Obrazy na stronie
PDF
ePub

utroque exerciti de apostolicæ sedis mandato et au- A roluit (ait Socrates, lib. iv, cap. 11): nam eos sec

ctoritate haberentur. Lucifer Calaritanus cum An-
tiochiam pervenisset, dissidentibus adhuc partibus
(ut ait Ruffinus, lib. 1, Hist. cap. 27) præproperus
catholicum et sanctum virum, ac per omnia dignum
sacerdotio Paulinum episcopum in ea sede colloca-
vit, etc. Eusiebus Vercellensis partes Orientis pera-
grans (scribit Socrates, lib. 11, cap. 7) infirmos fide,
instar præstantis medici, ad integram valetudinem
restituit; doctrina ecclesiastica instruxit, erudivitque,
etc. Postremo (ut narrat Greg. Nazian... Orat. in
laud. Basilii) aderant episcopi quidam ex Occidente,
qui orthodoxos omnes ad suas partes pertrahebant.
Episcopi simplices tanta conari, et exsequi profecte
non potuissent, nisi auctoritate superiori muniti,
quæ haud alia esse potuit, quam Romanæ sedis.Ita
etiam judicare necessarium est ex iis quæ S. Grego-
rius Nazianzenus retulit in Monodia ita scribens :
«Luciferum et Eusebium episcopos ex urbe Roma
Cæsaream missos fuisse, ad seditionem, quæ in Ec- B
clesia Cæsariensi orta fuerat, sedandam. >>

Hanc etiam auctoritatem apostolicæ sedis recognoverunt semi Ariani orientales, qui legationem adornarunt ad Liberium, ad consequendam unionem cum orthodoxis. Cognoscentes se impeti ab Arianis, prætulerunt consilium accedendi,seu simulandi,uti ait S. Basilius, accessum ad fidem Romanam, id potius fore judicantes,quam communicare cum eisdem hæreticis : « Mittunt Hypatianum oratum (Sozom. lib. vi, c. 7) ut sibi de doctrina fidei rite constituenda in unum conveniendi potestas permitteretur.Qui cum venisset ad Valentinianum,et episcoporum postulata ei exposuisset, respondit ille: Sibi quia unus e laicorum numero erat, non licere se ejusmodi negotiis interponere; et ideo sacerdotes et episcopi, inquit, quibus hæc curæ sunt, seorsim per se, ubicunque ipsis libitum fuerit, in unum conveniant. Quo responso ad legationem Hypatiani dato, Lampsaci concilium cogunt. » Ex eoque concilio tres episcopos in Occidentem ablegant cum mandatis sequendi per omnia doctrinam ac sensus Liberii papæ, recipiendi communionem Ecclesiæ Romanæ, et subscribendi doctrinæ cansubstantialis Filii.Quæ ita narrantur a Socrate, lib. iv. cap. 11: «Hi metu, imo potius vi in angustias adducti, de civitatibus suis alter ad alterum legatos mittere, significareque sibi necessario confugiendum, tum ad fratrem imperatoris, tum ad episcopum Romanum illorum fidem potius amplexandam,quam ut cum Eudoxio communicarent. Itaque Eustathium, etc., mittunt, illisque in mandatum dant, ut cum Liberio neutiquam dissentiant, sed communicent cum Ecclesia Romana, fidemque consubstantialis ratam faciant. Nec dissentit Sozomenus, lib. IV, cap. 10, hæc memorans : « Scribuntque litteras tum ad Liberium episcopum Romanum,tum ad reliquos episcopos Occidentis; utpote qui fidem alt apostolis ductam ratam firmamque tenerent; et præ cæteris deberent religioni prospicere: ut legatis suis,quantum in ipsis situm esset,subsidio esse,et cum ipsis consilium de rebus agendis inire vellent, exponerentque quid ad statum Ecclesiæ constituendum optimum factu videretur. » Eustathius vero Sebastenus, unus ex tribus legatis, ad sanctam sedem proficiscebatur, ut restitueretur episcopatui, a quo fuerat in concilio depositus, teste S. Basilio, epíst. 74:« Eustathius episcopatu ejectus, propterea quod in Melitena synodo depositus esset, viam sibi ipsi per quam restitueretur, excogitavit: cam videlicet, ut ad vos proficisceretur. »>

Hæc omnia profecto sunt certa testimonia recognoscendi puram doctrinam, et auctoritatem regendi cæteras depositam esse apud Ecclesiam occidentalem, atque adeo apud Romanam sedem, a qua unica recipit hoc privilegium supra Orientalem. Liberius primum litteras a legatis oblatas recipere

C

D

tæ Arianæ fautores esse dixit...Cui illi respondent, se pœnitentia ductos veritatem agnovisse, Filium in omnibus Patri similem confiteri; atque illam vocem similem nihil a consubstantiali discrepare. Quæ cum dixissent, Liberius postulat ab illis, ut opinionis suæ declarationem scriptis mandarent. Illi libellum ei obtulere in quo verba in fidei formula Nicææ edita comprehensa, fuere prescripta, etc. Quod si quis post hanc fidem a nobis expositam, aut contra nos, aut contra illos qui nos miserunt, aliquod crimen adduxerit, cum tuæ Sanctitatis litteris ad orthodoxos episcopos quos tua pietas probaverit, veniat et coram illis nobiscum de eo disceptet et si quid offensum esse constiterit, in auctorem illius vindicetur. »

His peractis pontifex eos ad communionem admisit, et redeuntes in patriam litteris commendatitiis instruxit datis ad episcopos orientales, in quibus gratulatur de eorumdem reversione ad Ecclesiæ unitatem, et ad fidem apostolicæ sedis, aliarumque Ecclesiarum occidentalium. Concludit epistolam declaratione anathematis in illos prolati,qui persisterent in Ariana impietate, et Arii sectatorum.

Peculiarem vero epistolam Liberius dictavit pro Eustathio, in qua mandabat eumdem restitui sedi suæ Melitenæ, cujus testis est locuples S. Basilius in epist. 74, dum ait: « Quæ vero sint illi (Eustathio, a beatissimo episcopo Liberio proposita, et ad quæ consenserit nobis clam est, nisi quod epistolam attulit, per quam restitueretur. »

Cum in Orientem reversi fuissent legati,episcopi qui sub Joviano imperatore Valentiniani ac Valentis decessore synodum habuerant Antiochiæ ad tuendam doctrinam consubstantialis, Tyanæ celebrarunt concilium, ubi Liberii litteræ et episcoporum occidentalium recitatæ sunt.Singularem vero lætitiam Patribus attulerunt, ita ut subinde darent encyclicam ad universas Orientis Ecclesias, hortantes ut apud eas diligenter legerentur decret a Ecclesiæ occidentalis et Liberii aliorumque episcoporum epistolæ a legatis perlatæ. Hortantur, ut advertant numerum episcoporum occidentalium,qui eamdem scripserant multo majorem esse summa illorum qui Arimini convenerant. Suadent ut suæ communionis doctrinam recipiant: ut scripto declarent se in posterum ab illa non recessuros, et ut ad diem certam Tarsi in Cilicia conveniant ad concilium. In hoc vero concilio perlectis Liberii litteris,Eustathium restituentibus, ad suum episcopatum Sebastenum illico admissus fuit.

Per idem tempus magnas ciebat turbas in Oriente suborta controversia de Spiritus sancti divinitate : cujus rumor Romam perlatus cum fuisset, visum est Liberio decisionis sententiam proferre qui mox ad Orientales Ecclesias judicium transmisit, cum monito, ut eadem sentirent cum Ecclesia occidentali, docente tres divinas personas consubstantiales esse, ac æqualis gloriæ: sive ut Sozomeni verbis utar lib. VI, c. 21, et Niceph.Callisti lib x1, cap. 30, «ut una cum sacerdotibus et episcopis Occidentis Trinitatem et consubstantialem, et gloria æqualem existimarent. Quo facto singuli rebus ab Ecclesia Romana semel judicatis acquieverunt hæcque controversia finem habere visa est. >>

Liberius itaque tot rebus a se præclare gestis memoriam sui reliquit Ecclesiæ cum vita migraret in primis pretiosam. Tres viri magna sanctitatis qui illi superstites fuerunt præclarum de eo testimonium litteris prodidere.Sanctus Ambrosius eumdem appellat sanctum, et sanctæ memoriæ virum (lib.111, de Virg.). Sanctus Basilius epist. 74; et Sanctus Epiph. hæres. 75, beatum, et beatissimum nominant. Inter sanctos autem referunt Martyrologia Bedæ et Vandalberti.

XXXVIII. SANCTUS FELIX II.

ANNO CHRISTI 355, CONSTANTINI 19.

53. Felix (a), natione Romanus, ex patre Anastasio, sedit anno uno, mensibus duobus. Hic declaravit Constantium filium Constantini hæreticum et secundo rebaptizatum ab Eusebio Nicomedien si juxta Nicomediam in Aquilone villa (6), et per hoc declaratum ejusdem Constantii Augusti filii Constantini, præcepto (c) martyrio coronatur et capite truncatur. Hic fecit basi5 licam via Aurelia cum presbyterii honore fungeretur. Et in eadem basilica emit agrum circa locum, quem obtulit ecclesiæ, quam fecit, milliario ab urbe Romana 2. Hic fecit ordinationem unam per mensem Decembris, presbyteros 21, diaconos 5, episcopos per diversa loca 19. Qui etiam passus est in civitate Corana (d) cum multis clericis et fidelibus, occulte juxta muroś Urbis adlatus (e) formæ Trajani 3 Idus Novembris, et exinde raptum est corpus ejus noctu a 10 presbyteris et clericis, cum Damaso presvytero, et sepultum est in supradicta ejus basilica, quam ipse construxit via Aurelia, 12 Kalendas Decembris, milliario secundo in pace. Et cessavit episcopatus diebus 39 (').

NOTULE MARGINALES FABROTTI.

(a) Baron ad ann cit probat non potuisse esse Rom episcop. (b) Bar ad ann 357 negat hanc causam mortis Felicis. (c) Hæc pugnant cum dictis in Liberio. (d) C, Corona, B, Cora. (e) C. Lacus.

Apud Fabrottum ex cod Freheri.

VARIE LECTIONES.

Num 52, lin 1, A, mens 2, B, mens 3, d. 2. lin 3. A, ab Euschio Nicodem B, episcopo juxta. lin 10. B, muros Urbis allatus est, et exinde rapuerunt corpus ejus Christiani cum Damaso. lin 13, A, xii. Kal Decemb B, xvi Kal. lin 14. A B, diebus 38.

Ex cod Reg Max et Thuan.

A

Lin 1, sedit annum 1, m. 3, d. 2, lin 2,et secundo baptizatum (M, rebapt ab Eus Nicomediense episcopo i. N. lin 3, villa. Hoc declarato ab eodem Constantino præcepto Constantii A. filii Constantini senioris martyrio cor lin 4, quam fecit. Hic fecit ordinationes in urbe Roma per m. D. lin 8, 19.Qui etiam capite truncatus cum multis clericis et fidelibus intra muros Urbis ad latus forma Turgann 3 Id. N. exinde rapuerunt (M, et exientes r.) corpus ejus Christiani cum Damaso presbytero,et sepelierunt in basilica supradicta ejus via Aurelia 12 Kal D. milliario 2 ab urbe R.et cess episc dies 38 (M, via A.), B 17 Kal Dec in pace. Qui cum passus esset in civitate Corana, exinde captum est corpus ejus a presbyteris et clericis, et sepultum in basilica, quam ipse construxit via Aurelia 12 Kal Dec milliario 2 ab urbe Roma, et c. ep. d. 38.

A SCHELESTRATE.

(f) 38.

Ex cod Thuano altero.

Lin 1, annum 1, m. 3, d. 5. lin 4, decl. ab eodem Constantii præceptum Augusti filium Constantini A. mart c. lin 6, et ad eandem basilicam. lin 6,quam fecit. Hic fecit ordinationem in urbe Roma. lin 9, Corana 3, Id. N. et e. r. e. c. e. a. presb et a. cl. et sep in b. lin 13, Kal D. in mil 2, et cess. ep, d. 38.

Apud Holstenium et Schelestratium.

Lin 1, Flor sec, Felix junior. lin 1, Flor et Vat mensibus III, diebus 11, lin 3, Monbritius: et pro hoc declarato ejicitur sanctissimus Felix de episcopatu suo a Constantio Augusto filio Constantini.Hic fecit, etc. lin 8, Hæc agnoscit Anselmus Lucensis. Codex tamen Florentinus omissis nonnullis ita legit : Qui etiam in capite truncatus est. lin 10, Flor Trajanæ. lin. 9, Flor et exinde rapuerunt corpus ejus noctu Christiani cum Damaso presbytero et sepelierunt. lin 12, Flor et Cass xvii Kal.

Apud Peniam, ex cod Cavensi.

Lin 3 et 4, declaratum ab ejusdem Constantii præcepto Augusti filio Constantini.

NOTE VARIORUM.

Linea 2. Et secundo rebaptizatum ab Eusebio Nicomediensi juxta Nicomediam in Aquilone villa. Quæ auctor libri Pontificalis hoc loco affirmat de baptismo Constantii, Eusebius et D. Hieronymus in Chronicis referunt de baptismo Constantini,eum scilicet in fine vitæ ab Eusebio Nicomediensi baptizatum fuisse in Aquilone villa. Qua de re alibi agimus.

BENCINI.

Linea 2. Hic declaravit Constantium. In vita Felicis apud Mombritium verba hæc cum illis aliis antecedentibus, quæ leguntur in vita Liberii ad verbum inserta sunt; ibi enim postquam narrasset Li

C berii in exsilium deportationem, et Filicis substitutionem addit : « Felix utpote vir catholicus, et timens Deum, et justus homo fecit concilium, et invenit duos presbyteros Romanos consentientes Constantio Augusto Ariano, nomine Ursatium et Valentem et damnavit eos in concilio coram quadraginta et octo episcopis qui fuerant congregati. Hic declaravit Constantium.» Quid egit actorum interpolator? Priorem perochien, ablatis illis verbis primis,imposuit inter acta Liberii. Hæc vero,hic declaravit Constantium, etc., inseruit in vita Felicis. Sed falsitatis revincuntur gesta Felicis, quia annis 357 et seq. Valens et Ursacius Romæ non erant, cum eo tempore promoverent Sirmienses formulas editas anno 357 et 359. Formulæ enim priori Sirmii

neutiquam hæc agere poterat superstite Constantio, ut hic asseritur.

editæ subscripserunt Ursacius et Valens ex Hilario A de synodis his verbis: « Perfidiam autem apud Sirmium descriptam...Hi sunt qui conscripserunt: Narcissus, Theodorus, Basilius. Eudoxius, Demophilus, Cecropius, Silvanus, Ursacius, Valens, Evagrius, etc., et alteram similiter ibidem conditam in lib, adv. Constantium appellat, deliramenta Osii, et incrementa Ursacii et Valentis. Eosdem annis illis Sirmii fuisse docent Socrates, 1. 1, c. 24, et alii. Perseverasse Ursacium et Valentem ambos Sirmi promovere perfidiam ad ann. 359, probat epistola Germinii, ubi agit de tertia formula Sirmii edita anno 359. (in frag.) « Nam sub bonæ memoria Constantio imperatore, quando inter quosdam cuperat esse de fide dissensio, in conspectu ejusdem imperatoris, præsentibus Georgio episcopo Alexandrinorum Ecclesiæ, Pancratio Pelusinorum, Basilio episcopo tunc Ancyritano, præsente etiam ipso Valente, et Ursacio, et mea parvitate, post habitam usque in noctem de fide disputationem,et ad certam regulam, etc. » Eadem habet Epiphanius Hær. 73, quæ est semi-Arianorum num. 22, ex quibus falsitatis nota hæc perioche inurenda, sicut et firmatur prior observatio de commentitia Constantii mora in Urbe; cum ab anno 359, ab ejus fine ad annum 359, quousque edita est ultima Sirmiensis formula Romæ non adfuerit, sicut nec esse poterant Valens et Ursacius Constantii perpetui assessores dictis annis.

B

Ibi et secundo rebaptizutum. Schismatici in vita Felicis commenta augentes addunt, a Constantio dogma de rebaptizatione inductum, et quod magis est, ipsum ab Eusebio Nicomediensi in villa Aquilone rebaptizatum, ejusdemque jussu Felicem, a quo hæreticus fuerat declaratus, addictum martyrio. Que falsa esse nemo non videt. Certum est enim anno 357 Constantium non fuisse baptizatum. Testis oculatus, et universa Constantii gesta trutinans Hilarius affirmat quod eo anno, quo edita est prima Sirmiensis formula, episcopi Sirmienses « fefelle-C runt ignorantem regem, ut istiusmodi perfidiæ fidem bellis occupatus exponeret, et credendi formam Ecclesiis nondum regeneratus imponeret (in lib. de Syn,,p.1194). » Deinde si tempore Liberii et Felicis promovisset imperator dogma de rebaptizatione, Hilarius in libris adversus Constantium, defensatæ pravitatis memoriam insectari minime destitisset. Philostorgius pariter qai secta Eumonianus, quique rebaptizationem omnium sectarum promovere debuerat, si Constantius rebaptizatus vere fuisset, minime narrationem omisisset de istiusmodi Constantii rebaptizatione ad præsidium propriæ perfidiæ, qui tamen simpliciter baptizatum asserit, inquiens de Constantio (lib. vi, c. 5.) « Cum pervenisset is ad Moysucrones, morbo correptus, et exinde ab Euzoio baptizatus, imperium cum vita, synodosque ad impietatem reliquit. » Unde næniarum farrago in actis Felicis a Mombritio publicatis apparet,e quibus interpolator hæc desumens inseruit catalogo Romanorum pontificum.

Linea 3.- Ab Eusebio Nicomediensi: putidissimum mendacium ejusdem notæ ac asserta rebaptizatio. Eusebius enim Nicomediensis denatus est an. 342, ubi ostendit Valesius in notis ad lib. II soc.c.13,et Constantius baptizatur anno 361. Euzoium vero baptizasse Constantium, nedum Philostorgius asserit, sed etiam sanctus Athanasius iib. de Syn., pag. 698, et Socrates, lib. 11, cap. ult.

Linea 3-4. Et per hoc declaratum: supponitur hic,quod inter rebaptizationem, et mortem Constantii intercessserint tempora, unde innotuerit Felici rebaptizatio,qua cognita, concilium Romæ indixerit, et declaravit hæreticum Constuntium. Insuper alii intercesserint menses, in quibus Constantio perlatus rumor,iterum miserit qui Felicem martyrio coronarent. Quæ falsa esse declarant adducta, dum a recepto baptismo moritur Constantius; unde Felix

D

Linea 4. Martyrio coronatur: Fragmentum Eusebianum conscriptum post Liberii obitum reticet martyrium, et solius exsilii mentionem facit, dum inducitur Eusebius hæc Constantio et Liberio improperans: « Quantum ad vos, insania diaboli, et invidia superstitionis vestræ, ut Felicem episcopum, quem vos non tacuistis Catholicum et Dominum Jesum Christum invocantem purum sacerdotem ab omnibus declaratum, in damnationis causam exsilio direxistis,qui tamen in prædiolo suo orationibus vacat. » Cum enim fragmenti auctor Eusebii gesta, et Felicis commendare instituisset, et testatur se scripsisse post mortem Liberii, qui Constantio damnato per aliquot annos supervixit, cum Felicis martyrium contingere debuisset superstitibus Constantio, et Liberio, non reliquisset prærogativam hanc adnotare. Cum vero tantum exsilium memoret, et de Felicis martyrio altum sit silentium, exinde merito dubitandum de asserto hic martyrio Felicis. Deinde hæc declaratio facta a Felice, qua Constantium uti hæreticum enuntiat, uno eodemque contextu facta supponitur in gestis Felicis apud Mombritium, adeoque anno 357, quando in exsilium Liberius ducitur,nihilominus eodem anno Constantius per 30 dies Romæ commoratur, ut ex Marcellino vidimus: ante finem vero ejusdem anni Mediolani Canstantius legem 15, de episcopis in Cod. Theod. edidit, quam Felici episcopo Romano direxit. Unde constat Constantium nec potuisse rebaptizari eo anno, nec ei offensum Felicem,cui legem imperator misit. Cum reliquis itaque quisquiliis reputanda hæc additio desumpta ex actis Felicis per schismaticos, ut reor, Luciferianos confictis. Proindeque additiones ut omnino importunæ ab utrisque gestis expungendæ, veluti ab inscio interpolatore additæ antiquis catalogis Rom. pontificum: unde sequenda narratio de Felicis obitu, quæ habetur in Liberio, ubi dicitur. « Qui felix depositus de episcopatu habitavit in prædiolo suo via Portuensi, ubi requievit in pace. Cui concordat Philostorgius, qui cum dixisset Liberium ab exsilio fuisse revocatum, addit (ubi supra): « At Felicem,qui medio tempore Romæ episcopus ordinatus fuerat, sese recepisse dignitatem equidem episcopatus gerentem, nulli vero de cætero ecclesiæ certæ præpositum.» Luciferianos porro putasse, quod omnes episcopi Ariminenses, fuerint lapsi, et communicaverint quolibet modo cum Arianis, adeoque illos, nec esse episcopos, nec ab ipsis ordinatos fore suscipiendos, sed Ecclesiam inde evasisse Antichristi synagogam probat Luciferianus, ille interlocutor in dialogo adversus Luciferianos edito a sancto Hieronymo,qui eosdem sugillat uti declamatores canina eloquentiæ in omnes catholicos episcopos tunc exstantes. Exinde factum, ut in fine fragmenti Eusebiani schismaticus, ut reor, Luciferianus addiderit mendacissimam calumniam de Damaso publica voce Liberium hæreticum denuntiante, ut suis gregalibus ostenderet, Liberii decretum de recipiendis lapsis Ariminensibus flocci esse faciendum, utpote ab hæretico conciliariter damnato profectum. Qua arte Felicis acta a Mombritio edita conficta etiam esse cordatus quisque facile affirmabit. Quid vero dicendum de episcopatu Felicis? Adeundus Pagius in critica ad Baronium. BINII ET LABBÆI.

[blocks in formation]

suffectum Leonem quemdam Arianum, in sanctum A evinci putat et firmari apertis testimoniis Patrum

Hilarium parum æquum,quem sero ad synodum accedentem,in pœnam humi considere jusserit: atque ideo eadem a Deo vindice, qua Arius, poena multatum una cum visceribus animam efflavisse.Sed cum omnium antiquissimorum testimonio Leo I tempore concilii Chalcedonensis sederit; cumque nulla mentione hujus rei facta, omnes omnino, Liberio et Felice defunctis, Damasum substituerint: non historiam, sed fabellam esse scias a recentioribus forte excogitatam, quod falso opinati fuerunt, Liberium, Felice secundo expulso, instar Leonis in catholicos sæviisse. Vide Baron. ann. 357. num. 69, Bellarm. lib. iv. de Rom. pont. cap. 9.

BLANCHINI.

Notx chronologicæ.

Picturæ via Ostiensi in basilica S. Pauli, et catalogi Italici atque exteri supra recensiti in Prolegomenis consentiunt in tribuendo legitima sedi Felicis annum 1, menses 3, dies 2. Solus catalogus sub Justiniano solidum triennium assignat Felici, detritis sequentibus numeris; ut suspicio sit, ab amanuensi confusas unitates mensium cum præcedenti unitate sub columna annorum, ita ut ex I, II male interpunxerit 1, I... sive etiam detrita unitate annum indicante, ternarium mensium qui sequebatur retulerint descriptores codicis ad numerum annorum. Si vero auctor catalogi triennium Felici ascripsit, attribuit biennium exsilii decessoris Liberii, et confudit cum anno legitimæ sessionis Felicis subinde insecutæ, post electionem peractam de consensu ejusdem Liberii, vacuam cathedram sua dimissione reddentis. In notis chronologicis ad numerum 51 vitæ Liberii, prolata sunt documenta, quæ spatium certum definiunt legitimi pontificatus Felicis anno uno, mensibus tribus, diebus duobus; sive capite truncatus fuerit jussu Constantii IV Idus Novembris ob assertionem catholicæ fidei, ut condex Ocriculensis enuntiat, sive eamdem ob causam a memorato principe prope Urbis muros ad latus forme Trajani fuerit capite plexus die subsequenti, nempe in Idus Novembris, et subinde a clero sepultus curante Damaso presbytero, die x Kalendas Decembris, ut Bibliothecarius affirmat lin. 12 hujus numeri; sive etiam exsulare tum jussus, et ultro cedens pontificatu vitam produxerit ad consulatum Valentiniani et Valentis, ut exponunt in libello precum Faustinus et Marcellinus presbyteri (quo tamen in libello complura a schismaticis hisce presbyteris confictalopinatur Baronius ad ann.357, n. 48, et Papebrochius, in conatu chronologico-historico ad Vitas pontificum, in S. Felice dissert.9.) et indicare videtur Bibliothecarius num. 52. lin. 3. in Liberio. Quocunque modo hæc testimonia concilientur, spatium sedis legitimæ Fe lici attributum in picturis Paulinis, et in codicibus memoratis Anastasii et aliorum, clauditur anno 1, mensibus 11, diebus 11 ex die 8 Aug. 358 ad 10 Decembris 359, ubi supra exposuimus in fine notarum chronologicarum ad vitam Liberii.

[blocks in formation]

B

C

D

Constantio Augusto æqualium,quales fuere Athanasius e Græcis, et e Latinis Hilarius. Apud hunc redarguitur in libro de Synodis audacia Constantii, qui nondum regeneratus credendi formam præscribere auderet Ecclesiis. Difficultatem Baronii de iterato baptismo Constantii promovent illa,quæ Pagius in ejus critica congerit ad annum 324, n. 5, ut contra sententiam Baronii constituat baptismum fuisse a magno Constantino susceptum, cum terminus vitæ instaret Nicomedia. Verum de baptismo Romæ administrato per beatum Silvestrum (non autem Nicomediæ per ullum episcopum) Maximo Constantino, quod totis octodecim aut 20 annis ante ipsius obitum cum eodem principe una perceperunt Helena mater, et ii qui erant de genere Constantini (guyyeveic aŭtoŭ) nec non amici plures ac familiares ex historia Joannis Malalæ, ac vetustiori ex Chronographo per ipsum adducto,aliisque documentis videmur satis firmasse Baronii sententiam contra Pagium tomo II in notis Sylvestrum pag. 293. Quæ autem de iterato baptismo Constantini a nonnullis proferebantur, ostendimus falso affirmari, et diximus ea videri potius translata ab Arianis fraudulenter ex gestis Constantii ad vitam Constantini.

Verum hic nodus alter proponitur dissolvendus de iterato baptismo Constantii; contra quem principem S. Hilarius scribens quinquennio ante quam Arianus ille imperator vita excederet (alii autumant etiam tardius) aperte dicit nondum regeneratum suffragante etiam Athanasio in libro de Synodis ; unde cognoscitur catechumenus perstitisse Constantius non modo grandævus, sed morti jam proximus. Vix autem credibile videtur hos Patres, qui toties viderant et allocuti fuerant Constantium,baptismi illius pridem suscepti (juxta eos qui rebaptizatum putant) ignaros fuisse. Dissimulari non potest momentum gravissimum objectæ auctoritatis. Verum et contraria perpendere oportet studiosum veritatis. Mature igitur perpensa ratione temporum assignandorum baptismo Constantii, et hujus principis Ariano afflatu quo apud amitam imprudenter involvebatur, post obitum vero patris acrius incendebatur ex consuetudine presbyteri ejusdem sectæ familiaris Constantiæ sororis Constantini (de quo Socrates, Hist.lib.1, cap. 19, et lib. 11, cap, 2,necnon Theodoretus, 1. 1, cap. 3) non est difficile captu, cur a nonnullis dicatur rebaptizatus Constantius, ab aliis vero habeatur etiam postremis vitæ temporibus tantum catechumenus et nondum regeneratus:

Diem et annum Constantii emortualem tenemus tradente Socrate in fine libri 11. Decessit (inquit) III Idus Decembris Tauro et Florentio consulibus, nempe anno ætatis Christianæ 361, ætatis vero suæ 45.Suffragantur Hieronymus,et cæteri scriptores, qui natum asserunt die 6 Augusti Gallicano et Basso coss, hoc est anno 317,uti Cangius ostendit in familiis Byzantinis. Supra in notis ad Silvestrum vidimus, baptismum a Constantino Magno susceptum Romæ una cum matre, et reliquis sui generis referendum esse ad annum 319: quo ex Illyrico Romam rediens tertio ex Fausta filio Constante augebatur. Cum fuerint baptizati of guyyeveic una cum patre Constantino, filii quoque (hi enim præ cæteris erant Guyyeveic sui generis) sacramento baptismi fuerint donati. Quemadmodum igitur Constantii soror, et Crispus ex priori conjuge Minervina filius numerantue inter baptizatos cum Constantino illa a Bibliothecario in Silvestro num 43, iste a Theophane apud Cangium, pag. 44, ita et filii ex Faustæ conjugio nati fuerint sacro fonte una cum patre perfusi. Crispum comprobant in Christo regeneratum complura documenta, et nummus a nobis productus tomo I,quem hic denuo exhibendum curamus, signatus pluribus notis religionis Christianæ.

[graphic][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors][subsumed]

Numus Crispi Caes. ex Museo Princip. Burghesii, olim Fulvii Ursini.

Constantinus et Constans ex eadem matre Fausta A 45 ab Euzoio episcopo Ariano ad Antiochenam sedem

fratres Constantii, necnon sorores ex eodem conjugio Constantina, et S. Constantia, et junior Helena cum fuerint unda salutari perfusi in tenera ætate; quidni et Constantius in patris baptismo jam bimulus? Sancta enim Constantia una cum amita ejusdem nominis baptizata legitur a beato Silvestro in æde S. Agnetis; quæ scilicet amita multo ante Constantini mortem decessit. De baptismo igitur administrato vel infanti, vel puero Constantio dubitare vix possumus. Ipsius deinde inconstantia in suscepta fide, imo et aversio subinde consecuta a cœtu catholicorum in causa, ut arbitror, fuit, cur eodem volente, ac deindustria dissimulante dubitatum postea sit,præsertim in Oriente ubi imperavit, de illius baptismo, ex quo Ariani presbyteri colloquia nova illi studia, et amitæ Constantiæ infuderunt. Dilata susoeptione alterius signaculi confirmationis (obtentu fortasse paterni exempli, de quo supra, aut simulato studio illud percipiendi postquam pleniori catechesi redditus foret instructior) sensim dilapsus a Catholicis ritibus abstinuerit quoque a mysteriis cutechnmenum se professus. Quæ consecuta sunt ipso imperium administrante per annos 24 et quod excurrit (ab adepta vero Cæsarea dignitate 30) contra catholicos præsertim episcopos, satis declarant scriptorum testimonia, sub illo principe cum Hieronymo deplorantium: Orbis terrarum se Arianum esse miratus est. Mirum itaque videri non debet, si orbis terrarum sub ejusdem imperio catholicam fidem tot in provinciis ferme oblitus, susceptum in pueritia baptismum principis, et diuturna aversione sacrorum ab eo de industria dissimulatum,in Oriente ignoravit, et illum adeuntes episcopi, ac videntes per annos quadraginta catechumenum profiteri, pariter ignorarunt. Romana vero Ecclesia,quæ gesta suorum pontificum, et Magni Constantini,dum hic moraretur, diligenter scripta evolvebat, eaque non modo codicibus, sed etiam marmorlbus perennius incisa tot in ecclesiis per ipsum fundatis, ac dotaiis asservabat, et hominum memoriæ tenacius impressa retinebat, non ita facile oblivisci potuit collatum Constantino Magno ejusque liberis sacramentum. Quare salva Patrum auctoritate, Illa scribentium de principis professione inter catechumenos, quæ videbant ab ipso geri palam et prædicari, deneganda non est fides Romanis, primum ejusdem pueri baptismum ex documentis archivorum tenentibus,et appellantihus iteratum baptismum illum,qui eidem conferebatur morti jam proximo, ætatis anno

[ocr errors]

C

paulo ante provecto, cui Eusebium ejus factionis gregalem substituit error amanuensis, Multo est difficilius notum universis baptismum Arianæ impietatis a principe morti proximo postulatum et perceptum componere cum laudibus illi post mortem tributis a S. Gregorio Nazianzeno. Has tamen composuit Baronius ad annum 361, n. 21 et sq., præsertim vero 31 cum excusatione, quod Gregorius ignorans facti putaverit pænitentem. Si factum igitur Augusti mo. rientis publica in luce, suaque in vicinia gestum ignorare potuit Gregorius Nazianzenus, atque ex Ariano poenitentem putare,cum scriberet quadrienno ab ejus morte nondum exacto; nemini mirum videri debere, quod totis quadraginta annis, ut minimum elapsis a priori baptismo infanti aut puero Constantio in Occidente collato, Athanasius et Hilarius rescire id non valuerint, quod princeps in Oriente degens se accepisse non profitebatur, aut inaniter sibi puero collatum fortasse opinabatur, ex quo secesserat ad partes Arianas.

Hæc dicta sunt ad libranda utriusque sententiæ momenta antequam de præsumpto errore Bibliothecarii, ac de fide monimentorum super iterato baptismo Constantii testantium quidpiam severius statuatur. Cæterum declaratio attributa Felici papæ adversus Constantium refertur ad hæresim Arianam ab hoc principe assertam. Id enim cxpressit tantum inscriptio vetus reperta una cum corpore S. Felicis II in Ecclesia SS. Cosme et Damiani, de qua baronius ad annum 357, n. 1, Aringhius, allique corpus S. Felicis papæ et martyris qui damnavit Constantium. Quod additur in textu Bibliothecarii de iterato baptismo; cum iteratio contigerit post mortem hujus Felicis papæ II, referendum non est ad hujus declarationem, sed ad exprimendum conceptum historici: ut sensus sit : «Hic (Felix II) declaravit hæreticum habendum esse Constantium (licet nonnulli excusarent) qualem exitus demonstravit; cum iteravit baptismum suadente Eusebio Nicomediensi administratum ipsi ab Euzoio Ariano ad sedem Antiochenam paulo ante promoto. »>

Linea. 5

1

Hic fecit basilicam via Aurelia, etc., et lin) 11. Corpus ejus, etc., sepultum est in supradicta basilica, quam ipse construxit via Aurelia milliario secundo. Adjacet locus cœmeterio Calepodii, non longe ab Ecclesia S. Pancratii, via Aurelia: de quo videndi Panvinius, Aringhius et Boldettus, lib. II, C. 18 obs. ad cœmet. Corpus inde translatum ad titulum SS. Cosmæ et Damiani intra Urbem, concessa ta

« PoprzedniaDalej »