Evodium episcopum scribens (j). Augustino morem gessit Orosius; qui propterea de suo adventu in Palæstinam verba faciens, hæc ait (k): Latebam in Bethlehem, traditus a patre Augustino, ut timorem Domini discerem, sedens ad pedes Hieronymi. Hinc porro ad Augustinum rescribens ipsemet Hieronymus (1) Virum honorabilem, inquit, fratrem meum, filium dignationis tuæ, Orosium presbyterum, et sui merito et te jubente suscepi. Acceptis itaque ab Augustino duabus epistolis ad Hieronymum verno tempore anni 415 scriptis, Hippone solverit statim Orosius et in Palæstinam perrexerit illic enim eum jam egisse mense Julio exeunte ejusdem anni 415 ex mox dicendis compertum fiet. ut propterea nullus ex laudatis episcopis auctor fue- A iret hortatus sum. Idque alibi præterea tradit, ad rit Africanæ peregrinationis Orosii; quippe qui sine voluntate, sine necessitate, sine consensu, de patria egressus, occulta quadam vi actus illuc fuerit, quemadmodum eum loquentem modo audivimus. Neque vero huic Orosianæ assertioni ea obstare videntur, quæ ipse alibi narrat (a) de persecutione in solo patrio a barbaris sibi illata, quo tempore nimirum Gothi ac Suevi Hispanias invaserant: cujus proinde persecutionis declinandæ causa, quadam necessitate compulsus sibi fuga consulendum duxerit. Nam persecutionis quidem barbaricæ vi adactus, ex Hispaniis pedem retulit. Verum alio contendere quam in oras Africanas, integro animo ac libero potuisset, ubi tutius vitam duceret : adeoque sine necessitate, ut ipse ait : ac libens eo demum confugit. B Qua de re ipsum audiamus (b): Mihi autem, inquit, prima qualiscumque motus perturbatione fugienti, quia de confugiendi statione securo, ubique patria, ubique lex et religio mea est: nunc me Africa tam libenter excepit, quam confidenter accessi : nunc me, inquam, ista Africa excepit pace simplici, sinu proprio, jure communi. Et reliqua, digna sane quæ apud ipsum auctorem perlegantur. Primum Orosii appulsum in Africam sive post initium anni 415, sive ante medium ejusdem anni figendum cum viris doctis (c) ducimus: secus atque visum Norisio (d) ejusque assectatori Pagio (e), quorum utrique præcedente anno 414 id contigisse, statuere placuit. Hippone itaque apud Augustinum degens Orosius, postquam sui causam itineris sancto doctori sugges- C sisset, eidem postmodum Consultationem seu Commonitorium obtulit de errore Priscillianistarum atque Origenistarum, ab eo enixe petens (f), ut perspectis omnibus morbis medicinam adhibere festinaret. Annuit Orosio Augustinus; ejusque Consultationi respondens, librum eidem inscripsit (g). Utriusque operis semel iterumque meminit sanctus pater (h). Quandoquidem vero inter Orosii interrogata et illud censebatur de origine animæ ; ad hanc difficillimam solvendam quæstionem imparem se professus sanctus Augustinus, presbyterum nostrum Hispanum ad Hieronymum doctorem maximum remittendum censuit, cum duabus inter cætera epistolis eidem inscriptis, in quarum priore sub initium hæc habet (i) : Docui hominem (Orosium) quod potui: quod autem non potui, unde discere posset admonui, atque ut ad te (a) Oros. Hist. lib. m, cap. 20. (b) Id. ibid. lib. v, cap. 2. (c) BB. Admonit. tom. X opp. Aug. pag. 165, post. med.; Baller. Observ. lib. 1, cap. 4, § 4, pag. 863 tom. IV opp. Noris. (d) Noris. Hist. Pelag. lib. 1, cap. 6, p. 68 seq. opp. tom. I. (e) Pagi. ad ann. 414, § 6. (f) Oros. Consult. ad Aug. § 4. (g) Aug. opp. tom. VIII, pag. 611. (h) Id. lib. 1 Retract. cap. 44, opp. tom. I, pag. 57, et in epist. 169, num. 13, tom. 11 pag. 608. D Interea dum apud Ilieronymum diversaretur Orosius, cunctaque ibi enarrasset quæ Carthagine adversus Pelagianos peracta fuerant; his auditis Joannes flierosolymitanus qui a Pelagio illic itidem degente deceptus, eum veluti orthodoxum existimabat, rem agere judicio decrevit: indictaque propterea urbana synodo, ad eam Orosium accivit. Qui deinceps dolosis adversariorum artibus tamquam hæretice pravitatis assertor notatus, librum postmodum edidit apologeticum, ubi sui defensionem pluribus prosecutus, num insectatur Pelagium. Longum esset ire per singula, quæ illo in conventu gesta fuisse perhibentur. Ea namque satius fuerit ediscere ex ipso auctoris nostri Apologetico, quem infra exhibemus. Interim vero unum alterumve pro instituti nostri ratione advertere opportunum ducimus. Et primum quidem statuendum videtur, pertinere conventum illum Hierosolymitanum ad annum 415, quo ex Africa verna tempestate discedens Orosius, in Palæstinam contendit, ut superius vidimus. Diem vero quo conventus idem coactus est, fuisse 28 Julii, ex ipsomet Orosio erudimur. Constat enim (m), eum post dies quadraginta et septem ab habito conventu, Hierosolymam rediisse primo Encæniorum die : qui quidem, dies erat 15 Septembris, ut tradit Nicephiorus (η), τρισκαιδεκάτη δ ̓ ἦν Σεπτεμβρίου μηνός : quod probe animadvertit Valesius (o), ac post eum Tillemontius (p). Verum Norisius (q), Benedictini (r), Vallarsius (s) aliique ab interprete Lango decepti qui aliud agens Nicephori verba reddidit, Erat is decimus quartus mensis Septembris dies, primum Encæniorum diem in 14 Septembris incidisse asserunt. Erratum (m) Oros. Apolog. § 7. (n) Niceph. Call. Hist. eccl. lib. vi, cap. 50, tom. I, pag. 653. (0) Vales. ad Euseb. Vit. Const. lib. iv, cap. 46. Tillem. Mem. eccl. tom. XIII, pag. 668. (4) Noris. Ilist. Pelag. lib. 1, cap. 7, opp. tom. I, pag. 74. (r) BB. in Append. ad tom. X Aug. pag. 74, not. (s) Vallars. ad opp. Ilieron. tom. II, pag. 375, sub fin. et tom. 1, in recens. epist. num. 135. idem erravit quoque Pagius (a), Norisium ut assolet A de potestate liberi arbitrii, altera de perfectione ho secutus; sui nimirum oblitus; quippe qui antea Valesium exscribens, Encrnia ecclesiæ Hierosolymitanæ die 13 Septembris celebrata fuisse recte tradiderat (b). A die itaque 13 Septembris retroactis diebus 47 Orosianis, ad Julii diem 28 pervenies, quo habitus fuit conventus Hierosolymitanus. Porro alterum quod animadvertere nostra magis interesse arbitramur, versatur in asserendo auctori nostro cum viris doctis Apologetico cujus modo mentionem fecimus. Nimirum Jansenius egregium istud opusculum ab aliquo exercitationis causa fuisse conscriptum existimat (c). Wastelius vero iis quæ ex Jansenio hausit, illud quoque adjecit, Novatianismi ac Nestorianismi reum esse Orosiani opusculi auctorem (d). ‹ Non est hic locus, ut Labbei verbis utamur (e), acerbius invehendi sive in episcopum Iprensem, sive in Wastelium Carmelitam ; qui futilibus, sed fucatis in speciem argumentis eximium illud opus apologeticum in suspicionem volsizç adducere voluerunt, contra nitente eruditorum fere omnium virorum exercitu.»> Verum ad eos refellendos unus præsto sit Augustinus, qui actorum conventus Hierosolymitani, ab Orosio in suo Apologetico digestorum, excerpta libro de Gestis Pelagii intexuisse comperitur (f). Quod ut lectori manifestius constet, viros clarissimos adeas, si lubet, qui hujusce Apologetici sinceritatem acriter propugnarunt: Norisium (g), inquam, in primis et Garnerium (h): quos deinceps sunt assectati, Pagius (i), Papebrochius (j), Tillemontius (k), Natalis Alexander (1), alii. Et optimo quidem jure hujusmodi Apolo- C geticus Orosio assertus. Nam ut ait Garnerius (m), ab Augustino testimonium habet, stylus auctorem demonstrat, mss. codices Orosii nomen præferunt; et ii soli repugnant qu›rum interest a tanto viro tamque antiquo scriptore et, quod præcipuum est, tam nobili discipulo Hieronymi atque Augustini, arma non suppeditari, quibus et ipse olim Pelagium vicerit, et ipsi nunc vicissim a catholicis vincantur. Hæc vir doctus; qui et ista postremo addit, operis præstantiam rursus inculcans: ‹ Quæstionum, inquit, a Pelagio motarum duæ tantum hoc in libro tractantur: altera (a) Pagi. ad ann. 415, § 4. (c) Jans. August. tom. 1, pag. 26, edit. Lovan. 1610. (d) Wastel. tom. II, Vindic. lib. I, sect. 5, pagg. 568 seqq. (c) Labb. concil. tom. III, pag. 363, edit. Ven. Labb. (f) Aug. de gest. Pelag. capp. 14, 15, 16, 17 et 30. (9) Noris. Hist. Pelag. lib. 1, cap. 7, opp. tom. I, pagg. 74 seq. (h) Garner. Dissert. vi, cap. 3 ad Mar. Mercat. tom. I, pag. 354, sive in Append. August. pag. 248. (i) Pagi. ad ann. 415, § 3. (j) Papebr. Tract. prælim. ad tom. III, Act. SS. Mari pag. XXI. (k) Tillem. Mem. eccl. tom. XIII, pag. 1008, not.59 sur S. Augustin. (1) Nat. Alex. Hist. eccl. sæc. V,cap. 3, art. 6, § 2, pag. 44. (m) Garner. Dissertat. vi, cit. Append. August. D minis in vita mortali ; quas unas Hieronymus (") in oriente agitabat, suarumque partium presbyteris persuaserat ; ita ut Pelagio magnam inde invidiam face rent. Ambe vero tam subtiliter ad Schela azpiber, tamque solide ad fidei regulam solvuntur (in hocce Orosii Apologetico); ut affirmare non dubitem, nibil fere melius scriptum olim primis temporibus, nibil veterum monimentorum superesse consequentibus temporibus utilius. › Sed nondum sermo de Orosiano Apologetico abrumpendus. Nimirum postremæ hujus opusculi parti (0) haud pauca ex libro sancti Augustini de Natura et Gratia (p) fuisse intexta compertum est; quæ propterea merito ab eruditis rescinduntur. IluB jusmodi assumentum Schottus primus detexit (q); deinde vero latius exposuit Vossius (r): qui et alibi rem eamdem pertractans, casu factum existimat (s), ut quis librarius aliquas Augustini pagellas, easque inversas et trajectas, permiscuerit Orosianis. His vero, subdit, scmel incuria aliqua admissis et cum Orosianis postea compactis, factum fuit ut tamquam Orosiana legerentur a lectore parum attento, et in Augustini lectione non multum versato. Qua de re videas quoque, si vacat, Norisium (1), Garnerium (u) ac Tillemontium (v). Horum itaque virorum eruditorum duciu, excerpta Augustiniana ab Orosii Apologetico sejuncta edidimus; et de inversione ac trajectione lectorem in notis subjectis admonuimus. Quam quidem curam est sane cur miremur fuisse ab Havercanipo neglectam. Illud præterea in primis admonere præstat, quod cum Apologetici textum pluribus in locis depravatum in Havercampi editione compareat; illum idcirco quantum in nobis situm fuit emaculare studuimus, Schotti exemplum licet minus castigatum secuti, cum nullum aliud præsto fuerit: quem tamen textum emendatiorem adhuc exhibere licuisset, si opportunius nobis succurrissent excerpta, quæ sive apud Labbeum (x), sive apud Benedictinos (y) habentur. Verum ut huic incommodo quomodocumque occurreremus, exemplar nostrum dudum e prelo elatum cum memoratis excerptis (0) Oros. Apolog. § 55. (P) Aug., de Nai. et grat. a cap. 13 usque ad 21 et a cap. 3 usque ad 13. (q) Schott. præfat. ad Apolog. Oros. Bibl. PP. Paris. tom. XV, pag. 800. (r) Voss. Hist. Pelag. lib. 1, cap. 17. (s) Id. de Hist. Lat. lib. 1, cap. 14, pag. 218 seqq. (1) Noris. Hist. Pelag. lib. 1, cap. 7, pag. 76. fin. (v) Tillem. tom. XIII, pag. 1008, not. 59. (x) Labb. Concil. tom. II, pag. 563 seqq. edit. Ven-Labb. (y) BB. in Append. ad tom. X opp.. S. August. pag. 79 seqq. contulimus; quæque in iis notari diguiora detexi- A intelligimus errasse omnino Pagium asserentem mus, ea inferius ad calcem inter emendanda descripsimus. B absque tabulis (r), hujusmodi 'opus fuisse in Hispaniis ab Orosio conscriptum. Porro confectis Historiarum libris atque Augustino exhibitis probatisque, ex Africa discedens Orosius anno 417 desinente, iter in Hispanias suscepit, secum ferens inter alia sancti Stephani protomartyris reliquias quas ab Avito acceperat, ut superius vidimus, Palchonio episcopo Bracarensi tradendas. Quo in itinere in insulam Minoricensem digressus, Magonæ parumper subsistit. Verum cum eo tempore Hispani obsiderentur a Gothis; postquam illuc transvehi sicul desiderabat nequivit, remeare ad Africam denuo statuit, ut ex litteris encyclicis Severi Minoricensis episcopi erudimur (s). Quid autem posthac Orosio acciderit, omnino incompertum. Sed in viam demum redeat oratio. Orosius itaque mense Decembri anni 415 degens adhuc in Palæstina, incredibili desiderio iter maturabat in Africam, ut ex Aviti epistola ad Palchonium (a) discimus : adeoque illinc in sequentis anni 416 verno tempore solvens, ad Augustinum ex condicto (b) perrexit. Rediens, inquit Gennadius (c), reliquias beati Stephani primi martyris, tunc nuper inventas, primus intulit Occidenti. Quod quidem antea tradiderat modo laudatus Avitus (d). Secum præterea detulit Hieronymi litteras ad Augustinum (e), nec non Herotis ac Lazari epistolam ad patres Africanos de Pelagio et Cœlestio, nefarii prorsus et ab omnibus anathematizandi erroris auctoribus (f). Ex oriente redux in Africam Orosius, Historiarum libris septem conscribendis, hortante ac præcipiente Augustino (g), manum admovit, quos et eidem sancto doctori nuncupavit. Hoc autem opus ab Orosio exaratum tradit Marcellinus (h), Theodosio vi et Palladio coss., id est, anno 416. Auctor enimvero testatur (i) suos Historiarum libros ab se inchoatos, quo tempore Augustinus perficiendo undecimo Civitatis Dei libro insistebat, id est, anno 416, ut viri eruditi censuerunt (j): eosque confecit sequente anno 417, postquam scilicet Vallia Gothorum rex (k) pacem optimam cum Honorio imperatore datis lectissimis obsidibus pepigit. De qua temporis notatione videsis Baronium (1), sed potissimum Tillemontium (m). Porro suos Historiarum libros scripsisse Orosium dum in Africa degeret, testis est locuples ipsemet auctor. Etenim sub initium libri v hæc habet (n): NUNC ME AFRICA tam libenter EXCEPIT, quam confidenter accessi: NUNG ME ista Africa excepit pace simplici, sinu proprio, jure communi. Ad hæc, opere jam absoluto eadem in regione adhuc agens, coram allocutus esse Augustinum videtur. Nimirum initio (0): Præceptis tuis parui, ait, beatissime pater Augustine. Et in fine (p) : Explicui, inquit, adjuvante Christo, secundum tuum præceptum, beatissime pater Augustine, etc. Neque aliter existimavit Tillemontius (9). Ex quibus ergo (a) Avit. epist. apud Baron. ad ann. 415, § 3, et D in Append. tom. VII, opp. Aug., pag. 2. (b) Aug. epist. 161, num. 2, opp. tom. II, pag. 584. (c) Gennad. de Vir. Illustr. cap. 39. (d) Avit. epist. 1. c. { (e) Hieron. epist. 134, opp. tom. I, pag. 1036. (f) Aug. epist. 175, tom. II, pag. 617. (g) Oros. prooem. ad Hist. et lib. vii, cap. 43. Marcell. Chron. ad ann 416, inter opp. Sir mond. tom. II, pag. 357, edit. Paris. (i) Oros. progem. BB. præfat. ad tom. vii opp. Aug. (k) Oros. Hist. lib. vi, cap. 43. (1) Baron. ad ann. 414, § 14. (m) Tillem. Mem. eccl. tom. XIII, pag. 698 et 1010, not. 62. (n) Oros. lib. v, cap. 2. (o) Id. procem. (p) Id. lib. vii, cap. 43. C Jam vero ut ad ejus Historiam sermo recurrat, habitam fuisse illam apud veteres multo in pretio comperimus. Ea namque vix absoluta atque in vulgus educļa, ejus auctor ferme statim laudibus ornatus perhibetur. Prosper sancti Augustini discipulus (1) Orosius, ait, Hispanus presbyter, vir eloquens et historiarum cognitor claret: quæ quidem verba Gennadius exscripsit (u). Anonymus auctor Africanus Prospero suppar, virum eruditissimum Orosium historiographum appellat (v). Sidonius varios ecclesiasticos scriptores recensens, Orosii copiam in dicendo ejusque facilem eloquentiam prædicat (x). Summus ecclesiæ antistes Gelasius (y) : Orosium, inquit, virum eruditissimum conlaudamus, qui valde nobis necessariam adversus paganorum calumnias ordinavit Historiam, miraque brevitate contexuit. Neque Orosium præterit Cassiodorius, qui eum Christianorum temporum paganorumque collatorem vocat (z). Recentiorum de hujusmodi opere Orosiano judicia mittimus. Ea videas, si lubet, a scriptore Anglico satis diligenter collecta (aa). Mittimus quoque verba facere de vocabulo sive Hormesta sive Ormesta, quo vulgo inscribuntur, teste Cangio (bb), in mss. codicibus septem nostri auctoris Historiarum libri de eo siquidem omnium diligentissime Fabricius (cc), cujus tamen enarratis unum addendum, quod ex Withofio refert Gerdesius (dd). Cæterum li(q) Tillem. I. c. tom. XIII, pag. 698. (r) Pagi. ad ann. 417, § 23. (s) Sever. epist. apud Baron. ad ann. 418, § 46. (t) Prosp. Chron. inter ejus opp. p. m. 428. (u) Gennad. de Vir Illustr. cap. 39. (v) Anon. auct. de promiss. et prædict. part. 11, cap. 33, num. 4, in Append. ad Prosp. opp. (x) Sidon. lib. iv, epist. 3, inter opp. Sirmond. tom. I, pag. 932. (y) Gelas. Decret. § 3 apud Fontanin. in append. ad antiqq. Hort. pag. 326. (2) Cassiod. de Instit. divin. litter. cap. 17. (aa) Thom. Pope Blount. Censur. celebr. auct. pag. 290. (bb) Cang. Glossar. Lat. vv. Hormesta et Ormesta. (cc) Fabric. Bibl. med. et inf. Latin. tom. V, pag. 520. (dd) Gerdes. Miscell. Groning. tom. II, fascic. 2, pag. 382. cet nævis haud careat ejusmodi Orosii opus, quos A cujus mentio exstat apud Mabillonium (6), fuerit diviri doctissimi perspexere, Baronius passim, Scaliger in animadversionibus Eusebianis, Petavius in libris de doctrina temporum, Norisius in Cenotaphiis Pisanis aliique; plurimi tamen, ut nuperi editoris verbis utar (a), apud omnes cruditos haberi solet, cum ob ipsius operis multijugem historiam, non inutili brevitate congestam et ad temporum rationem consulesque Romanos sollicite digestam ; tum vel maxime quod integris quos frustra jam quærimus, magnis historiarum et annalium scriptoribus, atque in eo genere principatum tenentibus, auctor sit usus. > Editionem Orosianæ historiæ prelo subjiciendam curavimus, quam omnium postremam Lugduni Batavorum publici juris fecit anno 1738 eruditissimus Havercampus; quippe quæ cum ad veteres codices vulgatos, tum ad fidem mss. et præsertim antiquissimi Longobardici bibliothecæ Florentina Mediceæ, (a) Haverc. præfat. ad Oros. sub fin. (e) Voss. lib. 11 de Hist. Latin. cap. 14, pag. 216. B ligenter exacta. Unum est, quod animadvertendum existimamus. Nimirum, temporis cursum supputans Orosius, quem in sua Ilistoria contexenda complexus, ab orbe condito usque ad suam ætatem deduxit, sic inquit (c): Explicui...... ab initio mundi usque in præsentem diem per annos VM. DC. XVIII, id est, quinquies mille sexcentos et duodeviginti, etc. Sic exactiores veteres editi (alii quidem nonnulli, numero uno transposito, haud bene præ se ferunt VM. DXC. XVIII, qui tamen numerum postremum XVIII probe retinent); sic item optime legerunt viri doctissimi, Baronius (d), Vossius (e), Pagius (f) ac Tillemontius (g). At Havercampus siglas numericas ocu. lis fugientibus excurrens, rescripsit, per annos mille sexcentos et SEPTEMDECIM, loco decem et octo. Quod quidem mendum haud nobis animadversum quando typis committebatur Hlavercampi exemplar, nunc tollendum e nostro admonemus (h). (f) Pagi. ad ann. 417, § 23. (g) Tillem. Mem. eccl. tom. XIII, pag. 1010, not. 42 sur S. Augustin. (h) Oros. Ilist. lib. vii, cap. 43. RATIO ORTHOGRAPHIÆ In Orosii codice Longobardico et antiquissimo bibliothecæ Florentinæ mediceæ S. Laurentii, Quam sequuntur alii duo codd. ejusdem Biblioth. et præsertim XXXV. Habentur et aliæ lectiones id genus, quæ possunt conjici ex appositis in hoc catalogo; ipsa vero litterarum in codice Longobardico antiquissimo hæc, quam subjeci, est figura. Decem eCeMANNOSCRUENTISSIMëges to quas Nationes quantos o popuLOS DEM TURBO INUOLUERITAT tine: atque utinam tam efficaciter quam libenter! 2 1 Præceptis tuis parui, beatissime pater Augus- B ciperes, possem ego autem solius obedientia, si tamen eam voluntate conatuque decoravi, testimonio contentus sum. Nam et iu magna magni patris. familias domo, cum sint multa diversi generis animalia, adjumento familiaris rei commoda : * non est Quamquam ego in utramvis partem parum de explicito movear, rectene an secus egerim: tu enim jam isto judicio laborasti, utrumne hoc, quod præ HAVERCAMPI NOTÆ. PRÆF. — 1. Pauli Orosii presbyteri. Hanc esse vcram inscriptionem et finis harum Historiarum imprimis declarat, et bibliothecæ metropolitan Coloniensis vetustissimi codicis confirmat auctoritas. LAUTIUS. Invenitur quoque Orosii, ut presbyteri, eadem inscriptio in mss. Ultrajectino et Perizoniano, in quibusdam mss. idem titulus illi in fine datur, isque in Lugd. Bat. pr. et tertio, huic includitur versiculo, Presbyteri sacri codex hic finit Oros I. 2. In utramvis partem parum. Meus membranaceus mavult in utrumque parum. Florentinus tert. legit, in utramque partem pariter. Lugd. Bat. tert., in utramque partem parumper. Item delet recte, et mox scribit præceperas. Pro reclene an secus Ultr. recte an secus. 3. Tu enim jam isto. Lugd. Bat. quart., Tu autem jam justo. 4. Nam et in magna. ms. Lugd. Bat. quart. et atque magna delet. Mox multa non agnoscit Flor. sec. 5. Non est tamen. Meus, Lugd. Bat. tert. et Flor. !erl. non tamen, et mox pro insitum habet institutum posterior. |