Obrazy na stronie
PDF
ePub

Nie złoto szczęście czyni, o bracia! nie złoto,
Grunt wszystkiego poczciwość, pobożność i z cnotą.
Padnie taka budowla, gdzie grunt nie jest stały.
Chcemy nasz stan, stan kraju ustanowić trwały,
Odmieńmy obyczaje, a jąwszy się pracy,
Niech będą dobrzy, będą szczęśliwi Polacy.

Satyra III.

od Nowego Roku Szczęśliwość filutów. "Torsch Król

135

formalnie djaling

Rok się skończył, winszować tej pory należy: eueley, Byzwolenn Komu? — Wszystkim. — Niech Jędrzej z winszowaniem bieży; TakṬПактJędrzej, co to zmyśloną wziąwszy na się postać, Zinsperanie novow qu

Szuka, gdzieby się wkręcić lub zysk jaki dostać,

[ocr errors]

A przedajnym językiem, drogi albo tani,pinions
Jak zgodzą, jak zapłacą, tak chwali lub gani.
Albo Szymon, miłośnik ludzkiego rodzaju,

Co złych i dobrych wspołem chwaląc dla zwyczaju,
Gdy cnotę i występki równą szalą mierzy,

[ocr errors]

Tyle zyskał w rzemiośle, że mu nicht nie wierzy.
Niechaj tacy winszują; ja milczę. Źle czynisz;
Alboż wszystkich zarówno potępiasz i winisz?
Alboż wszystkim źle życzysz ?

Owszem, dobrze życzę.

Są cnotliwi: a chociaż niewiele ich liczę,

134 poczciwość] podściwość R1. 136 Chce (Jeźli) my (szczęścia

stan) [Sta nasz (i) [stan]* kraju] R1.

Po 137 w R1:

137 obyczaje] obaczaje R1.

(Będą znowu szczęśliwi i rządni Polacy). (

B

2

Satyra III. Szczęśliwość filutów. Tekst podług S, s. 28-34; odmiany podług R1 k. 13–14′, S1 s. 28-34, S2 s. 28-34, S s. 28-34, S s. 28-35, 0, P1 s. 29–35, 0, R, s. 76–79, D s. 120-124. Tytuł: Szczęśliwość filutów S1 S2 S S S R D, w R1: Satyra, w O̟1 i 0, tytułu niema, w P1: Powinszowanie Na Nowy Rok. Do Panów Filutów. 1 skończył skączył R,; winszować] wińszować P1. 2 Jędrzej] Wojciech R1; winszowaniem] wińszowaniem P. 3 Jędrzej, co to zmyśloną wziąwszy na się] Wojciech, co to podchlebną R,, na się wziąwszy R. 8 wspołem] razem † R1. 10 rzemiośle] rzemieśle P, R,; nicht] nikt S PR, D. 11 winszują wińszują P1.

3

[ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]

1

1

[ocr errors]

15 Chociaż ledwo ten rodzaj w złych się stoku zmieści,
Są dobrzy i w płci męskiej, są i w płci niewieściej.
Więc im winszuj! - A jakaż winszować przyczyna ?
Stary się rok zakończył, a nowy zaczyna. -
Cóż mam dobrym powiedzieć? W starym ucierpieli,
20 I w przyszłym cierpieć będą zapewne musieli.
Nie kończy się poczciwych niefortuna z rokiem,
Rzadko się cnota szczęsnym ucieszy wyrokiem.

[ocr errors]
[ocr errors]

Do was więc mowę zwracam, sztuczni a ostrożni,
Filuty oświecone i jaśnie wielmożni,

25 Wielmożni i szlachetni z grają waszą całą, słuchac proie

Winszuję, że w tym roku dobrze się udało.

Coście tylko pragnęli, wszystko wam los zdarzył,
Wyście się tam ogrzali, gdzie się drugi sparzył.

[ocr errors]

Fortuna, której koło ustawnie się toczy, rtune oczy tame

30 Była ślepą dla innych, dla was miała oczy.

[ocr errors]

Więc winszuję wszem wobec, każdemu zosobna.y-four's

Tobie najprzód, którego dziś postać ozdobna,

Którego oko śmiałe, a czoło jak z miedzi,
W twoich progach los spoczął i fortuna siedzi,

qui

Partie 35, Płyną ci dni pomyślne, a przędziarka Kloto
Pasmo życia nawija na jedwab i złoto.
you or dafe
Gdzie stąpisz, wszystko w kwiecie, gdzie wspojrzysz, w owocach,
A gdy bierzesz spoczynek w twych rozkosznych nocach,

1

2

1

2

16 nie

17 win

20 zape

15 ledwo] ledwie P1, [ledwo] R.; stoku] steku P1, tłoku D. wieściej] niewieści R1 S S S S S 0, P1 O, R.; niewieściéj D. szuj] wińszuj P1; winszować] wińszować P1. 18 a] na S1 S R. wne] zapewnie S S 0, R. 21 kończy się poczciwych] skończy się podściwych R1. 22 szczęsnym] szczepnym S S S S S O1 P1 0, R. 23 ostrożni] ostróżni S1 S O, P1 О1⁄2 R ̧ D. oświeceni D. 25 szlachetni] ślachetni D; szą (zgra) [całą] R1, z zgrają S P, D. 28 tam] tym S. 31 winszuję] wińszuję P. 32 najprzód] naprzód R, D. 36 pasmo] paśmo R. 37 wspojrzysz] wspojźrzysz R1, spójrzysz S, spojrzysz 01 P1 0 R, D; owocach] oczach S.

24 Filuty oświecone] Filuci z grają] z (całą) [zgrają] wa26 Winszuję] Wińszuję P.

Ty śpisz, a szczęście czuje. Brzęczą złota trzosy, qua
Wrzask cię chwały otacza, a podchlebne głosy,

Im bardziej natężone, im ogromniej wrzeszczą,

40

Tym wdzięczniej słuch twój mocnią, uszy twoje pieszczą. drej
Umiesz słyszeć, coć miło, na przymówkę głuchy;
A gdy czasem mniej wdzięczne zalecą podsłuchy,
Umiesz i niedosłyszeć. Talent dziwny, rzadki!
Takie więc szczęścia twego gdy widzę zadatki,

45

Winszuję ci. A najprzód, żeś ocalał zdrowo; e ce jouissqueros

Wieluż za mniej los srogi ukarał surowo,

A bardziej sprawiedliwość, której wiek zepsuty

Nie zna teraz, a przeto szczęśliwe filuty.
Winszuję, jak ty inszym, że tobie nie mierzą;

(

[ocr errors]

Winszuję, żeś choć zdradził, przecież jeszczeć wierzą;
Winszuję, żeś choć okradł, nie każą ci wracać,
Możesz łupu zdartego, na co chcesz, obracać; Tup & tonu.
Jest więc czego winszować. A tobie, Konstanty,

[merged small][ocr errors]
[ocr errors]

Coś się zgrał na wsie, weksle, pieniądze i fanty, y ma
Przecież grasz, czego srogi los niegdy pozbawił,
Przemysł sztuczny to zleczył, fortunę poprawił,
Odzyskałeś, coś przegrał, już brzękasz wygraną,
Winszuję, że cię na złym dziele nie złapano.
A tobie, panie Pawle, jest czego winszować,
Przed rokiem musiałeś się o szeląg turbować,

39 i 40 Przy 39: 2 przy 40: 1 w R1 na oznaczenie zmiany porządku wierszy, co w druku uwzględniono. 40 podchlebne] pochlebne D.

41 bardziej] barziej P; ogromniej] krzykliwiej † R1. 42 Tym] Tém D. 43 coć] boć P. 44 A gdy] A choć R1. 45 dziwny, rzadki] dziwn(ie)y R1, dziwnie rzadki P. 47 najprzód] naprzód R, D. 48 mniej (ukaral) los R ̧. 49 bardziej] barziej P. 51 Winszuję] Wińszuję P1; mie(wie)rzą R. 52 Winszuję] Wińszuję P1; zdradził] zdarzył S1 S; przecież] przecieć 0,, przecięż D; wierzą] wierzę S. 53 Winszuję] Wińszuję P1. 54 zdartego] zdatnego S. 55 winszować] wińszować P1. 56 wsie, weksle, pieniądze] wsie, pieniądze R. 57 Przecież] Przecież P1, Przecięż D; czego] a co R1; niegdy] niegdyś R. 58 toj co S; zleczył] zlecił S S S S S 01 02 R,, źleczył P1. 60 Winszuję] Wińszuję P1; złym] zlém D. 61 winszować] wińszować P1.

60

[ocr errors]

Teraz kroćmi rachujesz. Jak to przyszło?
Zyskałeś, cóżeś zyskał? Nowa to nauka!
65 Nie powiem. I satyra nie ma być zbyt jasną.
Tak to nowe światełka wschodzą, stare gasną.

Sztuka!

Panie Pietrze, a waszeć coś wskórał w tym roku? Utyłeś, więc winszuję dobrego obroku.

A jak? Mamże powiedzieć. Czyli mam zasłaniać? 70 Zasłonię; proszę jednak jejmości się kłaniać.

A waść, panie Wincenty, coś majętność kupił,
Nie dawszy i szeląga? Czyś okradł, czyś złupił,
Dość, że wioska już twoja. Niechaj płacze głupi;
Po co nie był ostrożnym, już jej nie odkupi.
75 Zły też to był gospodarz, grunt leżał odłogiem,
Pola były zarosły chwastem, łąki głogiem;

Ty przemysłem naprawisz, coś zyskał fortelem,
I tak się wysłużonym już obywatelem

Staniesz twojej ojczyźnie. Tak pięknej przysługi
80 Winszuję, a choćby się zgorszył może drugi,
Że gardzisz skrupułami, winszuję i tego;
Znak to jest mocnej duszy, umysłu wielkiego.

Gmin podły wnętrzna trwoga i sumnienie straszy.
Mędrcy! wam dziękujemy, nauki to waszej
85 Jest dzieło, że z nas każdy pozbył się wędzidła;
Stawia dowcip przemyślny śmiało teraz sidła,
Kto w nie wpadnie, tym gorzej, że był nieostrożny:
Śmieje się, co oszukał, a umysł nietrwożny,
Wsparty kunsztem dowcipnym wygodnej nauki,
90 Na dalsze się natęża i sidła i sztuki.

Winszuję więc wam, ucznie dzisiejsi i przeszli,

66 Tak to] Tak co S S R 68 winszuję] wińszuję P1. 69 mamże] mamli P. 72 okradł, czyś] zdarł, czyli † R1, ukradł P. 74 ostrożnym] ostróżnym SS. P. 80 Winszuję] Wińszuję P1. 81 skrupułami] szkrupułami P1; winszuję] wińszuję P. 83 sumnienie] summienie R1, sumienie R。. 86 dowcip przemyślny] przemysł dowcipny † R1. 87 tym] tém D; że był nieostrożny] że nie był ostrożny R,, nieostróżny S. 88 co oszukal] ten, co zyskał † R1. 91 Winszuję] Wińszuję P1; dzisiejsi i przeszli] mlodzi i podeszli D; † R1.

[blocks in formation]

Winszuję, żeście nawet mistrzów waszych przeszli.
A wam co mam powiedzieć, cnotliwa holoto?
Dobrzy! cierpieć wasz podział, ale cierpieć z cnotą.
Modnej maksym nauki że się nie trzymacie,
Trzódko mała wśrzód łotrów, nie wiele zyskacie.
Nie rozpaczajcie jednak. Patrzajcie, jak dalej
Los tych, których rozpieścił, wesprze i ocali.
Rzadko się niepoczciwość, tak jak zacznie, kończy,
A cnota, co się nigdy z chytrością nie łączy,
Choć jej często dokuczą troski, niepokoje,
Później, prawda, lecz lepiej wychodzi na swoje.

Satyra IV.

Marnotrawstwo.

Znałeś dawniej Wojciecha? Któż nie znał! co teraz
Bez sług, ledwo w opończy brnie po błocie nieraz;
Niegdyś w karecie, z której dął się i umizgał,
Takich, jakim jest dzisiaj, roztrącał i bryzgał.
Ustępowali z drogi wielmożnemu panu
Lepsi i urodzeniem i powagą stanu,

Nieraz ten, który przedtym od filuta stronið,
Westchnął skrycie natenczas, gdy mu się ukłonił,
Musiał czcić; czegoż złoto nie potrafi dzielne ?
Niedługo przecież trwały te czasy weselne,

100

5

10

92 Winszuję] Wińszuję P1. 94 Dobrzy] Dobry S S R1. 96 wśrzód] wśród R1 D. 97 dalej] dali R1 S S S S S 01 P1 02 R ̧, daléj D. 99 niepoczciwość] niepodściwość R1; kończy] kączy R1 S1 S2 S, S1 S1⁄2 O1 P, R, knoszcy O2.

1

Satyra IV. Marnotrawstwo. Tekst podług S2 s. 35–43; odmiany podług R1 k. 15-17', S1 s. 35–43, S2 s. 35–43, S. s. 35-43, S s. 36-44, Rg s. 80-83, D s. 124-129. Tytuł: Marnotrawstwo S1 S S S S R D, w R, Satyra.

1 Znałeś dawniej Wojciecha] Znałeś (dawniej) [pana] Wojciecha R1. 2 opończy] odzieży † R1. 4 jakim jest dzisiaj] jak on sam teraz † R1; dzisiaj, roztrącal] dzisiaj i roztrącal R. 5 z drogi] często R1. 7 przedtym] przedtém D. 10 przecież] przecięż D.

« PoprzedniaDalej »