wali, i chcąc na Boga tę przyjaźń potwierdzić przysięgą, w pokoju z JKMcią pragnąc mieszkać; prosił, aby mógł inne poselstwa lub w pokoju JKMci lub w samym senacie odprawować, quod non obtinuit. Oddal potem list JKMci od Cara i parę łuków, jeden Perski, drugi Tatarski, te pan Podskarbi koronny 1) odebral. Drugi list dal p. Hetmanowi

koronnemu.

Respons JKMci przez p. Hetmana koronnego dany: Kazygiera Cara, pana twego, czołem bicie JKMć Pan nasz Mciwy wdzięcznie przyj muje; które przez cię stowarzyszenie przynosi pan twój. JKMć zrozumieć raczyl; list któryś oddal, będzie raczył JKMć Pan Mciwy milościwie przeczytać, o czem porozumiawszy się z radami swemi i dalej da znać wolę swoje. A teraz do gospody odejść możesz.

Dnia IV marca.

JKMć miał tajemną radę w senacie wszytkim, a panowie posłowie tylko w rzeczach domowych mówili, nie chcąc się ni w co wdawać, aż by się pactis conventis dosyć działo jak w Koronie, tak i w W. Ks. Litewskim. Także województwo Kijowskie dla Greków, aby przy dawnym zwyczaju Władykowie ich byli przy da wnych prawach swych zachowani, posłuszeństwa Papieżowi nie czyniąc; toż heretycy o proces, Litwa o Biskupa Litwina na Biskupstwo Wileńskie multis rationibus domagała się, alias nie chcąc tego do gardl swych utraty odstępować; zaczym była wielka zamieszka z Litwą.

Dnia V marca.

JKMć causas civiles sądzieł. U posłów deputatów wybierali do słuchania lidzby pana Podskarbiego koronnego1) i do słuchania lidzby kwarcianej wydatku i trzecią do przesłuchania spraw szla checkich.

Sami potem posłowie upominając się Estoniej do JKMci podali, którzy wzięli obietnice responsu sedatis atque compositis rebus Sueticis, gdyż teraz in malo termino to tam państwo położone jest; po tem o obronie domowej (ea conditione jako wczoraj) namawiać poczęli, na którą dali takie media bez poboru:

1o Ruszenie pospolite, do którego aby się JKMć z dworem swoim przyłożyć raczył.

20 Duchowni wszyscy, W. Ks. Litewskiego wójtowie wszyscy aby wyprawiali wybrańce.

1) Jan Firlej.

30 W Pruskie dochody wejrzeć.

4° Księstwo Pruskie aby annuatim sumę dawało.

5° Anszpach aby dawał tę powinność na potrzebę po stu koni. 6o Poznań, Kraków, Wilno i inne miasta nadania mają na obronę. tę rewidować.

7o Retenta poborowe aby wydali.

80 Pomiar.

9° Lustratio bonorum Regalium.

10° Okazowanie na każdy rok.

11° Aerarium publicum założyć.

120 Komisarzy do miast naznaczyć na słuchanie lidzby. Reszty na pospolita armatę nałożyć.

13° Wołoszyn aby też annuatim co dawal.

14o Starostowie aby duple dawali.

15o Litwa aby też kwartę starostw dawali.

16 Bona Regalia we 300.000 zastawne wykupić i z nich żeby kwarta byla.

17° Klejnoty zastawne wykupić.

18° Duchowni aby peculiarem contributionem dali.

19° Intrata w dobrach Królewskich i w duchownych pierwszego roku po ześciu decessora aby do karbony Rzpltej obracana była. 20° Skarby po Królowej zmarłej na obronę obrócić.

21° Klejnoty koronne po Królowej zmarłej na też obronę, dostawszy na nich pieniędzy a teraz pod klucz p. Podskarbiego koronnego 1) oddać.

22o Nowa szlachta listowna aby do dziesięć lat według dostatku z majętności swych wybrańce swym nakladem dawala.

23° Biskupstwo Elsberskie aby dawało pobór.

24° Księstwo Siewierskie aby dawało także pobór.

25° Inflanty także do tego aby annuatim do skarbu koronnego placily).

26° Pogłówne żydowskie annuatim aby wybierane było.

27° Intrata z Baru aby do kwarty dochodziła.

28° Obrona aby byla, którą JKMć Panem naszym będąc, po

winien.

29° Pactis conventis aby JKMć czynił dosyć, gdyż tam Estonia bez

1) Jan Firlej.

3) Tak w T. Nar.; inne RP. mają: »Inflanty także do tego aby annuatim accessia RP. bylas.

prochów, armat 1); zamków pięć zbudowanie JKMć do obrony należące wystawić się obligował.

30° Transakcyi Będzyńskiej aby się stalo dosyć, dlatego też z sejmu teraźniejszego posły do Cesarza JMci posłać.

31o Dobra kościelne rewidować, gdyż należą czasu gwałtu do obrony Rzpltej.

320 Cel podwyższyć.

33° Myta nowopodniesione.

34° Kaduki, sołtystwa niepotrzebne na arinatę Rzpltej obrócić.
35° Glińszczyzna aby byla.

360 Żołnierz z kwarty.

37° Litewscy Tatarowie i bojarowie.

38° Wsi miastom na obronę nadane, gdyż nie czynią pożytku, na obronę Rzpltej użyć 2).

39o Po zejściu teraźniejszych dzierżawców sumy stare zapisane do obrony przyłożyć.

Po namowach tych sposobów obrony wiecznej i potocznej byly dyskursy pro et contra o ruszeniu pospolitym, także też i pożytkach złączenia się z pany Chrześcijańskimi za dobremi i pewnymi kondycyami.

Dnia VI marca.

O tymże namowy w kole rycerskim co i wczora, między któremi more solito bylo poniekąd poswarków, różni różne intermedia wnosząc. A JKMć sekretną miał radę, przez cały dzień namawiając sposoby do obrony Rzpltej.

Dnia VII marca.

U JKMci tajemna rada. U posłów od wczorajszych namów odstąpiwszy, wielka kontrowersya między Litwinem a Polakiem urosła. On chcial Biskupa Wileńskiego narodu swego, ukazując prawa swoje na to, a ten też także z narodu swego, ukazując być i prawo samą unią, podług której wspólną miłością złączeni będąc, wspólnie też totius Coronae dignitates et M. D. Lithuaniae trzymane być mają. Do tego iż też z Litewskiego Księstwa Książę Radziwill Biskupstwo Krakowskie za pozwoleniem obywatelów koronnych trzyma,

1) Tak w T. Nar., inne RP. mają: gdyż tam Estonia dziala prochy«.

2) Te ostatnie słowa ma tylko T. Nar.

przeto i teraz Polak Biskupstwo Wileńskie słusznie trzymać ma; czego jeśli nie dopuszczą, pogotowiu i Polak o Biskupa Krakowskiego też mówić będzie.

Druga kontrowersya urosła katolikom z Rusią o Wladyki i z heretyki; ci nie chcąc się w ni wco wdawać, ażby ich Władykowie przy swych prawach zostali, prosili drugich posłów, aby w tej sprawie śli z niemi do JKMci. Passi repulsam, kilka Rusi, a kilka samych heretyków śli do JKMci; tam od nich p. Ulewicz), Wołyniec dość acerbe mówił, prosząc, aby przy dawnej wierze Ruskiej zachowani Wladykowie byli, znosząc te Władyki, którzy obedyencyą papieską przyjeli, także się konfederacyi domagając, alias do żadnych spraw sejmowych nie przyzwalając.

Na co z miejsca swego senatorskiego p. Sapieha Kanclerz W. ks. Litewskiego) ozwał się, mówiąc, że heretycy do synodu Brzeskiego nie należą, potym wszystek postępek synodu Brzeskiego krótce opisal, mówiąc, że tam wiele było wiary Greckiej ludzi, którzy pozwoliwszy pierwej Władykom swym przyjęcia obedyencyi Ojca św. Papieża, teraz, gdy już to doszło, tym się kontentowali wszyscy, okrom Nicefora Metropolity Greckiego, którego, wielkie bunty szkodliwe czynac, sam żywota niepobożnego będąc, JMć p. Kanclerz i jego na te Władyki nie zezwolenie in publico senatu aperuit; czym oburzył się JMć p. Wojewoda Wileński) i wdał się w pomówki z JMć p. Kanclerzem W. ks. Lit. praesente Regia Mte.

JMć. p. Piotr Gorajski obmowę uczynił panów Ewangelików, którzy za takiemi wolnościami siedzą jako i Papieżnicy, ukazując to, że rzeczy im poprzysiężone Król JMé cale a nienaruszone zachować

winien.

Na to expostulatum intemperate przez JMć p. Ulewicza imieniem Rusi i Ewangielików uczynione JMć p. Hetman koronny) ex suo liberali esse odezwał się, wituperując audaciam p. Ulewicza, iż on rze czami sobie zleconymi sprawy Rzpltej zabawiał, a ono nie poczuwa się w tym, że syn jego z Nalewajkiem państwa JKMci wojowal.

Ulewicz odpowiedział: żem ja go tam nie słał, ale sam ze szkoły uciekł we dwunastu lat będąc, w których nie tak złości jego, jako młodym latom jego przypisano być ma, przypomniawszy i to, że już syn jego u p. Hetmana polnego) ten występek sobie przejednal

1) Demian Hulewicz. 2) Lew Sapieha. 3) Krzysztof Mikołaj Radziwill. *) Jan Zamoyski. 5) Stanislaw Żółkiewski.

Znowu p. Hetman koronny na p. Ulewicza exageracyą uczynil ukazując, żeby słusznie miał być karany od JKMci tak syn jako i ociec, gdyż on za onemi Mieleckiemi, Tarnowskiemi i inszemi Hetmany iść miał, nie za zdrajcami koronnemi.

Na tę przymowę przez ks. Podkanclerzego koronnego 1) JKMć Ulewiczowi respons dać raczył, aby temi rzeczami spraw sejmowych nie zatrudniali, na które był przed tym konsens wielu religii Greckiej.

Po odejściu Rusi i Ewangielików Inflanccy posłowie prosili JKMci, aby z nich constitutiones anni 15822) znieść raczył, gdyż oni voluntate potius socii Regno facti sunt, non vi et armis, zaczym tak o dawanie narodowi swemu dygnitarstw, urzędów jako i o nadanie ziemi Inflanckiej prawa JKMci prosili.

Respons more solito, że JKMć wejrzawszy w to z senatem swym, a naradziwszy się respons da.

U pp. posłów wyżej opisana discordia strony wiary jeszcze się aż do wieczora tlukla.

Tegoż dnia in publico senatu w tajemnej radzie JMci p. Wojewodzie Kijowskiemu 3) Nicephora Daskale Patryarchy Greckiego, na synodzie Brzeskim od JKMci u JKs. Mci pod dwiemakroć stotysięcy czerwonych złotych aresztowanego (mając go za szpiega Tureckiego niebezpiecznego) stawić kazano, tak jako Książę JMć na ten sejm stawić go obiecał.

Dnia VIII marca.

W niedzielę JKMć na JMci Księcia Wojewodę Kijowskiego ocze kawał, aż by mu był stawił tego Nicephora, jednak tego dnia go nie było.

U posłów najpierwej rano zamówił się byl p. Urowiecki, Starosta Chelmski) z p. Podkomorzem Sandomirskim 5) omawiając p. Hetmana koronnego, iż on żadnych upominków od p. Wojewody Wołoskiego nie bierze, jako wczora ten to p. Podkomorzy, in illius absentia udawał ukazując to, żeby się te upominki lepiej na Rzpltą oddawały, a nie prywatnym osobom.

W tym do koła poselskiego z kilką senatorów książę JMć

1) Jan Tarnowski. 2) Vol. leg. II 220 Konstytucye Inflanckie. 3) Konstanty Ostrogski. 4) Mikołaj Urowiecki. ) Zbigniew Ossoliński, kuzyn Zborowskich, gorliwy sojusznik Króla i żarliwy jego obrońca na sejmie inkwizycyjnym; jako Podkomorzego Sandomierskiego wymienia go laudum sejmiku Opatowskiego w r. 1595 (RP. Bibl. Czart. 96 str. 50).