AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXXIII CONTINENTUR. 9 105 513 513 517 639 709 751 858 863 879 883 S. ODO ABBAS CLUNIACENSIS. CAPPIDUS STAVRIENSIS. MARINUS PAPA II. Epistolæ et privilegia . COSMAS JAPYGUS MATERIENSIS. Carmen. . JOANNES ITALUS CLUNIACENSIS MONACHUS. Prologus in Librum suum de Miraculis. LAURENTIUS CASSINENSIS MONACHUS. Sermo in vigiliis S. Benedicti. AGAPETUS PAPA II. S. ODO ARCHIEPISCOPUS CANTUARIENSIS. RORICO LAUDUNENSIS EPISCOPUS. ARTHALDUS RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS. Epistola ad synodum apud Ingelheim congregatam ODALRICUS RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS. Sententia contra fures sacrilegos . SIGEHARDUS MONACHUS SANCTI MAXIMINI TREVIRENSIS. De miraculis sancti Maximini . FRIDEGODUS BENEDICTIN US MONACHUS. De Vita sancti Wilfridi. 885 889 945 946 949 951 958 965 965 979 JOANNES PAPA XII. Epistolæ et privilegia 1013 SANCTUS ODO ABBAS CLUNIACENSIS. PROLEGOMENA. S. ODONIS ELOGIUM HISTORICUM AUCTORE MABILLONIO. (Acta Sanctorum ordinis S. Benedicti, sec. V, pag. 124.) CAP. I. - Vita scriptores, cjusque parentes A riem temporum factorumve ordinem satis observat. et patria. 2. His incommodis occurrere volens Nalgodus 1. Etsi res a sancto Odone gestas scripserint monachus, Joannis lucubrationem in compendium auctores duo, Joannes scilicet atque Nalgodus, • melioremque ordinem redigere aggressus est, ambo monachi Cluniacenses ; multa nihilominus quod item præstitit de sancti Maioli vita. Nalgoab ipsis prætermissa sunt, quæ in commentarios dum Odonis « discipulum » appellat Petrus de referri merentur. Quapropter ne viri de re publica Rivo in chronico Cluniacensi, eumque esse tradit Benedictina quam optime meriti facta segniter ex- qui post decessum ipsius sancti Odonis vitam quisisse videamur, duobus illis scriptoribus elo- ejus et miracula luculenter descripsit. » Godefrigium ejus historicum præmittere juvat, in quo res dus Henschenius in Maio id interpretatur de vita ab eis intactæ, aut non satis explicatæ expo sancti Maioli, cujus discipulum fuisse Nalgodum nendæ sunt. opinatur. Verum annis post Odonem « fere ducenEt primo quidem ordiri decet ab istis duobus tis, » post Maiolum paulo minus, vivebat Nalgoauctoribus, quorum primus Joannes fortunam dus, id quod ipse diserte asserit num. 29, nimirum suam ipse commemoravit sparsim in tribus de Urbano secundo pontifice, aut certe post ipsum, ex Odone libellis, quos in duos contrahit codex com- B num. 23. Auctoris istius scriptionem tribus Joannis pendiensis. Fui: is natione Italus, patria Romanus, libellis minutiori charactere subjicere statuimus professione canonicus, quem Odo Romam anno propter nonnullas de morte et sepultura Odonis 939 profectus, secum inde adduxit Ticinum usque, aliasque circumstantias, quæ apud Joannem non ibique monachum instituit, ex lib. i num. 2 et 4. leguntur. Odonis cum laude meminerunt multi alii Tum eum in peregrinationis socium assumcns, auctores, quorum indicem exhibet Chesnius in nodein priorem ordinavit, ut legitur non semel in tis ad bibliothecam Cluniacensem. In his fuse de lib. II, nempe num. 4, 7 et 10, Cluniaci, an Roma sancto Ocione agit Petrus Equilinus in lib. x, cap. 8. ad S. Paulum, quæ dubitatio oriri potest confe- 3. Antequam de Odone Cluniacensi dicere incirenti num. 10 et 21. Denique Joannes se Neapolim pio, non ab re erit observare, duos alios præter « monasterii sui cogente necessitate missum » ipsum eodem ævo exstitisse illustres ejusdem nofuisse testatur num. 21. Biennium computat in lib. minis abbates, unum Masciacensem, alterum III, num. 5, totum illud temporis spatium, quo sancti Maxentii apud Pictones. De Masciacensi apud Odonis socius fuit. Per istud intervallum quidquid Biturigas cenobio revocanda sunt ea quæ in eloin Odonis de ipso dictis quidquid in factis (sic gio Bernonis abbatis superius diximus. Isti loco enim fere præfatur) observare potuit, postea litte- post Bernonem suffectus Odo Cluniacensis, proabris mandavit, aliis rebus omissis, quas tum ab batem ibi constituit sibi cognominem, qui « anno Arnulfo magistro suo, tum ab Hucberto Tiburtino 935 abbas ordinatus » memoratur in chronico episcopo, tum a Landrico monacho et Hildebranno Masciacensi apud Labbeum in tomo II Bibliothecæ præposito suo de Odone resciverai. Nempe in novæ. De cujus secundi Odonis obitu ibidem suismet duntaxat oculis atque Odonis relatui fide- etiam hæc leguntur : « Anno 967, viii Idus Junii bat, utinam minus suspiciosus de fide aliena. Hanc hic obiit Odo abbas bone memoriæ, et Arduicus jacturam utcunque sarcire conabimur. Cæterum monachus Nonis Septembris. » Diem sequentem opus suum Joannes dedicat Salernitanis mona- signat Kalendarium sanctorum Thuano-Colbertichis, nescio an cænobii sancti Petri Salernitani num num. 99 his verbis : « vii Idus Junii Odonis « subtus et prope Fistulam, » quod a Petro epi- abbatis Masciacensis. » Alter Odo fuit abbas apud scopo ante annum 958 conditum fuisse Ughellus sanctum Maxentiurr., nempe anno 963, cui Ramprobat in tomo Vii Italiæ sacræ col. 503. In digres- nulfus abbas successit anno 968. testante chronosiones aliquando exspatiatur Joannes, nec se- grapho Malleacensi apud eumdem Labbeum. PATROL. CXXXIII 1 ) ) 12339:2 >) ) His præmissis, venio ad Odonem seu Oddonem A famulis dignum non denegabit patrem. Quod sciabbatem Cluniacensem, cujus patriam et parentes licet sane considerantibus sole lucidius patet, dum primum investigare necesse est. Patri nomen vita et conversio douni Heymardi satis abunde fuisse Abboni, militari ordine prædito, ex Joanne experimentum præbet. Hucusque siquidem monacho aliisque constat, apud quos nulla mentio tanti viri laudanda nobilitate brevi peroratum de nomine Odonis matris. Abbonis elogium Joan- sufficiat, quatenus ex hoc intelligatur, quantopere nes ex Odone commemorat initio libri 1. Ctrum- oportet nos inherere illius scitis, quem pro merito que parentem filii monitis ad monasticam vitam non ambigimus insertum angelorum cuneis. » Hacse recepisse Nalgodus habet ex Joanne, qui reci- tenus vetus auctor, qui tempore Odilonis abbatis, tato miraculo de micis in margarilas conversis, id est post annos ab Odonis obitu centum, hoc hæc subdit in lib. I, num. 33 : « Ex illo jam tem- elogium chartis sub Odone conditis præmisit in pore cæpit infra seipsum estuare propler genito- chartario Cluniacensi. rum suorum ereptionem, quatenus eos posset ab CAP. II. Odonis pueritia et adolescentia, vita hujus sæculi nexibus subtrahere. Unde factum est, canonica, studia. ut non multo post accepta licentia ad patrem suum 5. Odo alitus est puer partim apud Fulconem, abiret, eumque ad monasterium duceret, atque B ejus nominis secundum, Andegavensem comitem, monachum ordinaret : matrem vero indui fecit sa- quem ob id collactaneum suum in epistola vocat, cro velamine, cujus vitam, si licuisset scribere » partim « intra domum Guillelmi ducis Aquitaniæ,» (utinam vero libuisset), « magis historia videretur teste Joanne initio libri primi. Qui Guillelmus, coesse quam schedula. » Talibus itaque parentibus gnomento Pius, « eo tempore Aquitaniam, Gutiamnatus est Odo anno 879, siquidem anno Christi 939 que suo jure tenebat, » is quem Cluniacei:sis mosexagenarius erat, ex Joanne initio libri i, num. 4. nasterii fundamenta jecisse diximus in elogio Ber 4. Natalem ei sedem fusse apud Turonorum ur- nonis. Sane apud ipsum Guillelmum multæ aucbem colligere licet ex innata patris ejusque devo- toritatis erat Ubbo Odonis pater apud Joannem ibitione erga sanctum Martinum, cui ab ineunte dem num. 5. Hic Odonem ablactatum « cui«lam adolescentia sese devovit, apud Joannem num. 9. suo presbytero, qui in remotiori manebat loco, traConjecturam auget id quod idem auctor in lib. 11, didit educandum, et litterarum studiis imbuennum. 16, memorat de parvulo Odonis nepote rapio dum, » num.7. Sub hæc in aula Guillelmi « militariper Nortmannos, cum « Turoniæ fines » devasta- bus exercitiis » applicatus, ad sanctiorem militiam rint. Ergo in Turonia versabatur ejus nepos. Atta- a Christo Domino vocatus est in Natali Domini, men in veleri chartario Cluniacensi legitur Odonis « instante sexto decimo ætatis suæ anno, » dolore с elogium, quem auctor ex pago Cenomannico or- capitis per biennium in patriis edibus afflictatus. tum «licit. Elogium hoc Odilonis abbatis tempore 6. Postmodum sancto Martino semetipsum ex pascriptum est ab eo, qui ejus jussu chartas supe- tris voto addicens anno ætatis nono decimo, qui riorum abbatum in ordinem rellegit. Præcipua Christi fere undenongentesimus erat, clericus ibielogii hæc summa : « Fuit igitur, ut veridica prio- dem atque canonicus factus est in frequenti cirum relatione fertur, nobili prosapia satus, Cino- vium et magnatum cælu. « Inter hos vero adfuit mannica regione exortus, artium liberalium ap- comes Fulco, qui eum nutrierat, » eique « mox prime regulis ir butus, almi Martini Turonensis cellam juxta B. Martini tribuit ecclesiam, et quotibasilicæ ædituus, sermone clarus, etc. Delibutus dianum victum ex eadem canonica acquisivit, eiproinde odore virtutum, quem id temporis Clunia- que concessit. » Fulconi, Bono cognomen erat, de censis rumor (imo Balmensis) pretiosorum more quo multa præclara in gestis consulum Andegaaromatum, longe lateque profuderat, mente promp- vensium in Spicilegii tomo X, pag. 402 et 434, ubi ta quod diu concupierat, tenebrosi reliquit rura, hæc verba pag. 135: « Boni ipsius mores domi et lugente cive in patria, lætante Christo in gloria, di- militiæ colebantur : jus bonum, concordia maxivinc jugo mitia supposuit colla. Tirocinio denique ma, minima avaritia in ipso erat. » Tum de Odone: suæ conversionis non segniter peracto, precatione D a Iste nutrivit sanctum Odonem, et ei cellam juxta patris circumventus, cujus institutis fuerat manci- beati Martini tribuit ecclesiam, et quotidianum patus, volens nolensque, ut verius dictum sit, no- victum ex eadem camera, qui postmodum magislens, totius fraternitatis ad regendum suscepit ter scholæ et præcentor ejusdem ecclesiæ eodem examen. Quanta denique acrimonia excelsos ani- consule adminiculante constitutus est. » mos sternere, qualive cautela virtutes inserere stu- 7. Joannes deinde a num. 12 narrat Odonis siudia duit, non ignorat Italia, protestatur Burgundia, si- et virtutes, profectionem Parisios, ubi præceptore mulque refert Gallia. Prophetiæ denique gratia suf- Remigio Autissiodorensi monacho artes liberales, in fusus ex hoc certissime approbatur, dum suprema his Augustini « dialecticam Adeodato filio missam,» sorte præventus, contatione fratrum requisitus, quis didicit. Turonos reversus, moralia Gregorii Magni ex tanto collegio ceteris præficeretur ; alto flami- in Job in compendium redegit, quod compendium ne afflatus sic al cos respondisse fertur : Nostra studio domni Martini Marrerii, monachi apud sanein hac, o filii, vacillante censura, Christi Domini tam Martinum de Campis,lypis vulgatum est Parisiis larga non deerit prudentia, quæ et domui sum anno 1617. Joannes ait id operis ab Odone suscesanctum providebit pastorem, et vobis rogantibus plum suisse rogatu fratrum, id est concavonicorum ( suorum ; eumque restitantem viso ad hoc anima- A composita. Res in pejus abiit post secundam ejus tum, tametsi Odo in præfatione sua duplici, pro loci basilicæ combustionem, de qua sermonem saica videlicet ac metrica, nihil tale commemorat, edidit Odo jam monachus rogatu canonicorum. forsan modestiæ causa : sed istud quasi sua sponte « Nam post illam, » inquit, “pridianam succense aggressum fuisse innuit his verbis : « Cum sionem, muris cum ingenti studio compactis septa juxta capacitatem parvitatis meæ seculo lectioni monasterii communistis, hoc nimirum præcavere sacrue operam darem ; quadam die manibus pau- volentes, ne sancta domus ultra posset ab hostipertatis meæ liber adhæsit, a B. Gregorio editus in bus ladi. Sed non satis attendentes, in quanta historia sanctissimi Job. Is etenim doctor egregius reverentia sanctus iste locus ab antiquis temporibus divino afflatus spiramine, atque de fonie polatus effulserit, protinus religione relicta commune diversuperno, ceu rutilans flumen in praefati viri histo- sorium esse permisistis, ita ut feminis ad haurienriam diflundens, tanto eam facundo protelavit dam aquam et ad discurrendum quo voluerint poreloquio, ut ex ea velui clarificos soles, triginta et tarii non resistant: cum viderimus,quod nulli intra quinque ediderit libros, quos in codicibus sex arc- monasterii portas vel parum intrare licuerit, etc. » tare decrevit. At dum ego ex his primam legendo Huc spectat Leonis papæ VII epistola ad Hugonem percurrerem partem, nimio accensus amore, pel- B principem et abbatem, edita in Spicilegii tomo II, lectusque ita est animus dulcedine quadam, ut sancientis, « quatenus per totum veteris muri amtotum sagax vellet, si posset, mandere librum. Is bitum usque ad viam, quæ juxta latus basilicæ etenim mirabilis doctor divinis imbribus anctus, aquilonare vergit, nulla femina licentiam habeat studuit luculento enodare affatu, easque in expo- commorandi, sed nec intrandi quidem, nisi solius nendo menti occurrentium sententias Patrum : causa orationis. » Subdit Odo : « Neque hoc paex quibus protensis numerosa in præfatam histo- rum displicet, quod quidam in eodem loco nutriti, riam contraxi volumina, quos nempe norunt, qui- se quibusdam laicalibus vel nimium pomposis bus sacra non latet Scriptura, à sancto viro, Pate- vestibus dehonestent : cum talis esse consueverit rio nomine, mirabili opere abstractas, propriisque eorum conversatio, ut hanc etiam Romæ laudari voluminibus redditas, lueida sibi reposuisse volu- audiverimus, » etc. Nempe canonicos ad meliorem mina. Ex quibus et ipse ante biennium in Regno- frugem revocaverat Odo cum dictis, tum exemplo, rum libro aggregatis omnibus patrum sententiis, apud Joannem in lib. I, num. 17. maxime autem sanctissimi papæ Gregorii, unum CAP. III. Monasticæ vitæ tirocinium, soci, quem non puto temnendum conjunxi libellum. sacerdotium. Quapropter fragilitatis sensui corporisque mei in с 10. Cum in suo apud sancti Martini basilicam firmitati, meique similium utilitati consulens, secessu lectitandis meditandisque Patribus opeerexi me contra memet, non fastu arrogantiæ tur- ram insumeret Odo, incidit in regulam sancti Begidus, nec superbiæ spiritu tumidus, ventosis fa- nedicti; ex cujus præscripto per triennium decuvoribus nitens incumbere, Deus scit : sed igne buit nudus, « et necdum monachus monachorum lectionis præfatæ historiæ flagrans, quam toto nisu leve ferebat jugum,» teste Joanne num. 15. Fulcomemoriter, ut intellectum retinere valeam, hunc nem comitem ad suas partes forte invitaverat, operis parvi contraxi libellum. » Hucusque Odo in cum ille necdum tempus esse allegans, Adhegripræfatione compendii sui. num quemdam militem, armis strenuum, Odoni 8. Post hæc num. 21 sermonem reflectit Joannes designavit conciliavitque. Ambo itaque « parvissiad comitem Fulconem, quem ob sublata ex the- mo tugurio contenti, » ad monastiea vota in dies sauro sancti Martini ecclesiæ duo vascula aurea anhelabant. Sed non occurrebat eis locus, in quo lethali morbo afflictum, atque Odonis precibus sa- vigeret ea disciplina. Missus Romam Adhegrinus, nitati restitutum affirmat. Repugnant nonnulli re- ut aliquem exploraret, in itinere Balmam devercentiores, pietate adducti Fulconis, cui Boni cogno- tit. Arrisit ipsi abbatis humanitas, ac monachorum mentum hæc virtus dedit. At sunt etiam in sole religio : eoque Odonem secum pertraxit, qui D suæ umbræ, et scriptor libri de gestis consulum << sumptis secum centum voluminibus librorum » Andegavensium, qui tam multa de Fulcone præ- ad istud monasterium commigravit. « Erat autem clara commemorat, etiam hoc factum inserere ætate tricenarius, » cum Christi annus fere 909 non dubitavit ; quod dixerim ad suam Joanni auc- excurreret. Hæc carptim ex Joanne a num. 21. De toritatem asserendam. Balma dictum in elogio Bernonis. Odo probatione 9. Redeo ad Odonis vitam canonicalem, cujus facta puerorum seu novitiorum curam et educaquænam fuerit eo tempore apud Martinianos disci- tionem in se suscepit, quos « scholæ » nomine plina, paucis exponere juvat. Viguit eo in loco post Joannes designat, ut apud veteres non raro. vitæ monasticæ abdicationem quadam forma regu- 11. Adhegrinus, Odonis socius, « in unam se laris. Trecentorum monachorum numerus ad ceri- coarctavit cellulam, et permittente abbate Bernone tum et quinquaginta canonicos redactus: jugis psal- per triennium mansit in ea.» Postmodum «eremum modia in discretas horas restricta, ut fusius dic- petiit, ibique parva subarctatus est spelunca. Istic tum est in elogio Alcuini num, 46. Servata nihilo- divina post multos angores consolatione dignatus, minus claustro sua reverentia, aditus feminis inter- et dæmonum tentamentis ope sancti Martini libedictus, pleraque denique ad honestatis speciem ratus, ejusdem etiam recreatus est alloquio, apud >) 1. ) Joannem a num. 23, qui num. 28, hæc de eo scri- A mus. Id factum, instante anno 926 » scribit chro- 12. Odoni pro Adhegrino socium Teuthelonem sed prius de monastici ordinis per id tempus in sancti Benedicti serio egissent, eorumque auctori- с una congregatio religiose viverent; sperandum 13. Post aliquantum temporis Odonem sacerdotio ræ vastitatem intulissent. Nam cum de summa re- D rissent, loca declinabant, aut palabundi vitam mi- seram traducere vix sinebantur. Sicubi vero eis tan- tisper respirare concessum erat, casas pro modulo |