X ea x1 Cor. xii. revera ix. 6, 9, 12. 6, 11. 2 Cor. 1 Pet. iv. 10, 11. 1 Pet. ii. 12. A. Quæcunque nobis beneficia homines deferunt, Deo accepta referre debemus; quod unus ille hominum ea ministerio largiatur. Ob quam etiam causam, tametsi homines benefici et liberales esse non debent, ut gratiam exigant, sed ut Dei gloriam illustrent, illis tamen, y Matt. v. 16. qui benignitate adducti, per beneficium et gratiam aliquid nobis concedunt, gratias agere quid ni licebit, quum et ipsa id postulet æquitas, et ita humanitatis Lege astringamur? Sed et Deus ipse, hac nos illis ratione devinciens, nos id ipsum vult agnoscere. b Psal. xvi. 3. 46, 47. Matt. v. 43, Luc. vi. 32, 33, 34. Act. xxiv, 2, 3. b 1 Cor. xii. 6, 11. 1 Pet. M. Gratum ergo animum etiam in homines probas? A. Maxime; quum gratitudo, ut ita loquar, erga homines nostra, ad Deum ipsum redeat, quod a liberalitatis Divinæ fonte, quasi quadam rivulorum deductione, bona sua per manus hominum Deus in nos derivet. Itaque ni homini- iv. 10, 11. bus nos gratos præbeamus, in ipsum etiam Deum ingrati erimus. Tantum hoc curemus, ut ad Deum ipsum, tanquam ad bonorum omnium authorem atque fontem unicum, solida Psal. exv. 1. sua gloria redeat, atque redundet. Matt. v. 16. et ix. 9, 11, M. Ecqua est norma atque præscriptio, quam, dum Deum 12. ii. 12. gloria et honore afficimus, aut illi grates agimus, certo sequi possumus ? d e 20. et xxviii. 58. Mal. i. 6, A. Innumeræ Dei laudes passim in ejus verbo descriptæ extant, a quarum regula si non aberrabimus, habebimus quod in sua Deo gloria et honore deferendo, atque in gratiarum actione perpetuo sequamur. In summa vero, quum Deum non Dominum solum, sed patrem etiam ac servatorem nostrum Deut. x. 17, esse, nosque vicissim ejus esse filios, atque servos Scripturæ et ii. 10. Sacræ doceant, æquissimum est, vitam nos omnem amplifi- Psal. xxix. candæ illius gloriæ addicere, debitum ipsi honorem reddere, 1 et cil. toto. eum colere, precari, venerari, gratias illi perpetuo et habere Rom. xv. 6. et agere; quum in hunc 'finem ab eo conditi simus, et in hoc Prov. xvi. mundo collocati, ut immortalis ipsius gloria splendorem inter mortales maximum obtinere, et ad summam amplitudinem pervenire posset. QUARTA PARS, DE SACRAMENTIS. M. Absoluta jam Legis Divinæ, Symbolique, id est, confessionis Christianæ, precationis item, et gratiarum actionis tractatione, superest jam, ut de Sacramentis, mysteriisque 1, 2. et xxxiv. 1, 2. et xcii. 1. f 4. Esai. xliii. 7. Rom. xi. 36. Col. i. 16. Matt. iii. 11. et xxvi. 26. Joan. iii. 5. Divinis, quæ precationem et gratiarum actionem semper conjunctam habent, ultimo loco dicatur. Dic igitur mihi, quid est Sacramentum ? A. Est externa Divinæ erga nos per Christum benevoet xxviii. 19. lentiæ beneficentiæque testificatio, signo aspectabili arcanam, Act. ii. 38. spiritualemque gratiam repræsentans, qua Dei promissiones de remissione peccatorum, et æterna salute per Christum data, quasi consignantur, et earum veritas in cordibus nostris certius 1 Pet. iii. 21. confirmatur. Rom. vi 3, 4. 1 Cor. x. 16. et xi. 24, &c. Gal. iii. 27. Sacramentum quot partibus constat ? Duabus; externo 'elemento, seu signo aspectabili, et 5. Act. ii. 38. invisibili gratia. Gal. iii. 26, 27. k Matt. vi. 30. et viii. 26, et xvi. 8. Act. xvi. 5. M. Cur Deus ita externis signis nos uti voluit? A. Nos quidem mente, atque intelligentia adeo cœlesti Divinaque præditi non sumus, ut nobis Angelorum instar Divinæ gratiæ pure per se appareant; hac ergo ratione infirmitati nostræ consuluit Deus, ut, qui terreni sumus atque cœci, in externis elementis et figuris, quasi speculis quibusdam, cœlestes gratias, quas alioqui non cerneremus, intueremur; et id nostra maxime refert, ut sensibus etiam nostris Dei promissiones ingerantur, quo mentibus nostris sine ulla dubitatione confirmentur. M. At promissionibus Divinis certam fidem non adjungere, nisi ejusmodi subsidiis fulciamur, an non infidelitatis in nobis manifestum est argumentum ? A. Exigua quidem atque imperfecta Fide, quoad in hoc mundo versamur, præditi sumus, neque tamen fideles esse desinimus; reliquiæ enim diffidentiæ, quæ semper in carne 1 Luc. xvii. 5. nostra hærent, imbecillitatem Fidei indicant, 'sed eam tamen Rom. i. 17. non prorsus extinguunt. Has quum omnino excutere non possimus, est tamen continuo profectu, usque ad vitæ finem, 1 Cor. ix. ad Fidei "perfectionem contendendum, in quo nos conatu 7,8. Heb. vi. Sacramentorum usus plurimum sublevat. et xiv. 1. 24. 2 Cor. v. 1. M. Ecqua alia causa subest, quare Dominus externorum etiam signorum usum adhiberi voluerit? A. Dominus mysteria sua in hunc præterea usum instiMatt. xxvi. tuit, ut "professionis nostræ notæ, atque indicia quædam essent, quibus de Fide nostra quasi testimonium coram xi. 21. Eph. hominibus diceremus, patefaceremusque nos cum aliis piis 26. et xxviii. iv. 5. Divinorum beneficiorum participes esse, et unum cum illis anique nominis, atque appellationis discipulorum Christi nos Joan. ix. 22. minime pudere palam testificaremur. et xii. 42. et xix. 39. Act. xi. 26. 1 Pet. M. Quid ergo de illis judicas, qui mysteriis Divinis tan- iv. 16. quam minus necessariis, carere se posse censent? p Luc. xiv. 18, 24. १ Marc. viii. A. Primum, huic in Deum Patrem, ac Servatorem nostrum Jesum Christum, atque ejus etiam Ecclesiam officio tam pio atque debito deesse sine summo scelere non pos- Joan. iii. 5. sunt. Nam quid hoc aliud esset, quam Christum oblique 24. 1 Cor. xi. abnegare? Et qui se Christianum profiteri non dignatur, Matt. x. 33. indignus est, qui in Christianorum numero habeatur. Deinde, 3. si qui Sacramentorum usum, ac si opus iis non haberent, Joan. iii. 5. aspernarentur, non modo arrogantiæ summæ, sed et impietatis etiam in Deum merito damnari debere existimo; quum non suæ tantum infirmitatis subsidia, sed et Deum ipsorum authorem contemnant, ipsius gratiam respuant, et Spiritum, quan- 2 Cor. vi. 1. tum in ipsis est, extinguant. M. De visibilibus quidem signis, et externo Sacramentorum usu rationem intelligis; sed quod secundo loco vim atque efficaciam consignandi confirmandique in cordibus nostris promissiones divinas Sacramentis tribuis, videris officia Spiritus Sancti propria illis assignare. Luc. xiv. 24. 1 Thess. v. 19. Luc. x. 12. vi. 63, et Joan. i. 33. xiv. 17, 26. 6 &c. Tit. iii. 5. A. Mentes quidem atque animos humanos illustrare, atque illuminare, conscientias item tranquillas atque securas et reddere, ut revera sunt, ita et censeri debent solius Spiritus 1 Cor. xii. 4, Dei proprium opus, illique accepta referri, ne laus hæc alio transferatur. Verum hoc nihil obstat, quin mysteriis suis secundas partes in animis atque conscientiis nostris tranquillandis atque stabiliendis Deus tribuat; sed ita tamen, ut Spiritus sui virtuti nihil detrahatur. Quare statuamus oportet, externum elementum neque "ex seipso, neque in seipso "Joan. i. 33. vim atque efficacitatem Sacramenti inclusam habere, sed x. 47. totam a Spiritu Dei, ut e fonte manare, et per Divina mysteria, quæ in hunc usum a Domino sunt instituta, ad nos derivari. M. Quot in Ecclesia sua Sacramenta instituit Dominus? M. Quæ? Act. i. 5. et Matt. xxvi. 26. et xxviii. A. *Baptismum, et sacram Conam; quorum communis est inter omnes fideles usus. Altero enim renascimur, altero 19. Joan. iii. sustentamur ad vitam æternam. M. De Baptismo ergo primum dic quid censeas. 5. et vi. 35. Tit. iii. v. y Eph. ii. 3. Matt. xxviii. 19. Marc. xvi. 16. Joan. iii. 5. Tit. iii. A. Quum natura Filii iræ, id est, alieni ab Ecclesia, quæ Dei familia est, simus, baptismus veluti aditus quidam nobis est, per quem in eam admittimur; unde et testimonium 5. etiam amplissimum accipimus, in numero domesticorum, adeoque Filiorum Dei nos jam esse; imo in Christi corpus quasi cooptari, atque inseri, ejusque membra fieri, et in unum cum Eph. iv. 15, ipso corpus coalescere. a Rom. viii. 15, 16, 17. Eph. ii. 19. bi Cor. vi. 15. 16. et v. 30. e Matt. iii. 16. et xxviii. 19. b M. Sacramentum antea dicebas duabus constare partibus, signo externo, et arcana gratia. Quod est in Baptismo signum externum? A. Aqua, in quam baptizatus intingitur, vel ea asperJoan. iii. 5, gitur IN NOMINE PATRIS, ET FILII, ET SPIRITUS SANCTI. M. Quæ est arcana et spiritualis gratia? 23. Act. viii. 36, 38. d Marc. i. 4. Joan. iii. 5. d A. Ea duplex est; remissio videlicet peccatorum, et Act. ii. 38. regeneratio, quæ utraque in externo illo signo, solidam et expressam effigiem suam tenent. Tit. iii. 5. • Act. xxii. 17. Eph. v. 6. A. Primum, quemadmodum sordes corporis aqua, ita animæ maculæ per remissionem peccatorum eluuntur; 'deinde 26. Tit. iii. 5, regenerationis initium, id est naturæ nostræ mortificatio, vel Joan. iii. 5. immersione in aquam, vel ejus aspersione exprimitur. Postremo vero, quum ab aqua, quam ad momentum subimus, statim emergimus, nova vita, quæ est regeneratonis nostræ pars altera, atque finis repræsentatur. Rom. vi. 3, 5. 6,7, &c. Tit. iii. 5. 8 Joan. iii. 5. Act. xxii. 16. Tit. iii. 5. M. Videris aquam effigiem tantum quandam rerum Divinarum efficere. A. Effigies quidem est sed minime inanis, aut fallax; ut cui rerum ipsarum veritas adjuncta sit atque annexa. Nam sicuti Deus peccatorum condonationem, et vitæ novitatem noh Joan. xiv. bis vere in baptismo offert, ita a nobis certo recipiuntur. "Abiii. 4. Heb. x. sit enim ut Deum vanis nos imaginibus ludere atque frustrari 6, 17. Rom. 23. i Matt. xxvi. 28. Eph. i. 7. putemus. M. Non ergo remissionem peccatorum externa aquæ lavatione aut aspersione consequimur ? A. Minime: Nam solus Christus 'sanguine suo animarum et v. 25. Col. nostrarum maculas luit atque eluit. Hunc i. 14, 20. Tit. Apoc. i. 5. Rom. viii. 15, ergo honorem iii. 5, 6. externo elemento tribuere nefas est. Verum Spiritus Sanctus k Joan. iii. 5. kconscientias nostras sacro illo sanguine quasi aspergens, 16. Heb. ix. abstersis omnibus peccati sordibus, puros nos 14. et x. 22. reddit. Hujus vero peccatorum nostrorum expiationis obsig nationem atque pignus in Sacramento habemus. M. Regenerationem vero unde habemus? coram Deo &c. toto. A. Non aliunde quam a morte et resurrectione Christi; nam per mortis suæ vim vetus homo noster quodammodo 1 Rom. vi. 3, crucifigitur et mortificatur, et naturæ nostræ vitiositas quasi sepelitur, ne amplius in nobis vivat et vigeat. Resurrectionis vero suæ beneficio nobis largitur, ut in novam vitam ad obediendum Dei justitiæ reformemur. M. An gratiam hanc omnes communiter et promiscue consequuntur? 16. Joan. i. 12. et iii. 16, 18. A. Soli fideles hunc fructum percipiunt: increduli verom Marc. xvi. oblatas illic a Deo promissiones respuendo, aditum sibi præcludentes, inanes abeunt, non tamen ideo efficiunt, ut suam Sacramenta vim et naturam amittant. M. Rectus ergo baptismi usus quibus in rebus sit situs, breviter edissere. 28 Marc. viii. 9, 11, 15, 16, 17. Eph. 26. Col. i. 14, A. In Fide et Pœnitentia. "Primum enim Christi nos "Matt. xxvi. sanguine a cunctis purgatos sordibus Deo gratos esse, spiritumque ejus in nobis habitare certa fiducia cum animis nostris i. 7. et v. 25, statutum habere oportet. Deinde in carne nostra mortificanda, 20. obediendoque justitiæ Divinæ, assidue omni ope et opera est enitendum, et pia vita apud omnes declarandum nos in 13 Eph. iv. Baptismo Christum ipsum quasi Pinduisse, et ejus spiritua donatos esse. M. Quum infantes hæc quæ commemoras hactenus per ætatem præstare non possint, qui fit ut illi baptizentur? • Rom. vi. 3, &c. 6, 11, &c. 13, 19. et viii. 24. Col. iii. 5. 26, 27. xiii. 16. Joan. iii. Rom. iii. 3. A. Ut Fides et Pœnitentia baptismo præcedant, tantum in adultis, qui per ætatem sunt utriusque capaces, exigitur; a Mare. xvi. infantibus vero promissio 'Ecclesiæ facta per Christum, in 16, 18. cujus Fide baptizantur, in præsens satis erit, deinde postquam et iv. 21, 22, adoleverint, Baptismi sui veritatem ipsos agnoscere, ejusque Matt. vim in animis eorum vigere, atque ipsorum vita et moribus xxviii. 19. repræsentari omnino oportet. M. Unde nobis constabit, infantes a baptismo arcendos non esse? A. Quum Deus, *qui nunquam a veritate deflectit, neque a recta via usquam declinat, infantes "in Ecclesia Judaica a Circumcisione non excluserit, neque nostri infantes a Baptismo repellendi sunt. M. Itane similia ista, eandemque utrisque causam atque rationem subesse putas? 24. Heb. x. 23. . Rom. iii. 4. Heb. x. 23. et iv. 21. u Gen. xvii. 11, 12, &c. Luc. í. 59 et ii. 21. Act. vii. 8. Phil. iii. 5. A. Omnino. Nam Circumcisionem Poenitentiæ signum x Deut. x. 16. fuisse, ut Moses et Prophetæ omnes testantur, ita divus Jer. iv. 4. et xxx. 6. |