Uwizi nad życiem Jana Zamojskiego, kanclerza i hetmana W.K., do dzisiejszego stanu rzeczypospolitej polskiej przystȯsowaneBrukarni 'Czasu', 1861 - 228 |
Kluczowe wyrazy i wyrażenia
albo będą całego cały czas czasu często części część człowiek czyli czyni dobra dobro dobrze dochody dopokąd dotychczas dzisiaj dziś edukacyi gdyby jeden jednego jeżeli każdego każdej każdy kilka koniecznie kraj krajów kraju król króla królów którego którzy ledwie ludu ludzi miasta mieć mię milionów miłość mniej mocy mogąc musi myśli najwięcej narodu naród natury Niech Niechaj niego niemasz niżeli obrony obywatel obywatelów ojczyzny Owszem państwa pieniądze pieniędzy pierwszy podatek podatków podatku podług Polacy Polaków Polsce Polska potrzeba powinien praw prawa prawo prze przecież Przeto razem równie rząd rządu rzeczpospolita rzeczy rzeczypospolitej rzpltej sejm siebie sobą sposoby sprawiedliwość stan stanie stanu sto tysięcy strony swej swoich swoim swoją swojego swojej szczęśliwość teraz towarzystwa trzeba trzy według wiele więcej władzy własności wojny wojska woli wolno wolności wolność wszędzie wszyscy wszyst wszystkie zamiast Zamojski Zamojskiego zawsze ziemi życia życie
Popularne fragmenty
Strona 14 - Drugim obowiązkiem człowieka-obywatela jest pracować według praw kraju. Niech każdy od młodości z doświadczeniem uczy się, że jest równy obywatelowi drugiemu. Przeto, że nikomu z obywatelów szkodzić nie ma władzy. A chociaż do powiększenia szczęśliwości sąsiada nie obowiązuje towarzystwo, jednakowoż, gdy obywatel przez udzielenie swojej własności, gdy przez swoją pracę — nawet szkodą własną — los innych polepszy, zostanie obywatelem cnotliwym: czeka go nagroda i...
Strona 20 - Człowiek nie rodzi się do metafizyki. Widzieliśmy, że on nie ma nic wrodzonego. Wszystkiego przez swoje zmysły dochodzi. Jakże ma poznać albo na cóż mu się przyda tych rzeczy poznanie, których ani słyszeć, ani widzieć, ani się dotknąć potrafi?
Strona 14 - Niech dalsze prawidła tejże moralnej nauki tłumaczą, że społeczność jest jedną moralną istnością, której członkami są obywatele. Przeto prawdziwe i własne dobro każdego nie różni się od dobra towarzystwa całego.
Strona 90 - Oddałem mu czym prędzej kartę. Nie mogąc znieść tego niesprawiedliwości obrazu, uciekłem, abym zgubił z oczu te nieszczęsne gwałtu ofiary. Gdym już nikogo nie widział, rzekłem sam do siebie: <Jakież to praw straszydło! Niewola, gwałt, bezżeństwo, publiczne cudzego majątku odzierstwo - prawem upoważnione! Takie barbarzyństwo w ośmnastym wieku! Rzeczpospolita z takimi prawami, mając sąsiadem cesarza i króla pruskiego, czyliż długo utrzymywać się sądzi?1 1 Cytat z Uwag...
Strona 39 - ... rzecząpospolitą górować będą. Mylę się, gdy to nazywam przywarą, co jest znakiem dobroci rządu republikańskiego. Naradzać się z uwagą, wszystko czynić otwarcie jest sposobem poczciwości i drogą rozumu. Z wszystkim kryć się i wszystko spiesznie wykonywać jest narzędziem tyraństwa i złości. Ten rząd, który każdej swojej obrady i swojej każdej czynności ma świadkiem naród cały, zgadza się z własnością człowieka, czyni go spokojnym i naśladuje porządną naturę.
Strona 70 - ... to zniszczył, który dwa razy pod wykradzionym cudzym stemplem fałszować monetę polską nie wstydził się, który Europę nauczył, że sprawiedliwość monarchów tylko się na mieczu i na pieniądzach zasadzać powinna, że dobro jednego narodu różni się od dobra całego człowieczeństwa, że słowo poczciwość, wiara królów — są czcze nazwiska, i ten przeklęty jego przykład, który ludziom najwięcej szkodzić będzie, że pracować nad osłabieniem swojego sąsiada jest najmędrszą...
Strona 11 - Z tymi wadami akademie, które dla wychowania obywateli pracowitych, rozumnych i bitnych ustanowione były, wydały ludzi słabych, upornych, leniwych io sobie wiele rozumiejących, niezgodnych, o wszystkim gadatliwych, a co jest obywatel, nie wiedzących. Takie universitates były niewiadomości twierdzami, z których po całym powiecie rozchodzące się błędy wszelkie światło tłumiły.
Strona 21 - Teologia, osobliwie speculativa, od edukacji publicznej być odłączona powinna: bo sposób uczenia się teologii jest zupełnie przeciwny sposobowi dochodzenia i poznawania natury. Pierwsza same prawdy wieczne powiada; druga dopiero szukać ich każe. W pierwszej wszystko wiemy; w drugiej mało znamy. W nabieraniu przyrodzonych wiadomości trzeba wszystko widzieć, uważać, dotykać się i doświadczać, W nauce boskiej doświadczenie w błąd prowadzi; sama wiara doskonałym czyni.
Strona 37 - Gdzie żaden człowiek nie ma więcej mocy i woli osobistej, tylko ile mu prawo pozwala, a do stanowienia praw wszyscy, bez wyłączenia właściciela, należą, gdzie wszyscy tylko wszystkim są powolni i tylko moc i wola powszechna, to jest naród, większością głosów sobie prawa wyznacza — tam na miejscu kłótliwej nierówności osobistej stanęła obywatelska równość, wolność i pokój.
Strona 12 - Ma więcej lub mniej władzy do porównywania swoich uczuciów i swoich wyobrażeń. Przez to porównanie uczucia stwarza wyobrażenie; przez porównanie wyobrażeń układa myśli. Ciało tylko myśli wykonywa. Oto wszystkie przyrodzone własności zdrowego człowieka. Więc człowiek do edukacji ma dwie rzeczy: duszę i ciało.