Natorum quos Sem genuit, custodia justi
Quos tenuit, Dominique etiam reverentia rexit.
Sed postquam toto dementia percita mundo,
(Ut taceam magici scelus intestabile monstri)
In truncos et saxa etiam durique metalli
Arte cavas species, et cassas luce figuras,
Impegit mortale genus, mentesque supernis
Intentas fregit, terræque adduxit inerti,
Convolvitque simul fœdæ contagio labis,
Non secus Æthiopum ferventibus excita terris
Nubila morborum, corrupto tramite cœli
Dum currunt, quisquis percussnm fulmine lethi
Ingemuit, simul ipse ruit, quicunque cadentem
Conspexit, cecidit, congestaque funera passim
Dira lues stravit, camposque reliquit inanes :
Sic tunc præcipiti complexos mole furoris,
Ne nihil infectum toto dimitteret orbe,
Comprendit repetens, quos jam dimiserat error.
Donec Chaldæi generis, de semine Thare,
Vir justus, metuensque Dei, cum stirpe suorum
Urbem aliam, moresque novos, sedemque requirens,
Mansit in Assyriis demum novus accola Carrhis.
Qui quadragenis lustris ubi vixit, et uno,
Infaustam hanc vitam felici morte redemit.
Huic, meritis parem, et sanctis virtutibus æquans
Aut longe superans, successit filius Abram,
Vir cœlo dignus, nam primo a limine vitæ,
Verum mente Deum venerans, gentilia semper
Aversatus erat, quem postquam morte parentis
Jussa sequi jam posse Dei, sine fraude liquebat,
His Dominus famulum meritis dignatus adire est.
Quandoquidem toto te solum invenimus orbe
Quem sincera fides juvat et reverentia nostri :
Linque procul sedes patrias, terramque nocentem,
Pollutamque domum: cognatio tota profana est,
Et fugienda tibi; terræ melioris in agros
Me duce pervenies: ne sis pars gentis iniquæ,
Qui sanctæ caput esse potes, tum sacra dicabo
Quæ maneant, benedicte, tibi, nomenque per omnes
Magnificum reddam populos, bona cuncta repen-
[dens,
Et benedictus erit, tibi qui benedixerit, atqui,
Qui maledicta tibi conviciaque ingeret, ille
Confestim maledictus erit; benedictio per te
Spargetur tribubus cunctis, ævoque futuro.
Dixit, et imperiis mentem quæ pareat indit,
Promissisque piis credat. Mora nulla repente
Dicto intercedit Domini, sed protinus Abram
Cum gregibus varii generis, famulisque paternis,
Conjuge cum fida, cari cum pignore fratris,
(Cui Loth nomen erat) digressus, limite recto
Ignotum sibi carpit iter: mollissima lætas
Præbent arva vias, blandumque faventibus austris
Arridens, nullis turbatur motibus aer,
In Chanaam terras et regna uberrima Sichem
Donec perveniens, didicit sobolique sibique
Isthæc in sortem imperii cessura futuri.
Unde Deo supplex devotas exstruit aras,
Et veteres revocans, cultor novus, auget honores.
Inde petit Bethelem, sedes quæ lecta beati
A Hospitiis sacrata viri, cunctasque superbis
Excessit meritis terras, quandoque secundo
Post cœlum numeranda loco, nam sede superna
Dignior ista Dei, quæ pignus lege salutis
Emissum mundo tantum mirante paratum
Exciperet visa est, hominemque remitteret astris.
Hic quoque solemnes Abram pater exstruit aras,
Et linquenda novis habitacula ponit in arvis.
Namque fame rursum sedes mutare coactus
Castra movel, totamque domum, famulosque gregesque
Secum agit, et rebus commercia justa rependens
Intrat in Ægyptum, et Sarai appellare sororem
Mavult quam uxorem, ne barbara pectora sancti
Hospitis in cædem stimulet furiosa libido.
Unde et mox Pharao radiantis imagine formæ
B Ictus inardescit, thalamosque et fœdera certa
Lege parat, longos isthæc connubia in annos
Ducturus, ni longe aliter disponeret ille
Auctor conjugii, cui cum minus ista placerent,
Ecce pavor regi mersa formidine mixtus
Ingruit, et subito quatit improba corda tumultu,
Exterretque animos niger horror, et implicat artus :
Ut rex sacrilegæ gentis tam tristia vota
Sentiret damnasse Deum, qui tale profecto
Consilium infudit famulis, ut barbarus hostis
Esse virum Sarai securum agnosceret Abram :
Cum foret expertus quam non impune profano
Appeteret ferro quein nec viduare liceret.
Sponte igitur, nulla violatam labe, marito
Reddit, et ingenti cumulatum fruge remittit
C In Sichem, Bethelemque suam: quo deinde recepti
Cum gregibusque domoque pater, cum conjuge salva,
Exercent campos, et pinguia pascua late
Immixtis carpunt gregibus. Dum jurgia crebra
Inter pastores patrui nata atque nepotis,
Dum non sufficerent capiendis arva duorum
Armentis angusta nimis, plenissimus ergo
Abram justitiæ atque observantissimus æqui,
Quo dirimat lites, et jurgia tollat avara,
Ut natu major, concessos dividit agros:
Junior elegit, qua dulcibus undique fusis
Rura maritat aquis, ripisque umbrantibus inter
Labitur et teretes saltus Jordanis amonat.
Ergo quo fugiat pastorum jurgia, ab Abram
Declinans, junctos Sodoma Loth migrat in agros.
D Cum Deus hac Abram mosti spe pectora firmans :
Ne movearis, ait, fratris quod prole relicta
Nunc solus videare tibi ; innumerabile vulgus
Tu mihi solus eris, populique idem auctor amici.
Suspice quadrifidi partes intentus ad orbis,
Inspice nunc austrum versus, septemquetriones,
Qua sol exoritur, qua vespere concidit imo:
Hæc tibimet, prolique tuæ, populisque tuorum
Concedam, æternos illis habitanda per annos,
Quis tu etiam terris longe lateque fruaris.
Surge, et qua pateant gressu prius hospite lustra.
Hæc ait: ille libens paret, sedemque relinquens
Emigrat, Chebronque subit, sub ilice nigra
Ad Mambre quercela pater tentoria figit.
Hic quoque solemnes Domino struit, ut colat, aras.
Interea magno circum turbante tumultu
Hostis adest avidus, varia quem dote referta
Sollicitat tellus, campis illisa resultat
Ungula, et effusis errat populator habenis,
Adversum Sodomæ pinguissima pascua gentis.
Loth vero portis cum rege erumpit apertis,
Et vicina manus regum socia arma ferentum,
Secum equites peditesque trahunt: distenditur
[ agmen,
Confligunt acies pariter, sternuntque caduntque.
Sed turpis Sodomæ luxu emollita juventus,
Ut rursum exarsit repetitus clamor in iras,
Vertunt terga metu: rapido pars mœnia cursu,
Pars montes silvasque petunt, pars septa catervis
Porrigit ignavas ad tristia vincula palmas.
Ut vero patruus captum Loth audiit Abram,
Non fleta, (quid enim fletus conferret inanis?)
Sed virtute parat fratri succurrere capto.
Instructos igitur tercentum deligit omni
De grege, bisque novem famulos, quos ante præuntes
Insequitur sensim, qua tendere prodidit hostem
Lentum præda gravis: quorum de nocte silenti
Corpora (conflictu dum jam languentia duro.
Irrigat, et fessos dulcis sopor alligat artus)
Aggreditur, nil venturum sibi tale putantum :
Ut cum jejuni rabies vasana leonis,
In pecudum saltu penetravit septa volucri,
Et dente atque pede exanimat, cupidamque vorandi
Ira famem superat, dum meta doloris acerbi
Jainque ovibus vacuas effecerit ultima caulas.
Haud secus ille duces somno vinoque sepultos
Sternentesque Abram populos, regesque trucidat,
Sic tamen ut nullus confundat castra tumultus.
Nemo gradum sentit, nisi quem mens deficit et vox,
Nemo sonum cædis, nisi quem mors excitat, audit :
Sanguine cuncta madent : sicco resoluta sereno
Tellus tabe coit, gressumque morante cruore
Lubrica stagnanti titubant vestigia campo.
Nec tamen omne animans gladiis occumbit apertis,
Servantur prædæ tanta est moderatio justi
Victoris, reliquos sparsit fuga turpis, et agros
Usque Damascenos instans formido secuta est.
At victor tanti nil motus laude triumphi,
Inter equos, pecudumque greges, populumque re-
[ ceptum,
Aut captum, gazasque (avido quæ pondere victos
Victoresque movent) nil prorsus concupit horum
Magnificus sed enim tanta inter gaudia mitis,
Et varios hominum reputat sub pectore casus,
Omnes omnino prædas, et præmia belli
Direptis passim populis, regique reservat :
Non sibi se pugnasse docens, decimam tamen offert
Hostibus excussæ, quæ vera est hostia, prædæ
Melchisedech, vinumque et panem ab cæde reverso
Obtulerat, rex ille Salem, qui munere tali
Mystica præmisit summi libamina Christi :
Cujus de manibus sumens Ecclesia corpus
Vivificum panem, cœlesti pota cruore est.
At vero hostili redeuntem e funere lassum
Omnipotens verbis solatur talibus Abram.
A Quandoquidem nullis cupidum te præda subegit
Illecebris, pretium fidei, mercesque laborum
Mecum plena tibi est, teque et tua cuncta tuebor
Hæredi servanda tuo, quem germine sero
Progenitum, mage multo etiam pius auctor amabis.
Nil est quod metuas: hæres tuus ille Damascus
Ut fuat, ipse tuo cernes de semine natum,
Accendat cujus patrios infantia sensus.
Suspice connexum quam denso lumine cœlum
Picta nocte micat, quantis congesta premantur
Sidera sideribus, numerum quæ objecta recuscnt:
Seminis hoc exemplar habes, stirpisque futuræ
Multiplicis formam. Sic fatus, finit at ille
Credidit, et nudæ fidei consensio sola
Plenam ad justitiæ et meriti reputata coronam est.
B Atque adeo hinc Abram tanta mercede docemur,
Quanti sit meriti divina credere Verbo.
Demeriti contra quanti non credere: namque ut
Credidit, hac rursum divina voce meretur
Solari, Omnipotens dum verbis incipit istis :
Ille ego sum Deus ac Dominus, qui teque tuosquo
Chaldæa de gente tuli, tandemque paternis
Exceptum vitiis, terra meliore locavi,
Ut de te genitus populus meus arva beata
Incolat, et seriem longe lateque propaget,
Gentibus expulsis, quas fœdo errore parentum
Sacrilegos ritus olim fecere profani.
Quod cunctabundus nimium quia credere differs,
Trimam sume mihi torva jam fronte juvencam,
Cum qua par annis blando grege lecta capella,
C Æquævusque aries nostro mactetur honori,
Casta quoque humanæ turtur conjuncta columbæ.
At vero volucrum non sentiat hostia ferrum,
Tantum inter medias pecudes discindere cura,
Quas sic diductas mundis distinguito arenis,
Ut membris coeant altrinsecus æmula membra.
Dixit, at ille Dei monitus servare libenter
Assuetus, raptim properat mandata patrare :
Sed cum dispositam, quo jusserat ordine, terræ
Stravisset seriem, subito manus ingruit atra
Importunarum prædam insectata volucrum,
Quæ ne contactu violarent sacra profano,
Undique sollicitus cavet, et circumspicit Abram.
Sed cum opere attonitum tanto, nec sole cadente,
Vinceret officii moles tam magna recepti,
D Ecce niger terror, tremor horridus, et sopor intrat
Nuntia jussa ferens, venturaque sæcula formans.
Credo, videbatur septum sibi cernere Nilum
Ebrææ gentis populo, serosque nepotes,
Ingentesque supra numerum cognoscere turbas :
Inde truces motus, deductaque castra suorum,
Transmissum pelagus sicco pede, mersa profundo
Agmina, naufragium nulla cum classe secutum,
Ereptosque mari Ebræos, dehinc tota beate
Regna Palæstinæ populo patuisse reverso.
Talibus attonito visis non defuit almus
Interpres Prænosce tuos, sobolemque tuorum,
Inquit, in externis per sæcula quattuor agris
Niliaci illius sensuram dira tyranni
Imperia; at cum tot peregrina expleverit annos.
Servitio eripiam, gentemque ulciscar iniquam,
Et reddam terris, blando quas gurgite cingunt
Nilus et Euphrates. Sed cum peccata nocentum
Gentis Amorrhææ populique hæc regna tenentis
Explerint summam scelerum, dignique paternis
Sedibus expelli fuerint, attamen ante
Longævo felix decedens limite vitæ,
Ploratas natis cum pace et munere nostro
Ad sanctos migrabit avos. Sic fatus, et alto
Cum jam nox terris densas induceret umbras,
Signum e monte dedit: confestim fumeus istic
Apparet clibanus, lampasque ignita videtur;
Tum sacras epulas, mediumque invecta paratum,
Præcipiti cursu delibans flamma voravit.
Interea certus regni, prolisque futuræ,
Munus adire patris cupit Abram : casta sed uxor
Abnuit officium, quod inanem effeta senectus
Jamque uterum sibi fecisset; sed dulce mariti
Pignus spemque novam quacunque ex pellice fusam
Esse suam credens, famulam (cui junior ætas,
Agar nomen erat, tellus Nilotica origo)
Subrogat in thalamos, precibusque aggressa ma-
[ ritum
Servili semen concredere perpulit alvo.
Proh servile nefas! ut primum vivere sensit
Agar ventris onus, fastu tumefacta superbo,
Despexit dominam, et dominam cui matris amorem
Debebat causamque, sui furiosa tumoris.
Recte igitur flagris hanc vir justissimus Abram
Conjugis addixit: quorum magis acta pudore,
In deserta procul secretaque lustra ferarum
Abditur indignans, quam exsul nec spernere cessat.
Sed rursum obsequio privans quod debuit illam
Contemnit quo more potest, mavultque pericla
Desertæ perferre viæ: ni missus olympo
Angelus occurrat, famulamque ad pristina rura
Restituat miti dominæ, blandoque refectam
Hortatu melius jubeat sperare reversam,
Et nomen nati doceat, moresque manusque,
Innumerosque greges tali de stirpe futuros.
Quo majore redit voto jam certa futuri,
Et partu dominum fecit prior ipsa Parentem.
Cum jam decursi spatiis felicibus ævi
Supra octoginta bis ternos clauderet annos,
Ad hos bissenas cum justus et insuper unam
Adderet æstates, solito hunc rursum Pater almus
Alloquio dignatus adit, jussitque senectam
Ducere felicem, simul et promissa revolvit,
Et cum mercedem exspectet, tum corpore prono
Abram suppliciter Dominum prostratus adorat.
A quo mox audit firmata voce futurum
Se patrem innumeræ gentis, lateque patentis,
Et cujus veniant etiam de semine reges.
Hoc tamen a reliquis jussus discernere signo
Ebræam gentem populis, ut sponte resecta
Carne supervacua se circumcidat, et omnem
Masculei sexus præsentemque atque futuram
Progeniem, jussus pueros a matre recentes,
Atque rudes vitæ, dum mens ignara dolendi est,
Præputio exutos, octava luce sacrare.
A Quod qui tam sanctum corrumpere testamentum
Auderet, cessans legi inservire rogatæ,
Exhæres fieret regni vitæque futuræ.
At simul ut vero sibi crederet argumento,
Venturas aliquando suo de semine gentes
Innumeras, nomen Dominus commutat utrique :
Non Sarai tibi, ait, sed Sarra vocabitur uxor ;
Et tu non Abram, sed nomine clarior aucto
Venturæ Abraham post hæc vocitabere genti.
Quod commune ideo tibimet cum conjuge vera est,
Promissi quoniam (nihil est re certius ista)
Mater erit generis, teque annum sole remenso
Esse patrem faciet, quamvis ridenda putetis
Virtutis promissa meæ, nec vestra senectus
Impediet quin divini sententia juris
B Eternos semper maneat stabilita per annos.
Sed tamen ignoscam dubiis, pueroque futuro
Iroponam nomen, quod culpam hanc arguat, Isac :
Qui nostri indubie servato fœdere pacti
Hæres certus erit, cuncta cum stirpe suorum.
Nec tamen Ismael, Agar de semine natus,
Expers dotis erit, nostro nam munere fultus
Millia multa virum de se ventura potentum,
Bissenis pariter ducibus regnanda creabit.
Dixit at ille avidus pactum accelerare receptum
Jam centum pulsans annos jam pubere nato,
Se primum gnatumque suum, cunctosque clientes
Ac famulos omnes, quo jussum est, stigmate signat,
Et populum facit esse novum, fontemque piorum,
Una eademque via, tanta est devotio legem
C Accipiens, explensque fidem. Quid non meret ergo
Tam præsens veloxque fides? nam non timor istud,
Sed sincerus amor, famulique probatio justi est,
Quodlibet imperium placida sic mente subire.
Unde Deum sibi promeruit: nempe antea tantum
Audiri solitus, meritum post tale ministri
Jam patitur cerni, cumque indignatio justa
Ultorem stimulet, mortales non tamen ille
Respuit aspectus; nam cum damnare pararet
Crimina terrarum flammisque abolere nocentes :
Aut verum, aut qualem norat se posse videri,
Et nomen numerumque Abraham prodidit ipsi.
Illi namque domi Mambre in convalle sedenti,
Tres subito apparent angusta luce micantes.
Abraham tanti stimulatus imagine visus,
D Procurrit, Dominumque solo prostratus adorat,
Tresque etiam supplex forma veneratur in una :
Quis ut mente pia liceat servire, precatur,
Et refici, in medios estus tendentibus horis,
Non dedignentur famuli mensisque cibisque.
Usque adeo visus inter sensusque vigentes,
Errabat dubitans, hominis substantia an esset,
Quem norat mens esse Deum tamen annuit ille,
Officiumque pii non aspernatus alumni,
Oblatosque cibos, mensasque sacravit amicas.
Ut vero, ablatis epulis mensis que remotis,
Hospitibus visum est illinc discedere, tum mox
Inde movens gressus, lateri comes hæret euntum
Hospes ovans, tristique quatit concussa pavore
Pectora, et attonitum venerabilis attrahit horror.
Quippe videt vultus tacitos, visusque severos
In Sodomam Dominum juncta vibrasse Gomorrha,
Pacis et emissos famulos, iræque ministros.
Et cum cognosset tanta quid mole pararet,
Arcanum pandente Deo, causamque docente,
Ultro audet Dominum scrutari an perderet urbem,
Errantis populi per crimina cuncta nocentem,
Si quinquaginta morum probitate piorum
Spectatos aleret. Cumque ipsi diceret : Illis,
Si numerum talem invenio, mihi parcere certum
[ est :
Quid si quinque minus fuerint? tum subdidit. Et,
[ quid
Si quadraginta soli? quid si minus illo
Forte decem numero? quid si bis quinque dabuntur
Innocui? num et tu urbi, Deus optime, parces?
Cumque etiam numero se velle ignoscere tali
Dixisset, famulumque in medio sermone reliquit,
Tendentem ulterius, seque in sua regna recepit.
Dimissi interea cives e sede superna
Angelici, in Sodomæ terras, Loth forte sedentem
Ante fores urbis, jam terris sole propinquo,
Inveniunt: qui cum miro splendore videret
Angelicos radiare viros, descendere summo
E cœlo ratus, in terram prostratus adorat ;
Invitatque domum, noctemque avertere tecto
Evincit precibus, simul et convivere suadet,
Innocuosque cibos et pocula parca ministrat.
Dumque epulis sumptis somno indulgere pararent,
Ecce sub occasum lucis, noctisque recursum,
Fœda manus vulgi, si fas dixisse, virilis
Prosilit et juvenum. Insanis puerique senesque
Ignibus uruntur, Lothque ut sibi tradat abuti
Hospitibus cogunt ; quid non vesana libido
Ausit? At ille volens populi mollire furorem
Insani, natas, quibus illibata manebat
Virginitas, offert, quoscunque optarit in usus.
Ast effrena cohors, in deteriora profundi
Lapsa mali, vitio sese immiscere minori
Vile putat, nisi se summis etiam implicet; ergo,
Infandum ut patret facinus, Loth opprimit, et jam
Vi majore agitant quam quæ virtute repelli
Humana valeat: cum protinus hospes uterque
Angelicas nudant mentito corpore vires,
A populoque senem cæcata mente furente
A Hospes uterque videns, manibus cum conjuge ra[ ptum,
Virginibusque suis procul extra monia ducit,
Et celerare jubet, montesque evadere in altos.
Tali lege data: nec cœlesti igne flagrantes
Post se respiciat quisquam male cautus in urbes.
Loth vero metuens, montes ne tardius altos
Aggressum velox cœli præverteret ira,
Ipse Segor lacrymis petiit, secura recessus
Antra sui, lacrymas autem non sensit inanes,
Concessumque sibi donum speciale salutis
Pluribus impertit, meritumque e munere fecit.
Et jam non solitas raptim obducentia cœlum,
A patria virtute Deo miscente, coacta
Nubila densarant nebulas, sed quas rotat Ætna,
B Quas vomit Inarime, atque Aponus ferventibus [undis
Exhalat, quas vicino concussa Vesevo
Eructat tellus, Lyciæ quas sæva Chimæræ
Ora sinu vasto trinæ fornacis anhelat:
Et quocunque loco fallentia sulfura velox
Spiritus inflammans, angusto tramite fusus,
Effluit in lucem rupta tellure vaporans.
Non quod non possit pluvias quoque vertere in ignes,
Totum de nihilo potuit qui condere mundum ;
Sed majore bonus judex damnare paratu
Mavult quos miserans urbis morumque ruinæ
Punit in exemplum: mox durum elementa minantur,
Concurruntque undante globo, stipataque flatu
Quæque suo, coeunt flammarum pabula in unum
C Corpus, et infandas terras urbesque nocentes
Sulfurei testudo tegit curvata metalli;
Quam citus et vires angusto tramite sumens,
Spiritus incussam, tanto crepitare fragore
Compulit, et crebro tonitrus agitante corusco
Consternare animos, quotquot spectacula cernunt
Talia. Quin etiam Loth, heu! miserabilis uxor,
Seu tanto stupefacta metu, seu stulta cupido
Illa fuit vetitum contra consurgere pactum,
Femineis innata animis, quæ denique cunque
Causa fuit: Sodomam inspectans se ponte ruentem,
Confestim pœnas violata lege subivit,
In statuam conversa salis, spoliataque luce,
Sic animam infelix cum corpore perdidit omni,
Ut nullum exstaret forma remanente cadaver.
Loth retrahunt, inque ipsa domus secreta rece- D Ocior inde Segor, luctum prohibente timore,
Perdenda hortantur confestim abscedere terra.
Qui sint, quid veniant, et quæ præcepta ferentes
Mox explere velint, nil jam sermone patenti
Dissimulant: et ab hac se clade evadere salvum
Posse, domumque suam dicunt, generosque suosque
Colligere affines, et secum abducere mandant.
Ast illos simili cum vulgo crimine tactos
Involvit similis sententia, sana monenti
Credere dum nolunt; quanquam quod credere no-
Non est ut multum mirere, abscedere cum Loth
Id quoque ridiculum quod consuluere putaret :
Quem lentum, pigrasque moras sine fine trahentem,
Horrificoque malo stupidus, mox ingreditur Loth.
Tum sol exoritur toto ferventior igne, Irarum fulgore micans, radiosque severos Dirigit in Sodomam : qui postquam lumina flammis Involvere suis, resolutaque sulfura nexos Secum præcipitant ignes, siccoque liquore Dispensata suis stillant incendia tædis. Fulmineus denso præceps cadit aere nimbus, Involvitque urbes, et totis sævit in agris, Ac mixto stridore tonat, vincitque querelas Flammea tempestas; quæ postquam pabula terris Repperit incensis, ipsisque insedit arenis. Erigit immensam conjuncto fomite metam Ignis, et a terris redeunt in sidera flammæ,
In cineres donec cautes tellusque resultans
Ac rursum lymphas ardentem possit in ignem.
Transeat, ac penitus mersæ solvantur arenæ,
Nec tamen hic occulta vacant mysteria, nam quod
Depressisque cavos consumpto cespite campis
Undæ hic sunt, ubi flamma fuit, quod flammea missis
Pandunt arva sinus, venisque effusus apertis
Desuper exstinxit lymphis; fortasse notabat
Consocians vires qui terras strinxerat humor
Luxuriæ calidos ignes, fomentaque primi
Privatum gignit pelagus, quidnam esse putemus, Peccato contracta patris, cœlestibus undis
Quod raptim lacus est, mera virtute refertus,
Exstinctum quandoque iri: proque ignibus acris
Qui fuit ante rogus ? sic omnipotentia summi
Justitiæ, quibus illa olim lex dura vigebat,
Judicis in gelidas ignem convertere lymphas,
Salvificis purgatum iri, et lustralibus undis.
DE PERVERSIS SUÆ ÆTATIS MORIBUS EPISTOLA
Si Domini templum supplex orator adisti,
Imo et custodem templi, populique magistrum,
Quod tu isthic homines, tot Christi altaria cernis;
Sed si collatis juvat indulgere loquelis,
Hic habitat tuus ille hospes, mea viscera Thesbon,
Cui fratrum ad requiem frondosæ vitis in antro
Herbida cespitibus sunt structa sedilia vivis.
Dic igitur, Salmon, quæ rerum nunc tibi sors est?
Quis patriæ status est ? quid te delectat in illa?
Namque agris, opibusque hominum, terræque co-
[lonis
Nunc primum illæsæ turbato fœdere vitæ
Barbarus incumbit: nec longæ ad sæcula vitæ,
Constructæ prosunt solido de marmore villæ,
Absumptæque omnes vana in proscenia rupes.
At vero interior pestis, bellumque profundum
Olim nos densa telorum nube fatigat;
Sævior et tanto, quanto est occultior hostis:
Et tamen (heu) si quid vastavit Sarmata, si quid
Vandalus incendit, veloxque abducit Alanus,
Ambiguis spebus licet et conatibus ægris,
Conamur quandam in speciem reparare priorum.
Illa autem nostro quæ sunt amissa periclo
Negligimus, longoque situ squallescere mentis
Ignavi patimur, subjectaque colla catenis
Dedimus, et manicis peccati præda ligamur.
Et prius est vitem purgare, abscindere sentes,
Ostia convulsa ac fractam renovare fenestram,
Quam latos campos animæ, et præcordia cordis
Excolere, et captæ collapsum mentis honorem.
Nil hostis, nil dira fames, nil denique morbi
Egerunt fuimus qui nunc sumus, hisque periclis
Tentati nihilo meliores reddimur unquam,
Sub vitiis nullo culparum fine manentes,
Nil sanctum est nobis nisi quæstus et illud hone[stum est,
Utile quod fuerit, vitiisque vocabula recti
Indimus, et parci cognomen sumit avarus,
At qui confessis vitiis, et crimine aperto,
Non potuere suas virtutis imagine fraudes
Obtegere, occulto foverunt vulnere plagas,
Quos terrena trahit sapientia, nescia veri.
Quosdam infelices qui decipit, incitat error,
Dum causam inquirunt rerum, astrorumque meatus,
Quæ sit forma poli, cur longo flumina cursu
PATROL. LXI
B Non pereant, latus jaceat quo limite pontus:
Quæque Deo tantum sunt nota, recondita cunctis, Scire volunt (heu grande nefas !) et scire videntur. Ista quidem, Salmon, sunt nostri crimina sexus.
Sed levis est vestra vitiorum morbus in urbe, Si non feminei magis exarsere furores. Ante diem, Salmon, tenebris nox humida condet, Quam possim mores hujus percurrere turbæ, Quæ cum lege Dei vivant sub lege virorum, Proh pudor! haud unquam sine nostro crimine pec、 [cant,
Nam nisi delictis faciles traherentur earum, Haud illas vitiis vellemus vivere nostris : Nec rigidas auro vestes, nec vellera Serum, Nec lapides toto quos fert mercator ab orbe, C Fundorum pretiis emerent suspiria mosta. Jungimus at vanas, non est pudor, addere curas Si gravis ignotis processit Lesbia gemmis, Et decies Pessina novo radiavit in ostro: Confestim ornatum sibi quæque exposcit eumdem. Ergo quod variis studeant occurrere formis : Atque viris alios aliosque opponere vultus, Nonne hæc culpa viri est? Quid agunt in corpore [ casto Cerussa et minium, centumque venena colorum ? Mentis honor, morumque decus sunt vincula sancti Conjugii si forma placet, venientibus annis Cedet amor sola est, senium quæ nescit, honestas. Nam quod perpetuis discursibus omnia lustrant, Quod pascunt, quod multa gerunt, quod multa lo[quuntur
Non vitium nostrum est ? Paulo et Salmone relicto,
Quod Maro cantatur Phænissæ, et Naso Corynnæ,
Quod plausum accipiunt lyra Flacci, aut scena Te-
[renti?
Nos, horum nos causa sumus : nos turpiter istis
Nutrimenta damus flammis : culpane caremus?
Nam velut acceptas referunt specula optima formas,
Sic exempla virum uxores accepta sequuntur.
Sed cur infelix in culpa est femina tantum,
Cum placet stolido conjunx vitiosa marito?
Unus ubique hostis diffuso turbine sævit,
Nec mirum est vinci belli terrore subactos.
Quod si correcti sanum saperemus, et atris
Libera mens nebulis Christo purgata pateret,
|