Obrazy na stronie
PDF
ePub

inquit, ad mysterium potius in hoc respexerit pictor, A quam ad historiam. Malim ego ex Patribus Ephesinis quam ex pictoris arbitrio eamdem mysterii expressionem repetere. Ita enim Theodotus prosequitur in homilia paulo ante laudata: «Tanquam regem quærebant magi,regis nativitatem interrogantes, Judæisque dicentes: Ubi est qui natus est rex Judæorum ? Vidimus enim stellam ejus in Oriente, et venimus adorare eum. Regem quæris, o mage? et cur tanquam Deo thus offers? sed novi et regem et Deum. Propterea et aurum ei offero, et thus, muneribus simul Deum, simul regem designans.

[ocr errors]

«Sed ille qui tunc magos ineffabili virtute ad pietatem traxit, idem lætam hanc festivitatem hodierno die constituit: non jam in præsepe positus, sed in hac salutari mensa propositus. Illud namque præsepe mater factum est hujus mense. Propterea in illo est positus, ut in ista edatur, et fidelibus fiat salutaris cibus; sed illud præsepe quidem claram hanc mensam designavit. Virgo autem choros istos virginum germinavit. Bethlehemitici autem diversorii vilitas clara hæc templa exstruxit, etc. Vides paupertatem tantarum factam divitiarum parentem. Quid enim exprobras Christo Bethlehemiticam humilitatem? Cur paupertatem profers in medium, lucra exinde orbi terrarum parta non comparans? >>

Hæc scilicet Theodotus, et plura quæ consequuntur respondet Nestorianis,idcirco dividentibus impie Christi personam unicam in duas, quod ipsis repugnare videbantur dignitati Dei ea quæ Verbum caro factum patiebatur ut homo. Thronum igitur Dei, quod etiam in præsepi agnoscit Theodotus, in musivo exhibet Xystus, ut Ephesinæ probationes catholici dogmatis hoc in Musivo ubique elucescant, et proponantur sanctæ plebi Dei has imagines conspicienti.

B

C

10. Subest in eadem parte musivi et arcus triumphalis tab. 1, l. F. Innocentium parvulorum strages, quos a bimatu et infra rex Herodes occidi jussit in Bethlehem, et finibus ejus, postquam ex adventu magorum natum regem Judæorum quærentium ansam arripuit congregandi sacerdotes et scribas, et ab his audivit prophetarum oraculis testatum esse in Bethlehem Juda nasciturum. Perculsus enim timore fuit, ne ab hoc puero rege solio deturbaretur. Hunc Herodis timorem, ab Infante Domino in pannis, et in præscpi nato incussum armato regi, ejusque satellitio per cædes impune debacchanti, sancti Patres proponunt uti argumentum divinitatis Christi etiam in fasciis infantilibus conquassantis capita inimicorum. Sed in concilio Ephesino edit Rom Concil. tomo II, p. 354 A 355 B, adhibetur cum explicatione Theophili Alexandrini sexta primo in Epistola paschali ad confutandam Nestorii blasphemiam,quæ Pauli Samosateni hæresim recoquebat (uti Cœlestinus papa ad clerum et populum scribit, et idem clerus contestatur, Concil. Eph. edit. Rom. tom. I, pag. 283, D et 268 D), dicens alium esse Christum qui ex Virgine nascebatur ejusdem Virginis Filius, et alium D Filium Dei qui ante Mariam et ante sæcula Verbum erat Patris; et idcirco hunc Filium Dei et Verbum non vere passum nec vere incarnatum, sed tantum ficte et imaginarie, uti docebat impiissimus Manichæus.

Contra has igitur hæreses Nestorii in blasphemia inclusas, aut certe ex illa consequentes, inter cætera Scripturarum oracula ex Novo Testamento adhibentur testimonia quæ probent puerum Jesum etiam in ætate infantili se verum hominem et verum Deum insimul comprobasse, dum nostræ humilitatis et carnis assumptæ incommoda universa patitur, peccato duntaxat excepto, et naturæ divinæ, quam nunquam dimisit, potestatem ac vim eodem tempore exercet ac manifestat. Edit. Rom. pag. 355. « Quamvis nativitatis modo a nobis differret, » ait Theophilus, «< similitudinem tamen nostram, peccato dumtaxat excepto, per omnia amplectendam existi

mavit. Nam et nascitur et fasciis involvitur, et lactatur, et in præsepio ponitur; et omnes denique propter antecedentia peccata naturæ nostræ infirmitates experitur. Interim tamen cum infans adhuc esset, inimicum, ipsiusque cohortem exterruit, magosque ad pœnitentiam adduxit, et ut regis, a quo præceptum acceperant, præceptum contemnerent intrepide effecit.»

Antequam Theophilus ista conscriberet, usus fuerat his eisdem infantiæ Christi Domini testimonis Irenæus, ut os hæreticorum sui temporis obstrueret, et divinam humanamque naturam in una Christi persona,nempe Verbo Dei,subsistentem inde probaret lib. III, cap. 18,contra eos qui dicunt illum putative apparuisse. Postquam enim ad veritatem divinæ et humanæ naturæ in Christo comprobandam adduxit hactenus enarratas scripturas, nempe angeli Gabrielis annuntiationem et magorum adorationem, adhibet etiam cædem infantium præ timore regni Christi in Bethlehem nascentis ab Herode occisorum: quos martyrum flores et veritatis hujusmodi testes non loquendo sed moriendo effectos Ecclesia a primis illis sæculis veneratur, uti probant hæc ipsa testimonia Irenæi,et Homilia Origenis,atque aliorum Patrum.

Verum ne extra orbitam divagemur allegationum quas Patres Ephesini adhibent hujusmodi scripturarum ad dogma catholicum contra Nestorianos errores confirmandum, satis fuit ex Theodoti homilia ibidem recitata et Patrum acclamatione comprobata ostendisse,cur Xistus in musivo cum adoratione Magorum expresserit reliquas partes ejusdem hisoriæ nempe Herodis percontationem ubi Christus nasceretur, et cædem infantium. His enim gestis comprobatur puerum illum adorari oportere cum magis ut Deum, qui tantis indiciis prædictum fuerat a prophetis in Bethlehem Emmanuel nasciturus; et simul verum hominem habendum esse, qui nuntiabatur: Virgine concipiendus de stirpe David, et ut vere natus intra Bethlehemiticos fines inter bimulos in fantes conterraneos quærebatur ad necem. Id unum præterire non debeo quod gloriæ Xistini operis multoque magis catholicæ fidei hisce ex imaginibus accedit, nempe hoc in dilecti evangelica historiæ et Ephesinæ nostræque confessionis quotidie Xystum repetere id quod perinde docuit proximus ejus successor in cathedra Leo Magnus, ac universi dignissimi successores,quorum nomine et suo post sæcula XIII, Clemens XI in hac schola eruditus inde collegit, et nos edocuit in Homiliis de Dominica Nativitate idem repetere (ex S. Leo. M. homil. 8 de Nat. Domini): «Dominus David factus est filius David, et de promissi generis fructu proles est orta sine viro, in unam personam gemina conveniente natura: ut eodem conceptu, eodemque partu gigneretur Dominus noster Christus, cui vera inesset deitas ad miracula operum, et vera humanitas ad tolerantiam passionum. » Clem. XI, hom. an. 1704, de Nat.

11. Aptantur huic confessioni partes evangelicæ historia in reliquo arcus ejusdem musivo per Xystum repræsentata tab. 1,1.G,nempe pueri Jesu inter doctores reperti profectus ætatis et gratiæ, ac reversio cum matre Virgine, et cum nutritio Josepho, ut esset subditus illis (Luc.11). Hanc historiam non inutiliter recensuit Xystus Ephesinæ synodi triumphum exhibens.Abusus fuerat impius Nestorius hujusmodi testimonio evangelico, ut in quaternione sexto perscripsit, publice lecto in sancta synodo, act. prima, p. 363, quasi inde confirmaretur blasphemia, qua Christum affirmabat paulatim evectum ad pontificiam dignitatem, adeoque abesse a Deo Verbo, suapte natura perfecto et impassibili,hunc pontificem passibilem et proficientem.

Perversam hanc interpretationem Scripturæ Patrum indignatio, ut par erat, excepit: multavit au ctorem anathemate ac depositione ab episcopatu, juxta sententiam Cœlestini. Legitimum vero sensum

textus evangelici exposuit Cyrillus in defensione A ria ex Veteri Testamento petita, et adhibita ad Anathematismi quarti contra Orientalium oppositiones, pag. 523, collata interpretatione cum Pauli epistolis (prima ad Corinth. et ad Romanos): cui sanctorum Patrum concinit chorus, inquit, et ostendit productis in medium scriptis Attici Constantinopolitani, et duorum Romanorum pontificum Julii, ac Felicis. Undecumque igitur constat delectum Xysti in imaginibus hujus musivi, ex evangelica Historia depromptis ad arcum decorandum Ephesina synodi dogmata continere, et probationes dogmatum in ea productas, et quasi fidei signaculo munitas hic exhiberi consensu Patrum jure acclamantium, pag. 405: «Novo Paulo Coelestino, novo Paulo Cyrillo: Cœlestino custodi fidei, Cœlestino cum synodo concordi, Coelestino universa synodus gratias agit. Unus Cœlestinus, unus Cyrillus, una fides synodi, una fides orbis terrarum. »>

12. Ultra infantiam ac pueritiam Christi Domini non progreditur evangelica Historia hoc in musivo B repræsentata, ea scilicet de causa, quia præcipuum causæ momentum ad definitionem contra Nestorianorum hæreses, pronuntiandam in eo versabatur, ut demonstraretur ab ipso conceptionis exordio illum qui nascebatur in utero Virginis Christum esse hominem pariter ac Deum verum; quo semel comprobato per gesta in annuntiatione Deiparæ, in nativitate Pueri, in adoratione magorum, in præsentatione ad templum, in disputatione doctorum, et in regressu cum parentibus in Nazareth; consequens erat ut cæteri quoque actus vitæ, mortis, resurrectionis Domini declarantes ejusdem humanam divinamque naturam in Verbo perenniter subsistentem, ostenderent dogmatis catholici regulam ita de Christo sentire per omnium ætatum gradus: et ab eadem regula aberrasse Nestorium, dum asserit (Prosper Chron.) « Christum ex Maria hominem tantum non etiam Deum natum eique divinitatem collatam esse pro merito. » Quare cum Gregorio Nazianzeno, actione 1 recitato, statuendum (Edit. Rom. pag. 357): « Si quis ex operibus perfectum, aut post baptismum aut resurrectionem ex mortuis in Filium adoptari meruisse dixerit, quemadmodum ethnici ascriptitios inducunt, anathema sit. » Deum itaque et hominem Christum de Spiritu sancto conceptum intacta Virgo dum utero gestat ac parturit, Deipara jure appellanda. His de gestis ita in concilio statuitur, et in musivo confirmatur per Xystum: cujus pariter dogmatis revelatio satis constabilitur ex infantia ac pueritia Domini Salvatoris,citra necessitatem exprimendi gesta post eam ætatem consecuta.

confirmandam fidem dogmatum propugnatorum per eosdem Patres, aut in concilio considentes, aut in concilio lectos et approbatos. Erit præ cæteris adhibendus Cyrillus, non modo in concilio præsens, verum etiam locum ac vices in illo administrans Romani pontificis Cœlestini: qui eadem se plane sentire cum Cyrillo diserte declarat, postquam paræneticas Cyrilli ad Nestorium ab hæresi revocandum litteras vidit ita ut etiam vices illi suas concrediderit in concilio obeundas. Tantus autem fuit consensus doctrinæ Cœlestini ac Cyrilli, ut fateatur Coelestinus, cupientem se nonnulla super addere, temperasse ab hoc studio, cum nosset omnes fidei suæ sensus in Cyrillo manifestari. Pag. 273: « Quin et nos quoque, dilecte frater (inquit), nonnulla addituri eramus, nisi eadem omnia, quæ nos sentimus ac tenemus, te itidem sentire ac tenere perspiceremus. » Cum igitur adoptet Cyrilli sensus pontifex Coelestinus, præsertim in hoc argumento,quod causam communis fidei declarandæ concilio dedit, et Patres concilii in eamdem sententiam subscribant et acclament, pag. 405: « Unus Caelestinus, unus Cyrillus, una fides synodi, una fides orbis terrarum,» perinde, fuerit a Cyrillo, vel a synodo, vel a Cœlestino doctrinam mutuari huic dogmati stabiliendo aptatam et in musivo repræsentatam a Xysto.

Age igitur conversi ad latus basilica proximum imaginibus gestorum Novi Testamenti jam explicatis in ea parte arcus quæ vergit ad meridianum, producamus singillatim ex Veteris Testamenti historia et oraculis præmissas ejusdem dogmatis figuras, a Patribus Ephesinis admissas et approbatas, atque explicatas juxta unanimem sensum Patrum ibidem contestantium scripto seu voce hanc esse fidem Coelestini, hanc Cyrilli, hanc totius orbis terrarum. Duæ ac viginti areolæ quadratæ supra ordinem columnarum in hoc pariete visuntur, respondentes totidem in adverso pariete apte dispositis et eleC ganter ornatis. Implet arcolas musivum opus, in aliquibus deperditum,et pictura suppletum, in aliis vero aut integrum omnino, aut modico cum supplemento picturæ. Recensendæ tantum erunt integræ, aut modica in parte instauratæ, utpote quæ pertineant ad Xysti ætatem, unde probatio petitur dogmatis catholici tunc propugnati in synodo Ephesima,et hisce in figuris recogniti, quas ad perennem rei memoriam et constabiliti cultus exemplum Xystus Coelestini successor apposuit veritati evangelica, luculenter exposite in synodo, et in arcu nostræ basilica per historias jam recensitas incarnationis Verbi, et infantiæ Christi Domini.

Putavit Ciampinus in infima arcola dextræ partis hujusce arcus triumphalis supra imaginem civitatis Hierusalem, ibi collocatam adjecto etiam nomine Hierusalem, referri Præcursoris Joannis feralem ab Herode prolatam sententiam in figuris que regem considentem inter plures exhibeat suo nomine prænotatum Herodes. Verum Herodes hic est ille co- D gnomento Magnus, qui magos excipit adventantes ac interrogantes, Ubi est qui natus est rex Judæorum? Ante ipsum magi tres ornatu extero et ad iter succincti repræsentantur: ita ut plane constet esse partem historiæ adorationis magorum, in qua non secus ac in cæteris documenta prostant infantiæ Domini, puerum Jesum Deum et homine:n, uti diximus,comprobantia, et in concilio Ephesino adhibita ad catholici dogmatis assertionem. Vit. Tab. 1, lit.

Il et I.

13. Hactenus consideratis historiis ac documentis ex novo fœdere ite productis per Ephesinos Patres, et ita dispositis per Xystum in arcu præcipuo basilica supra aram principem constituto, convertamur modo ad reliquas imagines ab eodem Xysto dispositas per utrumque parietem dextra lævaque assurgentem ex presbyterio ad frontem ecclesiæ supra columnas: ut in eisdem cognoscamus gesta ac myste

14. Areola ordine prima, quæ scilicet jungitur angulo arcus triumphalis et presbyterii ex libro Gen. cap. xiv, refert hissoriam Abrahami ex pugna revertentis superatis regibus Chodorlahomor et sociis. Occurrit redeunti cum victoria Melchisedech rex Salem, et protulit ipsi panes, et vinum. Erat autem sacerdos Dei Altissimi, et benedixit ei Melchi

sedech.

Producenda fuit Cyrillo contra Nestorium hæc figura in Veteri Testamento præmissa Christo Domino ad ejus sacerdotium æternum significandum : quia eadem ad suos sensus impudenter detorta abusus fuerat. Nestorius, et abutebantur ejusdem asseclæ, licet nossent ipsummet Dominum Jesum divinitatis suæ dogma ex psalmo cix, proponentem indicavisse versiculum, Dixit Dominus Domino meo, ubi eodem contextu sequitur titulus, Sacerdotis secundum ordinem Melchisedech, eidem Domino, et Filio David per Dominum attributus, Tu es sacerdos in æternum secundum ordinem Melchisedech. Hanc legitimam, ac divinam interpretationem dissimulans, ac negligens Nestorius, pag. 363, ad hæreseos suæ placitum sceleste inflectebat tum psalmi oraculum, tum Pauli Epistolam eodem de sacerdotio loquentem, utramque Scripturam impie fœdans consuetis

de more blasphemiis, quas actione prima ex ejus A cui succinebant sectarii in objectionibus relatis con quaternione 6 recitatas exsecrati sunt Patres, anathematis ac depositionis sententia contra Nestorium prolata.

Hanc vero imaginem sacerdotii nostri pontificis æterni præmissam in Melchisedech, et a Paulo apostolo rite allegatam, vindicavit Cyrillus a calumniis hæreticorum, et juxta consensum Patrum rite intelligendam de Christo Domino ostendit tum in libro de recta Fide ad Reginas impresso parte 1 concilii Ephesini, fol. 240, de quo mox erit sermo, tum in lib. II Glaphyrorum in Genesim sect. inscripta de Abraham et Melchisedech: qui titulus esse potest hujusce arcolæ et imaginis quam contemplamur.

Agens itaque Cyrillus de typo Christi ejusque sacerdotii excellentia supra omnem cultum legalem nobis proposita in Melchisedech, et a Paulo apostolo rite explicata, ita scribit :

« Vides itaque perfectionis per Christum typos B clare in Melchisedech emicantes, et legalis cultus mensuram inferiorum. Siquidem indubitatum est quod omnino id quod minus est a majore et præstantiore benedicitur, juxta Scripturam. Radix autem quodammodo Israelitarum divinus Abraham,et excellens in ipso Levi divini sacerdotii gloria ornatus, cæterum adhuc in illius lumbis delitescebat. Siquidem beatus Abraham eorum, qui ex ipso progressu temporis orituri erant, potentia pater erat. At hoc quidem esse arbitror sapienter dictum de Levi. Adhuc enim erat in lubis patris, quando illi obviam fuit Melchisedech. Benedicta itaque est justitia legalis per cultum in Christo, cujus typus est Melchisedech.Quod vero incomparabiliter utilior sit ea benedictio, quæ benedicendi facultate prædita est, quam ea quæ illa virtute caret, nemo quidem dubitaverit. »

Deinde procedit Cyrillus ad uberiorem hujus typi declarationem. Et primo recenset obitor varias quasdam,vanasque opiniones de ipso Melchisedech. «Interroget autem fortasse (inquit) et præ cæteris discendi cupidus, quisnam fuerit Melchisedech Varias enim opiniones de eo comminiscuntur variis nugis imprudenter capti, et divinæ Scripturæ consuetudinem non bene callentes. «His nugis relatis, ac refutatis ait: «Apage igitur cum ista cogitationum absurditate. Melchisedech itaque homo fuit,non Spiritus sanctus. » Et paulo post ad verum hujusce typi sensum ex Paulo apostolo declarandum accedens ita scribit. « Paulus, utpote qui legem optime callebat, non simplicibus argumentis cum Judæis agebat, sed scriptis Mosaicis, quibus verisimile erat ipsos etiam nolentes cessuros, qui veritati repugnare norant. Statuit itaque Melchisedech in similitudinem, ac typum Christi, propterea quod dicatur Rex justitiæ et pacis. Convenit enim hoc soli mystica ratione Emmanueli. Justitiæ enim, ac pacis auctor, atque largitor effectus est mortalibus. Justificati siquidem sumus per ipsum (ad Rom. 1, et I ad Cor. vi) excusso peccati jugo. Consecuti etiam sumus pacem ad Patrem, ac Deum, etc. Aptavit itaque divinus Paulus hæc ex similitudine clara, ac manifesta Melchisedech Christo. Statuit autem Symbolum,sive typum sacerdotii præstantiori, quam est legale, benedictionem Abrahæ factam, vinique, et panis oblationem. Neque enim alia ratione benedicti sumus a Christo, magno ac vero sacerdote. » Denique probat Paulum legis peritum ibi curasse confutare duo præjudicia Judæorum, qui putabant antiquari non posse legale mandatum Moysi;nec sacerdotium a tribu Levitica transferri. «Conatur itaque Paulus (ait Cyrillus) ipsa etiam Scriptura sacra probare, quod et legis novitas, et Sacerdotii ipsius translatio prædicata sit, quodque utriusque significato in typis prænuntiata fuerit. >>

Nestorius impie negabat Christum Deum Verbum, hominemque, sacerdotemque esse, ac pontificem :

C

D

་་

cil. Ephes. parte III, pag. 532 edit. Rom. ad Anathe. matismum 10: Si quis dixerit pontificem, et apo stolum nostrum non esse ipsum Dei Verbum, postquam caro et homo nobis similis factum est, etc., anathema sit. » Cavillos Nestorianorum ex Melchisedechi historia perperam explicata contra Patrum traditionem dissolvit Cyrillus, secutus præcedentium Patrum doctrinam, qualis est Hieronymi ita scribentis ad Marcellam. « Melchisedech regem Salem hujus principem invenies civitatis: qui jam tum in typo Christi panem et vinum obtulit, et mysterium Christianorum in Salvatoris sanguine, et corpore dedicavit. » Neque ab his dissentit Justinus martyr in Dialogo cum Tryphone pag. 9, F, col. 2 edit. Lat. Rursus Cyrillus in libro de recta Fide ad Reginas inserto concilii Ephesini parti primæ edit. Rom. pag. 238. num 37, et in declaratione Anathematismorum 10 et 11 ejusdem concilii, part. I. pag. 511, paria cum Hieronymo facit. Uterque enim sequitur Paulum apostolum docentem, ad Heb. vi, 10 et 18, et cap. x, 13, typum Christi pontificatus, ac sacerdotii potioris supra Leviticum præmitti in Melchisedech rege Salem, et idcirco dici Christum Dominum sacerdotem secundum ordinem Melchisedech,et non secundum ordinem Aaron. Concludit ergo Cyrillus Glaph. lib. 11, pag. 63, E: « Statuit itaque sacerdotem Melchisedech non ex tribu Levitica. Deinde ostendit sacerdotem quidem fuisse altissimi Dei, offerentem vero panes, ct vinum : atque ita de ipso ait Intuemini autem quantus sit hic, cui et decimas dedit de præcipuis Abraham patriarcha. Et quidem de filiis Levi sacerdotium accipientes mandatum habent decimas sumere a populo secundum legem, id est a fratribus suis, quanquam et ipsi exierint de lumbis Abraham. Cujus autem generatio non annumeratur, in eis decimas sumpsit ab Abraham, et hunc, qui habebat repromissiones, benedixit. » etc.

«Demonstratum itaque est ad Hebr. vit in Melchisedech, transferendum esse sacerdotium a tribu secundum legem id exercente, et alterius sacerdotii modum ac legem exoriri... Idcircus divinus Paulus de his rebus tractans, ita ait : Si ergo consummatio per sacerdotium Leviticum erat (populus enim sub ipso legem accepit) quid adhuc necessarium fi it, secundum ordinem Melchisedech alium surgere sacerdotem, et non secundum ordinem Aaron dici? translatio enim sacerdotio, necesse est ut et legis translatio fiat. Et rursum: Et amplius adhuc manifestum est, si secundum ordinem Melchisedech exsurgat alius sacerdos, qui non secundum legem mandati carnalis factus est, sed secundum virtutem vitæ insolubilis. Contestatur enim Quoniam tu es sacerdos secundum ordinem Melchisedech. »

Hac apostolica interpretatione subnixa, Latina Ecclesia memorat sacrificium et sacerdotium Melchisedech, utpote typum æterni sacerdotii Salvatoris nostri Dei, non modo in solemni officio hujus institutionis ante quinque sæcula jussu Urbani IV contexto per B. Thomam Aquinatem, ubi exordium ducit ab antiphona Vespertina psal. 109 præmissa : Sacerdos in æternum Christus Dominus secundum ordinem Melchisedech panem et vinum obtulit; sed etiam in canone missæ,et quidem prioribus Ecclesiæ sæculis scripto.

Reperitur enim tum in Sacramentari Gregorii, tum ætate beati Ambrosii expressum, ut ille recitat lib. IV de Sacramentis, cap. 6, cujus typi relationem ad Christi Dei, et hominis sacerdotium significandum exponit cum apostolo Paulo totidem ferme verbis, ac sensibus certe iisdem, quibus Cyrillus laudato loco.

Jure igitur collocat Xystus III inter monumenta victoriæ a catholica veritate relatæ contra Nestorii blasphemias Christo Domino denegantes divinam naturam, et sacerdotium æternum, consignatas în

[merged small][merged small][graphic]

15. Succedit proximus iconismus repræsentans B et de promissione per Isaac, et quos per ipsos præfi

Abrahamum hospitio excipientem tres viros qui apparuerant, mensamque iis apparantem, et a Deo recipientem Messiæ repromissionem.

Propugnator catholicæ fidei contra Nestorianos Cyrillus eamdem historiam exponit in laudato Glaphyrorum libro capite proximo ab eo in quo explanaverat typum Abrahami et Melchisedech, ita exorsus cap. 1, lib. III, cui titulum indidit: De Abraham

guratum sit fidei mysterium.

Pontificem, inquit, et apostolum confessionis nostræ factum esse Christum divinus Paulus scribit, etc.

Sex expressius manifestat in priori libro contra Julianum ita scribens, ut comprobet divinitatis proprietatem esse quid inenarrabile, cum infra ejus dignitatem sit quidquid exponitur de illa humano sermone; et idcirco per typos ac figuras veluti per

speculum aut ænigma, nos in divinis litteris edoceri, A tionis agnoscens. Nec tamen tantæ fidei testimonio

sicut de consubstantialitate trium divinarum personarum in typo trium virorum apparentium hospiti Abrahamo. « Sic denique, inquit, divinum illum Abrahamum institutum asseveramus, quippe de illo ita scriptum est. Apparuit ei Deus ad quercum Mambre sedenti, ad fores tabernaculi ejus. Gum meridie aspiceret, suis oculis vidit, et ecce tres viri steterunt supra ipsum, et conspicatus in occursum eis properavit, præque foribus tabernaculi sui provolutus adoravit : Domini, si inveni gratiam coram te, ne præterieris servum tuum. Et post alia dixit ad ipsum. Ubi Sara est uxor tua? Ille respondens ait : Ecce est in tabernaculo. Dixit vero: Rediens veniam ad te, et circa tempus illud opportune Sara uxor tua filium habebit. Ecce apertissime sibi visum Deum ait, fuisse vero tres homines conspectos: accurrentem vero divinum Abrahamum non tanquam tribus dixisse: Domine, si inveni gratiam coram vobis, ne præterieritis servum vestrum; sed Dominum unice vocantem tres tanquam unum uti ad se diverterent, rogasse, quando et tanquam unus existentes, tres velut ex una persona dixerunt, Ubi est Sara uxor tua; et illud. Rediens veniam circa hoc tempus mature. Cerne igitur, cerne visos tres quidem existentes et propria unumquemque subsistentia verbo consubstantialitatis subjacentes, in unum comprehensos, ac ita colloquia inter se data opera miscentes. Sed hujusmodi imagines obscura quodammodo, et multum infra veritatem sunt, nisi quod alicui usui sunt ad nos quasi manu ducendos in earum rerum cognitionem, quæ mentem et orationem exsuperant. Quinque purissimis duntaxat mentibus divinæ visionis lumen illabitur, ac tanquam ab iis quæ sub sensum cadunt, ad ea quæ sensu nostro, et vi rationis longe majora sunt, evolamus. Una est enim consensu omnium divinitatis natura, quæ super omnes, per omnia, et in omnibus est: per intellectum vero extenditur in sanctam, venerabilem, et consubstantialem Trinitatem, in Patrem, inquam, et Filium, et Spiritum sanctum : nisi quod etiam subsistunt unaquæque dictarum personarum per se existentes reapse et vere id, quod esse dicuntur, tamen consubstantialitatis ratio in indifferentem eas naturam colligit. Genitus enim est Filius ex Patre, estque ex ipso, et in ipso naturaliter procedit etiam Spiritus proprius existens Dei et Patris, et similiter Filii. Sanctificat enim Pater per ipsum id quod sanctificari aptum est. Non igitur ignoravit progenitor noster Abraham adorare in sancta Trinitate terræ et cæli, omniumque rerum architectum, penes quem universa est potestas. >> (Confirmat. in lib. vIII, pag. 268.)

Proponitur itaque in typo fideli Abrahamo consubstantialis Trinitas adoranda, dum promittitur Filius Dei Deus in æternum manens in tempore factus homo de Virgine nasciturus, ejusque mysterii typus mox futurus Abrahæ et Saræ filius Isaac; ut assucscat fidelis unum Deum adorare in trina hypostasi subsistentem, et unum Christum Deum et hominem confiteri, in unica Verbi incarnati persona duas naturas non confusas, sed in Verbi hypostasi unitas exhibentem.

Sive sub specie trium virorum Abrahæ apparuerit Dei Verbum, nempe Filius secunda Trinitas persona duobus angelis stipata,uti placuit Justino martyri in Dialogo contra Triphonem pag. 35, et Irenæo contra hæres. lib. iv, cap. 28 (nam aliquot, ex his fuisse angelos constat ex Paulo apostolo ad Hebr. XI), et Hilario in lib. Iv de Trin., ita scribente : «Deus istic ad Abraham loquitur, parituram Saram pollicetur, post hæc viri tres sedenti assistunt : unum adorat, et Deum confitetur : idemque et adoratus et conspectus ab illo tempore codem in futurum rediturum se promittit, et Sara filium futurum. Virum enim licet conspectum Abraham Deum tamen adoravit sacramentum scilicet futuræ corpora

[ocr errors]

D

caruit Domino in Evangelio dicente: Abraham pater vester lætabatur ut viderct diem meum: vidit et gravisus est. Vir ergo conspectus rediturum se pollicetur. Contuere responsionis effectum.Memento tamen virum esse qui spondeat. Quid ergo Scriptura dicit? Et Dominus visitavit Saram. Vir ergo iste Dominus est, de quo Scriptura dicit effecisse quod spopondit. Quid autem sequitur? et fecit Deus Sara sicut locutus est. Vir in loquendo nuncupatus, Dominus in visitatione significatus, Deus annuntiatur in facto. » Sive, inquam, cum hisce Patribus dicendus sit ipse unigenitus Dei Filius unus cum Patre, ac Spiritus sancto Deus apparuisse Abrahamo inter duos angelos, ac se venturum spopondisse; sive cum Augustino malit quispiam tres viros Abrahamo apparentes fuisse totidem angelos, quorum unus divinojussu responsa reddens delegantis Dei nomine loqueretur, ut in libris de Trinitate sentit et in xvi de Civ. Dei, cap. 29, perinde est,quod attinet ad argumentum nobis propositum a Xysto papa in hujus historia typo recognoscendum; nempe ostendit divinitatem Verbi ita carnem assumentis, ut Dominus manens, qui semper est ante sæcula, fieret homo in plenitudine temporum, et Christus foret non homo Deiphorus ut blasphemabat Nestorius, sed HomoDeus ut catholica confitetur Ecclesia sibi revelatum, ac traditum, et publice confessa semper fuit præsertim in concilio Ephesino. Unde et illius DeiHominis mater, et Virgo vere diceretur Deipara, utpote Genitrix vera ejus Filii, qui subsisteret per unicam hypostasim divinam Verbi Dei, non autem per creatam, quam somniati sunt impius hæresiarcha, ejusque asseclæ, divinam Verbi hypostasim in duplicem distrahentes (uti scribit Vincentius Lyrinensis) et Christum Deum appellari ægre patientes, sed potius contendentes dici divinitatis organum,et instrumentum, hominemque Deiferum, et alia his ineptiora, et vocem Theotocas aversati, sacram Virginem renuentes appellare Deiparam,ut conqueritur Cyrillus in epistolis paræneticis ad eumdem Nestorium datis, ac legendis concilii Ephesini part. 1, pag. 255, edit. Romanæ.

Hisee igitur oraculis Scripturarum ita nobis expositis per apostolos Christi, eorumque successores legitimas, attendens Calestinus papa jure perscribit Cyrillo, et gratulatur, « eadem omnia quæ nos sentimus, ac tenemus ab ipso pariter sentiri ac teneri: et magnum esse hunc nostræ fidei triumphum,quod nimirum et nostra tam valide probaverit, et his opposita per divinarum Scripturarum testimonia tam potenter exposuerit.» Jure quoque proximus a Colestino successor Xystus triumphales hujusmodi typos fidei nostræ expositos per Cyrillum apostolicæ sedis vices tenentem in concilio Ephesimo, et consensu Patrum redditos præclariores exponit plebi Dei spectandos prope arcum triumphalem ejus basilicæ, quæ ad incarnati Verbi mysteria, et Deiparæ Virginis titulum recolendum hoc occasione fuit amplifi

cata, et ornata monumentis, tum rei gestæ memoriam,tum debitam adorationis praxim Ecclesiæ uni

versæ contestaturis.

16. Ne nimius videar in pertractatione argumenti similiter comprobati per singulas imagines utrumque basilica latus dextra,lævaque adornantes, satis fuerit enumerare veteres illas musivi Xystini quæ supersunt,et indicare testimonia Patrum,et conciliorum,præcipue Ephesini, ex quibus cognoscere quisque poterit delectas fuisse potissimum ex Pentateucho Mosis, et ex libro Josue illius successoris figuras, quæ dogmata fidei in Ephesina synodo declarata, et per Coelestinum et Xystum confirmata ita proponunt, ut historiam simul rei gestæ,et normam adorandi præscribant.

Latus meridianum prosequimur, in quo Melchisedechi et Abrahami figuræ prima, et secunda jam explicatæ spectantur. Tertia succedit, in qua ex

« PoprzedniaDalej »