Obrazy na stronie
PDF
ePub

W opisaniu biegu księżyca, na stronnicy 366 mówi: „że teorya biegu księżyca dała żeglarzowi do ręki niejako żelazny list, który im w każdém miejscu pozwala być jak ́w swym własnym domu" nie wspomniał chociażby w krótkości jaką przysługę i pożytek odnoszą żeglarze w kierowaniu się na morzu przy pomocy księżyca; wprawdzie przedmiot ten należy właściwie do Astronomii żeglarskiej, ależ autor tak obszerny w wielu miejscach, byłby zrobił czytelnikom przysługę dając im choć w krótkości wyobrażenie o zagadnieniach, jakie żeglarz musi rozwiązać, aby za pomocą biegu księżyca w każdym czasie na morzu poznał położenie swego okrętu.

Autor niedość ściśle określa położenie księżyca w nowiu i pełni czyli w złączeniu i przeciwległości; jego opis odnosi się tylko do szczególnego przypadku bardzo rzadko wydarzającego się; na stronnicy 366 mówi:,,Księżyc w nowiu znajduje się między słońcem i ziemią, na linii łączącéj środki tych dwóch ciał" co tylko ma miejsce w czasie środkowego zaćmienia słońca,,w drugiém położeniu jest on wprawdzie na wspomnionéj linii, ale tak, że tu ziemia środkuje między słońcem i księżycem" co także ma tylko miejsce w czasie zaćmienia księżyca całkowitego i środkowego. Właściwie nowiem czyli złączeniem księżyca ze słońcem nazywamy takie położenie, gdy środek księżyca między słońcem i ziemią znajduje się na kole szerokości, tojest na płaszczyznie przechodzącéj przez środek słońca i ziemi, prostopadłéj do ekliptyki, przeciwległością zaś czyli pełnią, takie położenie, gdy księżyc z przeciwległej strony, tojest za ziemią znajduje się na tejże płaszczyznie szerokości. Opisując powierzchnią księżyca, na stron. 394, nie wspomniał o kołysaniu się księżyca zwanem libracyą, skutkiem której widzimy raz bliższe, drugi raz dalsze okolice biegunowe księżyca, i ten ruch nazywa się ważeniem się w szerokości; drugi ruch boczny w kierunku ekliptyki odsłania nam części powierzchni raz dalsze na wschód, drugi raz na zachód i ten ruch nazywa się libracyą czyli ważeniem się w długości: dwa te ruchy sprawiają, że widzimy więcej niż połowę powierzchni księżyca. Mówiąc o zmianie pozornéj tarczy Marsa, w ostatnim wierszu stronnicy 405 w wyrażeniu,,w dalszych od słońca odległościach" dodać należy: w dalszych od słońca odległościach kątowych, inaczej czytelnik mógłby rozumieć, że tu jest mowa o odległościach Marsa linijnych. Zamiast nazwy rok tropiczny, na stronnicy 408, lepiéj zostawić dawną nazwę już przyjętą rok zwrotnikowy; zamiast ruchy zagadkowe planet, lepiéj położyć biegi osobliwe albo dwukierunkowe; zamiast zwichnięcia

ruchów użyć warażeń już przyjętych: przeszkody biegu planet. Mó wiąc o Zodyaku znalezionym w Egipcie w Denderach (stron. 488) i o uczonych którzy się zajmowali badaniem jego znaczenia, autor nie wspomniał o rozprawie naszego ziomka X. Poczobuta astronoma wileńskiego ogłoszonej w języku francuzkim w r. 1803, z dołączoną tablicą tegoż Zodyaku (1).

Autor na stronnicy 548, w opisie pewności i dokładności wypadków i rachunków matematycznych jest rozwlekłym i do głównego przedmiotu, o jakim ma mówić wtrąca uboczne zdania i uwagi mniej potrzebne. Dodatek o kalendarzu zawiera wiele ważnych szczegółów odnoszących się do układu kalendarza; jednak mówiąc o usiłowaniach przedsiebranych dla poprawy kalendarza Juliańskiego, nie wspomniał o pracach podiętych w tym celu przez Akademików Krakowskich. W opisie Epakt, na stronnicy 593 w wierszu 9 od dołu, zamiast ,,po skończeniu 13 lunacyj" być powinno 12 lunacyj; w wierszu 7 od dołu zamiast ,,światło księżyca nowéj 12 lunacyj" być powinno 13 lunacyi; te przemiany liczb mogły powstać z pomyłki drukarskiéj.

Szkoda że autor oprócz kwadransa nie podał wyobrazenia o składzie narzędzi astronomicznych i ich przeznaczeniu, również nie widzimy opisu zegarów słonecznych czyli kompasów a przynajmniéj ogólnego pojęcia o teoryi i o zasadzie ich kreślenia; tu autor miałby sposobność wskazać różnicę, jaka zachodzi między czasem prawdziwym który wskazują kompasy, a czasem średnim jaki nam wymierzają nasze zegary zwyczajne.

[ocr errors]

Dotknęliśmy tu ujemnéj strony dzieła, co jednak nie zmniejsza jego wartości i użyteczności; wiele w niém znajduje się miejsc i ustępów zajmujących, których tu wyliczenie byłoby zbyt długiém. W całem dziele wyraźnie się przebija tło rodzinne, autor zadnéj nie pomija sposobności aby nie wspomniał i nie wykazał, ile nauka dzisiejsza winna jest nieśmiertelnemu ziomkowi naszemu Mikołajowi Kopernikowi. Pod względem zewnętrznym dzieło nie zostawia nic do życzenia i należy do małej liczby dzieł tak starannie wydanych. Sądzimy, że miłośnicy astronomii z prawdziwą przyjemnością i pożytkiem dzieło to czytać będą.

J. B.

(1) Essai sur l'époque de l'antiquité du Zodiaque de Denderach (Thyntiris) par l'Abbé Poczobut Astronome Observateur a l'Université Jmpériale de Vilna 1803 in 4; 1 table des figures.

KRONIKA BIBLIOGRAFICZNA.

Miesiąc Luty 1862 roku.

DZIEŁA.

Encyklopedya powszechna. T. IX, Zeszyty 79, 80 i 81, Warszawa, 1862, nakł. i druk S. Orgelbranda, w 8ce większ., str. od 561-672, 673-784, 785-896. (Galwanizm-Giesshübel) każdy zeszyt kop. 35.

Maciejowski Bolesław. Zdanie Mierniczego Ekonomika o zasadzie oczynszowania włościan w dobrach prywatnych. Warszawa, 1862, druk tekstu Gazety Warszawskiej, tytułu A. Gins, w 8ce, str. 15. (Przedruk z korrespondenta rolniczego, handlowego i przemysłowego).

Dittmar Henryk. Historya powszechna w skróconym zarysie, przełożona i uzupełniona przez Oskara Stanislawskiego. Zeszyt 2gi. Warszawa, druk J. Ungra, w 8ce, str. od 97-192.

Wislicki Adam. Pogląd na sprawę włościańską ze stanowiska przymusu w wieczystém oczynszowaniu. Warszawa, 1862, druk Gazety Warszawskiej, w 8ce mniejsz., str. 51.

Elementarz dla chłopców 'wiejskich. Wyd. 3cie powiększone. Warszawa, 1862, nakł. G. Gebethnera i R. Wolffa, w 8ce mniejsz., str. 92.

Katalog książek polskich znajdujących się w czytelni Celsa Lewickiego w Warszawie. N. 1. Warszawa, 1862, druk J. Tomaszewskiego, w 8ce mniejsz., str. 32 kop. 5.

Nowakowski Junusz Ferd. Ksiądz Wacław Stulc, Kanonik Wyszehradzki, Tłumacz Adama Mickiewicza na język czeski. Szkic biograficzny, z drzeworytem. Warszawa, 1861, nakł. autora, druk J. Jaworskiego, w 8ce, str. 32.

[ocr errors]

Pamiętniki Krzysztofa Zawiszy, Wojewody Mińskiego. (1666 -1721) wydane z oryginalnego rękopismu i opatrzone przypiskami przez Juliana Bartoszewicza. Warszawa, 1862, nakł. Jana Zawiszy, druk Gazety Polskiej, w 8ce większ., str. LXXIII, 438.

Przezdziecki Alexander i Rastawiecki Edward. Wzory sztuki średniowiecznej i z epoki odrodzenia po koniec wieku XVII w dawnej Polsce. Serya III. Zeszyty V i VI, IX i X. Warɛzawa, 1862, druk J. Ungra, w 4ce, tekst polski i francuzki, str. nieliczb. 18, 8, rycin tab. 4, 4.

Twarowska z Ś.... kich Teresa. Gospodyni polska, czyli poradnik dla niewiast naszych, obejmujący przepisy kuchenne wypróbowane i różne sekreta gospodarskie, poprzedzone wstępem o porządku domu. Wyd. 2gie przejrzane, z drzeworytami. Warszawa, 1862, nakł. K. Bernsteina, druk J. Jaworskiego, w 8ce mniej., str. 368, 12, okł. druk.

Hugo Wiktor. Ernani, dramat. Wolny przekład wierszem z francuzkiego, przez Ignacego Barankiewicza. Warszawa, 1862, druk Gazety Polskiej, w 8ce, str. 92.

Dziekoński Tomasz. Rozmowy Dziadka z wnukami. T. I. Warszawa, 1862, druk J. Jaworskiego. w 8ce, str. 251, XXXIII.

Jachowicz Stanisław. Podarek dziatkom polskim. (Z pozostałych pism wydała Paulina Krakow). Warszawa, 1862, druk Gazety Polskiej, w 8ce, str. IV, 48.

Gawarecki Zygmunti Kohn Albin. Rolnik polski. Tomów dwa, z wielu rycinami. Zeszyt 6. Warszawa, 1862, nakł. A. Dzwonkowskiego i spół., druk J. Jaworskiego, w 8ce, str, od 439-534, okł. druk.

Zawadzki Stanisław. Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskiém. T. III, Zesz. XXIV. (Art. 14–35 Prawa o Tow. kr. z r. 1838). Dodatkowe przepisy postępowania dla Władz towarzystwa kredytowego z r. 1838. Prawo o témże Towarzystwie z r. 1853 i 1860 z wszelkiemi uzupełniającemi je prawami. Organizacya sądownictwa cywilnego z d. 11 maja 1808 r. Art. 1 do 35. Warszawa, 1862, Nakł. wydawcy, druk K. Kowalewskiego, w 8ce, str. od 225-336, każdy zeszyt kop. 30.

Przewodnik Filozofii przez Amedeusza Jacques, Juliusza Simon i Emila Saisset professorów filozofii, przekład Eleonory Ziemięckiej. Wstęp i Psychologia przez Amedeusza Jacques. Zeszyt I. Warszawa, Nakł. A. Nowoleckiego, druk A. Ginsa, w 8ce, str. 153.

Oliphant Wawrzyniec. Poselstwo lorda Elgin do Chin i Japonii w latach 1857, 1858, 1859. Przekład z angielskiego przez A. z Kr. M. Zeszyt II, Warszawa, 1862, Nakł. A. Nowoleckiego, druk K. Kowalewskiego, w 8ce, str. od 181-344.

Hetmani polscy koronni i Wielkiego Księztwa Litewskiego: Wizerunki zebrane i rysowane przez Wojciecha Gersona, objaśnione tekstem historycznym przez Juliana Bartoszewicza. Zeszyt 6. Warszawa, 1862, Nakł. i litogr. A. Dzwonkowskiego i spół., druk J. Ungra, litografował H. Aschenbrenner, fol., str. 7, 4. 2. (Zeszyt ten zawiera życiorysy i wizerunki: Jana Tarnowskiego, Jana Sapiehy i Stanisława Revery Potockiego).

Ordo divini officii sacrique peragendi juxta ritum monasticum ac decreta S. R. C. Monasterio Pultoviensi et monialibus a perpetua · adoratione SS. Sacramenti coenobii varsaviensis Ordinis S. Benedicti. Auctoritate et mandato Illustrissimi ac Reverendissimi Domini Ambrosii Prusiński Abbatis claustralis pro anno Domini 1862, accomodatus. Varsaviae, ad Sanctam Crucem, w 8ce, str. 42.

Ordo divini officii recitandi sacrique peragendi juxta calendarium atque S. R. C. decreta et rubricas breviarii novissimam ad usum Patrum ac Fratrum Ordinis eremitarum S. P. Augustini, Provinciae Polonae, pro A D. 1862. Varsaviae, ad S. Crucem, w 8ce, str. 41.

Directorium divini officii ac missarum juxta ritum et antiquam consuetudinem Hierosolimitanae Ecclesiae, ad usum FFr. Ord. B. Dei Genitricis semperque Virginis Mariae de Monte Carmelo S. O. pro, Provinciae SS. Sacramenti Majoris Poloniae, jussu et authoritate superiorum, juxta generales novissimi breviarii rubricas Romae A. D. 1855 impressi, pro A. 1862. Varsaviae, ad S. Crucem, w 8ce, str. 34.

J. N. D. J. A. Directorium Divini Officii ac missarum celebrandarum juxta rubricas breviarii ac missalis Romano-Seraphici ad usum FF. Minorum Reformatorum, Provinciae SS. V. Mariae Angelorum in Polonia pro A. D. 1862. Varsaviae, ad S. Crucem, w 8ce,

str. 48.

Ordo divini officii recitandi missaeque celebrandae juxta calendarium et rubricas breviarii missalesque Romani ac nostri peculiaris novissime ad usum FF. minor. S. P. Francisci Seraph. Capucinorum editi Provinciae Polonae SS. Adalberti et Stanislai Ep. et mart. pro A. 1 post bissextilem 1862. Varsaviae ad S. Crucem. w 8ce, str. 51.

DZIEŁA ZBIOROWE.

Księga Świata etc. Zeszyt IV, 1862, str. od 113--144, zawiera:

Dolina Chamounix. Rys dziejów szkoły aleksandryjskiej z rzutem oka na bibliotekę, muzeum i samo miasto, p. Gr. (dok.).

Tom II. Kwiecień 1862.

22

« PoprzedniaDalej »