est Eulogium, de veteri Ecclesiæ consuetudine tunc A adjunxerunt, aut in urbe regia commorantem chariantiquata loqui; nempe agit de S. Cornelio papa, a quo dicit Novatum Ecclesiæ Romanæ archidiaconum, presbyterum factum fuisse, ne, si in archidiaconatu remaneret, sibi successor daretur; quippe archidiaconum succedere summo sacerdoti statutum erat pro hujus temporis more. ARGUMENTUM. -1. Gregorius Constantinopolim mittitur a Pelagio II. 2. Ejus vivendi ratio in aula. 3. Quibus cum sociis. 4. Quæ ab eo Constantinopoli sint gesta. 5. De pellendis Langobardis Pelagii papæ sollicitudo. 6. Eutychii novam hæresim Gregorius comprimit. 7. An cum Joanne Eutychii successore jam tum decertaverit. - 8. Ex tempore collationis cum Eutychio habita, nostra chronologia stabilitur. - 9. De nova alia hæresi fama. Quid de ipsa Gregorius senserit. - 10. Libros Moralium elucubrat: 11. Præcipui ejus - - amici ex aula. Filium imperatoris ex sacro fonte suscipit, 12. Quamdiu in urbe regia manserit. - 13. Romam redit sacris reliquiis ditatus. (An. 578 usque ad 585.) 1. Non multo post suam in Ecclesiæ Romanæ ministerio et diaconatu provectionem S. Gregorius Constantinopolim migrare jussus est a Pelagio II, ut in ea urbe totius imperii sede, negotiis ecclesiasticis curam et sollicitudinem impenderet, apocrisiariique (Latine responsalem diceres, vel potius negotiorum curatorem) ibi officio fungeretur. Etsi vero arduum sit decernere quo anno hæc ei provincia demandata est, vero tamen propius est eum ad id muneris assumptum fuisse an. 578 aut sequenti, quod Tiberius post Justini obitum cœpit imperare solus; nec diu post subrogatum Benedicto I Pelagium II, qui gratum proculdubio se facturum Augusto putavit, talem tantumque virum, præcipuis olim reipublicæ muniis egregie defunctum ipsique probe notum legatum ad eum mittendo. B 2. Quamvis autem in regia urbe inter aulicos viveret, ac in ipso imperatoris palatio manere cogeretur, vitæ cœlestis propositum non intermisit, inquiunt sæpe laudati vitæ ejus scriptores, venerabilem Bedam secuti. Cum enim usque ad extremum spiritum in monasterio perseverare cupiens, voti sui compos esse non potuisset, effecit quodammodo ut monasterium secum migraret, sibique semper adhæreret. Ipsum audiamus ea de re ad S. Leandrum (Præf. ad lib. Mor.) scribentem: Cum in terreno palatio licentius excubarem, inquit, me multi ex monasterio fra- D tres mei germana vincti charitate secuti sunt. Quod divina factum dispensatione conspicio, ut eorum semper exemplo, ad orationis placidum littus quasi anchora fune restringerer, ne causarum sæcularium incessabili impulsu fluctuarem. Ad illorum quippe consortium velut ad tutissimi portus sinum........... fugiebam. Et licet illud me ministerium ex monasterio abstractum a pristinæ quietis vita, mucrone suæ occupationis exstinxerat, inter eos tamen per studiosæ lectionis alloquium, quotidianæ me aspiratio compunctionis animabat. Quibus verbis expressius adumbrari poterat, quan pie in obeunda Constantinopolitana legatione Gregorius sese gesserit? 3. Inter eos qui sancto viro sese comites itineris tate moti adierunt, eminebat S. Maximianus presbyter et monasterii S. Andreæ abbas, postea Syracusanis datus episcopus, ex multis Gregorianis epistolis aut ad ipsum aut de ipso scriptis satis notus. At post aliquot annorum moram, jubente summo pontifice, Romam redire coactus est, ut suo monasterio provideret ac invigilaret. Pelagii epistolam Maximia. num revocantis exhibet Joannes Diaconus, ex qua conjicere possumus quo tempore Romam redierit, relicto Constantinopoli Gregorio. Si quidem data est epistola quarto nonas Octobris, indictione tertia; sic enim legitur omnibus in manuscriptis quos consuluimus. Porro hæc indictio, quæ mense Septembri incoeperat, pertinet ad an. 584. Rediit Maximianus vel desinente hoc anno, vel sequenti inchoato. Illo itaque anno 585 Gregorius adhuc in urbe regia commorabatur, vel potius exsulabat; se enim in exsilio positum tamdiu doluit, quamdiu inter aulicos strepitus vivere coactus est. Quod spectat ad Maximiani reditum, narrat S. Gregorius imminens mortis periculum a quo cum sociis in Adriatico mari liberatus est insigni mira. culo: nam per octo dies navis qua vehebantur, usque ad superiores tabulas aquis plena, iter proprium peragens enatavit: Nono autem die in Crotonensis castri portum deducta est. Ex qua exierunt omnes incolumes, qui cum prædicto venerabili viro Maximiano navigabant. Cumque post eos ipse quoque fuisset egressus, mox in ejusdem portus profundum navis demersa est, ac si illis egredientibus, pro pondere, sublevatione caruisset; et quæ plena hominibus in pelago aquas portaverat, alque nataverat, Maximiano cum suis fratribus recedente, aquas sine hominibus in portu non valuit portare. (Lib. 11, Dial., c. 36.) Abeunte Maximiano, plurimi e fratribus Gregorio semper adhæserunt; qui videlicet sive legatus apostolicæ sedis, sive postea episcopus, tanti fecit monachos, ut eos in mensa convictores, in operibus adjutores, consiliorum participes, et vitæ testes, pene dixerim moderatores et arbitros, semper ha bere voluerit. Hinc monachorum cœtui cum Gregorio in regia hospitanti frequens intererat S. Leander, monasticæ quoque vitæ cultor, de quo fusius postea erit agendum. 4. Quæ gesserit apud Tiberium Constantinum Augustum Gregorius, non narrant scriptores; ipse quoque ab omni jactantia prorsus alienus humili obruit silentio. Duo tune erant quæ præcipue Romanam Ecclesiam totamque vexabant Italiam, schisma scililicet ob tria capitula conflatum, et Langobardorum bellum. De schismate sopiendo, revocandisque ad Ecclesiæ sinum schismaticis, quam sollicitus fuerit Pelagius, testantur ejus epistolæ brevi a nobis com memorandæ. Nec minori zelo id prosecutus est noster Gregorius, quod etiam ex ipsius epistolis aliisque monumentis liquet; unde satis intelligitur frequenter sapientissimum legatum apud imperatoren egisse, ut tanto scandalo, tam fœdæ scissioni, tam gravi vulneri remedium afferret. nos latet. Testatur quidem ep. 68 libri ix Joannem, in synodo superbum hoc vocabulum usurpasse, ac Pelagium suum decessorem hujus synodi gesta irritasse, atque adhibita prius in eum districtissimo increpatione, prohibuisse ne suus diaconus seu apocrisiarius cum Joanne procederet, boc est in sacrorum celebratione communicaret. At quis esset ille diaconus, Gregorius, an qui ei successit Laurentius, silentio præterit. Si tamen de se loqui voluisset, quare non dixisset, sibi a Pelagio præceptum non procedere cum Joanne? alium ergo a se designare videtur. Magna sane spes affulserat schismatis exstinguen- A decertaverit pro œcumenici titulo quem usurparat, li, cum Tiberius pius imperator, ecclesiastica 212 pacis amantissimus, ad reipublicæ clavum solus Justino mortuo sedere cœperat, maxime vero Langobardos ab ipso tota ex Italia pellendos sibi Romani pollicebantur, post plurimas et præclaras quas de Persis reportarat victorias. Tunc excusso regiæ potestatis jugo Langobardi tringinta sex ducibus obtemperabant, qui sibi partiti erant quas occupaverant civitates. Ab illis autem tyrannis toto decennio spoliatas ecclesias, sacerdotes interfectos, urbes eversas, populosque qui more segetum excreverant, excisos narrat Paulus Diaconus (Lib. n, Hist. Langob. c. 17.) Hujus interregni et veluti anarchiæ tempore, anno circiter 579 aut 580, Casinense monasterium tota Italia celeberrimum, a barbaris direptum B constanterque asseverent melioris notæ chronogra et dirutum est. 5. Cum tot clades a Langobardis pateretur Italia, gravioresque Romæ impenderent, Pelagius papa opportunum esse tempus liberandæ patriæ existimavit, quando tot in partes, tot in duces divisa barbara gentis potestas imminuta videbatur. Ea de causa non solum ad Gregorium scripsit illam quam refert Joannes Diaconus Epistolam (Lib. 1, n. 32), ut quantocius missis, pecunia, duce peritissimo, et copiis, periclitanti Romanæ reipublicæ subveniretur; sed etiam Aunacharium episcopum Antisiodorensem, qui erat regibus Francorum a consiliis, admonuit, ut ea qua pollebat apud eos auctoritate, Ecclesiæ Romanæ et Italiæ, unde Galliis fidei lumen affulserat, suppetias ferri procuraret deterreretque pios principes quibus C una cum Romanis erat fides ab omni fœdere cum Langobardis ineundo. Epistola Pelagii legitur data anno septimo imperii Tiberii, ubi necesse est ejus imperii tempus computari antequam solus imperaret. Non multo post Childebertus rex bellum cum Langobardis qui jam sæpe in Gallias irruperant, feliciter gessit, litteris Pelagii motus, ut par est credere. Quod vero spectat ad Tiberium Augustum, aliis bellis curisque distentus, parum de recuperanda Italia, aut etiam Roma conservanda cogitavit; adeo ut solis piorum, maxime vero ancillarum Dei precibus et sanctorum apostolorum protectione, tunc et postea Urbs stetisse videatur. 6. Nihil autem utilius reipublicæ Christianæ præstitit Gregorius Constantinopoli agens, quam cum nascentem Eutychii, Constantinop. patriarchæ, hæ resim de impalpabili sanctorum corpore post resurrectionem, oppressit. Integram de hac quæstione concertationem refert ipse libro XIV Moralium a num. 72 ad 75, unde transcripta apud Joannem Diaconum legitur lib. 1, c. 29. Gregorio victoria cessit; at victoriæ fructus Eutychio, qui errorem ante mor tem paulo post secutam ejuravit. Gregorii doctrinam Tiberius August. calculo suo comprobavit, deliberavitque de libro Eutychii flammis abolendo. Eutychio subrogatus est invitus et reluctans Joannes, COgnomento jejunator. 7. Utrum vero jam tum Gregorius cum Joanne 8. Cum legamus apud Gregoriom concertationi cum Eutychio Tiberium imperatorem interfuisse, phi et historici ipsius mortem contigisse mense Augusto anni 582, inde novum eruitur argumentum contra Baronii opinionem de monastica vita tardius a S. Gregorio suscepta, hoc est vel an. 582 vel 581, quo eum adhuc præturam gessisse contendit. Nostram chronologiam confirmat Gregorius Turon., qui scribit anno octavo Childeberti regis, Mauricium imperare cœpisse, hoc est an. 582. Nam Sigeberto patre occiso successit Childebertus an. 575 et ejus regni annus decimus quintus scilicet absolutus, teste eodem scriptore, convenit cum an. 590. Accedit venerabilis Bedæ auctoritas. Nam lib. 1, c. 23, Eccl. hist. Anno, inquit, ab incarnatione Domini quinquagesimo octogesimo secundo, Mauricius ab Augusto quinquagesimus quartus, imperium suscipiens, uno et viginti annis tenuit; nimirum viginti annis integris et uno inchoato. Hac ratione temporum tam inconcussis fundamentis stabilita, inter ogare liceat chronologiæ Baronianæ propugnatores, qui possit intelligi Gregorium adhuc laicum et prætorem fuisse anno 581, postea monachum induisse, deinde avulsum a monasterio in quo se diu vixisse passim asserit, diaconum factum, mox Constantinopolim missum, ibique cum Eutychio patriarcha disputasse, saltem mense Aprili an. 582 quandoquidem constat, ut fatetur Baronius, Eutychii obitum, teste Eustathio, qui præsens aderat, antecessisse quatuor mensibus Tiberii imperatoris mortem, qui ut diximus, e vita migravit mense Augusto an. 582? sed de his satis. D (Cf. Greg. Turon. l. vi Hist. n. 25 et 30; lib. x, n. 1.) 9. Eodem tempore quo in urbe regia commorabatur Gregorius, rumor invaluit de nova hæresi, sed ut suspicatur ipse Gregorius, imaginaria de qua egit epistola 45 libri x1. Illius sectatores dicebantur sub obtentu religionis conjugia solvere, et docere quod baptisma peccata penitus non auferat Et si de iniquitatibus suis quis in triennium pœnitentiam ageret, postmodum ei perverse vivere liceret. Sed teste conscientia, inquit Gr go:ius, fateor nunquam in eis aliquid erroris, aliquid pravitatis, aliquid de his quæ contra eos dicebantur inveni. Unde et eos, opinione contempta, familiariter suscipere, el magis ab insequentibus defendere curabam; quo exemplo do- A gorius, quia Maximianum laudata epistola revocacemur quomodo cum his qui de falso dogmate gratis infamantur, sit agendum. tum, ut supra diximus, et hoc anno vel etiam sequenti Constantinopoli profectum, reditum Gregorii antecessisse manifestum est ex libro 11 Dialog., c. 36. Hæc quomodo stare possint cum sententia Baronii et b Binii satis non video, quibus placet statim postquam Mauricius renuntiatus est imperator, quod contigisse mense Aug. anno 582 jam ostendimus, Laurentium fuisse a Pelagio missum ut in apocrisiarii officio succederet. Diuturnioris mansionis in urbe regia probationem adhuc suppeditat ingens Moralium volumen hac in urbe a Gregorio elucubratum, cui plures anni, maxime tot inter negotia vix potuerunt sufficere. Neque vero S. Leander, neque Gregorii fratres et 10. Quidquid temporis a negotiis vacabat, illud sacræ Scripturæ legendæ, piisque studiis impendebatur. Tunc Leander, episcopus Hispalensis, legatione et ipse fungens apud imperatorem, auctor fuit Gregorio exponendi libri Job. Inter præstantissimos illos viros magnam necessitudinem adstrinxerant vitæ monastica communis utrique professio, par fere morum sanctitas, eadem studia. De legatione S. Leandri apud imperatorem pro Hermenegildo, Wisigothorum rege, in Hispania, consulendi Ilispanici scriptores; et legendum caput 31 libri m Dialog. Amicissimi viri, necnon fratrum suorum precibus cedere coactus Gregorius ad reseranda B sodales, eum ad opus illud aggrediendum hortati tantæ profunditatis mysteria, quæ in libro Job latent sese accinxit, certus, inquit, quia impossibile esse non poterat, quod de fraternis cordibus charitas imperabat. Verum 213 de hoc opere quod Leandro nuncupavit sanctus Doctor, legere juvat quæ de ipso præfatur, et admonitionem quam eidem præmisimus. 11. Præter S. Leandrum Gregorius multos alios amicos in urbe regia sibi comparavit, in his præcipue Domitianum, Mauricii Augusti consanguineum, Melitinae episcopum, de quo infra; Theoctistam ejusdem imperatoris sororem ; Narsem patricium bellis contra Persas feliciter gestis celeberrimum, quem re, non satis perspecta, Baronius eumdem esse putavit, qui post multas de Gothis reportatas in Italia victorias, tam præclare gesta invitatis postea Langobardis ad C Italiæ direptionem, ulciscendæ privatæ injuriæ gratia, fœdavit et deturpavit. Alios omittimus de quibus in historia pontificatus Gregorii frequens occurret mentio. Et ut paucis absolvamus, multorum quidem familiaritatem et amicitiam, omnium vero amorem et existimationem est consecutus. At silentio præterire non possumus quod Gregorius Turonensis refert (Lib. x, c. 1), sanctum Diaconum, filium Mauricii Augusti (haud dubie natu majorem), ex lavacro sacro suscepisse, dum Constantinopoli adhuc moraretur : quod quantum ei fuerit perhonorificum nullus est qui non intelligat. 12. Ex hoc Gregorii historici testimonio possumus facilius statuere quo anno vir sanctissimus Romam essent, si Constantinopoli tam brevem moram, ut placet Baronio, fuisset facturus. 13. Jam vero de reddendo Romæ Gregorio cogitemus, et quem abeuntem comitati sumus, redeuntem prosequamur. Rediit autem magnis muneribus, nimirum sanctissimis reliquiis ditatus, scilicet brachio S. Andreæ apostoli, et capite S. Lucæ, quæ sacra pignora ab imperatore impetrata in suo Romano monasterio collocavit, ut refert Baronius (Ad an. 586, num. 24) ex priori pagina Vaticani cod. signati numero 153. Neque huic narrationi contrarium est quod dicit ipse Gregorius lib. iv, ep. 30, ad Constantinam Augustam, consuetudinem non esse, ut quando sanctorum reliquiæ dantur, quidquam de corpore tangere præsumatur; nam loquitur de Romanorum et Latinorum, non vero Græcorum more et cousuetudine. Italiæ quoque reportavit ab Mauricio Augusto spem proximi auxilii, quod brevi adfuit, duce Smaragdo exarcho Longini successore. Si tamen quis contendat Smaragdum Gregorii reditum prævenisse, de re tam incerta minime pugnabo; neque enim expeditum est certo assignare quo tempore Gregorius repatriaverit. Id vero constat ejus precibus et sollicitationibus impetratum hoc subsidium. Cæte rum ex epistola 1 Pelagii ad Eliam Aquileiensem episcopum, discimus quid Italiæ præstiterit Smaragdi adventus : gratulatur enim summus pontifex, quod, per labores atque sollicitudinem excellentissimi filii Smaragdi exarchi et chartularii sacri pa redierit. Mauricius non prius Constantinam Tiberii D latii, pacem et quietem Deus donare dignatus sit. Augusti filiam duxit, quam fieret imperator; sed simul et uxorem, et dotis nomine imperium accepit, anno scilicet 582, mense Augusto, ut jam supra demonstravimus. Itaque nasci ei non potuit filius, nisi anno sequenti mense Aprili aut Maio. Ex iis evidenter probatur Gregorium ex urbe regia prius non discessisse. At ex epistola Pelagii ad eum scripta quam profert Joannes Diaconus, lib. 1, c. 32, multo longior mora colligitur; nam data legitur hæc epistola mense octobri indict. 3, proindeque anno 584. Neque vero hoc anno Constantinopoli discessit Gre a De S. Leandro lege Annales Benedict. Mabill. lib. vi, num. 64, et Nicolaum Antonium in Bibliotheca vet. Hispan. ARGUMENTUM. CAPUT VI. -1. S. Gregorius monasterii sui fit abbas.2. Pelagius eum sibi adjutorem adhibet scribendis epistolis. - 3. Argumentum prioris epistolæ ad Eliam scriptæ contra schisma. - 4. De secunda ad eumdem Eliam epistola. 5. De tertia. 6. Schisma ficte ejurant quidam episcopi. 7. S. Gregorius libros Moralium retractat. (Aban. 585 usque ad 589.) 1. Romam reversus Gregorius, in monasterii sui portum, urbis aulæque tumultum exosus, iterum se recepit, ubi abbatis officium rogantibus, imo cogentibus fratribus exercuit. Quod in monasterio post In notis ad ep. Pelagii II, inter Concilia. Assumpto nuper ad Syracusanum episcopatum S. Maximiano S. Andrea abbate. reditum et ante suam ad pontificatum assumptio- A a Pelagio papa Elia, Aquileiensi episcopo, missam, quam, inquit, beatus Gregorius, cum adhuc esset, Diaconus scripsit. Tres editæ sunt tum a Baronio (Ad an. 586, num. 26), tum a Conciliorum collectoribus Pelagii II epistolæ ad Eliam et ad alios Istria Ecclesiæ episcopos et filios, pro trium capitulorum causa tumultuantes. Unum est trium illarum epistolarum argumentum, unus scopus, stylus plane non absimilis; proindeque idem omnium scriptor Gregorius a quo unam saltem scriptam esse Pauli constat testimonio. Adde quod his in epistolis quas Gregorius jam pontifex factus ad eosdem schismaticos scripsit, vel ad alios quos in condemnatione trium capitulorum hærere noverat; eadem pro pacis hostibus charitas ferveat, pro anxiis et scrupulosis eadem nunc autem paucis exponenduin quid tribus epistolis nomine Pelagii II scriptis potissimum contineatur. 3. In prima præfatur piissimus Pater de viscerum suorum divisione, nimirum de schismate Ecclesiam scindente, se non sine gravi fletu doluisse; ad pacem dissidentes cum lacrymis adhortatur. Vacillantibus in fide, Petri fidem indeficientem opponit; titubantibus, sedis Petri firmitatem, contra quam portæ inferi prævalere non possint. Cæterum ut omnem præscindat sese calumniandi occasionem, profitetur amplecli quæ ab apostolis eorumque successoribus tradita sunt, et in quatuor œcumenicis conciliis explanata et confirmata, maxime in synodo Chalcedonensi, cujus auctoritatem pulsari et labefactari, trium ca nem habitaverit et præfuerit, dubitare non sinit ipse Gregorius narrans lib. iv Dialog., c. 55, infelicem Justi Andreani monachi mortem quam dicit contigisse ante triennium, hoc est paulo antequam apostolicam cathedram ascenderet. Ex hoc loco liquet hunc monachum medicinali arte imbutum, Gregorio in eodem S. Andreæ monasterio constituto, sedulo obsequi atque in assiduis ejus ægritudinibus excubare solitum. Cum Justus morti proximus deprehensus fuisset reus occultatæ pecuniæ, mox ut tantum malum Gregorio nuntiatum est, id æquanimiter ferre non valuit. Statimque violatæ regulæ monasterii vindex, quia abbas, cogitare cœpit vel quid ad purgationem morientis faceret, vel quid ad exemplum viventibus fratribus provideret. Pretioso igitur ejusdem monaste- B indulgentia elucescat. Et de iis quidem postea fusius; rii præposito accersito, jubet ut curet a rei consortio fratres omnes recedere. Præcipit quoque 214 mortuo etsi in extremis pœnitenti stercorariam parari sepulturam, et super ejus cadaver tres occultatos aureos projici, fratribus clamantibus: Pecunia tua tecum sit in perditione. Tandem quia Justus piaculi pœnitens diem extremum clauserat, procurat ut Pretiosus præpositus per triginta dies continuos pro ipsius absolutione a sacrificium offerat. Quantum sapientissimi abbatis severitas Justo cæterisque fratribus profuerit, lege aut in laudato Dialogorum libro, aut apud Joannem Diaconum. Quæ apud eumdem leguntur de largis eleemosynis a Gregorio factis dum in monasterio degeret, probant quoque eum tunc monasterio præfuisse; alioquin non præcepisset C pitulorum damnatione in quinto post concilio conb vestiario, ut tot daret numismata. Postea multa refert Joannes Diaconus quæ Gregorio abbatis loco sedente contigisse testatur : qualia sunt miracula et signa quibus Deus quosdam monachos aut fugientes, aut de fuga cogitantes aut alterius, noxæ reos terruit, et ad saniorem mentem revocavit. Sed fallitur hic scriptor, quandoquidem ipsemet Gregorius scribens ad Rusticianam ep. 44 libri x1 eadem commemorat, aitque ea sibi narrata fuisse ab abbate et a præposito hujus monasterii. Verum quid indigemus aliunde quæsitis argumentis, cum ipse Gregorius coram synodo diserte professus sit se olim rexisse monasterium, his verbis: Quam sit necessarium monasteriorum quieti conspicere... anteactum nos officium, quod in regimine monasterii exhibuimus infor- D mat? (Concil. III seu Lateran. sub S. Greg.) clamata schismatici querebantur. Si tamen hæc ad compescendum scandalum sufficere non videantur, rogat eos ut manentes in unitatis charitate eligant transmittantque aliquos e fratribus, ad proponendas et componendas pacifice quæstiones omnes. Et parati sumus, inquit bonus ille pastor ovibus errantibus compatiens, secundum præceptionem apostolicam, el cum charitate eos suscipere, et cum humilitate ad placita satisfactionis reddere rationem; et sine aliquo impedimento, cum omni dilectione, quando reverti voluerint, voluntate sincerissima, relegare (I Petri m). 4. Ut ad hanc epistolam responderent schismatici, scripta diversis infecta contagiis direxerunt, quibus Patrum testimonia incongrua et ad causam non pertinentia inseruerunt, ordine ita turbato, ut quod scriptum nomine alterius fuerat, alterius nominis titulo promeretur, uti observat Pelagius in ep. 2 ad Etiam ejusque symmystas, unde ipsis hæc ab Apostolo dicta tribuit: Nescientes neque de quibus dicunt, neque de quibus affirmant (I Tim. 1. 7). Itaque ut veris et genuinis falsa et supposititia destrueret, Pelagius curavit schismaticorum legatis ex antiquis polyptycis scrinii sanctæ sedis apostolicæ sincera synodorum acta exhiberi; ipsosque secunda sua epistola vehebatur. Proprie vestiarium est locus ubi vestes sacræ et vasa ad altaris ministerium aliaque pretiosa reposita custodiebantur; qui cum esset tutior, forte aliquando ad pecuniam asservandam deligebatur. Vide notam 1054 ad librum Sacram. menter est cohortatus ad charitatem et unitatem, A cujus scissio culpa est ita inexpiabilis, ut ne martyrio quidem purgetur. Postremo invitat eos ad collationem Romæ per legatos habendam ; aut si locorum obstent intervalla, rogat ut apud Ravennatem urbem Istriæ finitimam conveniant, quo se legatos missurum pollicetur, qui vice sui synodo intersint. Digna sane est hæc epistola, quæ ex integro legatur. Nemo autem legens, nisi in S. Gregorii scriptis peregrinus, dubitare poterit, an sit ipsius fetus; quippe sapit Gregorianam phrasim, et explicandæ sacræ Scripturæ methodum. Idem sit de duabus aliis criterium. Hine eas hoc loco inserendas, aliqua saltem ex parte judicavimus. 6. His armis cum expugnari non potuissent schismatici pertinaces, Smaragdus patricius, veniens de Ravenna in Gradum, per semetipsum e basilica extrahens Severum, Aquileiensem seu Gradensem episcopum, Ravennam cum injuria duxit, cum aliis tribus cpiscopis (Verba sunt Pauli Warnefridi in historia Langobardorum); quibus comminans exsilia, atque violentiam inferens, communicare complit Jounni reversi sunt, quibus nec plebs communicare voluit, nec cæteri episcopi eos susceperunt. Severum incorporatum fuisse in unitatem Ecclesiæ quam postea deseruit testatur S. Gregorius lib. 1, ep. 16, ad eundem scripta. 7. Eo tempore cum paulo liberiori otio frueretur, suam in Job expositionem ad limam revocavit, multa augens, pauca subtrahens, ut ipse ait in prævia ad illos libros epistola, ubi lege cætera, quæ in hae veluti secunda Moralium editione præstitit. Sed amicam illam quietem turbavit pestis gravissima quæ Romam Italiamque devastavit, et Pelagium summum pontificem interemit; cujus loco Gregorius electus est. De his nunc morosius est agendum. CAPUT VII. 5. Irrita fuit vigilantissimi pastoris sollicitudo curaque erga oves extra Ecclesiæ septa et pascua vagantes. Utque suam in schismate pertinaciam tuerentur, pro defensione damnatorum in v synodo triuin capitulorum, apologiam evulgarunt: ad quam refellendam Pelagius, Gregorii opera rursum usus, tertiam scripsit epistolam, quam ipse Gregorius librum appellat (Lib. 11, ep. 51). Ex hac epistola intelligimus conjuratos Istriæ vicinarumque regionum B Ravennati... Exacto vero anno ex Ravenna Gradum episcopos, eo insaniæ provectos, ut summo pontifici tam præclara humilitatis et charitatis exempla præbenti, deliberata judicii sententia imperarent, a trium capitulorum damnatione resilire. De hac perduellione gemit Pelagius, doletque oves extra caulas, leonis rugientis morsibus patere, palmites a vite rescissos exsiccari et ad combustionem præparari, operarios extra vineam laborantes et desudantes mercede carere; novo diluvio mundum obruente, vesanos homines arcam fugere. Ut autem satisfaciat omnibus quæ obtruderant schismatici, primum singillatim expendit ea quibus abutebantur S. Leonis papæ pro concilio Chalcedonensi testimonia, quæ soli fidei definitioni favere ostendit; at de ea non agi sed de personis, ut etiam in superiori epistola luculenter C probatum est, contendit. Deinde nodum solvit quem ex Vigilii papæ aliorumque Latinorum episcoporum reluctantia adstringebant; qui scilicet prius damnationi trium capitulorum 215 consentire constantissime recusarant. Ait nimirum Latinos linguæ Græcæ minus peritos, errores in Theodoriti, Theodori et Ibæ scriptis latentes statim non potuisse detegere; quibus tandem cognitis eorum condemnationì ultro subscripserunt ; et prius acta retractarunt. Cæterum mirum non esse Petri successorem, in sententia variasse, cum ipse Petrus qui prius restitit ne ad fidem gentes sancia Ecclesia sine circumcisione reiperet, postea Paulo reprehendenti cessit, et obstitit ne jugum Mosaicæ legis gentilibus imponeretur. Denique Pelagius multa ex Theodori Mopsuesteni scriptis profert in Christum impiissima, multa quoque ex Ibæ epistola, quibus palam fit quanta pertinacia Nestorio adhæserit, et in S. Cyrillum impii Nestorii adversarium exarserit; unde manifestum est eorum scripta vel hæretica, vel hæresi faventia, non immerito fuisse damnata. Ad Theodoritum quod spectat, hæc ait Pelagins: Neque Theodoriti omnia scripta damnamus, sed sola quæ contra duodecim Cyrilli capitula, sola quæ contra rectam fidem aliquando scripsisse monstratur, quæ tamen et ipse damnasse cognoscitur. D ARGUMENTUM. 1. Tiberis exundatio. 2. Mala inle 1. Anno octogesimo nono supra quingentesimum, mense nono seu Novembris tanta inundatione Tiberis fluvius urbem Romam obtexit, ut ædes antiquæ diruerentur; horrea etiam Ecclesiæ subversa sint, in quibus nonnulla millia modiorum tritici periere, inquit primus rerum Francicarum scriptor (Greg. Turon. lib. x, c. 1); observatque id contigisse anno xiv Childeberti regis; quod de anno hoe non inchoato, sed completo intelligendum est. Nam eodem Gregorio historico teste, medio mense a undecimo sequenti, hoc est januario, Pelagius papa peste percussus est. Et quia Ecclesia Dei absque rectore esse non poterat, Gregorium diaconum plebs omnis elegit. Gregorin ordinatum esse mense Septembri anni 590 nemo diffitetur. At si decimo quarto anno Childeberti tantum inchoato, Pelagius peste correptus interiisset, hoc est anno 588, per viginti menses vacasset sedes Romana, scilicet a Januario anni 588 usque ad ordinationem S. Gregorii mense Septembri an. 590; tam Cum hic legis Januarium esse amni undecimum mensem, intellige Gregorium Turon, annum non in choasse a Januario, sed a Martio. |