Quamquam te, Marce fili, annum iam audientem Cratippum 1 Aidque Athenis abundare oportet praeceptis institutisque philoso- 1 phiae propter summam et doctoris auctoritatem et urbis, quorum alter te scientia augere potest, altera exemplis, tamen, ut ipse ad meam utilitatem semper cum Graecis Latina coniunxi neque id in philosophia solum, sed etiam in dicendi exercitatione feci, idem tibi censeo faciendum, ut par sis in utriusque orationis facultate. Quam quidem ad rem nos, ut videmur, magnum attulimus adiumentum hominibus nostris, ut non modo Graecarum litterarum rudes, sed etiam docti aliquantum se arbitrentur adeptos et ad dicendum et ad iudicandum. Quam ob rem disces tu 2 1. 1. Cratippus stand in jener Zeit der peripatetischen Schule in Athen vor. Cic. sagt von ihm de div. I, 3, 5 quem ego parem summis Peripateticis iudico und de div. II, 52, 107 veniamus nunc ad optimum virum familiarem nostrum Cratippum. Von seinen Schriften werden besonders die über die Weissagung von Cicero erwähnt und benutzt, de div. II, 48, 100. 52, 107; vgl. de off. III, 2, 5. video: :s. zu I, 26, 90. cum Graecis Latina coniunxi, durch Sprechen und Schreiben über Philosophie in lateinischer und griechischer Sprache; vgl. über die rednerischen Studien Brut. 90, 310 commentabar declamitans idque fa ciebam multum etiam Latine, sed ut ipse quam quidem ad rem, in welcher ad dicendum et ad iudicandum, quidem a principe huius aetatis philosophorum et disces quam diu voles: tam diu autem velle debebis, quoad te quantum proficias non poenitebit. Sed tamen nostra legens non multum a Peripateticis dissidentia, quoniam utrique Socratici et Platonici volumus esse, de rebus ipsis utere tuo iudicio nihil enim impedio, orationem autem Latinam efficies profecto legendis nostris pleniorem. Nec vero hoc arroganter dictum existimari velim. Nam philosophandi scientiam concedens multis, quod est oratoris proprium, apte, distincte, ornate dicere, quoniam in eo studio aetatem consumpsi, si id mihi assumo, videor id meo iure 3.quodam modo vindicare. Quam ob rem magnopere te hortor, Mvu mi Cicero, ut non solum orationes meas, sed hos etiam de phi430 losophia libros, qui iam illis se fere aequarunt, studiose legas. Vis enim maior in illis dicendi, sed hoc quoque colendum est aequabile et temperatum orationis genus. Et id quidem nemini Graecorum video adhuc contigisse, ut idem utroque in genere elaboraret sequereturque et illud forense dicendi et hoc quietum disputandi genus, nisi forte Demetrius Phalereus in hoc numero rednerische Fertigkeit und philoso- 2. non multum a Peripateticis dis- de rebus ipsis utere tuo iudicio enthält nur eine beiläufige Bemerkung, und sollte darum dem Hauptgedanken orationem efficies cet. subordinirt sein; vgl. I, 7, 23, wo ex quo nur zum zweiten Theil des Sazzes credamus qua cet. gehört, dem darum der erste Theil audeamus imitari subordinirt sein sollte; §.119. II§. 17. de leg. II, 7, 16 neminem esse oportere tam stulte arrogantem, ut in serationem et mentem putet ines se, in caelo mundoque non putet. Auch im Griechischen ist derartiges häufig. qui iam illis se fere aequarunt. Die Hdss. haben illis fere aequarunt. Doch verbindet Cic. aequare nie mit dem Dativ. Man muss daher entweder illis se fere aequarunt, oder illos f. aeq. schreiben. elaboraret: der Sinn des Verbums, video contigisse, verlangt, dass man gegen die Hdss. laboraret in elaboraret ändert. 3. Demetrius Phalereus war mehr Staatsmann und Redner als Philosoph. Er verwaltete Athen im Auftrage Kassanders Ol. 115, 4-118, 2 (317-307). Durch Demetrius Poliorketes vertrieben floh er nach Aegypten zu Ptolemaeus Philadelphus und starb Ol. 124, 2 (283). Brut. 9,37 Phalereus-successit eruditissimus ille quidem, sed non tam armis institutus quam palaestra, itaque delectabat magis Athenienses quam inflammabat. Processerat enim in solem et pulverem, non ut e militari tabernaculo, sed ut e Theophrasti doctissimi hominis umbraculis. haberi potest, disputator subtilis, orator parum vehemens, dulcis tamen, ut Theophrasti discipulum possis agnoscere. Nos autem quantum in utroque profecerimus aliorum sit iudicium, utrumque certe secuti sumus. Equidem et Platonem existimo, 4 si genus forense dicendi tractare voluisset, gravissime et copio- vele sissime potuisse dicere et Demosthenem, si illa, quae a Platone didicerat, tenuisset et pronunciare voluisset, ornate splendideque 230 facere potuisse. Eodemque modo de Aristotele et Isocrate iudico, quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum. Sed cum statuissem scribere ad te aliquid hoc tempore, 2 multa posthac, ab eo ordiri volui maxime, quod et aetati tuae esset aptissimum et auctoritati meae. Nam cum multa sint in philosophia et gravia et utilia accurate copioseque a philosophis disputata, latissime patere videntur ea, quae de officiis tradita ab illis et praecepta sunt. Nulla enim vitae pars neque publicis neque privatis, neque forensibus neque domesticis in rebus, neque si voluisset potuisse. In der oratio recta würde stehen si voluisset potuit, wie häufig nach einer als nicht wirklich ausgesprochenen Bedingung debebat, decebat, poterat folgt. potuisset hätte in der orat. obl. durch futurum fuisse, ut umschrieben werden müssen; vgl. fuisse III, 24, 93. Demosthenem: Plut. Dem. 5 Eoμιππος δέ φησιν ἀδεσπότοις ὑπομνήμασιν ἐντυχεῖν, ἐν οἷς ἐγέγραπτο τὸν Δημοσθένην συνεσχολακέναι Πλάτωνι καὶ πλεῖστον εἰς τοὺς λόγους ὠφελῆσθαι. Cic. or. 4, 21 quod idem de Demosthene existimari potest, cuius ex epistulis intellegi licet, quam frequens fuerit Platonis auditor. Wenn auch die Briefe des Demosthenes, welche Cic. besass, ebenso unächt waren, als die de Aristotele: de or. III, 35, 141 ver sumque quendam Philoctetae paullo 2. multa posthac: ob Cic. noch latissime patere, allgemeine oder vielfache Anwendung finden. I, 7, 20. 24. 8, 26. 16, 51. 26, 92. II, 15, 54 und oft. forensis steht in demselben Gegensatz zu domesticus wie foris zu do si tecum agas quid, neque si cum altero contrahas, vacare officio potest, in eoque et colendo sita vitae est honestas omnis et negle5 gendo turpitudo. Atque haec quidem quaestio communis est omnium philosophorum. Quis est enim qui nullis officii praeceptis tradendis philosophum se audeat dicere? Sed sunt non nullae disciplinae, quae propositis bonorum et malorum finibus officium omne pervertant. Nam qui summum bonum sic insti-2 tuit, ut nihil habeat cum virtute coniunctum idque suis commodis, non honestate metitur, hic, si sibi ipse consentiat et non interdum naturae bonitate vincatur, neque amicitiam colere possit nec iustitiam nec liberalitatem, fortis vero dolorem summum malum iudicans aut temperans voluptatem summum bonum sta6 tuens esse certe nullo modo potest. Quae quamquam ita sunt in promptu, ut res disputatione non egeat, tamen sunt a nobis alio loco disputata. Hae disciplinae igitur, si sibi consentaneae velint esse, de officio nihil queant dicere, neque ulla officii praecepta firma, 3c4 4,20 !! 265 la, concioneta naturae tradi possunt nisi aut ab iis, qui solam, Baka 383 aut ab iis, qui maxime honestatem propter se dicant expetendam. Ita propria est ea praeceptio Stoicorum, Academicorum, Peripateticorum, quoniam Aristonis, Pyrrhonis, Herilli iam pridem explosa mi. ad Att. I, 17, 6 non forenses res 5. non nullae disciplinae: de fin. fortis vero: ausführlicher wird dies c. 43 besprochen. 6. Quae quamquam ita sunt in promptu: sunt bestätigen hier wenigstens einige der besten Hdss.; den Conjunctiv bei quamquam hat Cicero sehr selten oder wohl nie gesetzt. alio loco de fin. II c. 12 ff. de off. III, 33, 117. coniuncta naturae naturae convenientia, dem Wesen der menschlichen Natur entsprechend, ouoloγουμένως φύσει. s. Einl. ab iis qui, solam die Stoiker, aut qui maxime namentlich Akademiker und Peripatetiker. Ebenso de leg. I, 13, 37. ita, demgemäss, de fin. III, 18, 59 * ita est quoddam commune officium sapientis et insipientis. Aristonis, Pyrrhonis, Herilli: de fin. II, 13, 43 Quae (ea, quae prima natura approbavit) cum Aristoni et Pyrrhoni omnino visa sunt pro nihilo, ut inter optime valere et gravissime aegrotare nihil prorsus dicerent interesse, recte iam pridem contra eos desitum est disputari. Dum enim in una virtute sic omnia esse voluerunt, ut eam rerum selectione exspoliarent: virtutem ipsam, quam amplexabantur, sustulerunt. Herillus autem ad scientiam omnia revocans unum quoddam bonum vidit, sed nec optimum nec quo vita gubernari possit. Itaque hic ipse iam pridem est reiectus, post enim Chrysippum non sane est disputatum. Pyrrho von Elis, Zeitgenosse Alexanders des Grossen, leugnete mit der Möglichkeit des Erken |