PROLEGOMENA. : PRÆFATIO. reliquo corpore separarentur, in omnium votis erat, ut in unum coalescerent, essetque adeo ut aliorum Patrum, ita et Paulini operum absoluta editio. Et vero hæc est, ad quam contendimus utilitatem, hoc laboris nostri palmarium, studuisse ut et nova accederent recto quæque ordine, eorumque ipsa accessio altera donaretur prærogativa, ut novis curis ab ipso editore recognoscerentur. Quare convertimus nos ad cl. Muratorium, ipsumque enixe efflagitavimus, ut quas multis jam abhinc annis in ca poemata excuderat, dissertationes et notas recoleret, et si qua sibi vel uberius edisserenda, vel quoquo modo videren. tur immutanda, edissereret, mutaretque, et in publicum, cujus maxime studiosus est, bonum conferret. Qui et benigne annuit ut est ad recta omnia et honesta studia promptissimus, suoque potissimum favore factum est, ut egregium hocce opus quanta licuit cura expolitum prodiret in publicum. Sancti Pontii Meropii Paulini opera a nemine satis A erat; verum quod hæc veluti disjecta membra ab pro dignitate laudanda, qui in illo aut eloquentissimi scriptoris eruditionem et fidem, aut eximii vatis divinam mentem et intelligentiam suspiciat, ut lectoribus ego magnopere commendem, neque instituti mei ratio neque ipsa patitur sanctissimi auctoris præstantia in quem præclarum illud elogium plurima jam diu sæcula, totque aliorum Patrum, et cumprimis Ambrosii, Hieronymi, Augustini testimonia consenserunt, summum in Ecclesia fuisse virum. At enim quod illa universa nunc primum collecta in publicum profero, si nihil aliud, hoc certe spero assecuturum me laudis, quod eorum hominuni, quos sanctorum lectio Patrum delectat (quibus profecto omnis doctrina elegans, omnis antiquitatis memoria continetur) studiis consuluerim. Nam etsi haud multi faciendam B sentio, quam in iis colligendis impendi operam, nec quod nonnulli nunc faciunt, ex pura putaque alienorum descriptione avvayuάtv famam inter eruditos aucupor video tamen quantum ex hac ipsa cura utilitatis et commodi ad rem Christianam sacrasque Litteras eveniat, quando eorum operum adornatur editio, quæ cum sui merito nullis ferme secunda sint, nondum tamen integra simulque numeris omnibus absoluta in vulgus prodierant, ut vetustiores omittam, deque una, quæ omnium postrema est, Parisiensi dicam, erat illa quidem celeberrimi presbyteri Joanuis Baptiste Le Brun studio sane perquam erudite ac diligenter concinnata, ad plurium manuscriptorum codicum exacta fidem, notis ac dissertatiónibus illustrata luculentissimis. Verum cum non C accuratissime repræsentat: curam nempe omnem, una aut altera privata epistola, sed integra quatuor poemata, pars totius operis nobilissima, desiderarctur, quæ temporum infelicitate nondum in lucis conspectum venerant, aberat quoque illa a nativa sui integritate tantum, quantum illud ab humani corporis perfectione, cui ora manusve fuerint amputata ambæ. Contigit vero felicissimo veterum monimentorun indagatori atque interpreti cl. viro Ludovico Antonio Muratorio ipsa illa quatuor poemata ex Am. brosianæ, quæ Mediolani est, bibliothecæ mss. eruere, jacturamque illam eo graviorem, quod series natalium S. Felicis interciperetur, quæ singulari poemate celebrare Paulinus quotannis consueverat, resarcire. Cum tanti res esset, nec pati vir doctissimus posset, diutius monimenta illa tanto sacrarum ac po- D præstitimus, ut nec minus elegantiæ satisfactum fuelitiorum litterarum impendio cum blatis conflictari, ac tineis, seorsim uno Anecdotorum tomo edidit. Ita demum, quod saltem hæc spectat Natalitia, salva res Jam qua id ratione sit præstitum, paucis commemorabo. Quæ tribus in quarto, ut vocant, tomis an tea continebantur, hoc nos uno comprehendimus volumine; tribuimus autem in duas partes universa syntagmata, quarum altera quæ soluta oratione constant, altera quæ poeticis numeris, complexi sumus. His succedere jussimus appendicis loco post pauca quædam utriusque generis opuscula, quæ falso tamen Paulino ascribuntur, vetustiorum editorum notas, dissertationes et commentaria, quæ Parisiensis quam laudavimus postrema editio anni 1685 quam tres doctissimi e societate Jesu presbyteri, Andreas Schottus, Heribertus Rosweydus et Petrus Franciscus Chiffletius adhibuerunt, cum suam quisque spartam adornaret. Uno verbo eam ipsam editionem quæ auctore Brunio prodiit, perpetua ferme serie atque ordine sequi libuit, ad ejusque ingenium ea etiam quae noviter accesserunt, digessimus. Quoniam vero id optare quispiam potuerat, ut quando hæc uno volumine complectebamur, quædam proposito magis accommodarentur, ne suo isto lector voto excideret, et frustratus videri posset, Vitam sancti auctoris scriptis ejus præposuimus, elenchos quoque, sive tabulas cum epistolarum, tum poematum, utrique parti præfiximus, aliaque id genus rit, nec aliquid utilitati detractum, aut legentium vo luptati, dum omnia quæ ad scriptoris nostri commodiorem lectionem faciunt, uno tenore contextuque Nos cannes indices in unum corpus ad calcem hujus Patrologia tomi collegimus. EDIT. constant. Nihil enimvero in reliquis quanticunque A percepisse videbimur, si nostram industriam solidio studii licuit prætermissum, quod ad novam hanc editionem ex omnium votis ex animo cumulatissime instruendam ac numeris omnibus absolvendam pertineret, lectio ipsa magis quam verborum commendatio comprobabit. Magnum exinde fructum nobis ris doctrinæ candidatis tum gratam cum utilem fuisse intellexerimus: pergemusque huc eniti ut quotannis aliquid ex labore nostro prodeat sacræ cum primis litteraturæ studiosis voluptatem cum utilitate conjunctam allaturum. PRÆFATIO PARISIENSIS EDITIONIS. Paulinum episcopum Nolanum et ipsius scripta quanti fecerint SS. Ecclesie Patres, multi norunt, omnes ex ipsorum elogiis infra describendis nosse possunt. Jam pridem viris doctis ægre erat tam de- B pravata esse tanti viri opera, et ab aliquo medicam ipsis adhiberi manum vehementer optabant. Horum consiliis et auctoritatibus adducti ad ea primævo nitori restituenda animum adjecimus, corrogatis undequaque, tum ex Gallia tum ex vicinis regionibus, codicibus manuscriptis, quorum ope aucta et emendata sunt. Prima eorum editio prodierat Lutetiæ Parisiorum anno 1516 typis Jodoci Badii Ascensii in multis lacera, in nonnullis mutila, ac etiam a censore ipso Badio depravata. Secuta est editio secunda Henrici Gravii Dominicani, qui anno 1560 Coloniæ sub prelo Choliniano Paulini opera multis mendis repurgavit ex veteribus exemplaribus mss. Inde tertia prodiit Basileæ an. 1569 inter orthodoxographos a Joanne Jacobo Grinæo collectos quæ videtur ex manuscriptis post priores editiones expressa. Quartam cum ms. codice collatam intexuit Andreas Schottus Jesuita in Coloniensem Bibliothecæ Patrum editionem an. 1618, addito Epithalamio Juliani et læ nondum excuso. Quintam et postremam editionem anno 1622 Antuerpia curavit, et typis Plantinianis commisit Heribertus Rosweydus soc. Jesu, vir pius et eruditus; sed tot occupationibus implicatus, ut, cum tempus non sufficeret, aliorum sæpe studiis uti cogeretur, et succedaneam duntaxat imponeret manum. Illam profecto editionem accuratam non existimavit ejusdem societatis Petrus Franciscus Chiffletius, qui ad novam S. Paulini operum editionem procurandam multa in medium protulit in suo Paulino illustrato, ex quo ut el ex recenti operum S. Augustini editione excerpsimus que ad rem nostram conducebant. Ut autem intelligas, lector benevole, præstiti a nobis officii modum et rationes, pauca hic præfabor. Ad castiganda Paulini opera complures manuscriptos codices per annos sex excussimus et accurate contulimus cum editis; ac viros eruditos, si quid obscurius et perplexius occurrebat, consuluimus; nec semper quod clarius esset aut elegantius prætulimus, sed quod germana Paulini dictio esse collatis aliis ejus operum locis videbatur. Totum opus in duos tomos distinximus, quorum primus complectitur indubitata S. Paulini opera secundum ordinem temporum nunc primum disposita, quem studio et consiliis doctissimi viri investigare sategimus. Nonnullas adjecimus epistolas, plures in duas divisimus secuti mss. codicum auctoritatem, ex duabus unam ex certis argumentis aliquando confecimus. Has inter ordine suo collocavimus unicum, qui nobis superest, S. Paulini sermonem de Gazophylacio. Præterea rem gratam utilemque studiosis facturos nos arbitrati sumus, si his insereremus epistolas ad Paulinum vel scriptas vel rescriptas. Deinde epistolarum argumenta male digesta et incomposita castigavimus, et sacræ Scripturæ loca Italico expressimus charactere. Cæterum cum apud omnes constet SS. Patrum affectus et virtutes non alibi melius quam in epistolis C posse deprehendi, in Paulini litteris auctoris genium, eloquentiam, prudentiam, zelum, animi constantiam, veritatis ac pietatis amorem, Scripturæ sacræ studium, humanitatem, modestiam, humilitatem vere Christianam, caritatem maximam, nec non faciem et animum facile quivis intueri potest. In variis enim epistolis auctores sponte se ipsi produnt pinguntque nativis coloribus, quos natura, locus, occasio, argumenti genus, personæ, etiam a non cogitantibus exprimunt. Quod adeo verum, ut Paulinus, qui imaginem suain suo Severo postulanti denegaverat, se ipse tam egregie pinxerit in variis epistolarum suarum locis, ut facile nobis fuerit ex iis faciem ejus ad vivum repræsentare, epistolis scilicet 5, num. 4; 22, num. 2; 23, num. 10 et 23, et 40 num. 6, nonnihil etiam ad picturam absolvendam juvante Uranio num. 5, 6 et 7, Fortunato lib. n de Vita S. Martini, et Rom. Subterr. D Epistolas excipiunt poemata innumeris mendis repurgata, versibus plurimis aucta, et argumentis illustrata. His plurima ecclesiastica disciplinæ, antiquitatis et historiæ monumenta continentur, nec non præcipua Evangelii præcepta et consilia. Porro in omnibus Paulini operibus sectiones designavimus frequentes, affixis numericis notis, quo esset deinceps facilior Paulini usus, expeditiorque locorum inquisitio. Emendationum autem causas quibusdam notatiunculis in inferioribus marginibus exposuimus, in lateralibus voces nonnullas obscuriores; quæ vero addita sunt, duabus ansulis () inclusimus. In secundum tomum conjecta sunt opera tum du- A bia, tum supposititia. His notas variorum subjecimus, in quarum fine cujusque auctoris nomen editum est, nostris vero hæc nota 9 præfixa. Sequuntur sanctissimi viri elogia ex variis scriptoribus ad mss. codices recognita, quæ locum parant Vitæ S. Paulini ex ipsius sancti et veterum scriptorum operibus recens concinnata. Huic adjecta sunt dissertationes septem, quarum prima epistolarum ordinem chronologicum astruit, secunda poematum. Tertia, quarta et quinta agunt de Sulpicio Severo, Alethio, Victricio et Apro, ad quos scripsit Paulinus; sexta de operibus S. Paulini amissis, dubiis et supposititiis: septima vero de ejusdem sancti controversa captivitate fuse disserit. Sequuntur variantes ex mss. et editis codicibus B lectiones, quas inter deprehendere est levioris momenti emendationes *. Ne quid vero in postrema hac editione desideraretur, quindecim indices attexuimus. Primus novum huncce epistolarum ordinem cum hactenus vulgato comparatum exhibet. Secundus vulgatum prius ordinem continet, quatenus ad hunc novum reducitur. Tertius constat eorum nominibus alphabetico ordine digestis, ad quos Paulinus dedit epistolas, vel a quibus ipse vicissim accepit. Quartus vero exhibet epistolarum initia secundum alphabeti seriem disposita. Quatuor sequentes carmina eadem spectant ratione. His octo adjecimus digestum ordine alphabetico syllabum et editorum et mss. Codicum, quorum ope Paulinum repurgavimus. Horum non mediocrem copiam humanissime pro more suo fecit nobis tum e sua insigni Bibliotheca, tum ex nonnullis aliis vir cl. Emericus Bigotius Rotomagensis, viris doctis satis notus. Apposuimus indices duos codicum ad quos singulæ epistolæ recognitæ sunt, et poemata quæque castigata. * Has variantes quæ etiam ad Veronensis editionis calcem rejecte fuerant, nos sub textum revocavimus. EDIT. His indicibus Scripture abstinebimus, ut qui C Hos sequuntur alii indices duo locorum sacræ Scripturæ, quæ explicantur, et singulari modo exprimuntur. His item accedit index vocum, quaruin insolita significatio. Agmen claudet index rerum copiosissimus. Tum ne quid difficultatis pariant variorum auctorum apposita in marginibus citationes, te monitum volumus nos fuisse usos Ausonii editione Burdegalensi an. 1575 a Vineto procurata, S. Hieronymi Basileensi an. 1565, S. Augustini editione novissima, Sulpicii Severi Antuerpiana an. 1574, Gregorii Turonensis an. 1640 Parisiensi, S. Gregorii Magni item Paris. an. 1605, Conciliorum Binii et Annalium eccles. Baronii editione Coloniensi an. 1609. In dictionibus e Græco derivatis Græcam usurpavimus orthographiam, in Latinis eam quam exhibent veteres mss. codices ***, dummodo in iis pronuntiandis nulla sit ab usu recepto dissonantia quæ aures offendat. Nobis quidem fuisset in votis ut Pauliniana hæc opera manus elegantior retractasset, quo tanti viri dignitati ac meritis respondere potuisset laboris industria. Cum vero ad susceptuin opus eruditorum virorum consiliis adducti simus, quibus non parere religio nobis fuisset, hoc unum nobis relinquitur, ut illud humanitati tuæ, lector carissime, commendeinus et contendamus abs te supplicibus votis, ut si que ibi errata deprehenderis, non malæ menti, non incuriæ tribuas, sed infirmitatis humanæ vitio. Porro age nobiscum pariter, obsecro, ut huic operi benedictione cœlesti faveat Deus, illudque omnes quorum in manus pervenerit, digna Paulino veneratione tractent, et quam divinæ caritatis luce perfusum, præceptisque evangelicis et disciplina ecclesiastica refertum opus congrua pietate suscipiant. postea in indice generali Scripturæ in universam Patralogiam exscribendi sint. EDIT. *** Eam_orthographiam nos quoque intactam servavimus. EDIT. a d licet anno 354 eum natum fuisse dicat. ▾ Patrimo per orbem esset vulgata, 2a eum hoc familiæ elogio A no Dominio 353 ex Chiffletii rationibus et argumentis, a Prudentio donatum merito adnotat cardinalis Baronius, qui ad Aniciam illustrem familiam Paulinum nostrum pertinere existimat; quia duobus b Paulinis sub Constantino consulibus fuit Anicii cognomen. Et quidem Paulinos Roma in Aquitaniam transmigrasse facile crediderim, cum S. Paulinum c splendore generis in partibus Aquitaniæ nulli secundum testetur Ambrosius. Etiamnum superest & Burdigalæ locus Paulini Podium dictus, qui hujusce familiæ domicilium olim fuisse creditur. Fuere præterea exe Ausonii affinitate alii Paulini in Aquitania, inter quos fuit Ausonii nepos Paulinus, cujus poema quoddam Eucharisticon reperitur : nec tamen Ausonius et Paulinus in litteris ad se invicem datis, ulla se dicunt affinitate devinctos. Nolæ S. Paulino aderant ejusdem nominis alii duo, quorum unus presbyter, alter laicus, ut alias demonstrabitur. Eodem tempore vixit ↳ Paulinus in inferiori Occitania i Biterrensis episcopus, 3 qui anno 419 scripsit epistolam quæ intercidit. Fuit insuper i Paulinus S. Ambrosii Mediolanensis episcopi discipulus, cujus vitam scripsit ipso tunc diacono accusante, Coelestius anno 411 in concilio Carthaginensi damnatus est. De alio item Paulino, qui scripsit quasdam homilias, meminit Gennadius : is, ex ordine Catalogi Gennadii, videtur floruisse circa medium v seculi. Exeunte eodem seculo, vixit 1 Paulinus alter Petricordius, qui S. Martini Turonensis episcopi vitam carmine complexus est. k 4. In seculo agens Paulinus quoddam oppidum e dominio suo incolebat dictum y Ebromanum, senz Ebromagum : quod unum est. Vinetus et Fronto Du cæus ex illa regione oriundi hunc locum aa infra Bla viam, quatuor leucis Vasconensibus distantem, infra Burgum proprium olim Paulinorum dominium, in B ripa Garumnæ situm vicum nomine Embrau, seu Brau, veterem Ebromagum esse, suspicantur. At vox Burgus, qua donatus est locus ille, post annos quinquaginta cum ad Ebromagum nullo modo accedat, plane diversa mihi videtur civitas Burgus ab Ebromago. Brau enim, procul dubio, idem est oppidum, quod geographus bb Samso Braux in Votreziaco apud San→ tones vocat, et a Garumna leuca una dissitum scribit; cum Ebromagus olim navigio appelleretur, teste cc Ausonio: Adusque vectus Ebromanum tuam. Hac fultus ratione Samso Ebromagum non Brau sed Burgum esse contendit. Nihil tamen obstat quin fluvii alveus huic oppido vicinior olim fuerit. Regionem autem, quam incultam et ingratam dicit; nemo mirabi tur, profusis procerum sumtibus, olim ornatam, duodecim seculis neglectam, antiquum amisisse decorem. Veteres itinerarii dd Ebromagum circa Carcassonem collocant, quam ab Ebromago Paulini 4 plane diversam sentio. ee Alingonum quoque, de quo pluries in Paulini epistolis occurrit mentio, ex illius dominio fuisse videtur: hodie ft Lengonem vocant urbem ad Garumnam in pago Vasatensi sitam; quamvis enim ad dioecesim Vasatensis episcopi pertineat, non autem Burdegalensis archiepiscopi, cujus tunc temporis fuisse videtur, ex dono S. Paulini ante annum 670 erat canonicorum ecclesiæ S. Severini Burdegalensis. 55 Narbone in Galliis Paulinus possessiones habuisse videtur, sicut et bh Fundis in Latio, hodie in terra di Laboro. C a 3. Paulinus noster m filius erat alterius Paulini, qui ad diuturnam ætatem vitam produxit, quem, verosimile est fuisse Pontium Paulinum Burgi ad Garumnam conditorem, eumque Galliarum præfectum prætorio, qui posteritati liberos dimisit: quod Paulino nostro non convenit. Paulinus ille et sponsa Christianam religionem fuerant professi; siquidem Paulinus noster unum ex libertis suis Burdigalam misit, qui in domo Domini serviret, delegatis ad parentum memoriam obsequiis. S. Paulinus P sororem habuit, ad quam plures epistolas de contemtu mundi scripsit; et fratrem, qui ante eum vita functus est liberos post se dimittens: a Delphino Burdegalensi episcopo fuerat baptismo initiatus; verum non ea vixerat sanctitate, quam requirit Christiana religio, et præsentia, et caduca bona cœlestibus, et æternis præposuerat : quod in illius obitu Paulinum fratrem D De Paulini stuaiis et eruditione. De Ausonio illius prævehementer contristavit, qui ejus animam Delphini et Amandi precibus commendavit. Quidam Paulinum ⚫ Ebromagum patriam appellare autumant: quod non satis constat. Is igitur Burdigalæ natus est an CAPUT II. ceptore. 1. Ex his quæ supersunt Paulini monumentis genium ejus cognoscere facile est. Hunc it Ambrosius et ii Hieronymus summis laudibus attollunt. Libera Baron. an. 394, § 79. b Ibid. Ambr. ep. 30. d Auson. Not. Vinet., p. 465. e Ibid., p. 128, 129. f Vide Bellarm. lib. de Script. eccles. ad an. 420, observat. 3. August. epist. 149, n. 34. Idat. Chronic. i Gallice de Beziers. i Ambros. Vit., et August. epist. 175, et Mar. Mercat. Commonit., c. 1. Vide Baron. an. 418, n. 12 et seqq. Gennad. Catal. c. 68. 1 Vide Dissert. 6 in oper. dub. m Auson. cp. 23 et 20. "Sidon. Apoll. carm. 22. • Paulin. ep. 12, n. 12. P Gennad. Cat. c. 48. q Auson. ep. 23. r Paulin. ep. 35 et 36, n. 2. » Sacchin. Vit. S. Paulin, et ep. 11, n. 14. * Uran. § 1. " Paulin. Chiffl. p. 130. Greg. Tur. Confess. c. 107. Vit. Mart. 2, t. VIII. Sulp. Vit. Mart. c. 26. Aug. Civit. 1. x. Eucher. ep. ad Valerian. x Auson. ep. 23. y Ibid., ep. 21 et 22. z Paulin. ep. 11, n. 14. aa Vide not. 30 in Paulin. bb Samso. B. p. 265. ce Auson. ep. 22. dd Vide not. 30 in Paulin. ee Paulin. ep. 20, n. 3, et 12, n. 12. ff Vide not. 65 in Paulin. Samso. A. p. 64. 6 Paulin. ep. 5, n. 22. hb Ep. 32, n. 17. i Ambros. ep. 30. ii Hieron. ep. 13. Vide infra c. 23. V d lium artium fuit summopere studiosus, omni elo- A qui a tali Christi oratore defenditur. Illustrasti purpuquentia excultus, poetica et oratoria facundia excel- ras ejus, et utilitatem legum füturis seculis consecralens. b Sapientiam mundi, inquit ipse Paulinus, hucus- sti; macte virtute, qui talia habes rudimenta, qualis que miratus sum, et per inutiles litteras, reprobatam- exercitatus miles eris! In ipso nibil desiderari testatur que prudentiam Deo stultus et mutus fui... © quondam si interior accedat divinarum scientia litterarum. in litteris humanarum fabularum loquax. ▸ Si haberes, inquit, hoc fundamentum, immo si quasi extrema manus operi tuo induceretur, nihil pulcrius, nihil doctius, nihil dulcius, nihilque Latinius tuis haberemus voluminibus. Cumque enumerasset scriptorum Ecclesiæ Latinorum prima lumina, Tertullianum, Lactantium, Victorinum, Arnobium, Hilarium, Cyprianum, ostendissetque singulis ad perfectionem aliquid deesse, addit : Ad te ipsum veniam, et precabor ne assentationem in necessitudine suspiceris; quin potius vel errare me existimato, vel amore labi, quam amicum adulatione decipere. Magnum habes ingenium et infinitam sermonis supellectilem, et facile loqueris et pure, facilitasque ipsa et puritas prudentia mixta est: capite quippe sano omnes sensus vigent. Huic prudentiæ et eloquentiæ si accederet studium vel intelligentia Scripturarum, viderem te brevi arcem tenere nostrorum. Etiam 9 alibi commendat ejus eloquii venustatem et in litteris seculi eruditionem. Paulinum Ciceronem Christianum vocat Erasmus. In litteris Paulini eruditionem laudat Ausonius; sed poeticam illius ve nam mirum in modum extollit, cum quoddam poema a Paulino prædicat scriptum tanta elegantia, ut solus videretur assecutus quod contra rerum naturam est, brevitas ut obscura non esset. Hæc tu quam perite, inquit, et concinne, quam modulate et dulciter! Jam 2. Egregium in litteris a magistrum nactus est De- Tibi disciplinas, dignitatem, litteras, Provectus, altus, institutus debeo, i t Sed et omnia sua, bonos mores et studia, ex Au- C quid de eloquentia dicam? Liquido adjurare possum sonii fontibus orta alibi ultro confitetur. 3. Quamvis opera Paulini quæ præ manibus habemus ejus eruditionis sint præclara monumenta; illius tamen de Eleemosyna seu de Gazophylacio homilia Pauliniani styli suavitatem magis arguit, quod compositio adstricta sit, et solitam in epistolis verborum copiam et rapiditatem coerceat. Eximiam illius m eloquentiam, nobilitatem et indolem summopere commendat S. Ambrosius. Idatius in Chronico eum nobi. lissimum et eloquentissimum dicit, et " S. Eucherius uberrimum eloquentiæ fontem. Sed instar omnium S. "Hieronymi elogium est; sic enim ad ipsum aliquandiu post Nolanum secessum scribit: Librum tuum, quem pro Theodosio principe prudenter ornateque compositum transmisisti, 5 libenter legi, et præcipue mihi in eo subdivisio placuit. Cumque in primis partibus vincas alios, in penultimis teipsum superas; sed et ipsum genus eloquii pressum est et nitidum, et cum Tulliana luceat puritate, crebrum est in sententiis. Jacet enim, ut ait quidam, oratio in qua tantum verba laudantur. Præterea magna est rerum consequentia, et alterum pendet ex altero. Quidquid inde assumseris, vel finis superiorum, vel initium sequentium est. Felix Theodosius, D nullum tibi ad poeticam facundiam Romanæ juventutis æquari. Certe mihi ita videris. Si erro, pater sum... Verum cum pie diligam, sincere et severe judico. Laudat præterea in carminibus illius vegetam et sublimem alacritatem, et dicit eum sic summa appetere, ut non decidat. Discipulum sibi palmam poeticam præripuisse " alibi fatetur. Alia vero epistola, scilicet 21, de alio poemate idem Ausonius ait: Illud de poematis jucunditate, de inventione et continuatione, juro omnia nulli unquam imitabile futurum, etsi fate‹ntur imitandum. Hæc poemata nulli imitabilia perierunt. Haud dubie Paulini natura et vena lenior ac suavior, itemque magnificentior erat, cui, ut idem testis est Ausonius y, mellea quædam inerat modulatio, etc. Nec vero poetæ florentis facultas existimanda est ex his quæ exstant carminibus ex evangelica simplicitate conditis post abdicatas Musas: sed cogitandum, hæc ipsa cum tamen talia sint, profecto dum ferveret ambitio, dum placendi studium et cupido famæ stimularent atque exacuerent curam, simulque hinc alti vigor ingenii dictionem attolleret, exstitisse aliquid valde perfectum,quod merito et doctis et multitudini placeret. 4. In seculo adhuc agens tres Suetonii libros, quos C j Paulin. Paulin. ep. 8, n. 3, et carm. 10, v. 23. b Ep. 4, n. 2. Ep. 40, n. 6. d Auson. ep. 21 et 24. e Vit. p. 1. Auson. ep. 23. 8 Baron. an. 394, § 84, 85. Auson. ep. 23 et 24. i Ep. 24. carm. 10, v. 93. * Ibid., v. 148. 1 Paulin. 34 inter epist. m Ambros. ep. 30. Eucher. ep. ad Valerian. Hieron. ep. 13. P lbid. q Hieron. ep. 103 et 155. Erasm. Not. in Hier., pag. 107. $ Auson. ep. 19 ↑ Aus. ep.19. " Aus. ep. 20. Aus. ep. 21. * Sacchin. Vit. Paulin. p. 656 edit. Rosw. y Auson. et 21. ep. 19. 2 Paulin, carm. 10, v. 19. |