CONONIS EPISTOLE.

dicebatur; neque refragari poterat quin per triginta ▲ medio eorum sum (Matth. xvIII, 20). Non dixit, Ego annos ejusdem monasterii abbatissæ presbyterum in ipsam Hanachiensem ecclesiam misissent Deinceps per ipsius abbatissæ dispositionem,absque aliquo ad ipsos Miliacenses canonicos recursu presbyter in Ecclesiam Hanachiensem mittetur.

Hæc sunt nomina judicum ipsorum : Rainaldus abbas Vigeliacensis qui judicium recitavit,Goscelinus, Halegredus decanus Belvacensis, Rogerus archidiaconus, Giraldus abbas S. Luciani,Odo abbas S. Symphoriani, Seranus,canonicus, Drago S. Quintini canonicus, Eustachius clericus.

Actum est hoc Belvaci præsente domno Conone Prænestino episcopo qui judicium hoc laudavit, et sigilli sui impressione firmavit, præsidente Petro Belvacensis Ecclesiæ episcopo.

III.

Cononis sanctæ Romanæ Ecclesiæ legati epistola ad
Theogerum abbatem S. Georgii.
(Anno 1118)

[D. BOUQUET, tom. XIV, p. 210.]

CoNo Dei gratia Prænestinus episcopus et sanctæ Romanæ Ecclesiæ legatus, dilecto fratri THEOGERO abbati, in cunctis hujus vitæ laboribus consolationem sancti Spiritus.

Religionis et honestatis vestræ fama, et quam habetis in veritatis defensione constantia, Romanæ Ecclesiæ vos notum et acceptum fecit. Unde cum in Gallias pro legationis nostræ officio venimus Moguntinum archiepiscopum (1) pro pallio quod ei apportamus conventuri, et quædam præcipua cum eo et aliis tractaturi, vos etiam vocare necessarium duximus, ut vestræ paternitatis consilium et testimonium habeamus.Abbatem S. Clementis,qui vos ad colloquii nostri locum conduca!, misimus,et ut cum eo absque ulla dilatione veniatis, rogamus et præcipimus.

IV. Cononis sanctæ Romanæ sedis legati epistola pro electione Metensis Ecclesiæ episcopi. (Anno 1118).

[D. BOUQUET, t. XIV, p. 209.]

sapientia habito in multis, sed ego sapientia habito in consiliis (Prov. vin, 12). Neque conturbet vos discordia multorum; jam nec novum est nec inusitatum, ut in electione episcopi discors inveniaiur sententia cleri et populi. Non majori itaque parti,sed saniori sacra Scriptura cedendum censet.Quapropter eadem autoritate præcipimus, ut semola partium animositate dignum Ecclesiæ Dei pastorem eligatis : electo vero, quicunque ille est, ex parte Dei et Ecclesiæ omnem honorem baberi præcipimus. Quod si contempserit, excommunicationi subjicimus; et do. mum ejus, domum discalceati in Israel nominari censemus, et tot animarum reum, quod prodesse poterat, decernimus ; et in die judicii grandine B grandinari ad ii adjicimus. Cæterum quæ vobis lator præsentium ex parte nostra dixerit vel injunxerit, tanquam ab ore nostro audiatis et audita implere non differatis.

V.

(Anno 1118.)

[D. BOUQUET, ibil., p. 212.]

CONO Dei gratia Prænestinus episcopus et sedis apostolicæ legatus, dilecto fratri THEOGERO, salutem et dilectionem.

Litteras tuæ fraternæ dilectionis, fratre Alardo referente, audivimus, quibus Metensem Ecclesiam, ut constanter et fiducialiter ageret, hortabaris. Nunc vero, Deo annuente, tam tuis quam aliorum monitis omnes ejusdem Ecclesiæ filii obtemperantes, omnesque in canonica electione convenientes, C pari voto parique consensu te in pastorem sibi a Deo provisum elegerunt. Unde nos unanimiter gupplicantes rogant quatenus electioni eorum assensum præbeamus, et qualiter te in pastorem habeant, quem intra terminos nostræ legationis morari coguoveruat, studeamus. Nos vero testimonium vitæ et conversation's tuæ investigantes, gratia Dei nihil invenimus quod sacris possit obesse canonibus. Quapropter, frater dilectissime, præsentibus litteris le commonemus, et monendo apostolica auctoritate præcipimus,quatenus injunctum tibi onus et curam sanctæ Metensis Ecclesiæ, proprii pastoris solatio destitutæ, subire non subterfugias; sed potius murum pro domo Israel te opponas, et Ecclesiam Christi inter instantes et immanissima rabie persecu

CoNo Dei gratia Prænestinus episcopus et sanctæ Romanæ Ecclesiæ legatus, dilectis in Christo filiis et fratribus. abbatibus et clericis ad electionem Metensis Ecclesiae faciendam in Christi nomine congregatis, sancti Spiritus præsentiam et consola- D torum fluctuantes procellas nutantem, illis resitionem.

Quomodo [quando vel quoniam] vos non ignorare sacros canones novi, et qualiter episcopi electio facienda sit nosse, auctoritate et præcepto domizi papæ, insuper et rogatu domini Viennensis archiepiscopi, paucis vobis tantum scribere duximus. Ne quis igitur vestrum de minori numero causetur, ipsius Domini voce moneo dicentis: nolite timere, pusillus grex, etc. (Luc. XII, 32), sicut al bi : Ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, in (1) Adelbertum, quem anno 1115, die natali sancti Stephani (26 Decembris), ordinatum fuisse

stendo sustentare et juvare nullatenus dissimules, exemplo illorum sanctorum qui in primitiva Ecclesia curam pastoralem suscipientes, pro defensione Ecclesiæ seipsos, cum opportunitas exigebat, periculis mortis tradere non dubitabant. Si autem (quod absit !) monitis Ecclesiæ ac nostris obedire contempseris, sciat te procul dubio ordinis tui periculo subjacere, el ecclesiarum introitum, nisi obediendo acquiescas, tibi nullo modo patere. Quamobrem dilectionem tuam iterum iterumque motradit ad an. 1116 annalista Saxo apud Eccardum, t. I, Corporis historici, col. 634.

nentes præcipimus, ut injunctam tibi obedientiam A omni occasione remota suscipias; deinde suscepta obedientia, domino Viennensi archiepiscopo et sanctæ Ecclesiæ Romanæ legato te præstare non negligas, ut, pontificalis ordinationis accepta benedictione, digne in Ecclesia Christi militare valeas.

Cum Filius Dei obediens fuerit Deo Patri, tu e contra obedientiam subterfugiendo membrum illius te esse negasti. Vide igitur, reverendissime frater, ne inobediendo idololatra efficiaris, et ignibus deputeris æternis. Vides enim Ecclesiam Deilaborare, et concertare contemnis; sed magis requiescere elegisti ut in æternum laborares. Apostolica igitur te auctoritate commonemus, et commonendo præcipimus ut electionem Meteosis Ecclesiæ humiliter suscipias,atque usque ad Dominicam Misericordia Domini legato Romano Viennensi archiepiscopo te presentes. Quod nisi feceris, te ab omni divino officio sequestramus. Fratribus vero tuis per summam obedientiam præcipimus ut consentiant: quod nisi fecerint, eidem sententiæ eos subjicimus. Nos C enim per misericordiam regimen cœnobii S. Georgii tibi concedimus, donec opportuno tempore eidem Ecclesiæ dignum pastorem possis eligere. Sancta Divinitas, reverendissime frater, te doceat obedire.

nisi cito res Dei, admoniti a pontifice agnita veritale reddiderint, perpetuo anathemate feriantur. Iniquum esse enim censemus, ut potius custodes chartarum, quam defensores rerum creditarum, ut præceptum est, judicemur.

>>

Quod si comes ipse privilegia Ecclesiæ Vizel, contemnit, audiat Anacletum papam a B. Petro tertium : « Privilegia ecclesiarum et sacerdotum S. apostoli jussu Salvatoris ejus decreverunt manere temporibus. » Et in legibus sæculi cautum habetur: « Si Ecclesiæ venerabilis privilegia cujusquam fuerint temeritate violata, vel assimulatione neglecta, commissum hoc in triplo, juxta legum sanctionem, Ecclesia cui factum est com

fregit et dirupit, SS. Lazari et Marthe sororis A factum audivimus, quas hæreditarias reliquerint, ejus, et SS. Andeoli atque Pontiani martyrum corpora, crucem quoque in qua de ligno Domini habetur, jactis lapidibus exornaverunt, monachos verberaverunt, et lapidibus percusserunt, et quemdam ex ipsis ceperunt, et injectis manibus sub habitu monachi debonestaverunt. Pro quibus omnibus vos monemus,et apostolica auctoritate præ · cipimus, ut ipsum comitem ex parte nostra conveniatis,et ad emendationem tanti sacrilegii eum venire moneatis. Quod si dixerit non se interfuisse huic flagitio; de consensu eum arguite,quia scilicet cum eadem die Vizeliacum ipse venisset, et omnes sacrilegos qui flagitium commiserant ibi invenisset, neque spontaneus neque monitus ab abbate sub testimonio multorum, de suis hominibus B ponatur, nobisque bannus noster in triplo persoljustitiam vel honorem, vel satisfactionem Ecclesiæ Vizel, facere voluit. Quamobrem timeat sententiam Lucii papæ sanctissimi, quæ talis est ad episcopos Gallos et Hispanos inter alia in primo decretali suo: «Res ecclesiarum vestrarum, et oblationes fidelium quas significastis a quibusdam irruentibus vexari, vobisque et Ecclesiis vestris auferri, indubitanter maximum est peccatum, testante Scriptura quæ ait: Qui abstulerit patri vel matri aliquid, et dicit hoc non esse peccatum, homicidæ particeps est. Pater ergo noster sine dubio Deus est, qui nos creavit; et mater nostra Ecclesia, quæ nos in baptismo spiritualiter generavit. Hæc fieri prophetæ,hæc apostoli,hæc successores eorum, et omnium Catholicorum Patrum vetant decrela, et tales præsumptiones sacrilegia esse dijudicantur: quorum nos sequentes exempla, omnes tales præsumptores, et Ecclesiæ raptores, atque suarum facultatum alienatores una vobiscum a liminibus sanctæ Matris Ecclesiæ anathematizatos apostolica auctoritate pellimus, et damnamus,atque sacrilegos esse judicamus, et non solum eos, sed omnes consentientes eis, quia non solum qui faciunt, rei judicantur,sed etiam qui facientibus consentiunt. Par cnim pœna et agentes et consentientes comprehendit. Item Symmachus papa adversus pervasores Ecclesiarum : « Generaliter quicunque res ecclesiasticas confiscare, aut competere, aut pervadere periculosa aut sæva infestatione præsumpserit, nisi se citissime per Ecclesiæ de qua agitur satisfactionem correxerit, perpetuo anathemate fe- D riatur. Similiter et hi qui Ecclesiæ jus vel largitione principum vel quorumdam potentum, aut quadam invasione, aut tyrannica potestate retinuerint, et filiis vel hæredibus suis, ut a quibusdam jam

vatur. » Item in alio loco: « Nullius autem sacræ res et religiosæ et sanctæ : quod enim divini juris est, nullius in bonis est. » Item adversus eos qui portas fregerunt,ait Justinianus : « Sanctæ quoque res, veluti muri et portæ, quodammodo divini juris sunt, et ideo nullius in bonis sunt. Ideo autem muros sanclos dicimus, quia pœna capitis constituta sit in eos, qui aliquid in muros deliquerint.» Nolumus autem, frater charissime, exaggerare quod gestum est,ne cogamur judicare quod dignum est, sed volumus ut annunties eidem comiti, ut de perpetratis sacrilegiis nobis in manu nostra satisfactionem ab hominibus suis, quorum nomina subscribentur, fieri faciat usque ad mediantem Quadragesimam, et in futuro ab inquieC tatione Ecclesiæ desistat: quia nisi obedierit, nos sequentes sanctorum suprascriptorum sententias, anathematis gladio tam ipsum,quam terram ejus,licet inviti,post transactum quem præfiximus terminum,feriemus. Hæc sunt nomina illorum qui in sacrilegio illo manus commisisse visi sunt: Rainaldus Præpositus de Moncellis, et trater ejus Nicolaus, Guillelmus mariscalcus, Paganus buticularius, Petrus panetarius, Odo Camarlancus, Petiz de Moncellis; Theobaudus cocus, Guillel, præpositus de Cerciaco, Gros!ebos, Renaldus nepos Mainfredi de Porta, Beraldus de Moncellis, duo filii Aimberti de Moncellis, Joannes Deli, Tardet de Moncellis, Seguinus de Moncellis, Guichardus frater Galterii Baticularii, Burgensis de Moncellis, quicognomine ita vocatur, Gaudricus de Climiciaco cum septem sociis, et multi alii quos donec nominatim nominemus suis conscientiis puniendos reliquimus, si non digne satisfactionem fecerint.

ERNULFUS

ROFFENSIS EPISCOPUS

NOTITIA HISTORICA LITTERARIA.

(WARTHON, Anglia sacra. t. II, Præf., p. xxx.)

Ernulfus, Roffensis episcopus, qui sedem ab anno 1114 ad 1124 tenuit, librum compilavit de Ecclesiæ Roffensis fundatione, dotatione, chartis, placitis aliisque rebus ad cam spectantibus. Codicem in Archivo Ecclesiæ Roffensis asservatum decanus et capitulum Roffense benignitate summa mihi transmiserunt. Plurimis nostræ gentis antiquariis Textus Roffensis titulo innotuit. In fronte libri hanc inscriptionem manus antiquissima apposuit Textus de ecclesia Boffensi per Ernulfum episcopum. Continet autem plura monumenta tam Latine quam Saxonice scripta, videlicet: Leges Ethelberti, Alfredi, Guthrunni, Edwardi, Edmundi et Ethelredi regum, Saxonice; Exorcismum Ordalii, Leges Canuti regis, Constitutiones Willelmi I regis, Excerpta ex decretis pontificum, Institutiones Henrici I regis, anno 1101 lataз, successionem pontificum et imperatorum Romanorum, pontificum Jerosolymitanorum et quatuor sedium patriarchalium, Nomina archiepiscoporum et episcoporum Angliæ a S. Augustino per singulas sedes distributa, Latine Judicia civitatis Lundoniæ, Genealogiam Edwardi regis ab Adamo, Genealogias omnium Anglia heptarcharum ab Adamo, Saxonice; privilegia, chartas, crdinationes, etc. Ecclesiæ Roffensis Latine et Saxonice. Nulla habentur in codice, Ernulfi ætate inferiora; si demas 15 nomina in Catalogo archiepiscoporum Cant., et 15 nomina in Catalogo episcoporum Roff., quæ ab aliena manu diversis sæculis accesserunt, ut ex litteris et atramento constat. Quædam enim manus episcoporum sex Ernulfum sequentium nomina adjecit; cui alia manus recentior episcoporum novem succedentium nomina apposuit. His addenda sunt pauca quædam de rebus tempore Joannis et Ascelini episcoporum gestis, post folium 203 congesta. Cætera omnia manu Ernulfo coæva scripta sunt. Leviora forsitan hæc videri possent, ni quis ea quæ ad Historiam Roffensem ex eo codice adnotantur inspexerit. Ista enim nos præfari debuisse tunc facile liquebit. Cæterum aliis ingenii monumentis Ernulfus inclaruit. In his exstat epistola ad Walkelinum Wintoniensem episcopum De incertis conjugiis præclara; quam R. P. Lucas Dacherius in Spicilegio suo evulgavit tom. III, p. 410 (ed. in. fol. t. III, pag. 464). Habetur eadem Ernulfo inscripta in codice vetustissimo bibliothecæ Lambethanæ, vix unico apice a Dacheriana diversa. Turpissime vero hallucinatus est Baleus (cent. 1. c. 70), qui opera quædam Arnulphi Lexoviensis episcopi et Arnoldi Bonævallis abbatis Arnulpho Roffensi episcopo inscripsit, eumdemque permiscuit cum Arnulpho presbytero, quem Romanorum clericorum insidiis Honorii II papæ tempore Platina refert (Vita Honor. It) fuisse sublatum, dumin Romanæ curiæ vitia acrius inveheretur. Reipsa enim Arnulphus ille concionator toto cœlo diversus erat a Roffensi nostro, qui ante incoeptum Honorii pontificatum obiit. Veritas autem Baleo paruin curæ erat, dummodo Romane Ecclesiæ inimicorum numerum augere posset. Cæterum nos insigniora Ecclesiæ Roffensis monumenta ex Ernulfi farragine delectu habito exscripsimus, et nunc primum evulgavimus.