Widzieliśmy tę dwoistość urzędów pod krajczemi. Musiały być wszystkie te urzędy w dawnych czasach podwójne, potém nadworni ginęli, ustępując miejsca dla koronnych, którzy przybrali za to z czasem tytuł wielkich. Jedni tylko chorążowie i łowczowie ciągle byli podwójni, nadworni i wielcy, aż do ostatniej chwili rzeczypospolitej tak w Koronie jako i w Litwie. Epoka, w której te niższe urzędy ustają, stanowczo będzie cpoką, w której dygnitarze koronni przybrali tytuł wielkich. Rozmaicie to bywało: jedne urzędy wprzód, drugie później ustawały. Epoka ta głównie nastaje za Wazów.

Podczaszowie nadworni za Ostroroga byli:

a. Jędrzej Zebrzydowski herbu Radwan, rotmistrz z r. 1577, podczaszy nadworny pod Pskowem r. 1581, (Metr. ks. 115, fol. 132, ks. 123, fol. 883). Niesiecki, T. X, stron. 145, zna go tylko podczaszym krakowskim i wie że Jędrzéj „za Stefana króla znaczne roty na wszystkie expedycye do Moskwy wodził." Syn wojewody kujawskiego Bartłomieja i Jadwigi Tęczyńskiej, kasztelanki krakowskiej. Musiał umrzéć rychlo po wyprawie pskowskiej.

b. Łukasz Ogończyk Działyński, podczaszy koronny, (u Niesieckiego T. III, str. 457). Syn Rafała kasztelana kujawskiego i Katarzyny z Górki kasztelanki poznańskiej. Szwagier Jana Zamojskiego, bo jego siostrę Zofią za żonę pojął. Niesiecki chwali go, że był mężem do wojny urodzonym i że za Stefana Batorego stawał na wszystkie wojny moskiewskie; był pod Wielkiemi Łukami i pod Zawołoczem. Niesiecki daléj mówi: „atoli wkrótce potém, to jest r. 1582 śmierć go ojczyźnie wydarła"; musiał więc być krótko tym podczaszym, jeżeli był nim po Zebrzydowskim.

c. Prokop Sieniawski, podczaszy koronny, z tym tytułem podpisał list Zygmunta III, mówi Niesiecki, VIII. 341. Syn Prokopa chorążego kaliskiego i Anny Ostrorogówny ze Lwowka kasztelanki kowalskiej. Postąpił na marszałka nadwornego kor. r. 1593.

7. Adam Hieronim Sieniawski, herbu Leliwa. Cześnikiem koronnym w r. 1600 w wyprawie Zamojskiego do Multan, jak świadczy Naruszewicz w żywocie J. K. Chodkiewicza. (T. I, str. 30, w wydaniu Turowskiego). Opuściliśmy go w naszym spisie cześników koronnych (Biblio

teka Warszawska, lipiec 1860). Že był cześnikiem tym, mamy i drugą wskazówkę w Piaseckim, który pod rokiem 1606 pisze, że na sejmie przeciw rokoszowym wiślickim był marszałkiem poselskim Hieronim Sieniawski „Pincerna Regni”, stron. 238. Piasecki dodaje, ze tylko co Sieniawski dostał od króla starostwo jaworowskie. Jednak w uniwersale królewskim do Wołynian we wrześniu 1606 r. nazwany podczaszym. (Archiw. Iwanyszewa, postanowienia sejmików, I, 65). Podczaszym koronnym występuje już Sieniawski w obozie Żółkiewskiego nad Dniestrem przy Jarudze, we wrześniu r. 1617. (Naruszewicz o Chodkiewiczu. II, 148). Jakie to było podczaszostwo, objaśnia nagrobek, który pisze o nim pocillator curiae regni", a więc był Sieniawski podczaszym nadwornym; gdy zaś wielkiego nie widać w tym czasie, musiało tutaj być pomieszanie dwóch urzędów, a raczej dwóch nazwisk, kiedy podwójności podczaszostwa już nie ma śladu od czasów Zygmunta III. Syn Hieronima hetmana wielkiego koronnego i wojewody ruskiego z Jadwigi Tarłówny chorążanki owskiej. (Niesiecki, T. VIII, 346). Niesiecki, a za nim Siarczyński podają, że Sieniawski umarł w roku 1616, mając lat 43. Jest tu pomyłka, bo nagrobek u Starowolskiego ma późniejszą datę; umarł podczaszy nadworny 3 czerwca 1619, mając lat 43. Starostwo jaworowskie wziął po nim hetman Żółkiewski w sierpniu 1619. Jest dziełko: Kazanie na pogrzeb A. S. podczaszego koronnego, miane w Brzeżanach d. 21 października 1619 od Stanisława a Jesu Karmelity bosego drukowane w Zamościu r. 1620. (Naruszewicz o Chodkiewiczu, stron. 31).

Za jego czasów był podczaszym królowej Konstaneyi Jan Tęczyński, ostatni potomek wielkiego domu. Mylnie go pisze więc pod rokiem 1609, Eustachy Tyszkiewicz w „Listach o Szwecyi", T. I, str. 147, podczaszym koronnym; mylnie nazywa go tak i Niesiecki, IX, 67. Musiał już być wtedy podczaszym królowej. Zresztą jest data pewniejsza z r. 1614, bo wtedy jako podczaszy Konstancyi, dnia 12 marca dostał pozwolenie ustąpić ze starostwa płockiego Ludwikowi Krasińskiemu. (Metr. 157, fol. 40). Podczaszy Konstancyi jeszcze 1619, w roku następnym został wojewodą krakowskim.

8. Książę Jerzy Zbaražski nastąpił widać po Sieniawskim i był krótko podczaszym; krajczy w obozie nad Dniestrem pod Jaruga, we wrześniu 1617 razem z Sieniawskim podczaszym. Z krajczego został widać w roku 1619 podczaszym. (Obacz Bibl. Warsz. Wrzesień 1861 r.). Starosta piński, sokalski, żarnowiecki, wiślicki. O podczaszostwie jego jedyny dotąd ślad znajdujemy w Niesieckim, T. X, str. 120. Postąpił na kasztelana krakowskiego 12 grudnia 1620. (Metryk., 166, 394).

9. Stanisław Lubomirski, herbu Szreniawa, musiał natychmiast nastąpić na podczaszostwo po Zbarażskim; na sejmie 1621 w wojnie chocimskiej Chodkiewicza już występuje z tym tytułem. Szafarz województwa krakowskiego 1621. (Vol. Leg. III, 422). Syn Sebastyana kasztelana wojnickiego pierwszego senatora z Lubomirskich i Anny Branickiej łowczanki krakowskiej. Niesiecki wie o jego podczaszostwie (T. VI, 150). Jako podczaszy kandydat do buławy na tę wyprawę chocimską, ale na sejmie w początkach r. 1621 okrzykniony kolegą urzędu hetmańskiego Chodkiewicza. (Naruszewicz-Żywot, wydanie Turowskiego, II, 160, 161). Ciągle znajdujemy w Voluminach Legum ślady, że był dalej Lubomirski podczaszym. Jest nim r. 1623. (Vol. Legum, III, 448 i 457) i 1627, (tamże str. 550). Został wojewodą ruskim r. 1625-1626.

10. Mikołaj Sieniawski, herbu Leliwa, z krajczego koronnego postąpił na podczaszego r. 162.... Syn Adama Hieronima tego, co wyżej pod N. 7dmym i Kostrzanki wojewodzanki sandomierskiej; (porównać spis krajczych koronnych); z pewnością był już podczaszym w roku 1634, pod rokiem 1635 mamy go w Vol. Legum, IV, 852. Umarł 17 kwietnia 1636: nagrobek u Starowolskiego.

11. Jakób Sobieski, herbu Janina, z krajczego koronnego podczaszy od roku 1636. Szajnocha powiada, że mianowany krajczym między styczniem a czerwcem 1636. (Opowiadanie o królu Janie III. Mściciel, str. XIV). Widoczna teraz, że to było pomiędzy kwietniem a czerwcem. Ojciec króla Jana postąpił na wojewodę bełzkiego r. 1638.

12. Mikołaj Ostroróg, herbu Nałęcz, „podczaszym koronnym" już roku 1638 na sejmie i 1640 (Vol. Leg., III, 927 i 930). Jako podczaszy koronny podpisał się na inter

cyzie ślubnej Alexandra Koniecpolskiego chorążego koronnego z Joanną Barbara Zamojską kanclerzanką koronną, listopada 1642. W r. 1643, (Vol. Leg. IV, 83), Przyłęcki, Pamiętniki o Koniecpolskich, str. 362). Pocillator curiae regni (więc tytuł podczaszego nadwornego jeszcze się uży wa) i starosta rohatyński zostaje starostą kolińskim 25 sierpnia 1645. (Metr. 189, 353). Toż starostą buskim ро Koniecpolskim r. 1645. W maju 1647 r., na sejmie warszawskim,,Copillator Regni" myłką za Pocillator. (Hieronim Łabęcki, Górnictwo, II, str. 386. (Vol. Leg. z r. 1646, 1648 i 1649, IV, 49, 200, 282). Regimentarz w czasie wojen hajdamackich Chmielnickiego zwany łaciną. Kolej urzę dów jego taka: podstolim koronnym od r. 1633; stolnik od r. 1634, krajczy od r. 1636, podczaszy od roku 1638 (porównaj jednak w spisie podstolich koronnych Nr. 9). Syn Jana podczaszego tego, co wyżej pod N. 6, a potém kasztelana poznańskiego, (Niesiecki T. VII, stron. 199). Umarł w roku trzecim po oblężeniu zbarażskiém, tojest r. 1651 wzgardziwszy senatorskiém krzesłem, które mu poddawano.

13. Piotr z Bnina Opaliński naprzód podstoli koronny, potém stolnik, wreszcie najpewniej od roku 1651 podczaszy koronny, którym że był r. 1654 wiemy to z metryk koron. Syn Piotra krajczego koronnego i Halszki Sieniawskiej kasztelanki kamienieckiej, hetmanowny polnéj koronnéj. (Niesiecki I. VII, 112, 113). Postąpił na wojewodę podlask. 1654-1655.

14. Jan Jelita Zamojski z krajczego koronnego podczaszy w roku 1654-1655. Syn kanclerza Tomasza i Ostrogskiej (Niesiecki T. X, 68). Jako podczaszy koronbroni Zamościa przeciw Karolowi Gustawowi w czasie wojny szwedzkiej r. 1657. Mylnie go zwą niektó rzy czesnikiem koronnym, postąpił na wojewodę kijowskiego 1658.

ny

"

15. Konstanty Lubomirski herbu Szreniawa, starosta białocerkiewski, sądecki, sokalski i grzybowski. Niesiecki pisze o nim T. VI, str. 154. przedtem krajczy zdami się koronny". Krajczym nie był, bo niema na niego miejsca, ale od razu widać został podczaszym. Syn Stanisława tego, co wyżej był pod Nr. 9, w końcu wojewody krakow.

skiego z Zofii księżniczki Ostrogskiej wojewodzianki wołyńskiej, umarł młodo r. 1663. (Sygillaty ks. 7 fol. 142 i Niesiecki T. VI, 154, a Vol. Leg. IV, 621, pod r. 1658). 16. Mikołaj Sas Daniłowicz z podstolego koronnego. (Porównać spis podstolich koronnych a mianowicie Nr. 16). Podczaszym mógł zostać r. 1663 po Lubomirskim. Były wieści, że umarł r. 1666 i ztąd miał po nim zostać podczaszym w lipcu 1666 r. krajczy koronny, którym był jak wiemy Wacław Leszczyński (Listy Jana IIIgo, wydania Helcla w Bibliotece ordynacyi myszkowskiej str. 73). Ale wieść była fałszywa, Daniłowicz był jeszcze podczaszym r. 1669 i r. 1670 (Vol. Leg. V, 46), podkomorzy chełmski także. Trudność tu wielka do pogodzenia, bo trzech Mikołajów Daniłowiczów, było w owym czasie podstolemi koronnemi a z nich jeden postąpił na podczaszego, nie dwóch, jakeśmy to napisali w spisie podstolich koronnych, (Bibliot. Warsz. wrzesień 1860). Razem podkomorzy chełmski i podczaszy koronny, umarł r. 1676. (Sygillaty ks. 13 fol. 1).

17. Jan Ignacy Leszczyński herbu Wieniawa, z krajczego koronnego, mianowany podczaszym, 4 maja 1676. (Porównać w spisie krajczych koronnych. Sygillaty ks. 13 fol. 1). Starosta kleszczelowski, ostrzeszowski. Syn. Wacława wojewody łęczyckiego. W roku 1683 jako podczaszy, zapisany na sejmie do komissyi rozgraniczenia rzeczypospolitej, od margrabstwa brandeburskiego (Vol. Leg. V, 669). Pod rokiem 1683 jest w Rubinkowskiego Janinie, podczaszym Franciszek Jordan, starosta dobczycki; myłka to, bo Jordan był czesnikiem koronnym: umarł Leszczyński r. 1697, (Niesiecki w T. VI str. 68).

18. Stanisław Leszczyński herbu Wieniawa, starosta odolanowski mianowany podczaszym koronnym 15 września 1697 od Augusta IIgo w Krakowie. (Załuski, Epistolae T. II 438), syn Rafała w końcu podskarbiego wielkiego koronnego i Anny Katarzyny Jabłonowskiej, hetmanowny koronnéj, postąpił na wojewodę poznańskiego r. 1699 (Metr. ks. 220) późniejszy król polski.

19. Krzysztof Towiański herbu Gerald, mianowany podczaszym w Warszawie 11 kwietnia 1699 (Metryka 220 fol. 49). Był posłem do Francyi, w czasie bezkró