collectæ ejusmodi incurrisse videntur. Initio auiem Julii supertiliosus fuerat dies pridie nonas, quo pagani præcipua solemnitate Apollinares ludos peragebant, in quos etiam celebrandos conferebant nummos. Post Cannensem nimirum cladem instituti fuerunt ex Martii clari vatis carmine, cujus in libris hæc inventa Livius recitat lib. xxv, c. 12. Hostes, Romani, si expellere vultis..... Apollini vovendos censeo ludos, qui quotannis comiter Apollini fiant, cum populus dederit ex publico partem, privati ut conferant pro se suisque; iis ludis faciendis præerit prætor. Hoc carmine invento et ad senatum delato censuerunt Patres Apollini ludos vovendos, faciendosque a prætore Urbis. Hic autem in circo maximo cum facturus esset, edixit ut populus per eos ludos stipem Apollini, quantum commodum essset, conferret. Initio nulla statuta die hi ludi edebantur. At A. U. C. 546, Pr Varus prætor urbanus lege ad populum lata jussus est certum diem statuere. itaque ipse primus, inquit Livius l. xxvII, ita vovit, fecitque ante diem III nonas Quintiles. Is deinde solemnis servatus. Fx duobus autem antiquis calendariis Maffeiano et Blanchiniano corrigenuus Livii textus. et pro 1 nonas legendum est 11 nonas Quintiles: quod pariter confirmat tertium calendarium marmori insculptum et Amiterni repertum, a Muratorio editem tom. I Thesaurii Inscript. pag. 101. Solum calendarium, non tamen ex marmore, sed ex manuscripto Cesareo vulgatum a Lambecio, quod ætate etiam posterius, tribus laudatis præferendum non est, III nonas ponit, Id autem librariorum lapsu facile contingere potuit. Bollandista tom. VI Junii parte 11, huic calendario, quod Lambecius primus ediderat, e regione apposuerunt aliud antea ineditum calendarium a Polemio Silvio Leonis nostri ætate conscriptum in quo æque ac in calendariis marmoreis 11 non memorati ludi assignantur. Una dies initio his ludis constituta, dein eosdem repetitos, sive continuatos in plures dies, ex aliquot veterum testimoniis qui alios et alios dies memorant, collegit Norisius in Cenotaphiis Pisanis dissert. 2, cap. 6, et ante ipsum Manutius de Legibus Romanorum, et Comment. in ep. 1, lib. xvi, ad Atticum. Ex calendario autem Romano, quod primo Ecclssta sæculo insculptum in museo Capitolino servatur, et a Francisco Blanchinio sditum fuit tom. II Anastasii pag. 305 tab. c, nec non ex Maffeiano sapius recuso, discimus Apollinares ludos inchoasse II non. Julias,et continuasse usque ad Iv idus, seu usque ad diem ejusdem mensis duodecimam. in calendario lambeciano iidem ludi Appollinares notantur etiam i idus ejusdem mensis, id est die 43. Id explicatur ex Cicerone ep. 4, l. xvi, ad Atticum, ubi venationem memorat postridie ludos Apollinares, quæ velut appendix ludorum Apollinarium habebatur. Hinc calendarium Blanchinianum 111 id habet In Circo et Maffeianum cum Amiternino eodem die, Ludi in Circo. Hac ergo superstitione ab antiquis Patribus in pium usum conversa, primus collectarum dies fuisse videtur 11 nonas Julii, qui est dies octava SS. Petri et Pauli; isque ante aliquanto erat indicendus, ut populus ad collectionem sese opportune pararet; ac proinde hos sermones inter diem natalem et octavam SS. apostolorum habitos fuisse verisimillimum est.Quod si tres ex his sermonibus in divinorum officiorum usum assumpti, diebus Dominecis 2, 3 et 4 post natale apostolorum assignati inveniuntur in laudato Lectionario Vallicellano, id posteriori tempore accidit, at Dominicus dies singulis assignaretur ; quemadmodum etiam sermo 84, qui ad octavam Aposolorum pertinet, in eodem Lectionario Dominica 6 post eorumdem natale legendus describitur. Ex his porro, que hactenus constituimus, facile est annum singulorum indicare. Cum enim S. pontifex Romane Ecclesiæ præfuerit ab an. 440 usque ad an. 461, primus et quintus sermo annis distinctis recitati, in quibus indicitur prima collecta die Dominico, assignandi sunt an. 441, vel 447, vel 452, vel 458; his enim annis dies sexta Julii cx tittera Dominicali E incidit in Dominicam. Secundus sermo, qui denuntiat primam collectam feria secunda, ascribendus est an. 442, vel 453, vel 459, in quibus dies II nonas Julias fuit feria secunda: similique ratione tertius sermo, qui designat tertiam feriam adjudicandus est an. 443, vel 448, vel 454, in quibus idem dies fuit feria tertia, ac sermo sextus, qui præfert diem sabbati, habitus fuit an. 446, vel 457, cum dies sextus Inlii in sabbatum incidit. Unus dies feriæ quartæ, qui sermone quarto designatur, cum alio charactere ejusdem sermonis non videtur congruere. Nam hic sermo manifeste habitus fuit cum sub initium detecti erroris Romæ ageretur adversus Manichæos, unde ad hos deferendos apud presbyteros S. pontifex auditores excitat cap. 4. Id autem mense Julio convenit soli anno 444, nam anno 443 Manichæi eo mense nondum detecti fuerant; serius vero hunc sermonem producere usque ad annum 449, vel 455, vel 460, in quibus dies sextus Juliiconcurrit cum feria quarta hoc sermone designata, Manichæismi Romæ detecti initia nequaquam sinunt. Hæc difficultas de indicata a Leone alia superstitiosa solemnitate, cujus prima dies, eidemque alligata prima collectio anno 444, inciderit in feriam quartam, suspicionem injecerat. At cum nulla alia paganorum solemnitas, quæ perinde congrueret, inventa nobis fuerit, nulli autem ethnicæ superstitioni magis conveniant cæteri omnes horum sermonum characteres, quam ludis Apollinaribus, qui die sexta Julii inchoabantur; mendum in feriæ quartæ notationem sermone quarto irrepsisse arbitramur. Perfacile autem fuit amanuensium allucinatione feriam quartam legere, aut scribere pro feria quinta ; quæ sane an, 444 concurrit cum die secundo nonas Julii. A enim te abundare voluit, ut per te alius non egeret, et per ministerium operis tui pauperem ab egestatis labore, teque a peccatorum multitudine liberaret. O mira providentia (a) et bonitas Creatoris, ut uno facto duobus vellet esse succursum ! Ventura igitur Dominica dies, collectarum futura est,. Hortor et moneo sanctitatem vestram, ut singuli quique et pauperum, memineritis et vestri, et pro possibilitate virium vestrarum intelligatis 28 in egentibus Christum, qui tantum nobis pauperes commendavit, ut se in ipsis vertiri ac suscipi (b) testaretur, et pasci Chistus Dominus noster (Matth. xxv, 40), qui cum Patre, et sancto Spiritu vivit et regnat in sæcula sæculorum Amen. tuntur voces, cum Patre et Spiritu sancto. SYNOPSIS. SERMO VII [AI. VI]. De Collectis II. · Eleemosynam alterum esse lavacrum a peccatis, et opus maxima charitatis. Notum vobis, dilectissimi, et familiare mandatum pastorali prædicamus hortatu, ut in opere misericordia studeatis esse devoti. Quod etiam si nunquam a vestra sanctitate negligitur, nunc tamen promptius est et impensius exsequemdum: quia primus collectarum dies saluberrime a sanctis Patribus institutus hoc exigit ut unusquisque, prout votivum atque possibile est, in usus atque (a) alimoniam pauperum de vestris facultatibus conferatis scientes præter illud regenerationis lavacrum, in quo universorum ablutæ sunt maculæ peccatorum, hoc remedium infirmitati humanædivinitus esse donatum ut si quid culparum in hac terrena habitatione contrahitur, eleemosynis 29 deleatur.Eleemosynæ enim opera charitatis sunt, et scimus quod charitas operit multitudinem peccato rum (1 Petr.1v,8; Prov.x, 12). Proinde dilectissimi, in sccundam feriam spontaneas (b) collectas vestras sollicite præparate, ut quidquid vobis de temporalibus substantiis desumpseritis, id multiplicatum in æterna retributione sumatis. A destruendas antiqui hostis insidias in die quo impii sub idolorum suorum nomine diabolo serviebant, providentissime in sancta Ecclesia prima est instituta collectio: volumus dilectionem vestram tertia feria per omnes regionum vestrarum Ecclesias cum voluntariis oblationibus eleemosynarum convenire. In quo opere et si non est omnium æqualis facultas, debet esse par pietas: quoniam fidelium largitas non de muneris pensatur pondere, sed de benevolentiæ quantitate. 30 Habeant (f) ergo in hoc misericordiæ commercio etiam pauperes lucrum, et ad sustentationem egentium de quantacumque substantia aliquid quod eos non contristet excerpant. Sit dives munere cepiosior, dum pauper animo non sit inferior. Quamvis enim major speretur redditus de majore semente, potest tamen (g) etiam de exigua satione muItus fructus provenire justitiæ. Justus enim est judex noster et verax, qui neminem fraudat mercede meritorum. Etideo nos curam pauperum vult habere, ut in futuræ retributionis examine, misericordibus,quam promisit, misericordiam largiatur Christus Deus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen. B Christianæ pietatis est, dilectissimi, ut quæ apo- C stolocis sunt traditionibus instituta, perseveranti devotione servantur. Nam illi beatissimi discipuli, veritatis, hoc divinitus inspirata commendavere doctrina ut quoties cæcitas paganorum (c)superstitionibus suis esset intentior, tunc præcipue populus Dei orationibus et operibus pietatis instaret. Quoniam immundi spiritus, quantum gentilium errore lætantur, tantum veræ religionis observantia, (d) atteruntur et augmenta justitiæ urunt impietatis auctorem. Cujus impia et profana commenta, ne sacratis Deo vero cordibus aliquid pollutionis inferrent, beatus magister gentium præcavebat, cum voce apostolica diceret: Nolite jugum cum infidelibus ducere. Quæ enim participatio justitiæ cum iniquitate? aut quæ societas luci ad tenebras (II Cor. vi] 14) ? Et deinde vocem prophetici spiritus (e) addidit, dicens: Exite exite de medio eorum, et separamini, dicit Dominus, et immumdum ne tetigeritis (Ibid., 47; Isai. L11, 11). Unde quoniam ad (a) Prima editio, eleemosynam. (b) Al., collectiones. Ita etiam ms. Gaudiival. apud Quesnellum, et tres nostri Vaticani, pro quo perperam alius Vat., collationes. (c) Vulgati addunt præpositionem in, quam melius delevimus ex ms. Vallicell. Nonnulli codd. et vulgati ad marginem, super institutionibus suis. Prima editio, in superstitionibus eorum. d Vat. collect. quintæ, observantiam reverentur. Cod. Vallicell. pro atteruntur habet conteruntur. (e) Ita cum potioribus et plerisque nostri codd. editiones anteriores Quesnello, apud quem adderet. Ꭰ CAP. I. Misericordia, dilectissimi, et justitia Dei formam retributionum suarum a mundi constitutione dispositam, per doctrinam Domini nostri Jesu Christi benignissima nobis expositione reseravit, ut acceptis rerum significationibus, quæ futura eredimus, (h) jam quasi gesta nosceremus. Sciebat enim Redemptor noster atque Servator quantos fallacia diaboli per totum mundum sparsiset errores, et quam multis superstitionibus maximam sibi partem humani generis subdidisset. Sed ne ultra per ignorantiam veritatis creatura ad imaginem Dei condita in præcipitia perpetuæ mortis ageretur, evangelicis paginis judicii suis inseruit (i) qualitatem, quæ omnem hominem a callidissimi hostis revocaret insidiis; cum jam nulli esset incognitum quæ bonis speranda præmia, et quæ malis essent(j)timenda31 supplicia. Incentor namque ille auctorque peccati primum superbus ut (f) Addidimus ergo, quod desirabatur, ex duobus msse Vatic. et Lectionario Vallicellano. (g) Ex iisdem mss. nec non ex editione Antuerp. an. 1583, adjecimus etiam. (h) Unus Vat. et prima editio,tamquam gesta. (2) Latinns Latinius, in Bibliotheca sacra et profana, p. 74, corrigendum censuit æquitatem, vel æqualitatem. In cod. Bon., æqualitatem habetur. (j) Vulgati cum plerisque mss, inferenda. Melior visa est lectio codicis Vallicellani, cum vox timenda voci speranda Leonino more opponatur. caderet,deinde invidus ut noceret, quia in veritate A ut misericordia quæreretur, in diebus præsentibus non stetit (Joan. viii, 44), totam vim suam in mendacio collocavit, omniaque deceptionum genera de hoc venenatissimo artis suæ fonte produxit: ut ab illo bono, quod ipse propria elatione perdiderat, spem humanæ devotionis excluderet, eosque in consortium damnationis suæ traheret, ad quorum ipse reconciliationem pertinere non posset. (a) Quisquis igitur hominum quibuslibet impietatibus Deum læsit,hujus fraude traductus, hujus est nequitia depravatus. Facile enim in omnia flagitia impulit, quos (b) religione decepit. Sciens autem Deum non solum verbis, sed etiam factis negari, multis quibus auferre non potuit fidem, sustulit charitatem; et agro cordis ipsorum avaritiæ radicibus occupato, spoHavit fructu operum quos non privavit confessione labiorum. CAP. II. Propter has ergo, dilectissimi, versutias hostis antiqui, scire nos voluit ineffabilis benignitas Christi,quid in die retributionis de universitate hominum esset decernendum, ut dum in hoc tempore legitimorum remediorum medicina præbetur, dum elisis reparatio non negatur, et qui diu fuerunt steriles, possunt tandem esse fecundi, præveniatur disposita censura justitiæ, et nunquam a cordis oculis divina (c) discretionis imago discedat. Veniet enim in majestatis suæ gloria Dominus,sicut ipse prædixit (Matth. xxv, 31), aderitque cum eo radians in splendoribus suis innumerabilis angelicarum multitudo legionum. Congregabuntur ante thronum potentiæ ejus omnium gentium populi ; et quidquid hominum universis sæculis toto orbe terrarum progenitum est, in conspectu judicantis astabit. Separabuntur ab injustis justi,a nocentibus innocentes ;et cum præparatum sibi regnum, recensitis misericordiæ operibus, filii pietatis acceperint, exprobrabitur duritia sterilitatis injustis;et nihil habentes sinistri commune cum dextris, in ignem ad diaboli et angelorum ejus tormenta dispositum, omnipotentis judiciis damnatione mittentur,cum illo habituri pœnæ communionem, cujus elegerunt facere voluntatem. Quis igitur istam 32 sortem æternorum cruciatuum non pavescat ?Quis mala nunquam finiendia non timeat? Sed cum ideo denuntiata sit severitas, cum misericordiæ est largitate vivendum, ut homini post periculosam negligentiam, ad pietatis opera revertenti, possibile sit ab hac sententia liberari. Hoc enim agit potentia judicis,hoc gratia (d) Servatoris, ut relinquat impius vias suas,et ab iniquitatis suæ consuetudine peccator abscedat. Misereantur pauperum,qui sibi volunt parcere Christum. Faciles sint. in alimenta miserorum, qui cupiunt ad societatem pervenire (e) felicium.Non sit vilis homini homo,nec in quoquam despiciatur illa natura, quam rerum conditor suam fecit. Cui enim laborantium licet negare quod Christus sibi profitetur impendi? Juvatur conservus, et gratiam refert Dominus. Cibus egeni, regni cœlestis est pretium ; et largitor temporalium hæres efficitur æternorum. Unde autem exigua ista B impendia tanta æstimari taxatione meruerunt, nisi quia pondera operum charitatis lance pensantur, et cum amatur ab homine quod Deus diligit,merito in ejus ascenditur regnum, in cujus transitur affectum? C CAP. III. Ad horum ergo operum, dilectissimi, piam curam dies nos apostolicæ institutionis invitat, in quo sanctarum (f) collationum prima collectio est prudenter a Patribus et utiliter ordinata :ut quia in hoc tempore gentilis quondam populus superstitiosius dæmonibus serviebat, contra profanas hostias impiorum, (g) sacratissima nostrarum eleemosynarum celebraretur oblatio.Quod quia incrementis Ecclesiæ fructuosissimum fuit, placuit esse perpetuum. Unde hortamur sanctitatem vestram ut per Ecclesias regionum vestrarum (h) quarta feria de facultatibus vestris, quantum suadet possibilitas et voluntas, (i) ad expensas misericordiæ conferatis, ut possitis illam beatitudinem promereri, in qua sine fine gaudebit qui intelligit super egenum et pauperem (Ps. XL, 1), Ad quem intelligendum,dilectissimi, sollicita benignitate vigilandum est, ut quem modestia tegit, et verecundia (j) præpedit, invenire possimus. Sunt enim 33 qui palam poscere ea quibus indigent erubescunt ;et malunt (k) miseria tacitæ egestatis affligi quam publica petitione confundi. Intelligendi ergo isti sunt,et ab occulta necessitate (1) sublevandi, ut hoc ipso amplius gaudeant,cum et paupertati eorum consultum fuerit, et pudori.Recte (m) autem in egeno et paupere ipsius Jesu Christi Domini nostri persona A sentitur,qui cum esset dives, (a) sicut ait B. apostolus, pauper factus est, ut nos sua paupertate ditarct (II Cor. vin,9). Et ne deesse nobis (b) sua præsentia videretur, ita humilitatis et gloriæ suæ temperavit mysterium, ut quem Regem et Dominum in majestate Patris adoramus, eumdem in suis pauperibus pasceremus, liberandi ob hoc in die mala a damnatione perpetua, et pro intellecti paupetris cura, cœlestis consortiis inserendi. B CAP. IV. Ut autem in omnibus, dilectissimi, placeat Domino vestra devotio, etiam ad hane vos hortamur industriam, ut Manichæos ubicumque latentes vestris presbyteris publicetis. Magna est enim pietas prodere latebras impiorum, et ipsum in eis, cui serviunt, diabolum debellare. Contra istos enim, dilectissimi, omnem quidem orbem terrarum, et totam ubique Ecclesiam decet fidei (c) arma arripere; sed vestra in hoc opere devotio debet excellere, qui in progenitoribus vestris Evangelium crucis Christi ab ipso beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ore didicistis. Non sinantur latere homines, qui legem per Mosen datam, in qua Deus universitatis conditor ostenditur,recipiendam esse non credunt; prophctis,et sancto Spiritui contradicunt, psalmos Davidicos, qui per universalem Ecclesiam cum omni pietate cantantur, damnabili impietate ausi sunt refutare; Christi Domini nativitatem secundum carnem negant; passionem et resurrectionem ejus simulatam dicunt fuisse, non veram; baptismum regenerationis totius gratiæ virtute dispoliant. Nihil est apud eos sanctum,nihil integrum, nihil verum. C Cavendi sunt,ne cuiquam noceant; prodendi sunt, ne (d) in aliqua civitatis nostræ parte consistant. Vobis, dilectissimi, ante tribunal Domini proderit. quod indicimus, quod rogamus. Dignum est enim, ut eleemosynarum sacrificio (e) etiam hujus operis palma jungatur, auxiliante vobis per omnia Domino Jesu Christo, qui vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen. (b) Al., sui præsentia. (c) Editio Antuerp. in margine, scutum. Vallic., corripere. (d) Præpositionem in, a Rainaudo et Quesnello omissam,ex cæteris editionibus et omnibus nostris codicibus restituimus. (e) Editi, et hujus, ac dein nobis pro vobis. Prætulimus lectionem codicis Vallicell., cum quo in voce vobis concinunt mss. collect. 5. (f) Unus codex Vat., tanta sanctæ devotionis utilitas. (g) Ita Vallic. cod. Alias, paupertatem. (h) Verba. quantumque non possit, desiderantur in cod.ms.Victorino Quesnelli, nec non in aliis nostris D in pauperos expendunt. III. Sine misericordia CAP. I. Apostolicæ traditionis, dilectissimi, instituta servantes, pastorali vos sollicitudine cohortamur,ut diem quem illi abimpiorum superstitione purgatum,misericordiæ operibus consecrarunt, devotione religiosæ consuetudinis celebremus, ostendentes apud nos auctoritatem Patrum vivere,eorumque doctrinam in nostra obedientia permanere. Quoniam (f) sancta tantæ constitutionis utilitas,non præterito tantum tempori, sed eliam nostræ prospexit ætati, ut quod illis ad destructionem profuit vanitatum,hoc nobis proficeret ad incrementa virtutum. Quid autem tam aptum fidei, quid tam conveniens pietati, quam egentium juvare (g) pauperiem, infirmorum curam recipere, fraternis necessitatibus subvenire,et conditionis propriæ in aliorum labore meminisse? In quo opere, quantum quis possit, (h) quantumque non possit, solus veraciter ille discernit, qui novit quid quibusque contulerit. Non solum enim spiritales opes et dona cœlestia Deo donante capiuntur, sed etiam terrena et corporeæ facultates ex ipsius largitate proveniunt, ut merito rationem eorum quæsiturus sit, (i) quæ non magis possidenda tradidit,quam dispensanda commisit. Muneribus igitur Dei juste et sapienter utendum est, ne materia boni operis fiat causa peccati.(j) Nam divitiæ, quod ad ipsas species earum atque substantias pertinet bonæ sunt, et humanæ societati plurimum prosunt, cum a benevolis habentur et largis, nec illas aut luxuriosus 35 prodigit, aut avarus (k) abstrudit, ut tam pereant male conditæ,quam insipienter expensæ. CAP.II. Quamvis autem laudabile sit intemperantiam fugere, et turpium voluptatum damna vitare, multique magnifici facultates suas dedignentur occulere,et (1) in copia affluentes vilem atque sordentem horreant parcitatem,non est tamen talium aut felix abundantia,aut (m) probanda frugalitas,si ipsis tantum propriæ opes serviunt; si eorum bonis ulli juvantur pauperes, nulli foventur infirmi; si de magnarum abundantia facultatum non captivus redemptionem,non peregrinus solatium, non exsul sentit auxilium. Hujusmodi divites egentiores omnibus sunt egenis. Perdunt enim illos redditus quos (n) possent collect. 5. (i) Cod. Vallic., qui eas non magis porrigendas tradidit, quam dispensandas commisit.Sed in hanc lectionem paulo ante scribendum fuerat, earum, uti præfert editio Antuerp., quæ tamen in cæteris vulgatam lectionem sequitur. (f) Sic cum Quesnello nostri codices. Anteriores editiones: Nam divitiæ quidem, quantum ad ipsas species, etc. (k) Cod. Vallic., obstruit. Paulo post idem cod. quam dissipentur expensæ. (1) Ms. Vallicell.et unus Vat.,cum prima editione, inter copias. (m) Cod. Victorin,apud Quesnellum et nostri collect. 5, blanda frugalitas. (n) Ita ex Vallic.Alias,possunt. Paulo post pro incu hubere perpetuos, et dum brevi nec semper libero A ab earum fructu fuerit vacuus, erit ab indulgentia incubant usui,nullo justitiæ cibo, (a) nulla misericordiæ suavitate pascuntur; foris splendidi, intus obscuri; (b) abundantes temporalium, inopes æternorum quia ipsi animas suas fame afficiunt et nuditate dehonestant, (c) qui de iis quæ terrenis horreis commendarunt, nihil thesauris cœlestibus intulerunt. retribuentis alienus,dicente Salomone: Qui obturat aures ue audiat imbecillum, et ipse (i) vocabit Deminum, et non erit qui exaudiat eum. Unde et Tobias filium suum præceptis pietatis institucns: Ex substantia,inquit,tua jac eleemosynam,e! noli avertere faciem tuam ab illo paupere : ita fiet ut nec a te avertatur facies Dei (Tob. iv, 7). Hæc virtus omnes facit utiles esse virtutes, quæ ipsam quoque fidem, cx qua justus vivit (Habac. 11. 4; Rom.1, 17;Galat. m, 11), et quæ sine operibus mortua nominatur (Jac. 11, 26), sui admixtione vivificat:quia sicut in fide est operum ratio, ita in operibus fidei fortitudo. Dum ergo tempus habemus, sicut ait Apostolus, operemur quod bonum est ad omnes, maxime autem ad domesticos fide (Galat. vi, 10). Bonum autem facientes non deficiamus, tempore enim B suo metemus (Ibid., 9). Præsens itaque vita tempus est sationis,et (j) dies retributionis tempus est messis, quando unusquisque seminum fructus secundum sationis suæ percipiet quantitatem. De proventu autem istius segetis nemo falletur, quia animorum ibi magis quam impendiorum mensura taxabitur;et tantum reddent exigua de exiguis, quantum magna de magnis.Et ideo, dilectissimi, satisfiat apostolicis institutis.Et quia (k) die Dominica prima est futura. collectio,omnes vos 37 devotioni voluntariæ præparate, ut unusquisque secundum sufficientiam suam habeat in sacratissima oblatione consortium.Exora bunt pro vobis et ipsa eleemosynæ,et ii qui vestris muneribus juvabuntur; ut ad omne opus bonum idonei semper esse possitis, in Christo Jesu Domino nostro, qui vivit et regnat per infinita sæcula sæ Sed forte sunt aliqui divitum qui, licet nullis largitionibus pauperes Ecclesiæ soleant adjuvare, alia tamen Dei mandata custodiunt, et inter diversa fidei et probitatis merita, veniabiliter sibi æstimant unam deesse virtutem. Verum hæc tanta (d), ut sine illa cæteræ, etsi sunt, prodesse non possint. Quamvis enim quis fidelis sit, et (e) castus, et sobrius,et aliis majoribus ornatus insignibus; si misericors tamen non est, misericordiam (f) non meretur: ait enim Dominus: Beati misericordes, quoniam ipsorum miserebitur Deus (Matth. v, 7). Cum autem venerit Filius hominis in majestate sua, et sederit in throno gloriæ suæ,et congregatis omnibus gentibus,bonorum et malorum fuerit facta discretio (Matth. xvi, 33), in quo laudabuntur qui ad dexteram stabunt, nisi in operibus benevolentiæ et charitatis officiis, quæ Jesus Christus sibi impensa reputabit?Quoniam qui naturam hominis suam fecit, in nullo se (g) abhumana humilitate discrevit,36 Sinistris vero quid objicietur,nisi neglectus dilectionis, duritia inhumanitatis,et pauperibus misericordia denegata?quasi nec alias virtutes dextri,nec alias offensiones habeant sinistri. Sed illo magno summoque judicio tanti æsti mabitur vel largitatis benignitas, vel tenacitatis im- C pietas, ut pro plenitudine omnium virtutum, et pro summa omnium commissorum,et per unum bonum isti introducantur in regnum, et per unum malum illi in ignem mittantur æternum. Nemo igitur, dilectissimi, de ullis sibi bonæ vitæ meritis blandiatur,si illi defuerint opera charitatis; nec de sui corporis (h) puritate securus sit,qui nulla eleemosynarum purificatione mundatur. Eleemoynæ enim peccata delent (Eccli. 11, 33), mortem perimunt,et pœnam perpetui ignis exstinguunt.Sed qui bant editiones post primam, et ante Quesnellum, incumbunt. (a) In ms. Vallic., nullius misericordiæ. (b) Idem cod., abundantes temporalibus, inopes æternis. (c) Qui nihil omnino æternis horreis commendarunt, D nihil thesauris, etc., in eodem cod. Vallicell. (d) Laudatus Vall.,post verbum est,addit secunda manu, virtus misericordiæ. Est additamentum cujuspiam studiosi, quod a cæteris mss. abest. Mox pro etsi in eodem cod. etiamsi. (e) Alias in mss. collect 5, cantus. Mox aliis moribus pro aliis majoribus in cod. Vallic. nec non in edit. prima et Rainaudi. (f) Cod. Vallicell., non merebitur; ait enim Dominus: Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur. (g) Idem ms., ab humanitate discrevit. (f) Ita ex tribus codd. Vallic., Vat. et Bon., ac prima editione. Alias, qualitate. (i) Editio Antuerpiensis cum ms. Vall., invocabit. culorum. Amen. SERMO XI [AI. X] SYNOPSIS. - I. Quantum ultima sententia judicis nostri, misericordia commendet opera. II. Unde collectarum consuetudo originemtraxerit in Ecclesia. CAP.I.Et divinis præceptis,dilectissimi,et apostolicis didicimus institutis, omni homini inter vitæ hujus discrimina constituto, misericordiam Dei miserendo esse quærendam. Nam quæ lapsos spes eri (i) Ex eodem codice adjecimus substantivum dies: quod desiderari videtur. (k) Codex Victorinus Quesnelli et nostri collect.5, cum ms.Vallic.,die illo, pro die Dominica. Id autem in formulis frequens diem indicat, in quam pridie nonas Julias primus collectarum dies pro annorum varietate denuntiandus incideret. Retinuimus autem, die dominica, ut reliqui habent codices et omnes editiones, quia hæc dies a Leone indicta præsumitur, cum hunc sermonem certo anno pronuntiarit. (1) Editus primum fuit Parisiis an. 1614,ex veteri Nicolai Fabri codice,qui postea Thuaneus, dein Colbertinus, nunc vero in Regia bibliotheca servatur. Inscribitur autem in eo codice: De Collectarum die. Porro notavit Antelmius diss. 6, de veris Oper. SS. Leonis et Prosperi num. 4, pag. 350, huic sermoni in eodem ms. Leonis nomen posteriori manu fuisse additum,quod prima manu aberat. Leoni autemjure tribuendum ostendimus in præfatione ad Sermones, num. 10. |