ejus, ex quo pater regalia sibi resignaverat, sexto. A tum, tanquam privilegium verba Godefridi Viter

Sigebertus fautor schismaticorum imperatorum addit quod in celebratione missæ pontifex imperatori ad pacem confirmandum corpus Domini tradiderit, eique ista dixerit: « Domine imperator, hoc corpus Domini natum ex Maria virgine, passum in cruce pro nobis, (sicut sancta et apostolica tenet Ecclesia) damus tibi in confirmationem veræ pacis inter me et te. » Ilæc Sigebertus.

His ita transac is imperator voti compos factus rediit in Germaniam ; Paschalis vero synodo epi. scoporum postea apud Lateranum celebrata, privilegium de investituris conferendis supra recensi. tum, ab imperatore minis et terroribus extor.

biensis sunt) improbavit. Epistola, quam ex synodo transmisit ad imperatorem Paschalis, exstat apud Dodechinum in appendice Mariani Scoti, eamque infra cusam cum pluribus hac de re aliis invenies. Super impedimento consanguinitatis in matrimonio quod contractum est inter Boleslaum Poloniæ ducem et filiam Russiæ regis,nomine Sbislavam, in quarto consanguinitatis gradu eidem conjunctam dispensavit.

Obiit Paschalis papa anno Domini 1118, xv Kalendas Februarii, cum sedisset annos xviii, menses quinque, et dies quatuor; sepultus est in basilica Lateranensi.

VITA PASCHALIS II PAPE

AUCTORE PETRO PISANO.

(BOLLAND., in Propyleo ad Acta Sanctorum Maii, pag. 314.)

MONITU M.

Hermanni Contracti continuator, finiens cum primo hujus pontificis anno,præcedenti quo creatus est, sic scribit: « Romæ venerabilis papa Urbanus, hujus nominis secundus, postquam sedem Romanam xi annos, menses v gubernavit, post multas tribulationes, tandem iv Kal.Augusti de hac luce migravit. Post cujus obitum dominus Paschalis,qui et Regingerus,in ordine CLXI papa, ordinatur; et hoc ex divina revelatione factum ubique divulgabatur. Ordinatus est autem a clero et populo, post decessum sui prædecessoris die 16 et Nativitatem Domini Romæ cum magna pace celebravit. » Dicitur autem hic pontifex provinciæ Flaminia, quatenus Tuscia Suburbicaria, in qua procul dubio Bleda est.antiquis Blera, xxiv P. M. Roma distans, ad sinistrim viæ Flaminiæ jacet. Historiam ejus quamvis prolixam,ut a coævo auctore P. scripta exstat in ms. nostro legere placeat.Ordericus Vitalis ait « quod de Valle Brutiorum monachus fuit.» Fuisse monachum,mox constabit ex Vita: Brutios, vetustum Calabriæ populum novi; Vallem Brutiorum in Tuscia nullam hactenus reperi: monasterium esse, clarius idem indicat cum ait lib. x: Defuncto Urbano papa Reinerius, Vallis Brutiorum monachus in Paschalem papam electus est, et die 16 a transitu prædecessoris», id est a die 29 Julii, «< canonice consecratus est, » quod cum dictis et dicendis optime congruit, eademque postea in progressu ejusdem libri ante medium idem Vitalis confirmavit.

Auctorem Vitæ, cujus nomen initiali duntaxat litteræ P. scriptum invenimus, Petrum vocat Baronius: et est verisimile fuisse Petrum Pisanum, quem Ciacconius appellat papæ scriptorem: pro cujus reconcilia. tione eo quod Anacleto antipapæ contra Innocentium papam adhæserit schismaticus, laborandum S. Bernardo fuit. Hic Pisanus, uti dixi, de Pisanorum gestis scribere proposuerit,, postea quidem presbyter, tunc autem cardinalis diaconus; cum forte necdum clericus esset Pandulfus,a cujus stylo,multum alias differenti, habebimus duorum sequentium pontificum Vitas. Differt autem in hoc etiam a jam memorato Petro Pisano (cum quo alioqui habet initialem nominis litteram P.. communem) etiam patria, siquidem hanc eamdem vero similiter habuit cum suo avunculo Hugone de Alatro.

Quod bullas hujus pontificis attinet, Doubletus in Historia Sandionysiana, pag. 475, primum Paschalem fuisse ait, qui plumbeis bullis, solo pontificis nomine antea notari solitis in parte adversa imprimi fecerit SS. Petri et Pauli capita,cum media inter utrumque cruce, sicut originaliter videre est apud Mabillonen pag 447. Quod tamen non station secuti sunt posteri, cum Dominicus Raynaldus, bibliothecæ Vaticanæ custos, apud Cinginm in Glossario, similia curiose scrutatus, neget se taliter signatas bullas antiquiores vidisse Adria o IV, qui primum anno 1154 sedere expit. Cur vero in iisdem bullis imago Petri sinistram, Pauli dextram partem occupet, pluribus disserit Leo Allatius lib. 1 De consensu utriusque Ecclesiæ, cap. 6.

INCIPIT VITA.

1. Hic puer monachus factus [Cluniaci], philoso. B ætatis anno Romam venit. Quem et monastici ordiphantium artibus eruditus, pro monasterii sui causis agendis, ab abbate sibi injunctis, vicesimo suæ

nis sui gravitas, et morum honestas, et solertis ingenii circa commissum prudentia, domino Grego

die altero, miensis secti XIV die primo (6) consecrandus in pontificem.

rio, qui summi pontificatus monarchiam catholica A sedens vel transiens, electionis modum implevit, soliditate tunc reg bat,no um fecit; et vidit eum,et expertus est, placuit, retinuit certis temporibus,in templo S. Clementis in Urbe presbyterum consecravit.Quanta huic postmodum bona successerint, in sequentibus audietis.

2. Domino Urbano papa magnanimo defuncto, ecclesia quæ erat in Urbe pastorem sibi dari expetit. O. hoc Patres cardinales, episcopi, daconi, primoresque Urbis, primiserini et scribæ regionarii,in ecclesia S. Clementis conveniunt. Hic cum de multis agitur, subito de hoc commodius placuit. Quod compertum viro bono displicuit, volensque vitare fugit, latuitque. Sed non diu potuit invisus humano latere consilio,quem in multorum salutem divini numinis gratia revelare disposuit. Invenitur, B trahitur in conventum, et convenitur, de fuga arguitur a Patribus.« Fugere, inquit ille, me magis oportuit, Patres, quam inequalis sarcinæ pondus immoderata animi præsumptione subire ; nec decebat me sacerdotem illius honoris cingulo accingere, cujus oneris vinculo involutus succumberem. »> << Non sic, aiunt Patres, non sic facias oportet, sed illuc tua se debet cohibere intentio quo divini intuitus cognoveris se infigere sapientiam. Ecce te in pastorem sibi elegit dari populus Urbis, te eligit clerus, te collaudant Patres, denique in te solo totius Ecclesiæ quicvit examinatio. Divinitusista proveniunt, divinitus hic congregati in nomine Domini, te ad summi pontificatus apicem et eligimus et confirmamus. »

C

3. Sic eo diu renitente a primiscriniis et scribis regionariis mutato nomine ter acclamatum est, responsumque: «< Paschalem papam S. Petrus elegit.>> His aliisque laudibus solemniter peractis, chlamide coccinea induitur a Fatribus (4) et tiara capiti ejus imposita, comitante turba cum cantu Lateranum vectus, ante cam portam quæ est ab australi plaga ad basilicam Salvatoris, quam Constantinianam dicunt, adducitur: equo descendit, locaturque in sede quæ ibidem est. Deinde in patriarchale ascendentes palatium, ad duas curules devenit. Hic balteo succingitur,cum septem ex eo pendentibus clavibus et septem sigillis, ex quo sciat se secundum septiformem Spiritus sancti gratiam sanctarum Ecclesiarum,quibus Deo auctore præest, regimini, in claudendo aperiendoque, tantam rationem providere D debere quanta solemnitate id quod intenditur operatur. Et locatus in utrisque curulibus (5) data sibi f:rula in manu, per cætera palatii loca,solis pontificibus Romanis destinata, sulus jam dominus, vel

(4) Nempe violaceus sive cæruleus color tunc adbuc solum cernebatur in habitu cardinalium: uti ex vetustis monasterii sui Ca-inensis picturis docet Angelus de Nure.in nobis ad Leonis Chronicon lib. In, cap. 66, ubi Desidurius electus in pontificem, cappam rubeam inducere consensit: atque hæc est que bic chlamys coccinea dicitur.

(5) Sedes eburneas esse explicationis causa additur in ms. Vaticano, quarum ut usum intelligas

4. Consecraturi pontificem pontifices, cum frequentia populi plebisque basilicam B Petri adeunt, quorum nomina sunt, Oido Ostiensis, Mauritius Portuensis, Galterius Albanensis, Bozo Lavicanus, Milo Prænestinus, Otto Nepesinus; et inter missarum solemnia, loco et termino quo decuit, manum sibi imponunt. Primus in consecratione Oddo Ostiensis, qui ad hoc utitur pallio, et benedixit et linivit eum chrismate. Catholice igitur a catholicis et orthodoxis episcopls in pontificem consecratus, translato in se pallio, expletisque quæ restabant missarum solemniis, cum plenitudine laudum,cum ingenti applausu populi plebisque, cum alacritate Patrum ac devotione, dominus Paschalis papa II coronatus in Urbem rediit (7).

5. Dum hæc Romæ agerentur Albertus episcopus Aletrinus quidquid affuturum esset per oraculum vidit. Religioso cultu quædam persona sibi apparuit,quæ interroganti quis domino Urbano succederet, respondit: Rainerius. Ut quid? inquit. << Propter fidem et constantiam, ait ille, elegit eum Dominus. » Et iterum: Putasne, inquit ille, vivet? Vivet, ait, sedebitque (et ostendit id scriptum) quater qualerni ternique. Episcopus, sciturus rem, Romam venit: quem ut vidit inthronizatum et papam : « Quod vidi, inquit, Deo gratias, video, et tu quantum vives, vidas. » Et ait : Quater quaterni ternique. Hoc numero decem et novem annorum tempus exprimitur, nam cum tot dies, hebdomades, et menses eo superstite jam transierint, vitam ejus ad totidem annos perduci per Dei gratiam exspectamus.» Robur autem et successus ejus in his quæ Dei sunt hominumque, multiplicabatur atque crescebat devotione solemni, spe meliori, gratia certa. Cuncta prospera, cuncta salubria in Urbe inveniebantur; quies pro tumultu, pax pro bello, pro seditionibus concordiæ gratæ indissociabilesque connectebantur. Omnes gaudebant, et cœlitus eum advenisse clamabant,et merito dominari dicebant debere, qui statum Urbis, mores hominum, copias egestatesque cognoverit. Is multorum hominum saluti publice privatimque providere cœpit; omnibus erat amabili s, ab omnibus diligebatur, ut lanto affectu in pontificio quisque sibi applauderet, quanta familiaritate in sacerdotio cuique fueral conjunctus.

6. Jamque instabant cause, multiplicabantur consilia, deusioribus turbis hinc inde plebs populus.

melius, juverit legere eruditum Valerii Chimen elli commentarium De honore bisellii Romanis usur

B

licuit misero amisit et urbem, ut exsul gravi inopia miseriisque afflictus (corrosa, ut aiunt, lingua) vitam cum carne (an crimine ?j finiret. Sic uno, altero, et tertio impiæ sedi cedentibus, deficientibusque, confessis hæresim suam ; quæ pie præerat (universis Ecclesia) in uno, qui erat dominus Paschalis papa, convaluit quievitque.

8. Eo tempore dominus papa civitatem Castellanam per suos aggressus, locum satis natura munitum,nutu Dei auxilioque in virtute obtinuit: parum post obtinuit et Beneventum. His diebus Petrus de Columna Cavas, oppidum de jure B. Petri, invaserat; sed dum aliena contumaciter retinere nititur, turpiter amisit et propria. Egressus Urbe dominus papa Cavas recipit : Columna et Zagarolum, oppida juris illius, sapienter expugnata, prudenter sunt capta. Aiunt et prodigia his annis fuisse. Mare locis quibusdam passibus viginti plus solito littus occupasse, quibusdam passibus plus minus centum in altum tumuisse: cœlum, papilionis in modum, zonis rubeis subrubeisque a superiori ad inferius insignitum apparuisse: iris totum fere id comprehendit.

que ad eum confluere cœpit in aurem loqui, nova A et sacerdotium, quod sine Deo arripuit, tenere non afferre nunc certa, certiora undique nuntiare. Providendum sibi nunc quisque commodius cœpit exi stimare. Turpe sibi nunc merito videri debere dicebant hæresiarcham Guibertum, ab Ecclesia toties in capite damnatum, gloriosæ memoriæ domino Gregorio, Urbano magnanimo et Victori religioso, prædeces-oribus suis, miræ virtutis pontificibus, diu acriterque adversarium,machinari, atque pati eum se non posse clamabant omnes. Et Patres: « Si pecuniæ, inquiunt, desunt, auro argentoque subveniemus.» Dumque hujus depositio acriter urgeretur utrinque, legati Rogerii comitis in Urbein veniunt, curiam intrant, et more domini ex parte comitis officiosissime papam salutant; inclinatique ad pedes ejus posuerunt auri uncias mille. Id tam devote susceptum est quam opportune mandatum. His auxiliis ad expugnandum prædictum hæresiarcham de superioribus collatis, audaciam adeptus dominus pontifex. » Operari, inquit, jam, Deo gratias, magis quam consiliari possumus. Albæ erat Guibertus, dedit operam, expulit eum ab Alba. Defectio Albæ exterminavit eum ab Urbe, suosque obstilit homo dum potuit,prævaluit Deus cum voluit. Miser Guibertus, jam non papa, quin nunquam papa, dimissa Urbe, nec adhuc securus, in castellum se proripuit (8) et hic minus [lutus], et merito. Nam dum superbe Deum,quem in servis suis offenderat, fugere nititur, infelix subita morte præventus, diabolum, cui contumaciter servivit, invenit. Transitus, imo mortis illius diem scire existimo indignum fore mortalibus, ejusque memoriam in terris scribere, cujus nomen Deus in cœlis de libro vitæ delevit. Ilæresiarcha fuit: hic sibi sit titulus. >>

C

7. Divino igitur judicio de medio sublato Guiberto, et Ravennas superb:a cecidit, et Romana respiravit Ecclesia, nec tamen incentori malorum diabolo defuit materia, qua et unitatem divideret et turbaret Ecclesiam. Duo statim eliguntur papæ alter post alterum. Et unus quidem eodem, alter vero post centesimum quintum electionis suæ diem a fidelibus captus; qui Albertus vocabatur,apud S. Laurentium retrudi ; et qui Theodericus, apud Sanctam Trinitatem in Cava eremiticam vitam addiscere, Patrum judicio adjudicati sunt; sicque dejecit eos Dominus dum allevarentur (Psal. LXXII, 18). Eligitur et ter tius, Maginulfus nomine. Hic, quia necromantiæ fa- D bulis simplicem populum, illus maxime qui conscientia scelerum vel ambitu futuri successus ad eum refugium fecerant, allicuerat, gravem in Ecclesiam calcem impressit. Sed dum auguriis fisus, pontificium adipisci nititur; quod ex diabolo dari non potuit, divinis destitutus auxiliis merito amisit,

(8) Nomen credo potuit de industria reticuisse auctorem, quam illud socordi librario excidisse: quamvis autem vari agri suburbicarii nominentur castella, ac nominatim haud procul Alba castellum Gandulfi, pontificia rusticationi nescio quam pridem dedicatum, nuperque ab Alexandro VII mira

9. In meridie per dies xxx cometa apparuit, miræ potentiæ longitudinisque, ut quod superesset cœli quartam partem occuparet, et ante occasum solis cum sole appareret. Sed et adhuc fumigat sceleratorum Etna, Paschalicis superata virtutibus: tantoque frequentius interius æstuat, quanto solidius exterius compilatur: quoniam Corsorum [vici], vi. delicet Stephani et filiorum et fratrum ejus jam per dominum papam Paschalem omnes destructi erant. Qui Stephanus nimis in ira exarsit, ecclesiam B. Pauli cum omnibus bonis apprehendit, omnesque reos sibi consociabat, sicque civitatem confundebat: nihil in Urbe tutum, nihil extra securum, fasque nefasque simul. His stimulis primores curiæ instigati, ecclesiam B. Pauli et oppidum quod Stephanus occupabat,clavibus Ulyssice expressis in ceram et ad earum exemplar de ferro confectis, noctu dispositis insidiis, cante aggrediuntur: dumque illi interius negligunt quod exterius timent; nostri exterius fingunt quod interius machinantur; capta turri, patentibus portis, copiis introductis sentiunt subito quod non suspicabantur. Utrinque pugnatum est acriter: illis interior turris et ardua porticus servabat vires, illis facilis ingressus et certa auxilia augebant audaciam. Mane dominus papa cum plenitudine civium oppidum aggressus,cepit quoque; et Stephanum sacrilegum ejecit: quem, quia monachus videbatur, iliæsum abire dimisit.

10. Hostibus Ecclesiæ sic exterritis, et Urbe se

venustate restauratum exornatumque; propendel tamen conjectura ad castellum Romanum, situm inter Albam et Ostiam, quod inde versus mare propinquior pateret fuga. Fuit tamen hic, ubicunque sito loco & minus tutus. >>

data ex parte, eo anno dominus papa in Tusciam A luto donativo, quod hæreditariis militibus debeba

apud Florentiam concilium celebravit: in quo cum episcopo loci de Antichristo, quia eum natum dicebat, satis disputatum est: sed ob frequentiam populi, qui ob rei novitatem audiendim hinc confertim tumulatimque confluxerat, nec concilium finem,nec disputatio deliberationem habuit.In Longobardia etiam apud Guardastallum celebravit concilium, in quo quidem de investituris, de hominiis et sacramentis episcoporum, laicis exhibitis exhibendisque, certis capitulis statutum est. Sic pertransivit usque in Franciam, et Trecis concilium celebravit in quo multa quæ ordinanda erant, ordinavit; et quæ abroganda erat, bona fide destruxit.

11. Reversus itaque dominus papa, ut solet esse in absentia principum, Urbem turbatam invenit: superiorem scilicet] maritimam per eum quem dimiserat Stephanum defecisse, et in sui ditionem attractam occupari. Crevit indulgentia malus, quia pietatis affectu mulceri [non] potest quo sit bonus, qui nunquam desinit esse malus. Superbe scilicet armavit exterius, quæ turpiter intus perdiderat : Ponteclem el Montemaltum, oppida de jure B. Petri, copiis munivit et armis. Hæc dominus papa aggressus, alterum quidem cepit; alterum, ob impatientem in locis [istis] autumnum, depopulatis quæ extra erant, dimisit. His pavoribus [consternabantur] simplices populi novas seditiones oriri, antiqua bella resuscitari, alterum in nece alterius pasci existimantes; eum nihil eis timendum foret, ob latrocinia factionesque eo deficiente. Hæc æquo animo ferebat dominus papa, tum quia inæqualitas temporis tunc eum prohibebat,tum quia in Apuliam transire disposuerat. Ob hoc accitis fidelibus, Lavicano episcopo, Ecclesiarum curam ; Petro Leonis et Leoni Frangipani, Urbem et urbana; Ptolomeo, cætera quæ extra Urbem erant B. Petri patrimonia et principem militiæ nepotem suum Galfredum, tuenda commisit; ipse dispositionis suæ articulo usus, transivit, moratusque ut debuit, quod decuit fecit, cum debuit rediit.

12. In itinere erat [quando] audivit in Urbe seditiones innumeras terribilesque connecti: extra, Anagniam, Prenestem, Tusculanum, ipsas etiam Sabinas defecisse; hujus defectionis caput roburque Ptolomæum fore; ascivisse sibi Petrum de Co-. lumna, abbatem Fartensem; Romanorum copiam, Albam Maritimamque fidem servantium, hostilibus irruptionibus depopulatam; ipsum Ptolomæum submurmurasse [occupandam Albam] neinde aditus pateret domino papæ redeunti ad Urbem. Sed Dominus, qui B. Petri fide Ecclesiam solet tueri, reditum dedit prosperum. Accito Cajetano duce Ricardo de Aquila, ut hujus itineris dux sibi esset, injunxit. Triduo post in Maritimis nos assecutus est, atque sic Dei et B. Petri auxllio [Albam] usque pervenit. Albæ vero dominus papa tanta devotione susceptus est, quanto desiderio exspectatus: et so

tur, Romam venit. Quos hic hostes, quos fideles sociosque invenit, plene cognosci non potuit: dum vero cum suis cons dere cœpit, omnes B. Petri possessiones recepit inter quas cum magno labore et multa nece hominum Tiburtinum suscepit. Parum post Capitolium ascendit : « Hic, inquit, Montalto et cætera B. Petri patrimonia de Stephani abbatis manibus evellenda sunt : et où pertinacem ejus super. biam, in propriam personam vindictam sine misericordia dignum est irrogare. » Parvo igitur prælio, sed horrendo satis,captis domibus subversisque turribus adeo sunt exterriti, ut et patrimonia B. Petri et cæterarum ecclesiarum, quæ injuste usurpaverant,redderent; et obsides, tactis sacrosanctis Evangeliis, darent, se de perpessis nec vindictam sumere, nec ultra turpibus conditionibus Ecclesiam afficere. Victor igitur in toto dominus papa comprovincialibus pacem dedit, fidam satis solidamque : et suis erat quisque contentus.

13. Viguit autem pax, quoadusque exterminatorem terræ Henricum. Henrici filium, divinæ ultionis ira in Italiam traxit.Quid vero prædictus hostis Ecclesiæ in itinere operatus est, longum est per singula ambulare atque enuntiare: tamen in quantum possumus sub brevitate posteris significare curamus. Civitates multas et castra in itinere, dolo pacem ostendendo, subvertit; ecclesias destruere non cessavit; religiosos ac catholicos viros capere, quos invenire poterat : quos vero habere non poterat, a propriis sedibus expellere non desistebat. Sic impie C agendo per Longobardiam et Tusciam usque pervonit. Cum vero Romam pervenit, quid mali in ea, quæ caput est totius mundi, operatus est, res ipsa clare demonstrat. Priusjuravit, sed pejerare deinde minime dubitavit : quod facere potuit, non renuit: quod facere non potuit, non pro Deo, sed hominum timore dimisit. Ut dictum est, cum cœpit civitati appropinquare, ubi admoniti erant majores Urbis, | uti moris erat, et clerici a porta civitatis quæ juxta castrum S. Angeli sita est, usque ad ecclesiam B. Petri, omnes planetis, cappis atque dalmaticis induti, eum ad processionem susceperunt. Majores vero, videlicet cardinales, episcopi et presbyteri, cum diaconis atque subdiaconis cæterisque ordini. bus, cum domino papa Paschali, intra ecclesiam B. Petri exspectaverunt. Proceres vero, videlicet judices, advocati, sciniarii, omnes cum eo in comitalu venerunt eamdem laudem ei ut alii ferebant referentes, atque dicentes: Henricum regem S. Petrus elegit.

D

14. Susceptus itaque a summo pontifice non prius ecclesiam intrare voluit, quam eam suojure suoque dominioa suis fidelibus detineri vidisset. Deliberata est itaque ei ecclesia, et omnes munitiones circumquaque site; et in hac deliberatione obsides dedit, videlicet nepotem suum et alios barones ostendendo fidem servaturum, quam penitus male servavit.Dominum papam Paschalem dolo et fraude, cum epi

cornibus superius hæsit. Romæ in basilica Lateranis fulmen sacrum turrim percussit, partem culminis et gallum æneum vento versatilem campanasque dejecit, et quassato angulo ejusdem basilicæ sepulcrum papæ quod erat inferius omnino destruxit. Edem S. Pauli ex tribunali, igne de cœlo tactam, destruxit, ut et tecti plumbum conflaretur,et trabes visibiliter arderent; profecto arderet lota, nisi aqua et auxilio apostolorum confluentes populi Urbis obstarent: monstrant indicia trabes. Beneventi bicipitem, sine pedibus natum [audivi] Romæ in porticu Gallæ vidi id quoque prodigium, Gloriosam nomine et virtute, Bonum filium, juvenem audacissimum, tunc gladium ferentem et hastam, in armo dextro cepisse, suscipiensque eum : «< Tunc est ille, ait,nequam,qui virum meum interfecisti ? » et abstracto cultro de supparo quem tenuit, evisceravit; volentibusque sumere vindictam : « Utquid ille,inquit, virum meum interfecit ? » Sic pro pœna gloriose [sumpta] gloriosa mansit.

scopis et cardinalibus cæterisque ordinibus, et cum A terræ hos interceptus, dum corpore inferius fluxit proceribus quam multis, apprehendit: de aliis vero maximas strages fecit: clericos vero, archipresbyteros, presbyteros exspoliavit, planetas et thymiamata eis auferendo: et proprias vestes, ex quibus vestiti erant,minime dimittebat,nec etiam subtalaria atque femoralia eis habere permittebat. Hæc vero acta sunt mense Februari 1 Idus, anno Dominica Incarnationis 1111,ind. IV. Eodem namque die Dominica qua legebatur evangelium: «Assumpsit Jesus duodecim, etc., et ait illis: Ecce ascendimus Hierosolymam et consummabuntur omnia quæ scripta sunt per prophetas de Filio hominis, quoniam tradetur gentibus, et illudetur, et flagellabitur et conspuetur. « Ascensio ista descensio fuit: quoniam ut Dominus a malignis perpessus est injuriam, sic et iste a barbaris malitiose captus est. Consummata sunt in Christo,quia a prophetis prænuntiatum est eum passurum Hierosolymis; in isto, quoniam jam multis vicibus dictum erat, non iturum, si vero ivisset, non prius rediturum quam omnia quæ vellet faceret. Traditus fuit videlicet a suis et non ab extraneis flagella multaque opprobria diu ab eis perpessus est. A prædicto namque die videlicet a Idus Febr. usque ad v Kal. Maii, devotus Dei pontifex multis affectus est cruciatibus: tamen ad ultimum pro deliberatione Ecclesiæ et multorum captivorum qui cum eo detenti erant, quamdam cum prædicto exterminatore pacem composuit; sed [non] diu duravit.

17. Anno xvi pontificatus dicti domini papæ, anno pacis x mense primo [id est Martio] die 26 mensis, die transitus Domini,ira Dei de manu calicis ejus de terra ascendit. Porro Urbis præfecto defuncto, homines scelerati, seditiosi, proni ad malum privatis negotiis male,publicis pe-sime providentes, inconsultis Patribus primoribus, puerum adolescentem in Urbis præfectum eligunt: cujus modus,imo excessus hic est. Dum domi in cilicio pater præfectus moritur,extra in gradibus filius præfectus eliC gitur: patris cadaver ad ecclesiam ducitur, filii fastus ad loca præfectoria destinatur; patri exsequiæ funeris in ecclesia, filio laudes præfectoriæ in atrio applaudunt; illi patrem Deo rationem redditurum in sepulcro deponunt, isti filium juraturum populo in ambonem ponunt et sublevant. Miserabilis casus utrorumque. Et tu exsequias funeris pro comittis filii perdidisti, pater: et ut comitiorum applausum pro patris exsequiis amizisti, fili. Concludat igitur qui vult, dicatque, malo patrem terminasse exitu, cujus in morte uxor gaudeat, lætetur filius, domus tota exsultet filium principiis inchoasse nequam,cújus in comitiis mater laceratis crinibus plangat,filius scissis vestibus gemat, tota domus tristetur.

45. Discedente igitur eo, videlicet Henrico, Romam pax rediit: non illa quam insimul composuerant quoniam minus boni continens erat: sed terræ pax est reddita, quia omnes possessiones B. Petri, quas abstulerat, B. Petro sunt collate. Viguit autem pax annis plus minus novem, posteris vix credenda quam profecto vidi tantam, quantam et timidus bubulcus exoptat, et audax perhorrescit latro, ut quisque locus depositum tueretur. Quid autem egregia Pisanorum industria et admirabilis pertinacia per eumdem Dominum papam Balearibus insulis Efisa et Majorica contulerit;quem apparatum, quas copias supplementumque quemve lega tum ipsi habuerint,quo consule, sub quo imperator militaverint, cujux vexilli indicia secuti fuerint, quisve eorum fortiter [fecerit], quot navibus et quomodo ierint, quid naufragii quidve laboris in D reficiendis ratibus passi sint; illud etiam gloriosum admirandumque subsidium quod non desperaverint; quomodo etiam evulsis captivis, direptis spoliis,subversis urbibus victores redierint,quia digno volumine comprehendere disposui,suo loco et suo tempori distuli.

16. Hujus temporis prodigia. Apud Mamistram terræmotus muros omnes domosque subvertit,majoremque partem hominum ruina involvit ; quam dum miles quidam fugere nititur ad Antiochiam properans, subito hiatu terræ cum equo absorptus, prius est sepultus quam mortuus. Ibidem alio hiatu

18. Turbavit dominum papam totamque curiam simul et patris mors et excessus filii. Initoque con. silio : « Quia nostra, inquit, ante tempus occupant, merito et non sua in tempore perdunt. Vade P.[Petre] et te Constantine, et ex omnibus quæ ad præfecturam pertinent, ad curiæ commodum, in testimonium hujus nostri venerabilis diaconi, te investias. Parui jussis: in reditu tumultum insidiasque in domini papæ necem persensi: providi auxiliis in subsidiis positis, loco ac tempore egregie facturus: deinde sic sibi adfuturum fore denuntiavi.» Jamque ille, cum tumultu populi plebisque, Constantinianæ basilica limen pede tetigerat; cum subito oleum consecrandum in chrisma, jam infectum balsamo