geret, quæ vulneratos medicina sanaret, nisi clee- A miseriam laborantis, evadit æternum supplicium mosynæ solverent culpas,et necessitates pauperum peccatoris. fierent remedia delictorum? Unde quia dixcrat Dominus: Beati misericordes, quia ipsorum miserebitur Deus (Matth. v, 7): omne illud examen quo majestate præsenti universum judicaturus est mundum, sub hac ostendit æquitate librandum, ut sola erga inopes operum qualitate discussa, et impiis ardere cum diabolo, et benignis paratum sit regnare cum Christo.Quæ ibi in medium facta non venient? quæ occulta non detegentur? quæ conscientiæ non patebunt? ubi vere nemo gloriabitur castum se habere cor, aut mundum se esse a peccato (Prov. xx, 9). Sed quoniam exaltabitur super judicium misericordia,et omnem retributionem justitiæ transcendent dona clementiæ, omnis vita mortalium, st cunctarum diversitas actionum sub unius regulæ conditione taxabitur, ut nulla ibi commemoratio cujusquam facienda sit criminis, ubi confessione Creatoris opera fuerint inventa pietatis. Non ergo solum quod eis exprobrabitur fecerunt sinistri, nec quia humanitatis docebuntur 38 extranei, aliorum peccatorum invenientur alieni; sed in multis rei ob hoc maxime damnabuntur, quod crimina sua nullis eleemosynis redemerunt.Cum enim durissimi cordis sit quacumque laborantium miseria non moveri, et habens auxiliandi copiam tam iniquus sit qui non juvit afflictum,quam qui oppressit infirmum,quæ spes superest peccatori,qui nec ideo miseretur, ut misericordiam consequatur? Primitus itaque, dilectissimi, sibi malus est, qui alteri bonus non est, et animæ nocet suæ, qui ut potest non succurrerit aliena. Una C .est divitum pauperumque natura,(a) et inter cætera fragilitatis humanæ, nulla est sanitatis tuta felicitas, quia quod aliqui possunt incidere, non est qui debeat non timere. Agnoscat se in quibuscumque hominibus mutabilis et caduca mortalitas, et pro conditione communi socialem generi suo reddat affectum; fleat cum flentibus, et cum dolentium gemitibus ingemiscat; communicet cum indigentibus copias suas; (b) bene valente corporis ministerio, ad male jacentem inclinet se æægrotum inter cibos suos numeret esurientium portionem, et in pallenti trementium nuditate se credat algere. QUI ENIM relevat temporalem

CAP. II. Providenter igitur, dilectissimi, a sanclis Patribus pieque dispositum est, ut in diversis temporibus quidam essent dies qui devotionem fidelis populi ad collationem publicam provocarent; et quia ad ecclesiam maxime ab unoquoque opem quærente decurritur, fieret ex possibilitate multorum, voluntaria et sancta collectio, quæ per præsidentium curam necessariis serviret expensis. Ad cujus operis desideratum vobis, ut credimus, fructum dies vos vicinus invitat; accedentibus admonitionibus nostris,ut (c) ad ecclesias regionum vos rarum sabbato proxime futuro misericordiæ munera deferatis. Et quia hilarem datorem diligit Deus (I Cor. IX,7), nemo sibi amplius quam substantia ejus perB mittit indicat. Inter se et pauperem æquus quisque sit judex. (d) Removeat diffidentiam læta et secura miseratio; et qui egeno subvenit, Deo se impendere quod largitur intelligat. De quibuslibet substantiis, quarum utique non una 39 mensura est, potest esse par meritum,si inter diversas conferentium quantitates non sit minor cujusquam pietas quam facultas. Deus enim, apud quem non est acceptio personarum,similiter recipit et divitis munus et pauperis: quoniam novit quid singulas dederit, quidve non dederit; et IN DIE retributionis non modus judicabitur censuum, sed qualitas voluntatum.Per Christum Dominum nostrum.

(a) In editione Parisiensi an. 1671,quæ est repetitio primæ editionis hujus sermonis, sic legitur: Et inter cætera fragilitatis humanæ mala.nulla est sanitatis tuta felicitas: quia quod alicui potest accidere,non est qui debeat non timere. Quamvis hæc lectio sit melior, retinuimus tamen lectionem Quesnelli, quippe qui cum ipsum codicem consuluerit, lectionem ipsius codicis dedisse videtur,et rejecisse in marginem variantes editionum, quæ alieno arbitrio ad sensum aptius eliciendum in textum videntur inductæ.Ipse autem ne codicis lectionem in textu mutaret,satius duxit in margine annotare pro inter cætera legendum esse inter incerta, et pro sanitatis legendum forte divitis.

(b)Eadem editio Parisiensis, bene valentis,et melius. (c) Intelliguntur ecclesiæ diaconales, ut in admonitione sermoni 6 præmissa observavimus.Hinc male Quesnellus in postilla huic loco apposuit, ecclesiæ

D

SERMO XII [AL. XI].

(e) De jejunio decimi mensis I. SYNOPSIS. 1. Homo ideo conditus,ut suum imitelur auctorem; et hoc Dei donum est. - II. Charitatem non Deum solum, sed et proximum complecti,ipsosque inimicos;quæ Christianæ charitatis latitudo est. III. Omnibus Dei judiciis subditus quisque debet esse,nec minus de inopia quam de abundantia gratias agere. - IV. Jejunio, oratione et cleemosyna omnes virtutes comprehendi. CAP. I. Si fideliter, dilectissimi,atque sapienter creationis nostræ (f) intelligamus exordium,inveniemus hominem ideo ad imaginem Dei conditum, ut imitator sui esset auctoris; et hanc esse nataralem nostri generis dignitatem,si in nobis quasi in quodam speculo divinæ benignitatis forma resplendeat. Ad quam utique nos quotidie reparat gratia Salvatoris, (g) dum quod cecidit in Adam primo, erigitur in parochiales, quibus titulares presbyteri, non autem diaconi præerant.

(d) In editione laudata, remaneat diffidentia. (e) In prima editione et in codd.collect.3 hic sermo inscribitur, de Collectis sermo ejusdem VI, et de Jejunto decimi mensis I.Titulus pariter de Collectis additur sermoni sequenti,et hinc in cæteras editiones manavit. Sed perperam : nulla enim in hoc vel sequenti sermone collectarum fit mentio,uti fit in sex præcedentibus, qui vere ad collectas pertinent. Hic sane titulo de Collectis carent mss. cæterarum omnium collectionum, quæ cum codd.lectionariis omnes hos sermones inscribunt: de Jejunio mensis decimi. (f) Ms. Casin. collect. 1, intelligimus.

(g) Duo mss. Lectionaria Basilica S.Petri,et Vat. 541, collect. 4, ut quod cecidit in Adam primo,erigatur in secundo. In antiquissimo Lection. Vat. 3836, et pro dum.

secundo. Causa autem reparationis nostræ non est A bus et multis fatigetur incommodis, bona est (h) illi nisi misericordia Dei: quem non diligeremus, (a) nisi nos prior ipse diligeret, et tenebras ignorantiæ nostræ, suæ veritatis luce discuteret. Quod per sanctum Isaiam Dominus (b) prænuntians, ait: Adducam cæcos (c) in viam quam ignorabant, et semitas quas nesciebant faciam illos calcare. Faciam illis tenebras in luccm, et prava in directa.Hæc verba faciam illis,et (d) non relinquam eos (Isai. XLII, 16). 40 Et iterum, Inventus sum, inquit, a non quærentibus me, et palam apparui is qui me non interrogabant (Isai. LXV, 1). Quod quomodo impletum sit, Joannes apostolus (e) docet dicens: Scimus,quoniam(f) Filius Dei venit, et dedit nobis sensum,ut cognoscamus verum, et simus in vero Filio ejus (I Joan. v, 20). Et iterum: Nos ergo diligamus Deum, quoniam ipse prior dilexit nos (I Joan. iv, 19). Diligendo itaque nos Deus, ad imaginem suam nos reparat,et ut in nobis formam suæ bonitatis inveniat, dat unde ipsi quoque quod operatur operemur, accendens scilicet mentium nostrarum lucernas, et igne nos suæ charitatis (g)inflammans; ut non solum ipsum,sed etiam quidquid diligit diligamus.Nam si inter homines ea demum firma amicitia est, quam morum similitudo sociarit, cum tamen parilitas voluntatum sæpe in reprobos tendat affectus,quantum nobis optandum atque nitendum est ut in nullo ab iis quæ Deo sunt placita, discrepemus! De quo dicit propheta : Quoniam ira in indignatione ejus,et vita in voluntate ejus (Ps. xxix, 6): quia non aliter in nobis erit dignitas divinæ majestatis, nisi imitatio fuerit voluntatis.

causa tolerandi, qui se adversis vel corrigi intelligit, vel probari.Charitatis vero istius pietas perfecta esse non poterit, nisi diligatur et proximus. Quo nomine non ii tantum intelligendi sunt qui nobis amicitia aut propinquitate junguntur, sed omnes prorsus homines,cum quibus nobis(i) natura communis est,sive illi hostes sint, sive socii; sive liberi, sive servi. Unus enim nos Conditor finxit, unus'nos Creator animavit; eodem cuncti cœlo et aere, iisdem (j) fruimur diebus et 41 noctibus; cumque alii sint boni, alii mali; alii justi,alii injusti; Deus tamen omnibus largitor,omnibus est benignus,sicut Lycaoniis a Paulo et Barnaba apostolis dicitur de providentia Dei: Qni in præteritis generationibus dimisit omnes gentes ingredi vias suas. (l) Et quidem non sine testimonio semetipsum reliquit B benefaciens eis, de cælo dans pluviam et tempora fructifera, et implens cibo (1) et lætitia corda nostra (Act.xiv, 15, 16.) Dedit autem nobis majores diligendi proximi causas Christianæ gratiæ latitudo,quæ se per omnes partes totius orbis extendens, (m)dum neminem despectat,docet neminem negligendum.Et merito etiam inimicos diligi, et pro persecutoribus sibi præcipit supplicari (Matth. v. 44), qui ex omnibus quotidie gentibus,(n)sacris olivæ suæ ramis germen inserens oleastri (Rom. xi, 17), de inimicis reconciliatos, de alienis adoptivos,de impiis facit justos; ut omne genu flectatur, cœlestium, terrestrium, et infernorum; et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris (Philip. 11, 10).

CAP. II. Dicente itaque Domino: Diliges Domi- C num Deum tuum ex toto corde tuo, el ex tota mente tua; et diliges proximum tuum sicut teipsum (Matth. XXII, 37): suscipiat fidelis anima auctoris sui atque rectoris immarcescibilem charitatem, totamque se etiam ejus subjiciat voluntati,in cujus operibus atque judiciis nihil vacat a veritate justitiæ, nihil a miseratione clementiæ. Quoniam etsi magnis quis labori(a) Plerique vulgati ante Quesnellum, nisi prius nos ipse.

(b) Ita duo codd. S. Petri et vetustissimus Vat.necnon Pauli Diaconi Homiliarium editionis Basileensis an. 1496. In editis ante Quesnellum erat denuntians; a pud Quesn. vero cum mss. collect. 4 et 5, pronuntians, At ille correctionem optime conjiciens, notavit in margine, forte prænuntians.

(c) Prima editio cum mss. collect. 3, per viam. (d) Vat. 3836, non derelinquam.

(e) Sic nostri codices et editi ante Quesnellum,qui pro docet posuit commemorat, uti est etiam in Homiliario Pauli Diaconi.

(1) Apud Paulum Diaconum, jam Filius Dei. (g) Antiquissimus Vaticanus, et unus S. Petri, inflammat.

(h) Prima editio et ms. Bonon., illa causa tolerandi, gua se adversis vel corrigi intelligat, vel probari.

(2) Duo codd. S. Petri, mensura atque natura. (j) Ita ex prima editione et duobus mss. Vat. et S. Petri. Alias, utimur.

(k) Equidem in Homiliar. Pauli Diac.

Hanc lectionem textui Græco et Vulgato congruentem prætulimus ex antiquissimo Vaticano Lectionario, ex pervetusto Pauli Diaconi exemplo, nec PATROL. LIV.

--

CAP. III. Cum ergo Deus bonos nos esse velit, quia bonus est, nihil nobis debet de ejus judiciis displicere. Nam non per oninia illi gratias agere, quid est aliud quam ex quadam eum parte reprehendere? Audet (o) enim plerumque humana insipientia adversus Creatorem suum,non solum de inopia, sed etiam de copia murmurare; ut et cum aliquid non suppetit, querula, et cum quædam exuberant, sit ingrata. Multæ messis dominus, horreorum suorum plenitunon ex mss. collect. 4. Alias, justitia. Et mox tres nostri codd., corda vestra.

(m) Equiorem credimus hanc lectionem primæ editionis et mss. collect. 3. In cæteris editis, neminem despectat, dum docet. Codd. Vict., Corb., Thuan et Gaudiival. apud Quesnellum et noster Vat. 531, collect. 4, neminem desperat, dum docet. Alter Vat. 546 collect. 4, unus Vat. 544 collect. 5, duo S. Petri et Homiliar. Pauli Diac., neminem hominem desperat, D dum docet. Tandem Vat. 3836, neminem hominum desperat, dum docet.

(n) Legebatur fractis pro sacris non solum in editis, verum etiam in plerisque codicibus; et videbatur convenire cum testimonio Pauli ad Rom. xi, 17 et 19, ubi rami fracti memorantur. Sed prætulimus tria Romanæ Ecclesiæ Lectionaria Vat. 3836, et duo basilicæ S. Petri; cum præsertim non in ramis fractis et abscisis, sed in ramis ex quibus isti abscisi fuerunt insitio fiat; hi autem rami olivæ sancti appellantur ab Apostolo v. 16, non minus quam radix. Paulo post in Pauli testimonio prima editio et duo mss. S. Petri omittunt vocem Christus.

(0) Supplevimus enim ex omnibus nostris codicibus et ex Homil. Pauli Diaconi.

6

B

43 purificationem nostram sine cessatione solliciti, et ad sustentationem proximi indesinenter (j) simus intenti. Hæc triplex observantia, dilectissimi, omnium virtutum comprehendit effectus. Hæc ad imaginem et similitudinem Dei pervenit, et a Spiritu sancto inseparabiles facit. Quia in orationibus permanet fides recta, (k) in jejuniis innocens vita, in eleemosynis mens benigna. Quarta igitur et sexta feria jejunemus; sabbato autem apud beatissimum apostolum Petrum vigilias celebremus; qui et orationes, et jejunia, et eleemosynas nostras precibus suis dignabitur adjuvare (1). Per Dominum nostrum Jesum Christum, qui cum Patre et sancto Spiritu vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen. SERMO XIII [Al. XII].

dinem fastidivit (Luc. XII, 16), et ad copiam vinde- A novatur, si et in laudem ejus semper parati, et ad miæ affluentis ingemuit; nec de magnitudine fructuum gratulatus, sed de vilitate conquestus est. Si autem parcior fuerit in susceptis terra seminibus, et catigatiore proventu vites oleæque defluxerint, (a) accusantur anni, arguuntur elementa, et nec aeri parcitur, nec cœlo, cum fideles et (b) pios discipulos veritatis nihil magis commendet et muniat, 42 quam perseverans in Deum, et indefessa laudatio, dicente Apostolo: Semper gaudete, sine intermissione orate; in omnibus grrtias agite. Hæc enim voluntas Dei est in Christo Jesu in omnibus (c) vobis (1 Thess,v, 16). Hujus autem devotionis quemadmodum poterimus esseparticipes, nisi rerum varietas constantiam mentis exerceat? ut amor directus in Deum nec inter secunda superbiat, nec inter adversa deficiat. Quod placet Deo, placeat (d) et nobis. De omni mensura munerum ejus gaudeamus. Qui bene usus est magnis, bene utatur et modicis. Tam nobis copia quam parcitate consulitur. Nec in spiritalibus lucris (e) angustia gravabimur fructuum, si fecunditas non arescat animorum. Oriatur de cordis agro, quod terra (f) non edidit. SEMPER ILLI, quod largiatur, occurrit, cui bene veile non deficit. Ad omnia igitur, dilectissimi, opera pietatis, omnium nobis qualitas prosit annorum, nec benevolentiam christianam difficultas temporalis impediat. Novit Dominus vasa hospitalis vidue (g) in opus pietatis suæ vacuata complere (IV Reg. IV, 5); novit aquas in vina convertere (Joan. 11, 9); novit de paucissimis panibus quinque millia esurientium saturare populorum (Joan. vi, 9). Et ille qui (h) in pauperibus suis pascitur, quæ potuit augere dando, potest multiplicare sumendo.

CAP. IV. Tria vero sunt quæ maxime ad religiosas pertinent actiones, oratio scilicet, jejunium, et eleemosyna,quibus exercendis omne quidem tempus (i) acceptum, sed illud est studiosius observandum, quod apostolicis accepimus traditionibus consecratum; sicut etiam decimus hic mensis morem refert veteris instituti, ut tria illa de quibus locutus sum diligentius exsequamur. Oratione enim propitiatio Dei quæritur, jejunio concupiscentia carnis exstinguitur, eleemosynis peccata redimuntur(Dan. Iv, 24); si mulque per omnia Dei in nobis imago re

C

(a) Duo mss. Vat. et prima editio, accusatur annus. (b) Vetustissimus Vat., pacis discipulos. In duobus autem mss. S. Petri: Cumque fidelis et pacis discipu- D lus et veritatis,nihil magis commendet et moneat quam ut perseverans sit in Deum et indefessa laudatio, dicens: Semper gaudete, etc.

(c) Ita ex nostris mss. ac prima editione nec non ex Homiliario Pauli Diaconi. Similiter etiam apud S. Paulum. Aliæ editiones et Quesnellus, nobis.

(d) Sic nostri codices. Editi, et omnibus nobis. (e) Vatic. 3836, angusto gravabimur fructu. (f) Sic tria Lectionaria Romana laudata not. 17. Alias, non dedit.

(g) Homiliar. Pauli Diac.,copiis pietatis sue vacuata. Unus Vat. omittit suæ. In prima editione desunt, in opus pietatis suæ.

(h) Vocem pauperibus addidimus ex tribus memoatis Lectionar iis.

De Jejunio decimi mensis II. SYNOPSIS. Jejunium mensis decimi cur institutum; ejusdem et Christianæ erga pauperes misericordiæ laus.

Quod temporis ratio et devotionis (m) nostræ admonet consuetudo, pastorali vobis, dilectissimi, sollicitudine prædicamus, decimi mensis celebrandum esse jejunium,quo pro consummata perceptione omnium fructuum, (n) dignissime largitori eorum Deo continentiæ libamen offertur. Quid enim potest efficacius esse jejunio, cujus observantia appropinquamus Deo, et resistentes diabolo, vitia blanda superamus? SEMPER (0) enim virtuti cibus jejunium fuit.(p)De abstinentia prodeunt castæ cogitationes, rationabiles. voluntates, salubriora consilia. Et per voluntarias afflictiones carò concupiscentiis moritur, virtutibus spiritus innovatur. Sed quia non (q) solo jejunio animarum nostrarum salus acquiritur, jejunium nostrum misericordiis pauperum suppleamus. Impendamus virtuti,quod subtrahimus voluptati. Fiat refectio pauperis, abstinentia jejunantis. Studeamus viduarum defensioni, pupillorum utilitati, lugentium consolationi, dissidentium paci.Suscipiatur peregrinus, adjuvetur oppressus, vestiatur 44 nudus, foveatur ægrotus; ut quicumque nostrum de justis laboribus auctori bonorum omnium Deo sacrificium hujus pietatis obtulerit, ab eodem regni cœlestis præmium (r) percipere mereatur. Quarta igitur et sexta feria

8

Homiliar. Pauli Diac., promptum.

Ita plerique codices et editi ante Quesnellum, apud quem sumus intenti.

(k) Sic melius ex Homiliario Pauli Diaconi plurali nuinero, æque ac omnes editi et codices eodem numero mox efferunt, in eleemosynis; unde paulo post jejunia S. pontifex repetit. Alias in jejunio.

(1) Post vocem adjuvare unus Vaticanus addit,diligentius ut invigilemus.

(m) Codices collect. 5, vestræ.

(n) Variant hoc loco libri editi et mss. Alii enim, quos Quesnellus secutus est, habent, diligentissime; alii, dignissimo. Melior visa est lectio editionis primæ et Rainaudi, quam alii codices confirmant. (0) Addidimus enim ex nostris codd. (p) Duo mss., De abstinentia denique. (q) Unus ms. S. Petri, in solo jejunio. (r) Idem codex, recipere.

jejunemus; sabbato autem apud beatum Petrum A opiæ de largitatis expensis,aliis (g) injiciendo tristiapostolum pariter vigilemus, cujus suffragantibus meritis, quæ poscimus, impetrare possimus, per Dominum nostrum Jesum Christum,qui cum Patre et sancto Spiritu vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen.

Sic melius ex ms. S. Petri. Alias, quæ indiget ctus.

tione curentur, quarta et sexta feria jejuremus;subbato vero apud beatum Petrum apostolum vigilias celebremus, ut ejus orationibus adjuti, ia omnibus misericordiam Dei mereamur.

dis igitur læsionibus quas sæpe incidunt qui cum iu- A est census. Hæc itaque ut adjuvante Deo pia devovisibili hoste confligunt,trium maxime remediorum est adhibenda medicina in orationis instantia, in castigatione jejunii,in eleemosynæ largitate: quæ cum pariter exercentur, Deus propitiatur, culpa deletur, tentator eliditur.Et iis quidem præsidiis semper fidelis auima debet accingi, sed tunc studiosus præparari,cum ii adsunt dies qui proprie sunt ad hæc pietatis officia præstituti.

CAP. II. De quorum(a) numero est etiam decimi hujus mensis solemne jejunium,quod non ideo negligendum est,quia de observantia veteris legis assumptum est,tamquam hoc de illis sit quæ inter discretioues ciborum, inter baptismatum differentias et avium pecudumque hostias(b)esse destiterunt.Illis enim quæ rerum futurarum figuras gerebant,imple- B tis,quæ significaverunt, finita sunt.Jejuniorum vero utilitatem novi Testamenti gratia non removit; et continentiam corpori atque animæ semper profuturam pia observatione suscepit. Quoniam sicut permanet apud intelligentiam Christianam : Dominum Deum tuum adorabis,et illi soli servies (Matth.1x,40), et (c) Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo (Matth. xxIII, 37); et, Diliges proximum tuum sicut teipsum(Ibid.,39), et cætera talium 47 mandatorum: ita quod in eisdem libris de jejuniorum sanctificatione et curatione præceptum est,nulla iuterpretatione vacuatur. In omni enim tempore, (d) omnibusque vitæ istius sæculi diebus, jejunia nos contra peccata faciunt fortiores,jejunia concupiscentias vincunt,tentationes repellunt, superbiam inclinant, iram mitignat, et omnes bonæ voluntatis affectus ad maturitatem totius virtutis enutriunt;si tamen in societatem (e)sibi benevolentiam charitatis assumaut, et in operibus misericordiæ se prudenter exerceant.Jejunium enim sine eleemosyna non tam purgatio animæ quam carnis afflictio est; magisque ad avaritiam quam ad continentiam referendum est, quando aliquis sic a cibo abstinet,ut etiam (f)a pietate jejunet.Nostra ergo jejunia,dilectissimi,abundent fructibus largitatis, et in pauperes Christi benignis sint fecunda muneribus. Nec tardentur in hoc opere mediocres, quia parum sit quod possint de sua facultate decerpere. Novit Dominus omnium vires, et scit justus inspector de qua mensuraquisque quid tribuat. Dissimiles quidem substantiæ,similes erogationes habere non possunt: sed æquatur plerumque merito, quod distat impen- D dio: quia potest esse par animus, etiam ubi impar

(a) Ita mss. duo Vat.et S. Petri, ac prima editio. Alias, ordine.

(b) Verbum esse a Quesnello sicut et in ms.Padiliron.expunctum ex cæteris omnibus editis nostrisque conicibus revocavimus.Et post pauca ms. Bon., corporum animique.

(c)Restituimus, Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo ex mss. collect. 5, ex cord. Padiliron. et libro Lectionario S.Petri,qui postremus infra habet, áliorum mandatorum pro talium mandatorum;et evacuatur pro vacuatur.

(d) Ita ex codd.S.Petri et Padiliron.,a quibus parum abest Quesnellus,omnibusque diebus vitæ hujus

C

SERMO XVI [AI. XV].

De Jejunio decimi mensis V. SYNOPSIS.-I.Divites et Deo gratias agant,qui opes eis largitur, et has cum pauperibus communicent. II. Cur institutum decimi mensis jejunium. Efficax oratio,cui eleemosyna suffragatur. III. Hæreticos diabolo ad corrumpendos fideles famulari sub Christiano nomine. IV. Manichæorum hæresis omnium sordium sentina. Quid in eos Leo gessit Romæ. V. Eosdem esse et fugiendos, et prodendos. VI.Zelo adversus hæreticos gratiores fieri apud Deum orationes, jejunia, et eleemosynas.

CAP. I. Sublimitas quidem,dilectissimi, gratiæ Dei hoc quotidie operatur in cordibus 48 Christianis, ut omne desiderium nostrum a terrenis ad cœlestia transferatur. Sed etiam præsens vita per Creatoris opem ducitur,et per ipsius providentiam sustinetur: quia idem est largitor temporalium, qui promissor est æternorum.Sicut (g) ergo spe futuræ felicitatis, ad quam per fidem currimus, gratias Deo agere debemus quod ad perceptionem tantæ præparationis evehimur, ita pro iis quoque commodis quæ singulorum annorum revolutione consequimur, Deus a nobis(h)honorandus atque laudandus est,qui sic terræ fecunditatem ab initio dedit, sic pariendorum fructuum leges in quibusque germinibus et seminibus ordinavit, ut numquam sua instituta desereret, sed in rebus conditis benigna. Conditoris administratio permaneret.Quidquid ergo ad usus hominum segetes, viueæ, oleæque(i) pepererint, totum hoc divinæ bonitatis largitate produxit:quæ, elementorum qualitate variata.dubios agricolarum labores clementer adjuvit,ut utilitatibus nostris venti et imbres, frigora et æstus,dies noctesque servireut.Non enim sibi ad effectus operum suorum humana ratio sufficeret, nisi plantationibus et rigationibus solitis Deus incrementa præberet. Unde plenum pietatis atque justitiæ est,ut de his quæ nobis cœlestis Pater misericorditer contulit, nos quoque alios adjuvemus. Sunt enim plurimi qui nullam in agris, nullam iu vineis, nullam habent in oleis portionem,quorum inopiæ de ea quam Dominus dedit copia consulendum est;et si ipsi nobiscum Deo pro terræ fecunditate benedicant, et gaudeant possidentibus fuisse donata, quæ etiam pauperibus ac peregrinis fuerint facta communia.

sæculi. Cæteræ editiones, omnique vita hujus sæculi. Similiter libri collect. 4 et 5, qui solum pro hujus habent istius.

(e) Al., suam. QUESNEL.

(f) Sic mss. S. Petri et Padiliron. Quesnellus, a pietate se subducat. Alii editi cum codd.collect. 4 et 5, a pietate abstineat.

(g) Enim pro ergo erat in editis ante Quesnellum. (h) Cod. S. Petri, honorificandus.

(i) Idem ms., pepererunt; et infra idem codex S. Petri et alius Bonon. ac prima editio,nubes pro imbres; et post pauca, vegetationibus pro rigationibus duos mss. Vatic. et prima editio.