τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, καὶ τὸ κατὰ Μάρκον, καὶ τὸ κατὰ Λουκᾶν, καὶ τὸ κατὰ Ἰωάννην, ἕβδομον τὴν βίβλον 1) τῶν πράξεων σὺν ταῖς ἐπιστολαῖς πάσαις καὶ τῇ ̓Αποκαλύψει τοῦ Θεολόγου Ιωάννου. Η σοφία γάρ φασιν 2) ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἰκον, καὶ ὑπήρεισε στύλους ἑπτὰ ), οἶκον μὲν τὴν παμμίαρον συναγωγὴν ἑαυτῶν παρερμηνεύοντες 3), στύλους δὲ ἑπτὰ τὰς ἀπαριθμηθείσας βίβλους. Τὴν μὲν οὖν ἀποβολὴν τῶν Μωσαϊκῶν βίβλων καὶ τῶν μετ ̓ αὐτὰς ἐκ τῆς τῶν Παυλικιάνων αἱρέσεως μεμαθήκασι. Ζητητέον δὲ ἐν τῷ κατ ̓ ἐκείνων 4) τίτλῳ τὰ κεφάλαια, οἷς ἐπιγέγραπται, ὅτι τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ εἰσιν ἥ τε 5) παλαιὰ νομοθεσία καὶ οἱ ἐν αὐτῇ λάμψαντες, καὶ ἀναγνωστέον τό, τε 6) πρῶτον κεφάλαιον, καὶ τὰ ἑξῆς ἑπτὰ, στηλιτεύοντα φανερῶς τὴν τοιαύτην πλάνην. Καὶ τὰ μετ ̓ ἐκεῖνα δὲ πάντα σύμφωνα σχεδὸν τοῖς ἑπτὰ τούτοις εἰσὶν, ἀλλ' ἀρκεῖ μόνα τὰ δηλωθέντα. Χρὴ δὲ γινώσκειν, ὅτι τὰς Μωσαϊκὰς βίβλους ἀθετοῦντες ῥήσεις ἐξ αὐτῶν πολλάκις πανούργως εἰς συνηγορίαν ἑαυτῶν προςλαμβάνουσι. Καὶ ὅταν δὲ παρά τινος ῥητοῦ τῶν δηλωθεισῶν ἑπτὰ βίβλων στενοχωρηθῶσι, καὶ συνελαθῶσι πρὸς τὴν ἀλήθειαν, εὐθὺς εἰς ἀλληγορίαν τρέπονται, διαδιδράσκειν πειρώμενοι. Β ́. Πρόσχημα μὲν ἀπάτης τῶν ἁπλουστέρων τὸ πιστεύειν εἰς Πατέρα, καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα προβάλλονται. Τὰς τρεῖς δὲ ταύτας κλήσεις τῷ Πατρὶ προσάπτουσι, καὶ ἀνθρωποπρόσωπον τοῦτον ὑπολαμβάνουσι, παρ' ἑκατέραν μήνιγγα ἀκτῖνα ἐκλάμποντα, τὴν μὲν Υἱοῦ, τὴν δὲ Πνεύματος. Καὶ οὕτω κατα 1) Terg. της βίβλου. 2) Terg. φησιν. 3) Terg. μεθερμηνεύοντες. 4) Wolfius p. 49 Evangelium secundum Matthaeum, et secundum Marcum, et secundum Lucam, et secundum Joannem, et septimum librum, quo res ab Apostolis gestae continentur cum omnibus Epistolis, et Joannis Theologi Apocalypsi. Sapientia enim, inquiunt, aedificavit sibi domum, septemque columnas substituit. Per hanc sapientiae domum scelestissimam synagogam intelligunt suam, per columnas autem libros illos, quos septem ordinibus dispositos commemoravimus. In repudiandis igitur libris Mosaicis et caeteris subsequentibus cum Paulicianorum haeresi consentiunt. Itaque in eo titulo, qui adversus illos conscriptus est, quaerenda sunt ea capita, quibus demonstravimus, boni Dei esse tum Vetus Testamentum, tum viros, qui in eo illustres extiterunt, legendumque est primum caput cum septem sequentibus, quibus error iste plane confoditur. Et quanquam reliqua item capita his septem consentiunt, tamen haec sola satis erit perlegisse. Illud tamen animadvertendum est, istos callide plerumque ex his libris, quos improbant, ad opiniones suas comprobandas verba depromere. Quod si aliquo septem librorum, quos commemoravimus, dicto convicti ad veritatem confitendam impellantur statim, ut subterfugiant, ad allegoriam sese convertunt. II. Ea re decipiunt simpliciores, quod fingunt, se credere in Patrem et Filium et Spiritum sanctum, cum tamen Patri tres istas tribuant appellationes, cumque humana forma praeditum putent, et ex binis cerebri panniculis binos radios emittere, alterum Filii, alterum Spiritus sancti. Atque ita fides istis in στρέφει τούτοις ἡ πίστις εἰς σωματοειδή τινα καὶ τερατόμορφον Θεὸν, καὶ ὄν τως 1) ἀνύπαρκτον. Τὸ μὲν οὖν προσάπτειν τῷ Πατρὶ τὰς εἰρημένας τρεῖς κλή σεις ἐκ τῆς Σαβελλιανῆς 2) αἱρέσεως ἔλαβον, τὴν δὲ τοῦ τοιούτου δόγματος ἀνατροπὴν ζητητέον ἐν τῷ τίτλῳ τῷ κατὰ Σαβελλιανῶν. Τῇ μέντοι τερατομορφίᾳ τοῦ κατ ̓ αὐτοὺς θεοῦ σωματοειδὲς καὶ τὸ τῆς μορφῆς ἀλλόκοτον ἀρκέσει πρὸς ἔλεγχον. Γ ́. Λέγουσι, τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον εἰς τὸν Πατέρα πάλιν, ἀφ ̓ οὗ προῆλθον, ἀναλυθῆναι, καὶ τριπρόσωπον αὐτὸν ἀπὸ τοῦ πεντακισχιλιοστοῦ πεντακοσιοστοῦ ἔτους ἄχρι καὶ τριάκοντα καὶ τριῶν ἐτῶν χρηματίσαντα πάλιν γενέσθαι μονοπρόσωπον, ἀσώματον μὲν, ἀνθρωπόμορφον δέ. Φεῦ τῆς πολλῆς ἀναισθησίας! ὦ τοῦ πλατέος γέλωτος! εἰ γὰρ ἀσώματος, πῶς ἀνθρωπόμορφος; Δ ́. Λέγουσι μήτε Υἱὸν εἶναι, μήτε Πνεῦμα ἅγιον ἄχρι τοῦ πεντακισχιλιοστοῦ πεντακοσιοστοῦ ἔτους, ἔκτοτε δὲ λαβεῖν αὐτοὺς ἀρχὴν τοῦ εἶναι καὶ ὀνομάζεσθαι, καίτοι τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βροντῶντος ἐν τῷ λέγειν· ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος "). Τὸ δὲ ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, ἰσόν ἐστι τῷ ἀεὶ ἦν ὁ λόγος 3). Εἰ δὲ ὁ Λόγος ἀεὶ ἦν ἐν τῷ Πατρὶ, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀεὶ συνῆν ἄρα τῷ Υἱῷ. Καὶ γὰρ οὐδ ̓ ὁ παρ ̓ ἡμῶν προφερόμενος λόγος εὑρίσκεταί ποτε χωρίς πνεύματος. Οἱ δὲ λέγοντες, τὸν Πατέρα χωρὶς εἶναι τοῦ Λόγου μέχρι τοῦ πεντακισχιλιοστοῦ πεντακοσιοστοῦ ἔτους, ἄλογον 1) Wolfius p. 55 οὕτως. 2) Wolf. p. 59 σαβελλιανικής. a) Jo. 1, 3) Haec enunciatio apud Ut Deum corporeum monstrosumque vertitur, cujus nulla plane sit existentia. ergo Patri tres istas tribuerent appellationes, ex Sabelliana haeresi didicerunt. Itaque confutatio ex titulo, qui in Sabellianos inscriptus est, petenda erit. Quod autem monstrosa Deum suum forma comminiscantur, ex corporea absurdaque specie, quam illi tribuunt, facile potest intelligi. III. Dicunt, Filium et Spiritum sanctum in Patrem rursum, ex quo provenerunt, resolvi, ipsumque qui anno abhinc quinquies millesimo quingentesimo trigesimotertio trium fuerit personarum, rursum unius factum esse personae, incorporeum quidem, sed humana tamen forma praeditum. Facessat absurda et ab omni prorsus sensu aliena ratio. Si enim incorporeus est, quomodo forma sit humana praeditus? IV. Negant Filium et Spiritum sanctum usque ad millesimum et quingentesimum annum extitisse, eoque principium extrinsecus suscepisse, ut essent et nominarentur cum tamen Evangelista Joannes clara voce tonet, in principio. inquiens, erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Illud autem in principio erat Verbum idem est ac si dicas: semper erat Verbum. Quod si Filius semper fuit in Patre, et Spiritus sanctus semper utique fuit cum Filio. Quando verbum quidem a nobis prolatum invenitur nunquam sine spiritu. Qui autem Patrem sine Filio usque ad annum quinquies millesimum quingentesimum αὐτὸν ἄχρι τότε καὶ ἄσοφον καὶ ἀδύνατον δογματίζουσιν, ἵνα τὰ περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐάσωμεν, καὶ τὰς ἄλλας ἀτοπίας, αἳ τῇ μωρολογίᾳ τούτων ἐπακο λουθοῦσι. Γ ́. Λέγουσιν, ὅτι ὁ μὲν Πατὴρ ἐγέννησε τὸν Υἱὸν, ὁ δὲ Υἱὸς ἐγέννησε 1) τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τοῦτο δὲ ἐγέννησε πνευματικῶς τὸν προδότην Ἰούδαν καὶ τοὺς ἕνδεκα Αποστόλους. Καὶ προφέρουσι χρῆσιν Εὐαγγελικήν. ̓Αβραάμ, φησιν, ἐγέννησε τὸν Ἰσαάκ, Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰούδαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ α), περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος ταῦτα γεγράφθαι διατεινόμενοι. Πρῶτον μὲν οὖν οὐ μόνον υἱὸν, ἀλλὰ καὶ υἱωνὸν ἐπεισάγουσι, καὶ οὐχ υἱωνὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ δώδεκα τρισεγγόνους, ὅσον πρὸς τὸν Πατέρα. Ἔπειτα εἰ καὶ ὁ Υἱὸς πατὴρ, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον αὖθις πατὴρ 2), ἰδοὺ τρεῖς πατέρες· καὶ πῶς ἕνα Πατέρα δογματίζοντες ὁμολογοῦσι; καὶ πάλιν, εἰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον υἱὸς τοῦ υἱοῦ 3), ἰδοὺ κἀνταῦθα δύο υἱοί· καὶ πῶς ἕνα Υἱὸν ἐν τῇ θεολογία τῆς Τρίαδος συνομολογοῦσιν; ἵνα τὸν Ἰούδαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ κατὰ τὸ παρὸν ἐάσωμεν. 5 ́. Λέγουσι τὸν Δαίμονα, τὸν παρὰ τοῦ Σωτῆρος ὀνομασθέντα Σατανᾶν, υἱὸν καὶ αὐτὸν εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὀνομαζόμενον Σαταναὴλ, καὶ πρῶτον τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου, καὶ ἰσχυρότερον, ἅτε πρωτότοκον, ὡς εἶναι τούτους ἀδελφοὺς ἀλλήλων. Εἶναι δὲ τὸν Σαταναὴλ οἰκονόμον καὶ δευτερεύοντα τοῦ Πατρὸς, τὴν αὐτὴν αὐτῷ περικείμενον καὶ μορφὴν καὶ στολὴν, καὶ ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ 2) Wolf. 1. c. om. πατήρ. 3) Wolfius per 1) Wolf. p. 60 omittit ἐγέννησε. a) Matth. 1, 2. dicunt fuisse, eum ad illud usque tempus rationis usus, sapientiae, potentiaeque fuisse expertem asserunt. Ut interim de Spiritu sancto taceamus, omittamusque caetera incommoda, quae stultam istorum opinionem consequuntur. V. Pater, inquiunt, Filium genuit, et Filius genuit Spiritum sanctum, hic autem Judam genuit proditorem et undecim Apostolos. Et opinionem suam Evangelii confirmant testimonio. Abraham genuit Isaac, Isaac autem genuit Jacob, Jacob autem genuit Judam et fratres ejus. Haec de sancta Trinitate fuisse scripta contendunt. Primum igitur non solum filium, sed nepotem inducunt, nec nepotem modo, sed duodecim genitos '), quantum ad Patrem pertinet. Praeterea si Filius quoque pater est, et Spiritus sanctus rursum pater est, ecce tres patres: quomodo igitur unum Patrem confitentur? Ad haec si Spiritus sanctus est filius Filii, ecce hic item duo filii: quomodo igitur unum Filium in sancta Trinitate tradunt? Ut nihil in praesentia de Juda dicamus et fratribus ejus. VI. Dicunt, Daemonem, qui a Servatore appellatus est Satanas, filium esse ipsum quoque Dei Patris, et vocari Satanaël, et Filio Verbo natu majorem esse praestantioremque, utpote primogenitum, fratres igitur esse. Sed Satanaël domus esse procuratorem, et secundas post Patrem partes obtinere, eademque stola et habitu indutum esse, et ad ejus dexteram considere in solio, et secun 1) Recte: abnepotes. καθήμενον ἐπὶ θρόνον, καὶ τῆς μετ ̓ αὐτὸν εὐθὺς τιμῆς ἀξιούμενον, ὑφ ̓ ἧς με θυσθέντα καὶ εἰς ἀπόνοιαν ἐπαρθέντα μελετῆσαι ἀποστασίαν, καί ποτε δραξάμενον καιροῦ καθεῖναι πεῖράν τισι τῶν λειτουργικῶν δυνάμεων, εἰ βούλοιντο κουφιζόμεναι τοῦ βάρους τῆς λειτουργίας ἀκολουθῆσαι τούτῳ καὶ συγκατεξαναστῆναι τοῦ Πατρός. Εἰς πίστιν δὲ τῆς ληρῳδίας ταύτης παράγουσι τὴν ἐν τῷ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίῳ παραβολὴν τοῦ οἰκονόμου τῆς ἀδικίας 2), τὰ τῶν ὀφειλόντων χρέη μειώσαντος. Τοῦτον γὰρ τὸν Σαταναὴλ εἶναι, καὶ περὶ τούτου γεγράφθαι τὴν τοιαύτην παραβολήν. Εἶτα τοὺς εἰρημένους ἀγγέλους δελεασθέντας τῷ κου φισμῷ τῆς ἐπιπόνου λειτουργίας, καὶ ταῖς ἄλλαις ὑπερόγκοις ἐπαγγελίαις (θήσω γάρ, φησι, τὸν θρόνον μου ἐπὶ τῶν νεφελῶν, καὶ ἔσομαι ὅμοιος τῷ ̔Υψίστῳ b) ) συναπαχθῆναι τούτῳ καὶ κοινωνῆσαι τῆς ἐπιβουλῆς. Αισθόμενον δὲ ταύτης τὸν Θεὸν ῥίψαι τούτους ἄνωθεν ὁμοῦ πάντας. Ω τῆς ἀναιδεστάτης καὶ προδήλου μυθοπλαστίας ! Εἰ γὰρ φύσει θεοῦ υἱὸς ἦν ὁ Σαταναὴλ, ἦν ἂν καὶ φύσει θεὸς, καὶ παντελῶς ἄτρεπτός τε καὶ ἀναλλοίωτος. Ἴδιον γὰρ τῆς θείας φύσεως ἡ ἀτρεψία καὶ τὸ ὡσαύτως ἔχειν ἀεί. ̓Επεὶ δὲ ἐτράπη καὶ ἐξέπεσε καὶ ἄνωθεν κατενήνεκται, οὐκ ἦν φύσει υἱὸς Θεοῦ, ἀλλά τις ἑτέρα φύσις ἀγγελικὴ καὶ κτιστὴ, καὶ διὰ τοῦτο τρεπτή. Εἰ δὲ καὶ μονογενής ἐστιν ὁ τοῦ Πατρὸς Λόγος, ὡς ὁ Εὐαγγελιστὴς ἐδίδαξεν Ιωάννης (εθεασάμεθα γάρ, φησι, τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ Πατρὸς ), καὶ πάλιν 1), ὁ μονογενὴς Υἱὸς, ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ Πατρὸς, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο α))· ληροῦσι καὶ παραπαίουσιν οἱ λέγοντες ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν Σαταναήλ. Εἰ γὰρ εἶχεν ἀδελφὸν, οὐκ ἂν ὠνομάζετο μου 1) Terg. αὖθις. a) Luc. 16, 1. c) Jo 1, 14. d) Jo. 1, 18. b) secundum Jes. 14, 13. 14. dam habere dignitatem, qua quidem ebrium stulteque sublatum, de defectione cogitasse, arreptaque quondam occasione ministras tentasse Potestates, ut excusso ministerii jugo se sequerentur, et secum in Patrem consurgerent. Et ad istiusmodi nugas confirmandas ex Lucae Evangelio parabolam afferunt villici iniquitatis, qui debita minuit debitoribus. Hunc enim esse Satanaël, et de hoc fuisse scriptam cam parabolam. Angelos igitur, quos memoravimus, sperantes se laboriosi ministerii onere levatum iri, et magnis aliis promissis fuisse deceptos (ponam enim, dicebat, thronum meum in nubibus, ét ero similis altissimo), proditioni igitur et insidiis consensisse. Qua quidem re animadversa Deum illos e coelo omnes detrusisse. Quis insulsa et manifesta istorum figmenta non rideat? Si enim natura Dei filius Satanaël fuisset, fuisset etiam natura Deus, et omnino immobilis et immutabilis. Proprium enim est naturae divinae, ut nunquam mutetur, eodem modo semper se habeat. Quare quoniam mutatus est et cecidit et e coelo dejectus est, non erat natura filius Dei, sed aliam habebat naturam, nempe angelicam et procreatam, atque ideo mutabilem. Quod si unigenitus Patris Filius Verbum, ut Evangelista Joannes docuit, vidimus, inquiens, gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, et rursum, unigenitus filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit: nonne mendaces deprehenduntur et impostores, qui fratrem ipsius dicunt esse Satanaël? Si enim fratrem haberet Filius Verbum, unigenitus sed Τ Τ νογενὴς ὁ Λόγος. Εἰ δὲ καὶ ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος 2) κατὰ τὸν Εὐαγγελιστὴν Ἰωάννην, τουτέστιν, ἀεὶ ἦν μετὰ τοῦ Πατρὸς, καὶ ἐν τῷ Πατρί· πῶς ἂν ἦν ἕτερος ἀδελφὸς πρὸ αὐτοῦ τοῦ προαιωνίου καὶ συνανάρχου τῷ Πατρὶ, καὶ οὗ χωρὶς οὐδέποτε ἦν ὁ Πατὴρ, ἵνα μὴ ἄλογος καὶ ἄσοφος καὶ ἀδύνατος εὑρεθείη; ταὐτὸ 1) γάρ ἐστιν ὁ φύσει Υἱὸς καὶ Λόγος αὐτοῦ. Ἐπεὶ δὲ οὐκ ἦν ὁ Σαταναὴλ φύσει υἱος 2) Θεοῦ, θὼς ἀπεδείξαμεν, πάντως οὐδὲ τὴν τοῦ Θεοῦ περιέκειτο μορφὴν καὶ στολὴν, ἵνα παραδράμωμεν εἰπεῖν, ὅτι τῶν σωμάτων καὶ τῶν συνθέτων ἐστὶν ἡ στολὴ καὶ περιβολὴ, οὐδὲ ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς μεγαλωσύνης ἐκάθητο, οὐδὲ περὶ τούτου ἡ ἐν τῷ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίῳ περὶ τοῦ οἰκονόμου τῆς ἀδικίας ἐξετέθη παραβολή. και Z'. Λέγουσι, τὸν Σαταναὴλ ἄνωθεν ῥιφέντα καὶ μὴ δυνάμενον τοῖς ὕδασιν ἐφιζάνειν, ἡ γῆ γάρ φησιν ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, ἐπείπερ ἔτι καὶ τὴν θείαν περιέκειτο μορφὴν καὶ στολὴν, καὶ τὴν δημιουργικὴν ἐκέκτητο δύναμιν, συγκαλέσαι τὰς συγκαταπεσούσας αὐτῷ δυνάμεις, καὶ θάρσος αὐταῖς ἐμβαλεῖν, καὶ εἰπεῖν· ὡς ἐπεὶ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν ὁ Θεὸς ἐποίησεν ἐν ἀρχῇ γάρ φησιν ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν b)), ποιήσω κἀγὼ δεύτερον οὐρα νὸν, ὡς δεύτερος θεὸς, καὶ τὰ ἑξῆς ἀκολούθως. Καὶ εἶπε, γενηθήτω στερέωμα, καὶ ἐγένετο· γενηθήτω τάδε καὶ τάδε, καὶ γεγόνασιν ἅπαντα. Καὶ κατακοσμή σας μὲν τὸν δεύτερον οὐρανὸν, περιελὼν δὲ τὸ ὕδωρ ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς, καὶ 1) Ita scribendum censeo. Terg. ταῦτα. Wolf. p. 77 τοῦτο. 2) Wolf. p. 78 ὁ υἱὸς. a) Jo. 1, 1. b) Gen. 1, 1. non appellaretur. Quod si et in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, ut Evangelista Joannes ait, id est, semper erat cum Patre et in Patre; quomodo alter esse potuit frater ipsius qui illo esset natu major, qui est ante saecula, et una cum Patre imperat 1), et sine ιο nunquam Pater fuit? Alioquin sine ratione, et sine sapientia, et sine potentia, quae quidem omnia est natura Filius et Verbum ejus, extitisset. Quoniam igitur Satanaël, ut demonstravimus, natura non erat filius Dei; nec formam ejus omnino nec stolam habuit, ut omittamus, quod stola et vestis corporibus et rebus compositis convenit, nec in dextera sedit Majestatis, neque ad ipsum pertinet parabola de villico iniquitatis, quae est in Evangelio Lucae. VII. Ajunt, Satanaël e sublimibus dejectum, cum aquis non posset insidere, quod terra esset invisibilis et incomposita, divinam autem adhuc formam atque habitum haberet et creandi potestatem, Angelos, qui secum ceciderant, convocasse, et audaciam illis injecisse dixisseque: quoniam Deus fecit coelum et terram (in principio enim, inquit, Deus fecit coelum et terram), faciam et ego tanquam alter Deus secundum coelum, et reliqua deinceps eodem ordine. Dixit igitur, inquiunt, fiat firmamentum, et factum est; fiant haec et haec, et facta sunt. Et cum coelum secundum ornasset, et aquas a facie terrae contraxisset, easque 1) Recte: et cum Patre omnis initii expers. |