob duas consonantes dictionis sequentis. Editi cum Ottob., nostri præsentia. Evangelii verba sunt : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem sæculi. 805. Barthius codici suo ascripserat : Hæc clausula non est in meo ms. Non dubito tamen esse Juvenci. Exstat in omnibus impressis et reliquis manu exaratis codicibus, quos Omeisius viderat. 804. Ald., Cœpit lege Cepit. Reg., Ott., in tantum lucet; sed in Ott., a pr. m., in tantam, mendose. Editi, in tantum luxit. 805. Westh., in textu, gratia legis; ad marg., cum aliis, gloria legis. 806. Ald., Bas., tulerit: alii, caperet. 808. Ott., Quem: correctum Quam. 809. Reg., Oit., Ald., Torn., West., Bas., Davent., Fabr., Had., Poelmann., in textu, gratia digna merenti. Poelmann., pro d. s., gloria digna. Cant., gratia diva, quod a glossatore aliquo esse censet Reuschius. NOTÆ. 785. CAPUT XXVI. Jesus in Galilæa discipulis ap- C paret, præcipiens, ut Evangelium prædicent, et credentes in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti baptizent. Matth. XXVII, 16 seq.; Marc. xvi, 15. 797. Sub pro in, ut alibi dictum. 798. Vivifici vox Ammiani et Apuleii, a multis scriptoribus Christianis præsertim in libris liturgicis usurpata. 799. Matthæus ait: Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, etc. Docentes eos servare omnia quæcumque mandavi vobis. Reuschius animadvertit præcepisse Christum, ut prius edoctos præcepta Dei sacro foederis novi lavacro abluerent. Hoc ipsum animadvertit in Juvenco Richardus Simonius, Histor. Crit. Comment. N. T. c. 23, quasi Juvencus ordinem inverterit. At Matthæus doctrinæ ante et post baptismum meminit. 801. Deerit: sic dissyllabum a poetis adhiberi consuevit. 802. Consumens, consummans. Usque ad consummationem sæculi. 805. CAPUT XXVII, sive Epilogus. Juvencus favisse sibi Christum, ut exigeret hoc opus, gloriatur. Hinc Constantinum imperatorem laudat. 804. În tantum : de hac phrasi dixi in comment. ad Prudent. vers. 155 Hamart., et in not. ad Dracont. 1. 11, vers. 659. Juvencus Spiritus sancti gratiam sibi adesse postulaverat 1. 1, vers. 54. 807. Æmulatur Virgilium, in fin. 1. iv Georg., sed majori elogio Constantinum ornat, cui pacem sæculi, et religionis christianæ incrementum ascribit. Emeritæ in Hispania egregia de Constantino inscriptio exstabat, relata a Baronio ad annum 312, num. 86, D Baronius nimis effusum titulum auctoris religionis et fidei ait esse : sed recte exponit, ita Constantinum vocari, quod pietatis christian mirificus illustrator esset ac propagator. Idem Constantinus Rome in arcu suo triumphali Fundator quietis dicitur. 808. Terræ apertæ, patentis. 809. Qui Constantini baptismum ad obitum ejus dilatum nolunt, non ulluni argumentum ex hoc loco petere possunt. Certe vix majus aliquid de homine christiano perfecto dici potuisset. Non multis ante annis Matthæus Aimerichius, doctrinæ magna et diuturna laude conspicuus, post suum Novom Lexicon Historicum et Criticum, dissertationem edidit de duplici Constantini Magni baptismate, Romano LECTIONES 810. Ott., Had., Poelmann., numinis, quod fortasse fuit, a pr. m., in Reg., ubi nunc est nominis, ut in Ald., Daventr., Westh., Torn., Fabr., Bas., aliisque. Revera magis placet nominis, ut recte vers. seq. respondeant hæc verba, Quo justis dignior actis. Sive autem intelligas, Constantinum pontificatum maximum recusasse, sive noluisse, se deum appellari, ut priores imperatores consueverant, recle procedit lectio: Qui solus regum sacri sibi nominis horret-Imponi pondus. Reuschius edidit sacri sub nominis; sed cum discrepantiam lectionis non advertat, credere oportet, excidisse sub pro sibi. 811. Reg., Ott., qui justis: Ott., a sec. m., cum Æternam capiat divina in sæcula vitam 813 Per Dominum lucis Christum, qui in sæcula [ regnat. VARIANTES. editis, quo justis. 813. Reg., Ott., Torn., Ald., Bas., Daventr., Fabr., Per dominum lucis Christum. Hadam., Poelm., in textu, Per Dominum nostrum Christum. Prior scriptura verior est. Sic etiam hoc libr. IV, vers. 636 : Quo dominum lucis jussis suffigere sævis. Christus sepe auctor, repertor, dominus lucis dicitur. Legesis Wopkensii notam ad Sedulium, 1. μ, vers. 114. Post ultimum hunc versum, Reg. et Out.: Finit, etc., ut in Proleg. num. 48, 49, exposui. In quodam codice bibliotheca Laurentianæ Medicea desideratur ultimus versus Per dominum lucis, ut observavi num. 45 Prolegomenon. NOTÆ. dream Rivetum, de interdicta Christianorum cum Gentilibus communione, et tuetur Pagius ad Baronii Annal., anno 312, ut alios omittam. uno, Nicomediensi altero. Contrarium est paradoxon B tis probat Jacobus Gothofredus, in epistola ad Andoctæ feminæ Gabrielis Carola Patinie in epistola de Phoenice, quæ negat, Constantinum christianæ religioni addictum fuisse, merito ab aliis rejectum. Juvencus innuere videtur, Constantinum nomen Pontificis maximi recusasse quam sententiam mul 812. Epithela commutat: aptius enim videretur divinam vitam, æterna sæcula. APPENDIX. JUVENCO OPERA ATTRIBUTA. LIBER IN GENESIN. CAP. I. Principio Dominus cœlum, terramque locavit : C 10 Multiplices rapiens validis cum tractibus amnes. De hoc Carmine sermonem habui Prolegomen. num. 16 seq. Prima quatuor capita ex veteribus editionibus edidit Andreas Rivinus hoc titulo: Cæcilii Cypriani, seu potius Q. Septimii Florentis Tertulliani Genesis. Subjicio Martenii notas, quibus paucas meas D addo, aut intersero. Vers. 1. Editi legunt creavit, quam vocem usurpat Vulgata versio, Juvenco ignota. MARTENE. Itala versio fecit. 2. In Vulgata editione legimus, Terra autem erat inanis et vacua. At antiqua versio Italica, quam citat Augustinus, habet: Terra autem erat invisibilis et incomposita. MART. - Rivinus ex conjectura legit Jamque pro Namque. Cum Augustino legunt alii apud Sabatierium. 5. Paulo aliter hunc versum legit Pamelius, hoc nimirum modo: Has dum disjungi jussit de cardine, fatur. MART. Ante Pamelium sic legerant Morelius et Fabricius. Florea ventosis consurgunt germina campis, Pomiferique simul procurvant brachia rami. 15 Quarta die generat solis cum lampade lunam, Et stellas tremulo radiantes lumine pingit. Hæc elementa dedit subjecto insignia mundo, Tempora quæ doceant varios mutanda per ortus. Quinta die accipiunt liquentia flumina pisces, 20 Et volucres varia suspendunt corpora penna. Sexta pater gelidos in spiras lubricat angues, Quadripedumque greyes totos diffundit in agros, Cunctaque multiplici mandavit crescere passim Germine, et immensis errare, el pascere terris. 6. Editi, claro et, pro quo Morelius legit clare. MART. Fabricius legit Lux fiat, et claro. Junius apud Rivinum, Lux fiat. claro nituerunt. 7. Fabr.: Cum Dominus primi. Sic etiam Morelius. 9. Edit., verentia. MART. Lege verrentia. Sic enim Fabr., verrentia littora post Morelium. 43. Rivinus ex ingenio reponit gramina pro germina. 15. Nihil notat Martenius: sed Fabricius habet Quarta dies, quod metro cohaeret. 16. Edit., fingit. MART. - Longe melius est pingit. 19. Edit., At quinta, omisso die, non ita bene. ᎷᎪᎡᎢ . Editores veteres, ut metro consulerent, rescripserunt. At quinta accipiun!. 20. Hunc versum ita legit Pamelius: Et volucres varias suspendunt aere pennas. MART. Cum Pamelio facit Fabricius, sed corpore pro aere. 21. Edit., Sexta prægelidos. MART. 22. Fabr., Quadrupedumque. |