gentes per prædicationem apostolorum conversas ad A præceptum novum do vobis ut et diligatis invicem : fidem granum tritici figuram Christi tenet, si mortuum fuerit multa grana adfert : sic et Christus... multiplicavit Ecclesiam suam. Clarificabo et iterum clarificabo, id est clarifica illum in resurrectione Lazari, iterum clarifica illum in sua resurrectione: princeps mundi mittitur forasid est diabolo ejecto de potestate mundi per passio, nem crucis: ambulante dum lucem habetis, id est dum Christum corporaliter et spiritaliter vobiscum habetis ne tenebræ vos comprehendant, id est tenebras ignorantiæ et persecutiones peccatorum: abscondit ab eis, id est corporaliter sive spiritualiter, Domine, quis credidit auditui nostro ? quis pro raritate ponitur sive pro difficultate auditus fides est ; quam per Spiritum sanctum audivimus: brachium B Domini Filius Dei est, qui revelatum est, id est aliqua credit in me non solum secundum humanitatem, sed secundum divinitatem, aliter non solum in me, sed et in Patre quia ego in Patre et Pater in me : qui videt me videt qui me misit; ac si aperte dixisset, qui vidit me verum hominem esse et credit me verum Deum esse, videt et Patrem secundum divinitatem. Non venit ut judicem, sed ut salvificem mundum: ostendit quod per effusionem sanguinis redimere mundum dilexi vos quia eram in mundum usque in finem dilexit : exemplum dedit ut omnes in Dei veritate permaneant usque in finem coena facta ostendit passionem Christi sicut post cœnam prandium non fit, sic Christus postquam semel passus est non ostendit se iterum passurum: surgens a cœna, ostendit passionem nostram resurrectionem sive ascensionem: ponit vestimenta sua, ostendit quia deponenda erant vestimenta ejus ad crucem. INCIPIT CAPITULATIO. : in vetere dicitur diliges amicum et odio habebis inimicum, Dominus dicit diligite inimicos vestros : hoc est præceptum novum, non conturbetur cor vestrum, hic prædicat Apostolis de passione sua, credite in Deum et in me credite quia Filius Dei sum. Credite in domo patris mei, id est in Ecclesia mansiones multæ sunt, id est sicut in uno homine sensus divisus est ita in Ecclesia quæ est corpus Christi gratiæ multæ sunt: vado parare vobis loc, id est parabo vobis vitam, sicut Apostolus advocatum habemus apud Patrem, qui interpelat pro nobis ego sum via et veritas et vita, vita sine errore Christus est, veritas sine falsitate, via sine morte ipse est. Amodo nostis eum et vidistis eum, id est quem cognoverunt oculis corporis, et cognoverunt oculis cordis, secundum divinitatem per inlustrationem Spiritus sancti: majora horum facit, quia Christus per fimbriam mulierem sanavit: Apostoli vero per umbram infirmos curabunt. Explicit Passio. Rogabo Patrem eum et alium Paraclitum dabit vobis per bis Spiritum acceptum dilectio Dei et proximi intelligitur: spiritum veritatis quem mundus accipere non potest, id est, qui mundum diligit non accipit illum, non relinquam vos orfanos, id est non relinquam vos secundum divinitatem: in illa die cognoscetis, id est in futuro, sive in resurCrectione Christi. Ego in Patre, id est secundum divinitatem, vos in me, quia membra mea estis : et ego in vobis, id est, in dilectione cordis vestri : manifestabo ei meipsum, id est, credentes in divinitatem, mansionem apud eum faciemus sicut ipse ait, ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, ubi sum et ego et reliqua pacem meam do vobis, id est, sicut ego patienter suffero omnia, et vos patientiam habetis: pacem meam relinquo vobis, id est, sicut ego passus sum, ita et vos patiemini: non sicut mundum dat pacem ego do vobis, mundus interruptam pacem dat, Deus æternam dat: venit princeps mundi ad me, et nihil in me invenit, id est, diabolus venit ad crucem, et in Domino non invenit peccatum, quæsivit capere captus est ab eo: Accipiens linteum et præcinxit se linteo, id est mortificatio ipsius: mittit aquam in pelvim, ostendit gratiam baptismi: cœpit lavare pedes discipulorum suorum et extergere linteo, per lavationem pedum baptismum apostolorum intelligitur, per extersionem mei ostendit per passionem Christi extersionem peccatorum non lavabis pedes mihi in æternum, pavore perterritus dicebat hoc si non lavero te, non D sicut præcepit mihi pater sic facio, misit illum pater habebis partem mecum, ostendit qui non est lavatus per baptismum et per confessionem pœnitentiæ non habebit partem apud Dominum recepit vestimenta sua, iterum ostenditur quod revertetur ad Judæos in finem mundi non est servo major domino suo neque Apostolus eo major qui misit illum, id est si ego patior et vos patimini. Aliter si ego me humilio usque ad vestigia vestra, ita et vos humiliate vos omnibus lavabit contra me calcaneum, id est calcaneum extrema pars membri est. Et per bucellam introivit in eum Satanas, id est, sicut Apostolus ait, qui indigne accipit corpus Domini et sanguinem ejus,judicium manducat et bibit : ut sanguinem suum funderet pro genere humano, et ita fecit ego sum vitis vera unde perluit sanguis, et aqua et pater meus agricola est, id est, cultor Ecclesiæ vos palmites, id est, apostoli sive fideles Eeclesiæ sicut palmes non potest a se fructum ferre nisi manserit in vite, sic et unusquisque non fert fructum nisi manserit in Christo. In hoc clarificatus est Pater meus,ut fructum primum afferatis, id est sicut prædicationem, ego et passionem fructificavi, ita et vos facite sicut dilexit me pater, et ego dilexi vos, id est, sicut misit me pater prædicare et pati, et ego mitto vos: majorem caritatem nemo habet et reliqua dilectio : fortior est morte, ego pro dilectione patior pro A perat principatum sacerdotis : sel illa visa est ostia vobis, et vos patimini pro Ecclesia: omnia quæ audivi a patre meo nota feci vobis, id est præcepta Evangelii elegi vos de mundo, id est de mundanis actibus non estis de mundo, id est, quia non diligitis mundum ut ait Salomon, talis est mulier adultera, quæ, cum comederit, tetigit os suum, dicit, non suum operata malum, figurat Ecclesiam ex gentibus, quæ per confessionem abstersit se de immunditia peccatorum ab initio mecum istis, id est ab initio prædicationis. ria, quæ introduxit Petrum in atrium significat primitivæ Ecclesiæ, exprobravit eum quia Dei Filium se esse dixisse certe non rapinam arbitratus est se esse æqualem Deo, sed semetipsum exinanivit, formam servi accepit. Jesus bajulans crucem suam: Exemplum dedit sicut ipse dixit: qui vult post me venire abneget semetipsum, et reliqua duo latrones crucifixi erant cum Jesus, qui permansit unus in perfidia sua, ostendit Judæos, qui confessus est significat gentes : scriptum erat in titulo rex Judæorum, id est rex confessorum fecerunt quatuor partes de vestimentis Jesu quatuor milites, id est quatuor Evangelistæ vestimenta divisa, id est prædicationem, incar : Si ego non abiero paraclitus non veniet ad vos : cum venerit paraclitus arguet mundum de peccato, id est, quia non credit in me, credat per prædicationem Evangelii : de judicio autem, quia princeps mundi judicatus est: Arguit de peccato, id est, ut B nationem, passionem et resurrectionem, quæ præper prædicationem vestram convertantur ad pœnitentiam de justitia, ut sicut diligit proximum, diligat et Deum ex toto corde de judicio ut quidquid vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis hæc enim est lex et prophetæ. : Modicum non videbitis me, id est, dum jacui in sepulcro modicum iterum et videbitis me, id est, per resurrectionem : venit hora quando non in proverbiis loquar vobiscum, sed palam de Patre manifestabo vobis, id est, per resurrectionem : in illa die in nomine meo petetis, id est, quia ascendo ad Patrem resurgendo per potestatem. Pater diligit vos, quia diligitis me relinquo mundum, et vado ad Patrem, id est, per præsentiam corporis, nam secundum divinitatem non relinquit mundum : pres- C suram habetis, id est, a mundanis hominibus tribulationem ego vici mundum, id est alligavi fortem in mundo, qui est diabolus. Venit hora, Pater, ad clarificare Filium tuum : id est per resurrectionem: ut Filius clarificet te, id est per Filium convertantur et credant: ego te clarificavi super terram, id est notum feci omnibus, apud te manifestavi nomen tuum hominibus, ostendit quod secundum divinitatem, cum Patre erat, et corporaliter in terra quos mihi dedisti de mundo tui erant, in præscientia ab initio tui erant : mihi eos dedisti, id est, ad docendum : et sermonem tuum servaverunt, id est, in fide permanserunt, ego pro eis rogo non pro mundo, quia scit Deus qui sunt ejus omnia tua mea sunt, et mea tua sunt: et clarificatus D sum in eis, id est, in iisdem gentibus manifestatus sum, id est, quia crediderunt in me in mundo sum corporaliter, et in mundo non sum corporaliter et pro eis sanctifico meipsum, id est per martyrium et resurrectionem ego claritatem, quam dedisti mihi dedi eis, id est, præcepta divina: exivit cum discipulis suis trans torrentem Cedron, ostendit impetum persecutionis. Iterum transiens Jesus cum discipulis suis, id est de mundo ad patrem, et de Judæis ad gentes, venerum cum laternis et fagulis, id est, ipsi sibi accenderunt lumen poenale, adduxerunt eum ad Annam, Anna gratia Dei interpretatur, qui gratia Dei acce dicaverunt in quatuor partibus mundi, tunica autem inconsutilis desuper contexta, ostendit quia divinitas in Patre et Filio inseparabilis est non scindamus eam, sed sortiamus de illa cujus erat, osten dit quia viri Catholici non scindunt unitatem diviniatis. Mulier, ecce filius tuus: discipulo, ecce mater tua hic virginem commendavit, ut incorruptam servaret non fregerunt crura Jesu, id est, quod figuratum ante fuerat, per agnum in Ægypto: non crudum nec coctum aqua, sed assum tantum igni, ostendit passionem Christi, baculum in manu, ostendit crucem Christi, de mundo ad Patrem : non comminuetis ex eo, ostendit ut non fieret infracta crux Christi, lancea latus ejus punxerunt, ut impleretur scriptura viderunt in quem pupunxerunt. Exivit sanguis et aqua: sicut ex latere Adæ sumpta est Eva, ita ex latere Christi exivit redemptio Ecclesiæ per sanguinem remissio, per aquam baptismum duo discipuli currentes: Petrus et Joannes, ostendit duos populus currentes, Judæos per legis litteram, gentes per legem naturæ. Joannes præcucurrit citius; vidit linteamina posita et non introivit. Judæi per legem et Prophetas viderunt Christum venturum, et adventum ipsius non receperunt. Venit Petrus sequens eum, vidit linteamina et introivit, ostendit gentes quæ in adventum Christi, sive doctrinam illius: per linteamina incarnatio Christi intelligitur per sudarium mysterium divinitatis intelligitur: sudarium non cum linteaminibus, sed separatim in unum locum involutum, ostendit quia divinitas longe est remota a sensibus humanis, in unum locum qui sunt universalis : tunc introivit et alius discipulis qui prius venerat ad monumentum, ostendit Judæos reversos ad fidem in fine mundi : angeli sedentes ad caput et ad pedes, ostendit initium et finem. Dixit Maria, nescio ubi posuerunt eum, ostendit secundum carnem diligebat mumdum, et per fidem credebat quod dixit Maria, ostendit cogitationem vocis quia per dilectionem proximi cognoscit homo Deum dixit Jesus, noli me tangere, id est in corde tuo, tibi non ascendi per divinitatem, discipuli pi scantes totam noctem nihil ceperunt piscatores A rectionem induunt spiritale corpus, ubique sine metu doctores veteres, in nocte ostendit ante adventum Christi nullus ad perfectionem per prædicationem legis veteris venisset. Mane autem facto: ostendit factum adventum Christi mittite in dexteram partem, id est, mittite prædicationem in gentibus. Erat enim Petrus nudus, id est nudi erant a fide Christi : tunica succinxit se, id est fidem Ecclesiæ: misit se in mare, id est in fluctuationibus, et amaritudines mundi per dilectionem Christi alii discipuli navigio venerunt, id est, in Ecclesia fluctuationem mundi calcantes viderunt prunas, et piscem et panem positum, per piscem ostendit fidem, per prunas calorem caritatis, per panem verbum divinum trahentes rete in terram, per littora ostendit finem mundi : plenum magnis piscibus, id est, plenitudo et magnitudo Ecclesiæ, per remissionem peccatorum: per tres ostendit trinitatem indivisum rete et non scissum, id est, Ecclesiam in futuro incorruptam : manducavit Jesus post resurrectionem, ostendit veram incarnationem corporis ut credentes crederent. Dixit Jesus, Simon Joannis amas me? Ostendit sicut ter negavit, ut ter confiteretur fidem Trinitatis: pasce oves meas, id est in Ecclesia ingressus Jesus januis clausis ostendit quia clausis ingressus est januis uterum, sic et omnes sancti post resur ingredi possunt, unde integer et incorruptus matrimonio, tres testificant hanc sententiam. Discipulis quem amabat Jesus. Secunda virtus est quod fecit Jesus in Cana Galilea, vinum de aqua expressit opus paratum virginitatem Joannis ostendit quia illi sponsa conjuncta est: testimonium quod commendavit Jesus matrem suam Joanni: Maria Ecclesia figuratur. Johannes principatum, sicut fuit Johannes virgo matrimonio, sic fuit incorruptus et morte Joannes genealogiam de divinitate narrat, nam alii de homine narrant de divinitate Johannes dicit, in principio erat verbum, iste jacebat super pectus Jesu, et scientia divinitatis quæ fuerat in pectore Jesu ascendit Johannes de conjunctione duoB rum pectorum; insita arbor, in alter facit fructum arboris, alterius in qua plantatur. Si secundum ordinem canonis iste liber Mathæum præmittendus esset, et quod in novissimam positus partem, est quia terra primis sanctificata est, deinde aqua, et postea novissime ignis, quia clarior est et subtilior: item in similitudinem duarum legum, id est, vetus et novum ; vetus prius tradita erat, nova tamen clarior est et major, quia de cœlestibus discernit et abundantior mea, quod ad Evangelium Joannis pertinet ex supra dicta WALAFRIDI STRABI FULDENSIS MONACHI DE ECCLESIASTICARUM RERUM EXORDIIS ET INCREMENTIS LIBER UNUS, AD REGINBERTUM EPISCOPUM. (Ex Bibliotheca veterum Patrum, sæculi Ix, parte II, tom. XV.) PRÆFATIO AUCTORIS modi incoeptis sensus sui vivacitate videbantur perspicua. Scribam igitur, in quantum Dominus dederit facultatem, sicut ex authenticorum dictis, quæ adhuc attigimus, addiscere potui, de quarumdam ecclesiarum exordiis et causis rerum, et unde hoc vel illud in consuetudinem venerit, et quomodo processu temporis sit, indicabo: habiturus et si non pro scientia laudem, tamen pro obedientia certam mercedem. E primum de sacris ædibus, in quibus ipsa celebrantur sacra, dicendum videtur. In nomine Dei Patris, et Filii, et Spiritus sancti. A tantia nos assequi posse. Sed est quod hujusceDe ministris Ecclesiæ et 'ministeriis ipsorum, necnon et de multiplicibus sacramentorum, officiorum et observationum, rationibus multi multa dixerunt: ita ut pauca vel pene nulla remanserint, quæ non jam per illuminationem Spiritus sancti sint demonstrata non solum qualiter debeant fieri, veram etiam quomodo singula mystice debeant vel possint intelligi, diligenti examinatione excussa. Quorum omnium copiam, cum secundum solertissimum in rebus ecclesiasticis studium tuum, et libris habeas et memoria comprehensam, o venerande in Christo Pater Reginberte, salubri curiositate ardens, quædam non a prioribus penitus omissa, sed brevius quam volueras tacta, a me addi desideras, quasi aliquid illos aufugerit, quod nos possimus inspicere: cum po- B tius vere fateri debeamus, omnia quæ illi inventa, nobis scriptis suis reliquerunt, nec ipsa discendi in AD LECTOREM. Si quid in hoc, lecto, placet assignare memento INCIPIT LIBER. CAPUT PRIMUM. De exordiis templorum et altarium. Altaria quidem Noe, Abraham, Isaac et Jacob, Domino, ut legitur, extruxerunt (Gen. VIII, XII, XXVI, XXXIII). Moyses vero primus tabernaculum, juxta exemplar divinitus sibi demonstratum, in deserto Sinai, filiis Israel de servitute Egyptia liberatis erexit. Salomon quoque longo jam tempore eodem populo in terra repromissionis degente, et regiæ dignitatis apice, gentibus circumpositis præminente, templorum illud mirificum in Hierusalem (quam David pater caput ejus regni instituit) magnis ædificavit sumptibus, et diversis dotavit ornatibus. In quorum Cutroque tabarnaculo videlicet ac templo, et arca Testamenti, et altaria cum utensilibus suis, aliæque species religioni illius temporis congruæ fuisse leguntur tam multiplices et tam consulta ratione provisæ, ut quidquid modo spiritualibus Ecclesiæ celebratur in studiis, totum in illis constructionem figuris pleniter et, ut ita dicam, consignanter delineatum atque constructum videatur. Paganos etiam templa fecisse diis suis, vel potius dæmonibus, seductoribus suis, non solum ex ipsorum libris, sed etiam ex divinæ Scripturæ testimoniis agnoscimus : Quia et templum Dagon in Samuele legimus et regem Sennacherib in templo Neserach trucidatum (I Reg. v; IV Reg. XIX); Danielem quoque in tem |