ERNULFI EPISCOPI ROFFENSIS

COLLECTANEA

DE REBUS ECCLESIÆ ROFFENSIS

A PRIMA SEDIS FUNDATIONE AD SUA TEMPORA

Ex Textu Roffensi, quem composuit Ernulfus.

(Henricus WARTHON, Anglia sacra, tom. II, pag. 329 Londini 1691, folio parvo.)

Nomina episcoporum Roffensium.

1. Justus (1). Obiit iv Idus Novembris. II. Roma- A IV. Ithamar (4) V. Diamianus (5). VI. Putta (6). nus (2). III, Paulinus (3). Obiit vi Idus Octobris.

(1) Justus, natione Romanus, aS. Gregorio papa in Britanniam missus est anno 601, ut S. Augustino Cantuariensi in propaganda fide subsidium ferret; quod et sedulo nec infeliciter fecit. Diffusa latius per regiones circumvicinas fide. Augustinus episcopos in civitatibus vicinis constituere consulium duxit, et Mellitum Londonia, Justum Rovecestriæ episcopos ordinavit anno 604. Ecclesias cathedrales in utraque urbe Ethelbertus rex Cantuariorum Augustini precibus, in illa S. Paulo, inista S. Andrea sacras construxerat el possessionibus opimis dotaverat. Post Ethelberti obitum, qui anno 616, 24 Febr. contigit, solum vertere ab Eadbaldo, qui successit, rege Ethnico coactus, Galliam cum Mellito secessit. Eadbaldo brevi post ad fidem converso revocatus, sedi Roffensi ad annum usque 624 præfuit, quando Cantuaria. post Melliti obitum trans- B latus est. BEDA, Hist. Eccl. l. 1, c. 29; 1. u. c. 3. 5, 6, 7, 8.

(2 Justus ad archiepiscopatum Cant. translatus, Romanum pro se Rovecestriæ episcopum ordinavit; eumdemque ad Honorium papam, qui, pontificatum iniit 626 28 Sept.legavit ante finem anni 627, quo ipse morti succubuit. Romanus, legatione suscepta mare trajiciens, naufragio interiit. BEDA, 1. 11, c. 8, 20.

(3) Paulinus, missus a Gregorio papa in Britan. niam una cum Justo anno 601 archiepiscopus Eboracensis ordinatus est anno 625. Eboraco, fugatus a Cedwalla Britonum rege anno 633, Cantuariam rediit; et episcopatus Roffensis, qui sexennio vacaverat, curam sibi ab Eadbaldo rege et Honorio archiepiscopo commissam suscepit, et ad obitum tenuit. Obiit auno 644, 18 Octobr., sepultus in Ecclesia Roffensi, postquam sedi præfuisset annos 11 (sic enim Bedæ locum corrigendum puto) menses II, C dies 21. BEDA 1, 1. c. 29; 1.11, c. 20; 1, m, c. 14.

(4) Primus Anglorum Ithamar dignitatem episcopalem obtinuit, Paulino in sede Roffensi subrogatus ab Honorio archiepiscopo anno 644. Ortu is Cantuariensis fuit, nulli tamen antecessorum moribus et doctrina, Beda judice,inferior. Introitum ejusin anoum 647 referunt Annales MSS., sub Asserii Menevensis nomine circumlati. Male, puto. Beda enim illum Paulino e vestigio substitutum fuisse in. nuit. Anno 655, Deusdedit archiepiscopum Cant. cousecravit; eodemque archiepiscopatum tenente, idque brevi post, ut videtur, fato cessit.BEDA 1.1, c. 11, 20.

VII. Guichelmus (7), VIII. Gybmundus (8). IX.To

(5) Damianus de genere Australium Saxonum, successi!, a Deusdedit archiepiscopo consecratus. Post ipsius obitum sedes Roffensis auctore Beda diu vacavit. Obisse videtur paulo ante Deusdedit, qui mortuus est 664, 4 Julii. Cedda enim archiepiscopus Ebor.ordinandus Cantuariam veniens,comperia Deusdedit archiepiscopi morte.sine consecratione habita recessit; et Wigbardus presbyter, successor Deusdedit archiepi-copo designatus, missus est Romam consecrandus. Sin vero Damianus Deusdedit archiepiscopo superfuisset, uterque ab illo consecrationis munus suscepisset. Nec tamen diu ante Deusdedit obiisse potuit. Aliter cnim archiepiscopus ante obitum suum successorem illi subrogasset. BEDA I. II, c. 20; l. iv, c. 1, 2.

(6) Theodorus archiepiscopus, Cantuariam veniens medio anno 669, Puttam virum ecclesiasticis disciplinis instructum et more Romano modulandi maxime peritum, Ecclesiæ Roffensi episcopum ordinavit. Interfuit is synodo Herefordensi a Theodoro coactæ anno 673. Anno 676 Cantia ab Ethleredo Merciorum rege misere vastata et civitate Roffa communem cladem passa, episcopus tunc absens, cui in rebus sæculi industria defuit, nunquam redire certus, ad Sexulfum Merciorum episcopum secessit ;acceptaque ab isto ecclesiola quadam et agello medico, ibidem consenuit, regiones vicinas Romanis ecclesiastici cantus legibus instituens ;neque ut derelictum episcopatum resumeret, ullis argumentis adduci potuit. Synodo tamen Hethfeldensi anno 680 interfuit. BEDA. 1. IV, c,2 5, 12; Conc. Angl. tom. 1, p. 680.

(7) Rectius Quichelmus; sic enim Bedæ dicitur. Consecratus is loco Putta a Theodoro archiepiscopo anno circiter C76;post non multum temporis rerum inopia coactus episcopatum deseruit. BEDA. 1, iv,

c. 12.

(8) Quichelmo_recedente, Theodorus Gebmundum substituit. Dicitur is interfuisse concilio Berghamstedensi anno 697, indictione 1, et privilegio Witredi regis subscripsisse anno 700. BEDA. 1. iv, c. 12; Concil. Angl. tom. I, p. 194, 199. Obitum ipsius in anno 692 Godwinus retulit. Qua auctoritate id fecerit, mihi est incompertum. Illum tamen ante wedium annum 693, quo Brectwaldus archiepiscopus a Godwino Galliarum metropolitano consecratus est, obiisse conjicio. Archiepiscopi enim consecratus ad episcopos Roffenses tunc temporis spectasse videtur. Quod concilio Berghamstedensi

bias (9). X. Aldunlfus (10). XI. Dunno (11). XII. A XVII. Badenothus (17). XVIII. Cuthuulfus (18). Eardulfus (12). XIII. Diora (13). XIV. Weormundus (14). XV. Beornmodus (15) XVI. Tad nothus (16). anno 697 adfuisse dicatur. Indictionis numerus errorem indicat; chartasque et privilegia, si quæ alia adsint argumenta, parum. moramur, conjecturam confirmant Annales Roffenses. Iilum anno 693 obiisse in Annalibus Saxon. Petriburg. demum comperi.

(9) Defuncto Gebmundo, Tobias, vir Græcæ pariter a Latinæ linguarum cognitione et eruditione multiplici instructus, Theodori archiepiscopi et Adriani abbatis discipulus, loco illius a Brectwaldo archiepiscopo Cant, ordinatus est. Obiit anno 726, sepultus in porticu S. Pauli apostoli, quam intra ecclesiam Roffensem sibi ipsi in locum sepulcri fecerat. Ista de illo Beda, 1. v, c. 9, 24. Consecratus videtur anno 693; quod et Florilegus innuit. Anno etenim sequenti concilio Becanceldensi in- B terfuit. Concil Angl. tom. I, p. 180. Pessime calculos subduxit pseudo-Asserius in Annalibus Mss. qui introitum illius in annum 715 rejecit.

(10) Aldwlf a Berchtwaldo archiepiscopo loco Tobie ordinatus. anno 731 superfuit. Atque ista tantummodo de illo reiert Beda 1. v, c. 24. Consecratum anno 727 tradunt Annales Saxonici M-s.; Domitian, A. 8, anno 731. Tatwinum archiepiscopum Cantuariensem consecravit, Anno 732 obtinuit ab Ethelbaldo rege Merciorum vectigal annuum unius navis sibi et successoribus suis concedi, charta data mense Septembri anno regni Ethelbaldi regis XVII. Idem dono accepit ab Eadberlito reze Cantuariorum terram decem aratrorum in loco qui dicitur Andscohesham; et donationem a Nothelmo archiepiscopo anno 738 confirmari obtinuit. Textus Roff. f. 121, 119, 120. Obiisse dicitur a Florentio anno 741; a Simeone Dunelm. autem, Chronico Mailros et pseudo-Asserio anno 739.

(11) Dunno. Anglice Dun, successit Aldulfo anno 740, juxta Mailrosensem, consecratus anno 741, juxta Chronologiam Saxonicam. Interfuit synodo Cloveshoviensi 747. Concil. Angl. tom. I, p. 242.

(12) Quonam anno Eardulfus Dunnoni successerit incertum est. Prima de illo in Textu Roffensi fit mentio anno 761, quo sesquijugerum terræ in civitate Roffa ad augmentum Ecclesiæ à Sigiredo Cantiæ rege obtinuit indictione xv. Anno sequenti Eardwlfus Cantuariorum rex illi pascua x11 gregum porcorum donavit. Anno 761, Offa Merciorum rex terram xx aratrorum in Eslingahain; anno 765, Eegberthus rex Cantiæ terram quamdam intra castelli monia eidem dedit. Texius Roffen. f. 122, 123 124,126. Magis adhuc ad rem faciunt Annales Roffenses; qui Woldham illi ab Ethelbirto rege anno 750 donatain memorant.

(13) Diora, aliis Dyorannus, successit ante annum 778, quo Ecgberht rex Cantiæ donavit illi atque Ecclesiæ Roffensi terram in Bromley et mariscum de Scaga; et donum eidem confirniavit anno 779. Idem dedit ipsi terram infra mænia urbis anno 781 et terram decein aratrorum in Hallinges. Textus Roff. f. 129, 130, 131, 128.

(14) Weremundus, Anglice Worre, successit. Illi terram sex aratrorum in Trottesclib Offa rex Merciorum anno 788 donavit; terram etiam unius, aratri in Broomgeheg in synodo Celcuthensi anno 789. Ethelbertus Cantuariorum rex xx jugera anno 790. Textus Roft f. 132, 133, 135. Postrema tamen donatio addita Cealno hi archiepiscopi subscriptione merito suspecta redditur. In concilio equidem Calcuthensi anno 789 habito charte Offe regis datæ Ecclesia Wigorniensi subscripsisse reperitur in vetustissimo exemplari inter Archiva Ecclesiæ Wigorn.. ipsi concilio ætate parum inferiori. Interfuit concilio Becanceldensi 798, seu potius Cloveshoviensi 803 (unicum enim fuit concilium, idque Cloveshoviæ habitum), eodemque anno obiisse videtur.

C

XIX. Suithuifus (19). XX Burhicus (20), XXI.
Ceolmundus (21) XXII. Cynefertus (22). XXIII.
Florentius quidem obitum ejus et Chronologia Saxo-
nica successoris introitum in annum 802 referunt.
Verum aut concilium anno 802 habitum esse, aut
Weremundus anno 803 obiisse dicendus est. Concil.
Angl. tom. 1, p. 318, 325.

(15) Beornmodus Weremendum excepit, anno 802 consecratus juxta Chronologiam Sax. et Florentiam, seu potius c03; siquidem concilium Cloveshoviæ isto anno coactum perhibeatur. Exstat in Registro Ecclesiæ Cant. Professio ejus facta Ethelardo archiepiscopo Cant. a quo consecratus erat. Obiit autem Ethelardus 803 mense Maio. Ili et Ecclesiæ suæ Roffensi Kenulfus rex dedit tria aratra ad meridianam urbis partem anno 804, indict. x1; Egbertus rex terras plures anno 838, indict. 1; Ethelwfus rex terram in Holanbeorges 811. indict. Iv. Textus Roff. f. 137, 138, 139. Interfuisse synodo Celenthensi 816 legitur in Concil. Angl. tom. I, p. 328. Mitto plures ejus subscriptiones: quæ circa hæc tempora factæ in regum Chartis in monastico Angl., et alibi reperiuntur. Quod vero Florilegus et Annales Roffenses illum anno 804, defunctum Puthrico locum cessisse referunt, error est manifestus. Puthricus enim ille, rectius Burthricus dicendus, ante finem extremum sæculi episcopatum non obtinuit; et Tadnothum Beornmodo successisse Indiculus vetustus episcoporum Roff. ad calcem Chronologiæ Saxonicæ confirmat.

(16) De Tadnotho nil aliud dicendum habeo, quam ex Textu Roffensi f. 122, constare, illum temporibus Ceolnothi archiepiscopi et Berhtwis. Merciorum regis, viz. inter annos 841, et 852, sedi Roffensi præfuisse.

(17) De Badenotho nil præter nomen ab Ernulfo asservatum superest. A Beornmodo enim ad Burbricum Willelmus Malmsburiensist Florentius in Indiculis suis episcoporum Roff. omnes prætermiseruut. Badenotho Godwinum quemdam Godw nus, lib. De præsulibus, p. 567. temere subjecit, non alia ratione ductus, nisi quod Godwinus episcopus Roffensis Charte Witlalii regis Merciorum datæ cœnobio Croilandensi anno 833, et alteri Bertulli regis 851, apud Ingulphum p. 487 400 subscripsisse reperiatur, quasi vero aliquid monachorum chartis pro lubitu confictis contra aliorum monumentorum fidem tribuendum sit.

(18) Cuthwlfo episcopo Etheredus rex plures terras anno 858 donasse dicitur in Textu Roffensi f. 141.

(9) Swithulfo episcopo Ethelulfum regem anno 880, indict. x, terrem in Gucolanstan contulisse narrat Textus Roffensis f. 142. Idem, anno 897 custos occidentalis Cantii adversus Danorum irruptiones ab Alfredo rege constitutus, brevi post tempore peste exstinctus obiit. Floril. et Chronol. Sax.

(20) Burhricus, altis Burthricus, et Burgrice, et Puthricus dictus successit ; cui Edmundus dedit tria aratra in Mallinges, donum confirmante O lone archiepiscopo, apud Textum Roff. f. 143. Edniundus regnare cœpit 941, desiit 946. Eidem manerium de Freckingham ab Alfredo rege, qui anno 901 obiit, donatum esse Libellus monachorum Roff. prodit. Anno 938. subscripsit chartæ Athelstani regis datæ cœnobio Malmsburiensi apud Willelmum in Vita Aldelmi, p. 32. Inania sunt quæ de successione ejus anno 804 Florilegus et Annales Roff. et de subscriptione chartæ Berthulti regis datæ cœnobio Wigorn. anno 841. Monasticon tcm. 1, p. 122, et de ordine inter Chineferthum et Alfstanum medio Godwinus habent.

(21) Nil alibi de eo traditur. Successit Burhrico post annum 941.

(22) Solum nomen superest. Obiit ante annum

955.

Ælfstanus (23.) XXIV. Goduuinus I. (24). XXV. A Ernostus (27). XXVIII. Gundulfus (28). XXIX. RaGoduninus II. (25). XXVI. Sywardus (26). XXVII.

B

Healingas, id est terram x aratrorum et commendavit episcopo Dioran.

Anno ab Incarnatione Domini 788, Offa rex Merciorum dedit ecclesiæ S. Andrea Trottesclib; et commendavit Waermundo episcopo. Obiit Offa rex Anglorum 1 Idus Augusti.

D
Coenuulf rex Merciorum dedit ecclesiæ S. An-
drea Borcstealle; et commendavit Beornmodo epi-
scopo.

Anno ab Incarnatione Domini 838, Ecbertus rex
Wetsaxonum et Cantuariorum dedit ecclesiæ S.
Andreæ magnas libertates, et ista Maneria, Hal-
linges et Snodigland; et commendavit episcopo
Beornmodo.

Anno ab Incarnatione Domini 841, Ætheluuf rex occidentalium Saxonum dedit ecclesiæ S. Andrea Holanbeorgestun ; et commendavit episcopo Beorn

modo.

Anno Dominicæ Incarnationis 870, Etheluulf rex Saxonum dedit ecclesiæ S. Andrea Cucolanstan, e commendavit Suuithuulfo episcopo.

Eadmundus rex Anglorum dedit ecclesiæ S. An

dreæ Meallingas; et commendavit episcopo Burh- A tantæ fortitudinis viro resistere posset, propter

Willelmus filius Willelmi regis dedit ecclesiæ S. Andreæ manerium suum Lambytham; et com- C mendavit Gundulfo episcopo. Idem concessit libertates, quas ecclesia Roffensis huc usque obtinuit; et sua charta confirmavit omnium prædictorum dona Obiit iv Nonas Augusti. «

Lanfrancus archiepiscopus dedit ecclesiæ S. Andreæ manerium Hedenham ad victum monachorum; quod concessit prædictus Willelmus filius Willelmi regis. Obiit Lanfrancus v Kal. Junii.

Estunam manerium idem rex Willelmus filius Willelmi dedit ecclesiæ S. Andreæ, et commendavit episcopo Gundulfo.

Nobilissimus rex Henricus multa bona contulit, scilicet ecclesias de Boxle, de Eilesford, Derenteford, Suttune, cum capellis de Wilmintune, et de Kingesdune, item ecclesias de Chiselherste et de Wlewich, item decimas de Strodes et de Chealkes, et alia multa.

De placito apud Pinendenam inter Lanfrancum archiepiscopum et Odonem Baiocensem episco

Tempore magni regis Willelmi, qui Anglicum, regnum armis conquisivit et suis ditionibus subjugavit, contigit Odonem Baiocensem episcopum et ejusdem regis fratrem multo citius quam Lanfran. cum archiepiscopum in Angliam venire, atque in comitatu de Cant. cum magna potentia residere, ibique potestatem non modicam exercere. Et quia illis diebus in comitatu illo quisquam non erat,qui PATROL. CLXIII.

B

in suo dominico. Huic placito interfuerunt Goisfri- A
dus episcopus Constantiensis, qui in loco regis
fuit, et justitiam illam tenuit; Lanfrancus archie-
piscopus, qui ut dictum est placitavit, et totum
diratiocinavit; comes Cantiæ, videlicet prædictus
Odo Bajocensis episcopus; Ernostus episcopus de
Hrovecestra; Ægelricus episcopus de Cicestra, vir
antiquissimus et legum terræ sapientissimus, qui ex
præcepto regis advectus fuit ad ipsas antiquas legum
consuetudines discutiendas et edocendas in una qua-
driga; Ricardus de Tunebrigge, Hugo de Monte-
forti, Willelmus Dearces, llamo vicecomes, et alii
multi barones regis et ipsius archiepiscopi, atque
illorum episcoporum homines multi; et alii aliorum
comitatuum homines etiam cum isto toto comitatu,
multæ et magnæ auctoritatis viri Francigenæ scili-
cet et Angli. In horum omnium præsentia multis et
apertissimis rationibus demonstratum fuit; quod
rex Anglorum nullas consuetudines habet in omnibus
terris Cantuariensis Ecclesiæ nisi solummodo tres.
Et illæ tres quas habet consuetudines hæ sunt. Una,
si quis homo archiepiscopi effodit illam regalem
viam que vadit de civitate ad civitatem. Altera, si
quis arborem incidit juxta regalem viam, et eam
super ipsam viam dejecerit. De istis duabus con-
suetudinibus, qui culpabiles inventi fuerint, atque
detenti dum talia faciunt, sive vadimonium ab eis
acceptum fuerit sive non, tamen ad insecutionem
ministri regis et per vadimonium emendabuut quæ
juste emendanda sunt. Tertia consuetudo talis est:
Si quis in ipsa regali via sanguinem fuderit aut ho-
micidium, vel aliud aliquid fecerit quod nullatenus
fieri licet,si, dum hoc facit deprehensus atque de-
tentus fuerit, regi emendabit. Si vero deprehensus
ibi non fuerit, et inde absque vade data semel
abierit, rex ab eo nihil juste exigere poterit. Simi-
liter fuit ostensum in eodem placito quod archi-
episcopus Cantuariensis Ecclesiæ in omnibus terris
regis et comitis debet multas consuetudines juste
habere. Etenim ab illo die quo clauditur Alleluia,
usque ad Octavas Pasche, si quis sanguinem fude-
rit, archiepiscopo emendabit. Et in omni tempore,
tam extra Quadragesimam quam infra, quicunque
illam culpam fecerit,quæ Cilduuite vocatur, archi-
episcopus aut totam aut dimidiam emendationis par.
tem habebit; infra Quadragesimam quidem totam,
et extra aut totam aut dimidiam emendationem. D
Habet etiam in eisdem terris omnibus quæcunque
ad curam et salutem animarum videntur perti-
nere. Hujus placiti multis testibus multisque ratio-
nibus determinatum finem postquam rex audivit,
laudavit, laudans cum consensu omnium principum
suorum confirmavit ; et ut deinceps incorruptus per-
severaret, firmiter præcepit. Quod propterea scri-
ptum est hic,ut futuræ in æternum memoriæ profi-
ciat; et ipsi futuri ejusdem Ecclesiæ Christi Cantuar-
beriæ successores sciant quæ et quanta in dignitatibus
ipsius Ecclesiæ a Deo tenere atque a regibus et prin-
cipibus hujus regni æterno jure debeant exigere.

De Fracenham.
WILLELMUS gratia Dei rex Anglorum, episcopo
ERFASTI, BALDUUINO abbati, PICOTO et ROTBERTO
MALET Vicecomitibus et cæteris fidelibus meis sa-
lutem.

Sciatis quod ego concessi archiepiscopo Lanfranco manerium qui vocatur Fracenham, sicuti Heroldus tenebat ea die quadno mare transivi, et sicuti Turbertus et Gotinus ab ipso Heroldo tenebant in omnibus terris, pratis, pascuis, silvis, rusticis, et sochemanis, et cæteris omnibus.

Quomodo Lanfrancus terras extractas ecclesiæ S. Andreæ et alias acquisitas monachis contradidit, et de Gundulfo episcopo.

Præterea notandum,ac fidelibus omnibus futuris maxime temporibus, quantæ valentiæ quantæve Ecclesiæ Christi Cantuarberiæ necnon et ecclesiæ S. Andree Hrovecestriæ hic piæ memoriæ Lanfrancus archiepiscopus utilitati et honori, dum vixit exstiterit, sciendum est. Hic namque non solum illas, quæ superius nominatæ sunt, terras Ecclesiæ Christi, verum etiam ex diversorum dominatione tyrannorum ecclesiæ Hrofensi suæ ratione prudentiæ ac sapientiæ acquisivit; acquisitas vero ecclesiæ,unde antiquorum negligentia fuerant extractæ atque dispers, contradidit, videlicet Denitunam, Stoches, Falcenham et Fracenham, de manibus prædicti Rajocensis episcopi et hominum suorum et aliorum hominum quasi quadam placitorum violentia extorsit. Et hæc non solum sed et alia bona ad opus monachorum, quos eidem Ecclesiæ ipse C primum instituit, quoad vixit, impendit. Institutis vero servitio Dei et sancti apostoli Andreæ omnia, quæ illorum victui vel vestitui necessaria fore vi-. debantur,certo apparatu præparare procuravit. Annitente tamen ac per omnia suffragante beatæ memoriæ Gundulfo episcopo, quem ipse monachum et sacristam S. Mariæ Beccensis Ecclesiæ, dum ipse quoque prior ejusdem fuit Ecclesiæ merito sanctitatis ac beatæ religionis præ cæteris omnibus adamavit; adamatum vero post se in Angliam quam citius potuit venire fecit ; et eum omni domui suæ imo rebus omnibus suis quas in archiepiscopio habuit solum post sese præ omnibus aliis præposuit. Præpositum autem atque in omni sapientiæ et prudentiæ sensu diu probatum, tandem divino admonitus instinctu,a sese devote consecratum prædictæ Ecclesiæ præfecit antistitem. Qui xxxi annis inibi superstes existens, ecclesiam S. Andreæ, pene vetustate dirutam, novam ex integro ut hodie apparet ædificavit. Officinas quoque monachis necessarias, prout loci necessitas pati potuil, omnes construxit. Ipsos etiam monachos xxII suscepit,susceptos vero sanctæ religionis habitu induit; indutos postmodum sacris ordinibus aptos vel sanctæ religionis benedictione dignos ipsemet benedixit, consecravi!, et quantacunque valuit diligentia et per se et per alios in Dei timore et amore semper instruxit ; instructos quidem post Deum super omnia amavit, honoravit,