sententiam, quae ex illorum censu B. Virginem excipit, ut Scripturis sacris fideique aperte contrariam traducebat (1). Parisienses doctores, qui non ita pridem animum suum admodum proclivem erga B. Virginis privilegium patefecerant (licet vero non constet, ut nonnulli autumant, decretum eos tulisse, quo caverent ne quis e suis alumnis quidquam quavis ratione decertans propugnaret, quod immunitatis privilegio adversaretur), aegre omnino nec sine indignatione tulerunt eiusmodi theses a Ioanne propositas (2). Immo vero theses singulas singulis censuris notarunt. Facultas theologica universa hanc censuram probavit, ac dein temporis (1) Propositiones quidem a Montesono propositae atque censura notatae fuerunt numero quatuordecim; sed quatuor tantum sunt, quae ad rem nostram referuntur; nempe X. Non omnem hominem praeter Christum contraxisse ab Adam peccatum originale est expresse contra fidem. XI. Beatam Mariam V. et Dei Genitricem non contraxisse peccatum originale est expresse contra fidem. XII. Tantum contra Scripturam sacram est unum hominem esse exemptum a peccato originali, praeter Christum, sicut si decem homines ponerentur exempti. XIII. Magis est contra Scripturam sacram, beatam Virginem non esse conceptam in peccato originali, quam asserere illam fuisse simul beatam et viatricem ab instanti suae conceptionis, vel sanctificationis, vel fuisse unitam hypostatice. Quae quidem omnes et singulae theses variis censuris a sacra Facultate notatae sunt. Cf. Natalem Alex.Hist. Eccles. sec. XIII et XIV, cap. 3, art. 23. Cf. Praeterea tres hac de re tractatus card. Petri de Alliaco adversus Ioannem a Montesono in Appen dice ad tomum I, opp. Io. Gersoni ex editione Ellies Dupin pag. 693, seq. et pag. 697-702. (2) Id non obscure eruitur ex carmelita Joanne Bacone, qui ea ferme aetate florebat (nam ex Bellarmino De scriptoribus ecclesiasticis floruit sub Clemente VI, et obiisse dicitur anno 1346, vel ex Trithemio anno 1350), quique in 4 Sentent. Dist. 2, quaest. 4, ar. 3 scripsit: A multis annis disputatum est inter theologos in Universitatibus parisiensi, et oxoniensi, et ubique determinatum, quod sanctum est Conceptionem beatae Mariae celebrare, habito respectu ad eius sanctificationem: et in dictis Universitatibus celebratur per STATUTUM.Opp.edit. Venet. 1526, tom. II, fol. 97, col. 2. Falsum itaque est,quod refert Strozzi lib. 5, opp. cit. c. 5, tom. I, pag. 504, scripsisse Baconem, tunc temporis Universitatem parisiensem tulisse decretum quo caveret ne eius alumni ex cathedra docerent, aut adstruerent in conclusionibus quidpiam quod adversaretur immaculatae Conceptioni. Ast non semel hunc auctorem parum criticum in sua historia expertus sum. progressu iurisiurandi religione obstringendos edixit, quotquot ad academiae gradus aspirarent, ut pro viribus piam de immunitate sententiam tuerentur (1). Cum interim Ioannes a Montesono ex hac sententia ad antipapam Clementem VII Avenione sedentem appellasset, hic sententiam a Facultate latam confirmavit, nec felicius Ioanni negotium cessit apud Urbanum VI Romae degentem. Recruduit ex hoc conflictu controversia inter patrocinatores Ioannis et fautores Scoti: qua de causa factum est, ut qui vindicias susceperint Ioannis a Montesono, molestias non paucas tolerarent (2). Atque hunc in modum alternae velitationes et querelae inter utramque partem usque ad celebratum basileense Concilium anno 1431 sunt protractae. In hoc consessu causa discutienda de immaculato Virginis Conceptu proposita est. Theologi utrimque quaestionem versarunt. Adversus immunitatem strenue depugnavit celebris p. Ioannes a Montenigro ex Praedicatorum Ordine, pro immunitate vero haud minori cum ingenii et eruditionis laude arma sumpsit doctus Ioannes segoviensis, catholici regis ad Concilium orator (3). Concilii patres ut maturius Imo ex Petro De Alliaco, qui tractatum scripsit contra Ioannem de Montesono ad tuendam censuram Facultatis parisiensis anno 1387, quo Ioannis theses damnatae sunt, longe probabilius constat, adhuc liberum fuisse in illa academia pro utraque sententia decertare. (1) Nempe iuramento hoc coepit Universitas parisiensis candidatos suos adstringere post Concilium basileense, ut ex eiusdem formula exhibita a Nat. Alexandro loc. cit. c. 5, art. 1, S. 11, luculenter patet. (2) «Nam magister et procurator Ordinis nostri (Praedicatorum), scribit Natalis Alex.loc.cit. c. 3, art. 23, Ioannis de Montesono causam imprudenter susceperunt,et auctoritate sua effecerunt ne homines nostri censu- (3) Docti huius theologi supersunt Controversiae instauratio. Disceptatio in Concilio basileensi. P. Ioannes aMontenigro P. Ioannes segoviensis. Decretum Concil. basileensis. ad agitatae controversiae definitionem progrederentur, p. Ioanni a Turrecremata viro doctissimo in mandatis dederunt, ut testimonia ex antiquis auctoribus in unum colligeret, quae viderentur adversanti favere sententiae. Quod ipse magna sedulitate praestitit in varias classes distinguens auctoritates a se congestas in opere, cui titulum fecit De veritate Conceptionis (1). Scriptum istud ob diversos tumultus in Concilio excitatos numquam Synodo oblatum fuit. Cum per biennium eoque amplius res discussa esset, demum basileenses patres, praeside Cardinali arelatensi, et agente Ioanne a Segovia anno 1439, sess. XXXVI decretum tulerunt cuius duplex fuit obiectum. Videlicet definitum eo prius est doctrinam de immaculato Virginis Conceptu piam esse, et ab omnibus catholicis tenendam, tum cultui ecclesiastico fideique catholicae esse consonam, indictumque est silentium adversae partis fautoribus (2). Deinde vero confirmatum est festum sub Conceptionis nomine hactenus celebratum, atque in posterum sub codem titulo ab omnibus ecclesiis celebrandum (3). opera et studio Petri De Alva colle- (1) Hoc opus demum prodiit Ro- (2) Eiusmodi sunt verba Concilii apud Harduinum Acta Concil. tom. VIII, col. 1266. Nos diligenter inspectis auctoritatibus et rationibus, quae iam a pluribus annis in publicis relationibus ex parte utriusque doctrinae coram hac sancta Synodo allegatae sunt, aliisque etiam plurimis super hac re visis, et matura consideratione pensatis, doctrinam illam disserentem gloriosam Virginem Dei Genitricem Mariam praeveniente et operante diviniNuminis gratia singulari numquam actualiter subiacuisse originali peccato; sed immunem semper fuisse ab omni originali et actuali culpa, san ctamque et immaculatam; tanquam piam et consonam cultui ecclesiastico, fidei catholicae, rectae rationi et sacrae Scripturae, ab omnibus catholicis approbandam fore, tenendam, et amplectendam definimus et declaramus, nullique de cetero licitum esse in contrarium praedicare seu docere. Ubi sedulo animadvertendum est, Concilium basileense minime diserte et expresse uti fidei dogma definivisse immaculatam Virginis Conceptionem, sed solum declarasse, illam sententiam, quae stat pro immaculato Conceptu piam esse,consonam cultui ecclesiastico, fidei catholicae, rectae rationi, et sacrae Scripturae. (3) Prosequitur enim Concilium ibid.: Renovantes praeterea institutionem de celebranda sancta eius At quaestioni extinguendae impar prorsus fuit basileense decretum utpote editum a Synodo axuλ atque schismatica post discessum legatorum legitimi pontificis Eugenii IV, a quo Synodus fuit repudiata. Exinde novae excitatae turbae, quas recensere non vacat, donec Sixtus IV ad compescendos tumultus, qui in Italia pariter exoriebantur anno 1476, aut 1477 (1) Constitutionem edidit, qua plures indulgentias in perpetuum iis concessit qui Officium canonicum recitarent, aut Missae de immaculata Conceptione interessent, ut suo loco referemus. Cum vero nova orta dissidia fuissent inter utriusque contrarii placiti adstipulatores circa eiusdem Constitutionis intelligentiam, novam idem Pontifex Constitutionem vulgavit anno 1482, qua improbat expositiones a fautoribus adversae partis, praecipue vero a Bandello excogitatas (2); damnat praeterea, atque excommunicatione latae sententiae eos mulctat, qui alterutri placito haeresis notam affingerent. Anno denique insequenti, nempe 1483, tertiam Constitu Conceptione, quae tam per romanam, quam per alias ecclesias sexto idus decembris antiqua et iaudabili consuetudine celebratur; statuimus et ordinamus eamdem celebritatem praefata die in omnibus ecclesiis, monasteriis et conventibus christianae religionis, sub nomine Conceptionis festivis laudibus colendam esse. (1) Nempe cum data fuerit prima haec Constitutio a Sixto IV die 27 februarii, hinc fit, ut in supputatione ecclesiastica quae olim penes rom. Pontifices in usu erat, quaque anni incipiebant a dominica Incarnatione seu die 25 martii, spectat ad annum 1476; in supputatione vero civili, ad annum 1477, cum huius initium sumeretur a die 1 ianuarii. Haec autem Constitutio incipit: Cum praecelsa. (2) Siquidem Bandellus typis Bo noniensibus opusculum ediderat cui Novae excitatae turbae. Constitutio Sixti IV. Altera eiusdem Pontificis Constitu tio. Tertia Constitutio Sixti IV. Concilium tridentinum. tionem adiecit, qua omnia in praecedenti Bulla contenta confirmat, praeposteras reprobat interpretationes omnes, excommunicationique omnes illos subiecit, qui suis in concionibus, aut alia ratione contrarium quidpiam asserere ausi fuerint (1). Nostri haud est instituti cetera singillatim persequi sive quae ab eodem Sixto IV, sive quae ab Iulio II pro virgineo privilegio acta sunt, aut peculiares institutiones atque controversias denuo exortas inter viros doctissimos illius aetatis referre, cum parum conferat ad rem nostram diutius in his immorari. CAPUT IV. CONTROVERSIAE STATUS A TRIDENTINA SYNODO Interdum accidit, ut semel ac contentio aliqua suborta est, qui alterutram disputantium sententiam amplexi sunt, eam prosequantur studio partium potius quam veritatis amore permoti. Idipsum plane contigisse videtur in controversia quam prae manibus habemus. Grave profecto vulnus e Sixti IV Constitutionibus inflictum videbatur sententiae, quae privilegio adversatur, atque ex sollemnitatis de B. Virginis Conceptu in Ecclesiam prope universam propagatione. Nihilo tamen secius nunquam defuere, qui aut editis libris, aut pro concione, aut in disputationibus publicis piam sententiam impugnarent. Cum celebraretur tridentina Synodus, immaculati virginei Conceptus fautores nacti occasionem sunt ex materia, quae versabatur in sessione V de peccato originali adversus novatores, hortandi eiusdem Concilii patres, ut dogmatico decreto domesticam hanc controversiam dirimerent. In quo primas partes habuit card. Pacecco hispanus; quamvis porro plerique patres eidem faverent, reluctantibus nihilominus (1) Haec celebris est Constitutio, quae Corpori Iuris inserta est, quaeque incipit pariter Grave nimis edita pridie non. seu die 4 sept. 1485. |