Ecclesiæ januam veniebant, ad bibendum hauriebant aquam, quæ usque ad fenestras excreverat, et tamen intra ecclesiam ut aqua nullo modo diffluebat. Stans autem ante januam, ad ostendendum cunctis meritum martyris, et aqua ad adjutorium erat, et aqua non erat ad occupandum locum. Quod nimirum miraculum Babylonici illius ignis miraculo non dissimile poterit æstimari, qui trium puerorum et vestimenta non tetigit, et vincula incendit ( Dan. i ). 36. Tunc etiam innumerabilis multitudo serpentium cum magno dracone, in modum trabis valida per Tiberini fluminis alveum, in mare descendit; sed suffocatæ bestiæ inter salsos maris turbidissimi fluctus sine mora in littore deciderunt suaque putredine totum aerem corruperunt (Gregor. Tur., l. x Hist. c. 1). gratiam. Nam cum in eorum morte ventorum nimie- A rent, ibique se fame et siti deficere formidarent, ad tatibus fluctus elevati sævirent, ex navi clavi perditi, arbor abscissa est, vela in undis projecta, totumque vas navis nimiis quassatum fluctibus ab omni fuerat sua compage dissolutum. Rimis itaque patentibus, intravit mare, atque usque ad superiores tabulas implevit; ita ut non magis navis inter undas quam undæ jam intra navim esse viderentur. Tunc in eadem navi residentes, non jam ex mortis vicinia, sed ex ipsa ejus præsenti visione turbati, omnes sibimetipsis pacem dederunt, corpus et sanguinem Redemptoris acceperunt, Deo se singuli commendantes, ut corum animas benigne susciperet, quorum corpora ita pavendæ morti tradidisset. Sed omnipotens Deus, qui eorum mentem mirabiliter terruit, eorum quoque vitam per meritum Gregorii famuli sui, pro cujus B speciali amore venerant, mirabilius reservavit. Nam diebus octo navis eadem usque ad superiores tabulas aquis plena, iter proprium peragens, enatavit. Nono autem die ad Chotronensis castri portum deducta est. Ex qua exierunt omnes incolumes, qui cum præ · dicto Maximiano viro venerabili navigabant. Cumque post eos ipse quoque fuisset egressus, mox in ejusdem portus profundum navis demersa est, ac si illis 35 egredientibus pro pondere sublevatione caruisset; et quæ plena hominibus in pelago aquas portaverat atque natarat, Maximiano cum fratribus recedente, aqua sine hominibus in portu nec portare valuit nec natare; ut hinc omnipotens Deus ostenderet quia per meritum Gregorii, quem fratres visilaverant, hanc onustam sua manu tenuerat, quæ ab hominibus vacua permanere non potuit super aquas. 34. Igitur postquam Romam Gregorius venerabilis levita reversus est, aliquanto interjecto tempore, tanta inundatione Tiberis fluvius alveum suum egressus est, tantumque excrevit, ut ejus unda super muros urbis influeret, atque in ea regiones maximas occuparet, et antiquarum ædium plurima b monimenta dejiceret, ecclesiastica quoque horrea violenter subverteret, in quibus nonnulla modiorum tritici millia periere. 35. Tunc siquidem apud Veronensem urbem fluvius Athesis, ut idem Gregorius refert (Lib. III Dialog., cap. 19), excrescens, ad beati Zenonis martyris atque pontificis ecclesiam venit. Cujus ecclesiæ dum essent janux apertæ, aqua in cam minime intravit. Quæ paulisper crescens usque ad fenestras ecclesiæ, quæ erant tectis proximæ, pervenit; sicque stans aqua ecclesiæ januam clausit, ac si illud elementum liquidum in soliditatem parietis fuisset mutatum [Al. immutatum ]. Cumque essent multi interius inventi, sed aquarum magnitudine circumdata omni Ecclesia, qua possent egredi non habe " Al., Cortonensis. Cortona urbs est antiqua Brutionum, ad mare Ausonium, nunc Crotona dicta in Calabria ulteriore. b Bigot., Colb., Reg. et Gemet., mænia. Ita auoque apud Paulum Diac. • In editis, si excipias Bolland, deest ut, in om 37. Secuta est e vestigio clades inguinaria, quæ Romanam urbem adeo vehementi pestilentia laniavit, ut etiam corporali visu sagittæ cœlitus venire, et singulos quosque percutere viderentur. Quæ in mense undecimo veniens, primum omnium, juxta illud quod in Ezechiele propheta legitur: A sanctuario meo incipite (Ezech. 1x, 6), Pelagium papam perculit, et sine mora exstinxit. Quo defuncto, ita in reliquum vulgus desævit, ut, subtractis habitatoribus, domos in urbe plurimas vacuas omnino reliquerit. 38. Eodem tempore in monasterio venerabilis levitæ Gregorii puer inquietus valde, Theodorus noC mine, cum fratre religioso magis necessitate quam voluntate degebat, cui nimium gravis erat si quis ei pro sui salute quidquam dicebat. Bona autem non solum facere, sed etiam audire non poterat. Nunquam se ad sanctæ conversationis habitum venire, jurando, irascendo, ac deridendo testabatur: qui tamen ejusdem pestilentiæ clade percussus 36 in inguine, est perductus ad mortem. Cumque extremum spiritum ageret, convenerunt cum Gregorio fratres, ut egressum illius orando protegerent. Jam corpus ejus ab extrema fuerat parte præmortuum, in solo tantummodo pectore vitalis adhuc calor anhelabat. Cuncti autem fratres qui aderant, tanto pro eo cœperunt enixius orare, quantum eum jam videbant sub celeritate discedere, cum repente cœpit eisdem fratribus assistentibus clamare, atque cum magnis vocibus orationes eorum interrumpere, dicens: ‹ Recedite, ecce draconi ad devorandum datus sum, qui propter vestram præsentiam me devorare non potest. Caput meum in suo ore jam absorbuit; date locum, ut me amplius non cruciet, sed faciat quod facturus est. Si ei ad devorandum datus sum, quare propter vos moras patior? Tunc fratres cum Gregorio cœperunt ei dicere: Quid est quod loqueris, frater? nibus Mss. a nobis repertum. D d Utic., domus in urbe plurimæ vacuæ omnino re qualis ante conspectum districti Judicis pervenit, cui non licet flere quod fecit. Et habitatores quidem non ex parte subtrahuntur, sed pariter corruunt. Domus vacuæ relinquuntur, filiorum funera parentes aspiciunt, et sui eos ad interitum hæredes præcedunt. Unusquisque ergo nostrum ad pœnitentia lamenta confugiat, dum flere ante percussionem vacat. Revocemus ante oculos mentis quidquid errando commisimus, et quod nequiter egimus, flendo puniamus. Præveniamus faciem ejus in confessione (Psal. acıv, 2), et, sicut propheta admonet, levemus corda nostra cum manibus ad Deum (Thren. 1, 4). Ad Deum quippe corda cum manibus levare, est orationis nostræ studium cum merito bonæ operationis erigere. signum tibi sanctae crucis imprime. Respondit ille A ad lamenta pœnitentiæ convertatur. Pensate ergo cum magnis clamoribus, dicens: Volo me signare, sed non possum, quia squammis hujus draconis premor. Cumque hoc fratres audirent, a una cum levita Dei Gregorio in terram prostrati, cum lacrymis cœperunt pro ereptione illius vehementius Dominum deprecari. Et ecce subito cœpit æger cum magnis vocibus clamare, dicens: ‹ Gratias Deo, ecce draco qui me ad devorandum susceperat fugit, orationibus vestris expulsus stare non potuit. Pro peccatis meis modo intercedite, quia converti et sæcularem vitam relinquere funditus sum paratus. › Homo ergo qui, sicut jam dictum est, ab extrema parte fuerat præmortuus, Gregorii precibus et morte corporis caruit, et salutem animæ acquisivit (Lib. IV Dial. cap. 38). 39. Sed pestilentia supra modum sæviente, quia B Dat profecto, dat tremori nostro fiduciam, qui per Ecclesia Dei sine rectore esse non poterat, Grego rium, licet totis viribus renitentem, clerus, senatus populusque Romanus sibi concorditer pontificem delegerunt. Quem ille apicem totis viribus evitare decernens, sese indignum omnino tali honore clamitabat; videlicet metuens ne mundi gloria, quam prius abjecerat, ei sub ecclesiastici colore regiminis aliquo modo subrepere potuisset. b 40. At ubi decretum generalitatis evadere nequivit, consensurum se tandem aliquando simulavit, et imperatori Mauricio, cujus filium ex lavacro sancto susceperat, latenter litteras destinavit, adjurans, et multa prece deposcens, ne unquam assensum populis præberet ut se hujus honoris gloria sublimaret. Sed præfectus urbis, ↳ Germanus nomine, ejus nuntium anticipavit, comprehensumque ac, diruptis epistolis, consensum quem populus fecerat imperatori direxit. At ille gratias agens Deo pro amicitia diaconi, eo quod locum deferendi ei honoris, ut cupierat, reperisset, data præceptione ipsum ordinari præcepit. ( 41. Interim dum ab urbe regia imperatorius præstolaretur assensus, et lues ipsa populum vehementius devastaret, venerabilis levita Gregorius verbum ad plebem exorsus est, dicens: Oportet, fratres charissimi, ut flagella Dei, quæ metuere ventura debuimus, saltem præsentia et experta timeamus. Conversiouis nobis aditum dolor aperiat, et cordis nostri duritiam ipsa jam quam patimur pœna dissolvat. Ut enim propheta teste prædictum est: 37 Pervenit gladius usque ad animam (Jerem. iv, 10). Ecce etenim cuncta plebs cœlestis iræ mucrone percutitur, et repentina singuli cæde vastantur; nec languor mortem prævenit, sed languoris moras, ut cernitis, mors ipsa præcurrit. Percussus quisque ante rapitur quam a Sanctus Gregorius hujus historia meminit, tum in homil. 38 super Evang., tum libr. quarto Dialog., cap. 37, dissimulata nihilominus sua præsentia, modestiæ forte gratia. b Utrum frater esset Gregorii, disquisivimus in ejusdem Vita, lib. 1, cum 1, n. 5. Reg., Colb., Turon., Gemet., Utic., Bigot., judicio. d In Mss., letaniam; et sic semper deinceps. Harum litaniarum et processionum ordo aliter descri C prophetam clamat: Nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Ezech. xxxIII, 11). Nullus autem de iniquitatum suarum immanitate desperet. Veternosas namque Ninivitarum culpas triduana pœnitentia abstersit (Jonæ ш, 10), et conversus latro vitæ præmia etiam in ipsa sententia suæ mortis emeruit (Luc. XXII). Mutemus igitur corda, et præsumamus nos jam percepisse quod petimus. Citius ad precem Judex flectitur, si a pravitate sua petitor corrigatur. Imminente ergo tantæ animadversionis gladio, nos importunis precibus insistamus. Ea namque que ingrata esse hominibus solet importunitas, Judici veritatis placet, quia pius ac misericors Deus vult a se precibus veniam exigi, quia quantum meremur non vult irasci. Hinc etenim per Psalmistam dixit: Invoca me in die tribulationis tuæ; eripiam te, et magnificabis me (Psal. XLIX, 15). Ipse ergo sibi testis est quia invocantibus misereri desiderat, qui admonet ut invocetur. Proinde, fratres charissimi, contrito corde, et correctis operibus crastina die, primo diluculo, ad septiformem d litaniam, juxta di stributionem inferius designatam, devota cum lacrymis mente veniamus. Nullus vestrum ad terrena opera in agros exeat; nullus quodlibet negotium agere præsumat, quatenus ad sanctæ genitricis Dei ecclesiam convenientes, qui simul omnes peccavimus, simul omnes mala quæ fecimus deploremus, ut districtus Judex dum culpas nostras nos punisse considerat, ipse a sententia propositæ damnationis D parcat. (Exstat hæc oratio post homil.) 42.Litania clericorum exeat ab ecclesia sancti Joannis Baptistæ; litania virorum ab ecclesia sancti martyris Marcelli; litania monachorum ab ecclesia sanctorum martyrum Joaunis et Pauli; litania ancilJarum Dei ab ecclesia beatorum martyrum Cosinæ et bitur a Gregorio Turon., lib. x, cap. 1. Forte sup plicationes illæ non semel habitæ sunt, ut censet Baron., ad ann. 590, n. 12. De his ita narrat Paul. Diac., de Gestis Langob., lib. III: In primo choro fuit omnis clerus; in secundo, omnes abbates cum monachis suis; in tertio, omnes abbatissæ cum congregationibus suis; in quarto, omnes infantes; in quinto, omnes laici; in sexto, universæ viduæ; in septimo, omnes mulieres conjugatæ. i Damiani; litania feminarum conjugatarum ab eccle- A in Romanæ urbis necessitate concurrite, quia hosti sia beati primi martyris Stephani; litania viduarum ab ecclesia martyris Vitalis ; litania pauperum et infantium ab ecclesia beatæ Cæcilia martyris. (Gregor. Tur. lib. x Hist., c. 1.) 43. Igitur dum magna multitudo a omnis ætatis, sexus 38 atque professionis, juxta præceptionem levita Gregorii, die constituta, Dominum rogatura vcnisset, in tantum lues ipsa judicio divino desævit, ut intra unius horæ spatium, dum voces plebs ad Dominum supplicationis emitteret, octoginta homines ad terram corruentes spiritum exhalarent. Sed nequaquam destitit facundissimus rhetor populo prædicare, ne ab oratione cessarent, donec miseratione divina pestis ipsa quiesceret. libus gladiis foris sine cessatione confodimur, sed seditione militum interno periculo gravius urgemur. › (Lib. 1, ep. 3.) 46. Item Gregorius Joanni patriarchæ Constantinopolitano: Si charitatis virtus in proximi dilectione consistit, si sic diligere proximos sicut nos jubemur, quid est quod me beatitudo vestra non ita ut se diligit? Quo enim ardore, quo studio episcopatus pondera fugere volueritis scio, et tamen hæc eadem episcopatus pondera ne mihi deberent imponi non restitistis. Constat ergo quia non me sicut vos diligitis, quia illa me voluistis 39 onera suscipere quæ vobis imponi noluistis. Sed quia vetustam navim, vehementerque confractam indignus ego infirmusque su 44. Enimvero, cum adhuc futurus antistes putaret B scepi; undique enim fluctus intrant, et quotidiana ac se principem a consensu consecrationis suæ penitus avertisse, cognovit tandem suas litteras a Germano præfecto urbis interceptas fuisse. Cujus rei gratia imperiale responsum, quod videlicet voluntati suæ contrarium brebatur, præveniens, quia palam egredi portas civitatis non poterat, a negotiatoribus exponendum se, dissimulato, ut fertur, habitu, callidus impetravit, silvarum saltus expetiit, cavernarum latibula requisivit. In quibus dum ab omnibus summa sollicitudine quæreretur, indicio columnæ fulgidæ, super se jugiter a cœlo dependentis, agnoscitur, capitur, trahitur, et apud beati Petri apostolorum principis templum summus pontifex consecratur. е с d valida tempestate quassatæ putridæ naufragium tabulæ sonant, per omnipotentem Dominum rogo ut in hoc mihi periculo orationis tuæ manum porrigas, quia tanto enixius potestis exorare, quanto et a confusione tribulationum quas in hac terra patimur longius statis. › (Lib. 1, ep. 4.) 47. Item Gregorius Theoctista sorori imperatoris : Mens mea vestræ venerationi quanta devotione substernitur explere verbis nequeo; nec tamen me prodere laboro, quia et me tacente, in vestro corde legitis quid de mea devotione sentiatis. Miror autem quod in me collatas dudum continentias vestras ex hac moderna pastoralis officii continentia distraxistis, in qua sub colore episcopatus ad sæculum sum reductus, in qua tantis terræ curis inservio, quantis me in vita laica nequaquam deservisse reminiscor. 45. Verum, quia sunt nonnulli Langobardorum * perfidi, qui Gregorium appetisse magis pontificium C autument quam fugisse, operæ pretium reor pauca de multis inserere, quibus eum, in quantum sine pertinaciæ vitio potuit, noluisse pontificium, imo quasi pondus importabile penitus cavere voluisse, luce clarius manifestem. Ait enim pene in ipso consecrationis suæ principio, in epistola Paulo scholastico : Quidquid mihi ex honore sacerdotalis officii extranei arrident, non valde penso: de vobis autem mihi hac in re arridentibus, non minimum doleo, qui desiderium meum plenissime scitis, et tamen profecisse me creditis. Summus enim mihi profectus fuerat, si potuissem implere quod volui, si voluntatem meam, quam dudum cognitam habetis, perficere optatæ quietis perceptione valuissem. At quia honoris nunc hujus vinculis in civitate teneor Romana D religatus, habeo aliquid quod etiam vestræ gloriæ exsultem, quia viro excellentissimo domno Leone exconsule veniente, vos in Sicilia remanere non suspicor; et cum ipse quoque tuo honere religatus Romæ retineri cœperis, quid moeroris, quid amaritudinis ego patiar, agnosces. Veniente autem viro magnifico domno Maurentio Chartulario, ei, quæso, a In Mss. Reg., Norm., scilicet Gemet., Utic., Bigot., communis ætatis. blidem Codd., ferebatur. Colb., querebatur. Alii, videbatur. Hujus indicii mentionem facit Gregor., lib. 1, epist. 20, et in lib. olim 6, epist. 4, nunc 7. d Ejus ordinatio in tabulis eccles. assignatur tertio nonas Septembris. Alta enim quietis meæ gaudia perdidi, et intus corruens, ascendisse exterius videor, unde me a Conditoris mei facie longe expulsum deploro. Conabar namque quotidie extra mundum, extra carnem fieri, cuncta phantasmata ↳ corporis ab oculis mentis abigere, et superna gaudia incorporaliter videre, et non solum vocibus, sed totis medullis cordis i ad Dei speciem anhelans, dicebam: Tibi dixit cor meum : Quæsivi vultum tuum, vultum tuum, Domine, requiram (Psal. xxvi, 8). Nihil autern in hoc mundo appetens, nihil pertimescens, videbar mihi in quodam rerum vertice stare, ita ut in me pene impletum crederem quod, pollicente Domino, ex propheta didicissem: Sustollam te super altitudines terræ (Isai. LVIII, 14). Super altitudines etenim terræ sustollitur, qui et ipsa quæ alta et gloriosa præsentis videntur sæculi, per mentis despectum calcat. Sed repente a rerum vertice tentationis hujus turbine impulsus, ad timores pavoresque corrui, quia et si mihi nihil timeo, eis tamen qui mihi commissi sunt multum formido. Undique causarum fluctibus quatior, ac tempestatibus e Utic. et Colb., perfidiæ, quam lectionem sequitur Gussany. In cæteris tamen Mss. et Editis, perfidi. f Colb., Reg. et Norm., quibus consentiunt Bolland. et Gilot., eminentissimo. 8 Andegav. et Bigot., altera. Reg., interna. i Utic., ad Dei faciem; quod etiam in Mss. epistolarum legitur. ་ deprimor, ita ut recte dicam : Veni in altitudinem ▲ ipse sit potens (Job. XXXVI, 5). Et per Salomonem A maris, et tempestas demersit me (Psal. LXVIII, 3). Redire post causas ad cor desidero; sed vanis ab eo cogitationum tumultibus exclusus, redire non possum. Et hoc ergo mihi longe factum est, quod intra me est, ita ut obedire nequeam propheticæ voci, qua dieitur: Redite, prævaricatores, ad cor (Isai. XLVI, 8). Sed, stultis pressus cogitationibus, solummodo exclamare compellor Cor meum dereliquit me (Psal. XXXIX, 13). Contemplativæ vitæ pulchritudidinem velut Rachelem dilexi sterilem, sed videntem ac pulchram; quæ etsi per quietem suam minus generat, lucem tamen subtilius videt. Sed quo judicio, nescio, Lia mihi in nocte conjuncta est, activa videlicet vita fecunda, sed lippa, minus videns, quamvis amplius pariens. Sedere ad pedes Domini cum Maria festinavi, verba oris ejus percipere; et ecce cum Martha compellor in exterioribus ministrare, atque erga multa satagere. Expulsa a me, ut credidi, legione dæmonum, volui oblivisci quos novi, et ad Salvatoris pedes quiescere; et ecce mihi nolenti atque compulso dicitur: Revertere in 40 domum tuam, et annuntia quanta tibi fecerit Dominus (Marc. v, 19). Sed quis inter tot terrenas curas valeat Dei miracula prædicare, cum jam mihi difficile sit saltem recolere? Pressus namque in hoc honore tumultu sæcularium negotiorum, ex eis me esse video de quibus scriptum est: Dejecisti eos, dum allevarentur (Psal. LXXII, 18). Neque enim dixit: dejecisti eos postquam allevati sunt, sed dum allevarentur, quia pravi quique dum, b temporali honore suffulti, foris videntur surgere, intus cadunt. Allevatio ergo ipsa ruina est, quia dum gloria falsa subnixi sunt, a vera gloria vacuantur. Hinc iterum dicitur: Deficientes ut fumus deficient (Psal. xxxv1, 20). Fumus quippe ascendendo deficit, et sese dilatando evanescit. Sic videlicet fit, cum peccatoris vitam præsens felicitas comitatur, quia unde ostenditur ut altus sit, inde agitur ut non sit. Hinc rursum scriptum est, Deus meus, pone illos ul rotam (Psal. LXXXII, 14). Rota quippe ex posteriori parte attollitur, et in anterioribus cadit. Posteriora autem nobis sunt bona præsentis mundi quæ relinquimus; anteriora vero sunt eterna et permanentia, ad quæ vocamur, Paulo attestante, qui ait: Quæ retro sunt oblitus, in ea quæ sunt priora extendens me (Philip. I, 13). Peccator ergo cum in præsenti vita profecerit, ut rota ponitur, quia in anterioribus corruens, ex posterioribus elevatur. Nam cum in hac vita gloriam percipit quam reliquit, ab illa cadit quæ post hanc venit. Et quidem multi sunt qui sic exteriores provectus regere sciunt, ut per eos nequaquam interius corruant. Unde scriptum est: Deus potentes non abjicit, cum et a Colb., Bigot. et Gemet., in hoc onere. b Al., sæculari. e In Mss. Norm. tam epistolarum, quam Joann. Diac. legitur Narsæ, non Narsi, ut in Editis et in Reg. et Andeg. Cod. De eo Simocatta, lib. v, cap. 3 et 5. 4.Bigot., Gemet., Reg., ac nonnulli Mss., contemplationis alta describitis..... renovatis. e Corruptissime Edit. Vatic. et Guss., quasi destitutæ dicitur: Et intelligens gubernacula possidebit (Prov. 1, 5). Sed mihi hæc difficilia sunt, quia et valde onerosa; et quod mens voluntarie non recipit, congrue non disponit. Ecce serenissimus Dominus imperator fieri simiam leonem jussit. Et quidem pro jussione illius vocari leo potest, fieri autem leo non potest, Unde necesse est ut omnes culpas ac negligentias meas non mihi, sed suæ pietati deputet, qui virtutis ministerium infirmo commisit. (Lib. 1, ep. 5). 48. Item Gregorius Narsæ patricio Dum a contemplationis dulcedinem alte descripsistis, ruinæ meæ mihi gemitum renovastis, quia audivi quid intus perdidi, dum foris ad culmen regiminis immeritus ascendi. Tanto autem me percussum moerore cognoscite, ut vix loqui sufficiam; oculos enim mentis meæ B doloris tenebræ obsident, triste est quidquid aspicitur; quidquid delectabile creditur, cordi meo lamentabile apparet. Penso enim, ab alto quietis meæ culmine corruens, ad quam dejectum exteriorís provectus culmen ascendi, et pro culpis meis in occupationis exsilium a facie dominantis missus, • quasi destructæ Judææ vocibus cum propheta dico: Qui consolabatur me, longe recessit a me (Thren. 1, 16). Quod vero, causæ et nominis similitudinem faciendo per Scripturam, clausulas declamationesque formatis, certe, frater charissime, simiam leonem vocas. Quod eo modo vos agere conspicimus, quo scabiosos sæpe catulos, pardos, vel tigres vocamus. Ego enim, bone vir, quasi filios perdidi, quia per terrenas curas recta opera amisi. Nolite ergo me vocare Noemi C (Ruth. 1, 20), f id est pulchram, 41 sed vocate me Maria, quia amaritudine plenus sum. › (Lib. 1, ep. 6). D 49. Item Gregorius Anastasio & patriarchæ Antiocheno : Scripta vestræ beatitudinis, ut fessus requiem, salutem æger, fontem sitiens, umbram æstuans inveni. Neque enim illa verba per linguain carnis videbantur expressa, quia sic spiritalem erga me amorem suum quem gestabat aperuit, ac si mens per semetipsam loqueretur. Sed durum valde fuit quod secutum est, quia amor vester terrena me portare onera præcepit, et quem prius spiritualiter diligebatis, post ut æstimo, temporaliter amantes, usque ad terram me, superposito onere, depressistis, ita ut omnem mentis rectitudinem funditus perdens, contemplationisque aciem amittens, non per prophetiæ spiritum, sed per experimentum dicam : Incurvatus sum, et humiliatatus sum usquequaque (Psal. cxvш, 107). Tanta quippe me occupationum onera deprimunt, ut ad superna animus nullatenus erigatur. Multis causarum fluctibus quatior; et post illa quietis otia, tumultuosæ vitæ tempestatibus affligor, ita ut viduæ. f lidem, id est, pulchrum, reluctantibus aliis Excusis, et Mss., tum Joann. Diac., tum epistolarum. g Turon., Expatriarchæ. De eo sæpe in epistolis egimus. Edit. Vatic. et Gussanv., accepi. Et paulo post, specialem pro spiritalem amorem, quod exhibent alii Excusi, consentientibus Mss. d recte dicam Veni in altitudinem maris, et tempestas A tergo tempestas insequitur: interque hæc on a demersit me (Psal. LXVI, 3). Periclitanti igitur mihi orationis vestræ manum tendite vos, qui in virtutum littore statis. Quod vero me os Domini, quod lucernam dicitis, quod loquendo multis prodesse, multisque posse lucere perhibetis, æstimationem mihi meam fateor in dubietatem maximam perduxistis. Considero namque qui sum, et nihil in me ex hujus boni signo deprehendo. Considero autem qui estis, et vos mentiri posse non arbitror. Cum ergo credere volo quod dicitis, contradicit mihi infirmitas mea; a cum disputare volo quod in laude mea dicitur, contradicit mibi sanctitas vestra. Sed, quæso, vir sancte, nobis aliquid de hoc certamine nostro conveniat, ut et si non quod dicitis ita est, sit ita quia dicitis. (Lib, 1, ep. 7.) 50. Item Gregorius Andreæ illustri Omnipotens Deus dulcissimo cordi vestro indicet quia et absens corpore, a charitate vestra animo non recessi. Bona enim vestra, etiam si volo, oblivisci non valeo. Hoc autem quod me ad episcopatus ordinem cognoscitis pervenisse, si me diligitis, plangite, quia tantæ hic hujus mundi occupationes sunt, ut per episcopatus ordinem pene ab amore Dei me videam esse separatum, quod incessanter defleo, atque ut pro me Dominum exoretis, rogo. › (Lib. 1, ep. 50.) turbatus, cogor modo in ipsam clavum adversitatem dirigere, modo curvato navis latere, minas fluctuum ex obliquo declinare. Ingemisco, quia sentio quod, negligente me, crescit sentina vitiorum, et tempestate fortiter obviante, jamjamque putride naufragium tabulæ sonant. Flens reminiscor quod perdidi meæ placidum littus quietis, et suspirando terram conspicio, quam tamen rerum ventis adversantibus tenere non possum. Si ergo me, frater charissime, diligis, tuæ mihi orationis in his fluctibus manum tende, ut quo laborantem me adjuvas, ex ipsa vice mercedis in tuis quoque laboribus valentior existas. (Lib. 1, ep. 31.) 53. Sed quia Gregorium non solumn declinare voB luisse, quin etiam cum magno angore animi summum sacerdotium suscepisse satis, ut opinor, probatum est, qua discretione id fecerit, videtur breviter indicandum, ne scilicet tantus vir, aut pertinacia, aut pusillanimitatis vitio saltem leviter succubuisse putetur. 54. Ait enim in epistola Anastasio Corinthiorum episcopo Judicia Dei quanto sunt investigabilia, tanto debent esse humanis sensibus metuenda: ut quia ea ratio mortalis comprehendere non valet, his se necesse est humili cordis cervice substernat, quatenus quo eam regentis voluntas duxerit, illic obedientis mentis gressibus prosequatur. Ego autem considerans infirmitatem meam ad apostolicæ sedis culmen non posse pertingere, onus hoc malui declinare, ne in pastorali regimine imparis administrationis actione succumberem. Sed quia contraire non est Domini disponentis arbitrio, obedienter secutus sum quod misericors de me regentis manus voluit operari. Nam fraternitati vestræ, et si præsens non eveniret occasio, necessario fuerat indicandum quod, licet indignum, me apostolicæ sedi Dominus præesse dignatus est. (Lib. 1, ep. 27). 51. Item Gregorius Joanni exconsuli et quæstori atque patricio : ‹ Bona vestræ excellentiæ expertus, anto erga vos amore constringor, ut vestra memoria de meo pectore aboleri nullatenus possit. Sed contra amorem b non modice contristor, quia quie- C lem me quærere cognovistis, et ad inquietudinem perduxistis Vobis quidem omnipotens Deus, quia hoc bono animo fecistis, bona æterna retribuat; sed me a tanto loci hujus periculo, qualiter voluerit, absolvat, quia sicut peccata mea merebantur, non Romanorum, sed Langobardorum episcopus factus sum, quorum synthichiæ spathæ sunt, et gratia poena. Ecce ubi me vestra patrocinia perduxerunt. Gemo quotidie occupationibus 42 pressus, et respirare non valeo. Sed vos qui adhuc valetis, mundi hujus occupationes fugite, quia quanto in eo quisque profecerit, Lanto ut video, ab amore Dei amplius decrescit. › 52. Gregorins Leandro Hispalensi episcopo. debet inveniri. Unde 43 indignus ego ad suscipienda Respondere epistolis vestris tota intentione voluis 1 D Item de eadem re f Philippo comiti excubitorum, In quantum homo discutere et investigare judicia superna non sufficit, in tantum sub eis debet cervicem cordis inflectere, ut quia id quod sibi tribuitur quo judicio disponatur ignorat, nec ad appetendum locum procax insistere, nec ad 5 repellendum contumax episcopatus onera, jussioni omnipotentis Dei vestræ- At ego hic a deflorationis opere paululum respiro, ut quæ specialiter de pontificio dicenda sunt, in libello alio suffragante Domino referantur. Gussanv., ubi legitur: in ipsum clavum adversitatem e Colb. et Norm., Corinth. archiepiscopo. 8 Andeg.. resistendum. |