251 ANASTASII BIBLIOTHECARII. accessu ad speluncam tot mysteriis consecratam. A solidos supra mille ab Agathone contributos ad lu 18. Auspice igitur pictate, ac studio Theodori papæ audiri cœpit Roma in Liberiana ecclesia nomen Sanctæ Mariæ ad Præsepe. Reliquiæ saxi ubi Christus reclinatus a matre Virgine recolebatur, huc asportatæ cum fido antri cultore Hieronymo : illæ collocatæ sub mensa altaris, ut sacrificium divinum ibidem perageretur,quemadmodum in Bethlehemitico sacello consueverat. Locus perinde cultus musivo opere, ut in Palæstina. Dona, ornamenta, nomen, Christi natale solum referrent Romana civitate donatum seu potius urbem Romam feliciter conversam, ut Hieronymi verbis utar, in diversorium Christi et Mariæ. Feliciter deducta sub Theodoro colonia (si fas est dicere) Natalis Christi in præsepis parte huc translata, mira incrementa accepit a successoribus. S. Martinus papa ab illo proximus hoc in præsepe auspicatus est martyrium, quo erat alibi consummandus. Legitur enim ab Olympio exarcho neci destinatus per C minaria adornanda (146), cum scilicet frequentia affluentis populi ad vigilias Natalis Dominici maxima esset post reliquias Bethlehemitici illius hic depositas; necnon litanias a Sergio institutas ad S. Mariæ ad Præsepe per quatuor solemnes ejusdem Deiparæ dies, Annuntiationis, Nativitatis, Dormitionis, et Hypapantes; sect 164, et monasteria una cum Gerontocomio addita a Gregorio II sect. 178, ut perdiu noctuque divinis laudibus personaret basilica, hæres quodammodo reddita Hierosolymitanæ, ac Bethleemiticæ pietatis thesauri. ob fidem catholicam fortiter assertam structis insidi- Ut hæc postrema præteream, et illa tantum con- 19. Instituti sermonis ratio deposcit, ut conjungantur cum præsepi Dominico memoriæ sacrorum cunabulorum, inde pariter translatorum ad nostram basilicam. Ut in angustum contraham ea quæ prolixius essent exponenda, duo mihi præstanda erunt. Primum indicare oportet quomodo in Palæstina præservarentur antequam ad nos pervenirent.Alterum consequetur inquirendum de translatione eo rumdem. 20. Ne autem cogar sigillatim persequi historiam præcipuarum reliquiarum, quæ in Palæstina asservabantur ante Persarum et Saracenorum irruptiones, monuisse generatim sufficiat, in sacris lipsanis ad nostræ redemptionis mysteria, et Christi Domini ejusque sanctorum gesta præcipua pertinentibus, duo genera posse distingui; unum immobilium corporum, seu difficile amovendorum; alterum vero illorum, quæ loco facile moveri possent et alio asportari. Primi generis dicam montes Thaboris, Sion, Oliveti, Calvariæ; antra, Nativitatis, et Resurrectionis Dominicæ mysteriis consecrata. Quæ vero difficulter moveri possunt ac transportari, ut domus, sepulcra, et moles hujusmodi, Christi, Deiparæ,apostolorum prophetarum, martyrum, et confessorum, aliorumve sanctorum gestis, aut depositione venerabilia, eidem generi ferme accenseri possunt. Alterum genus lipsanorum facilis transvectionis sunt instrumenta ipsa gestorum, quæ ab hominibus manu geruntur, puta cunarum, et pannorum infantiæ Christi Domini, vestium, crucis, coronæ spineæ, lanceæ, et hujusmodi, necnon Deiparæ indumentorum, Petri catenarum, cathedræ episcopalis Jacobi apostoli apud Hierosolymitas aut Marci evangelistæ apud Alexandrinos asservatæ, ac similium. Huic autem generi includuntur etiam ossa sanctorum, in eorumdem sepulcris deposita,aut custodita in altaribus; quorum asportandorum nulla est difficultas, ubi aperta sint conditoria in quibus asservantur. 21,22. Observo igitur,apud Hierosolymam, ejusque patriarchatus ecclesias in more positum fuisse,ex quo pace Ecclesiæ publicus religionis nostræ cultus in sub Constantino ibidem exerceri cœpit, ut in ipsis mysteriorum nostrorum editione consecratis locis, ubi primi generis lipsana immobilia sita sunt, ædes sacræ magnifice excitarentur, quæ eadem venerabilia et immobila lipsana, et memorias gestorum Domini et sanctorum ejus intra ambitum suorum parietum clauderent, ut maximo divini sacrificii cultu ibi Deus honoraretur, ubi sedem elegisse videbatur misericordiæ suæ erga homines exercendæ. Quæ autem reliquiæ secundi generis, nempe asportabiles haberentur, ad eadem gesta pertinentes, quæ recoli intra designatas ibidem ecclesias speciatim debebant, illæ, inquam, asportabiles reliquiæ appendebantur, et asservabantur in thecis et loculamentis earumdem ædium sacrarum. Legimus apud Eusebium,beatam Helenam Constantini matrem a filio Augusto rogatam ut ad Hierosolymam se conferret quæsitum Dominicam crucem, aliaque salutis nostræ instrumenta, quæ fidei nostræ hostes ingesta terra occultaverant, utriusque generis lipsana in lucem Deo dante eduxisse.Et in repertis antris nativitatis, sepulcri, et resurrectionis Domini, rite expurgatis ab sacrilega profanatione Adriani, aliorumque principum et persecutorum, qui idola gentium supra ea constitue rant, ne a fidelibus in posterum frequentarentur, A studio ejusdem Augustæ basilicas Christiani cultus fuisse fundatas,quæ sacraria illa immobilia intra se continerent. Mobilia vero lipsana apud easdem Ecclesias partim reliquit,ut ante diximus, asservanda, partim secum advexit ad Constantium filium, et ad basilicas ditandas, et sacraria ab ipso constructa tum Romæ, tum in aliis præcipuis civitatibus Romani imperii.Quæ igitur in Palæstina reliquit, pleraque inveniuntur inclusa fuisse sacris parietibus earum, quas dixi ecclesiarum, aut thecis pretiosis apud easdem depositis decorata, ibique custodita quarto et quinto sæculo. е 23. In basilica Resurrectionis, ubi antrum et sepulcrum Redemptoris nostri adhucimmotum visitur, Arculphus episcopus narrat circa medium septimi sæculi adversa sepulcro fuisse suspensa linteamina, sub quibus aliud altare excisum è dimidiato saxo quod fuerat advolutum in sepultura Domini ad ostium monumenti. Testatur Adamannus ejusdem sæculi scriptor ita sibi narratum ab Arculpho, ocultato inspectore (num.4). Inter Golgothæ ecclesiam,ubi Dominica crux fuerat infixa, et proximam basilicam martyrii nomine quoque donatam a fundatore Constantino, tria selecta instrumenta passionis Dominicæ custodiebantur ætate ejusdem Arculphi, ut eodem narrante scribit Adamannus numero 8,nempe calix argenteus utrimque ansatus, quo a se benedicto usus traditur Dominus ad sacramentum sanguinis sui apostolis in cœna libandum, et ad convivium cum iisdem celebrandum post resurrectionem: in eoque spongiam asservari dixit quam aceto plenam sitienti Domino in cruce obtulerat miles. In porticu ejusdem ecclesiæ Constantinianæ a sc conspectam narrabat Arculphus « lanceam militis, qua latus Domini in crace pendentis ipse percusserat. Ita vero servatam describit: Hæc eadem lancea in porticu illius Constantini basilica incerta habetur in cruce lignea, cujus hastile in duas intercisum est partes, quam similiter tota Hierosolymitana frequentius osculatur, et veneratur ecclesia. » Tum de sudarii velo hæc subtexit. «< De illo quoque sacrosancto sudario,quod in sepulcro super caput ipsius fuerat positum, sancti Arculfi relatione cognovimus,qui illud propriis conspexit obtutibus:Item refert in scrinio ecclesiæ reconditum alio involutum linteamine, cujus etiam mensuram longitudinis definit octonum pedum. » Aliud quoque linteum majus Arculphus in eadem Hierosolymitana civitate vidit,quod, ut fertur, sancta Maria contexuit, et ob id magna reverentia in ecclesia habitum totus veneratur populus (num. 11). Verum sit instar omnium beatus Paulinus, qui (epist.34) enumerat ætate sua,« quarto scilicet Christi sæculo, hæc omnia ostendi in Palæstina, præsepe nati, fluvium baptizati,hortum orantis, atrium judicati, columnam districti, spinas coronati, lignum suspensi, saxum sepulti, locum resuscitati,memoriam evecti.» Vide Gretser. de Cruce lib. 1, cap. 95. 24. Tot igitur immobilia et mobilia lipsana novi- D mus præservata usque ad ætatem ingressus Saracenorum paulo ante medium septimi sæculi; ut in sola basilica Resurrectionis, et in proximis Passionis, et Sepulcri,apud Hierosolymam hæc omnia indicarentur,nempe linteamina sepulcri, et sudarium,ostium præcludens saxum conversum in mensam altaris, calix cœnæ Dominicæ,spongia sitienti oblata, lancea in demortui latus infixa, præter crucis Dominicæ partem a Persis recuperatam;quibus et spincæ coronæ partem addere oportet, a Bernardo monacho visam anno 870,appensam in ecclesia Montis Sion, ubi etiam columna porticum sustinens, et Christi cruore perfusa ostendebatur Paulæ, teste Hieronymo. In Ecclesia vero Betlehemitica non minor copia sacrorum pignorum amovibilium fuit quartopræsertim et quinto sæculo, pertinentium ad mysterium et gesta Dominicæ Nativitatis. Cunas a spelunca Nativitatis distinctas, sed ibidem asservatas, indicare videtur epistola B. Hieronymi ad diaconum Sabianum, cujus scelesta vota in eo sacrario admissa dum exprobat, his verbis utitur : « Angelus ille cubiculi Maria Janitor, cunarum Domini custos, et infantis Christi gerulus, coram quo tanta faciebas, ipse te prodidit.» Cunas certe a præsepi distinguit Ecclesia, quæ, uti natum Dominum a Virgine matre eadem nocte reclinatum in præsepio novit ex Evangelio,ita eumdem in cunis adoratum a magis cum Leone Magno paulo post recitat: quas scilicet cunas faber ille nutritius beatus Joseph et una cum angelis Christi gerulus designatus aptare non omiserit, expertus, locum sibi deesse in diversorio, et sentiens cito transmigrandum in alias sedes. Ita Dominum,quem pastores acceperant in nocte quærendum infantem pannis involutum in præsepio,magi post aliquot dies venerati sunt in cunabulis. Eadem distincta phrasi castigate etiam in carminibus canunt Patres et poetæ Christiani, nascentis quidem, et adorati a pastoribus solum præsepe memorantes; adorati vero a magis præsepe et cunas. Ambrosius in hymno diei Dominici Natalis: Et Juvencus presbyter, lib. 11, vers 168 : Pastores propere veniunt puerumque jacentem Et Sedulius presb., hymn. de Christo : Et Venantius Fortunatus, lib. 11, hymn. 1: Sub matre pannos induit. Et Prudentius in Enchirid., epist. 28: Præsepe jacenti cuna erat. Adorati vero a magis, et ab Herode ad necem quæsiti cunus commemorant cum Prudentio,hymni Epiph. vers 100 : Satelles, i, ferrum rape, Perfunde cunas sanguine. Aut si præsepe commemorant, non omittunt cunabula et cunas jam Christo paratas et custoditas a nutritio suo et gerulo, matrisque Virginis sponso, ubi illum adoravere Chaldæi. O sancta præsepis tui, Adorat hæc brutum pecus, Adorat excors natio, Pagana gens, et quadrupes, Quod enim Prudentius asserat, hæc sancta præsepis cunabula per sæcula sacra esse populis, non id poetice dictum, sed historice haberi debet. Vidimus a Hieronymo custodem tum præsepi, tum cunis ascriptum angelum Christi gerulum; sive angelum sacræ speluncæ tutelarem intelligat; sive custodem et sponsum Virginis, Christique infantiæ Josephum. Eo lubentius vero cunas indico cum Hieronymo,nec tantum cunabula, ut de utraque supellectile infantiæ Christi ejusque venerabilibus reliquiis impletum abunde intelligatur Prudentii votum, ut populis per omne sæculum sacræ habeantur. 25. Scio cunas a cunabulis apud Latinos aliquando distingui ut cunæ propriæ sint lectuli mobiles,versatilibus fuleris ut plurimum innixi ad infaates huc illuc movendos, quo facilius sopori indulgeant; cu- A autographo Latino expressisse Leonem de Christi nabula vero, sive incunabula,sint vincula et fascia, quibus colligantur infantes in cunis positi, eorumque corpusculis pannis astringuntur; ut ex Plauto elicitur Truc. vers 13: Fasciis opus est, pulvinis, cunis, incunabilis ; Et in Amphit 1, 52. Neque eum quisquam colligare quivit in cunabilis. Auctor Lexici antiquitatis,qui hæc erudite collegit, observat inepte repetitum a Plauto dicendum, si cunabula essent fasciæ. Quare etiam cum Ferrario Elect. 1120,ita concludit: « Credibile igitur est, cunabula fuisse fascias,institas,sive vincula,quibus infantes in fasciis involuti ligabantur in cunis, ut hodie fit, ne inde exciderent. >> Credibile id quidem; sed ratum et exploratum est, per eam dictionem cunabula tum fascias, pannos,et institas illas,tum etiam cunas ipsas perinde intelligi. Ut enim præteream complura scriptorum veterum loco id suadentia, et in solius Claudiani carminibus indicem selectoria,nempe in cons. Pub. et Olybrii vers. 144,in tertio cons. Honorii vers. 17. et in quarto ejusdem cons.vers.21, necnon de Nup, Hon. et Mariæ vers.: Jam gratæ rediere vices, cunabula pensat; quæ Pyrrhus interpres in edit. ad usum Delphini ita exponit: Te compensat, ob cunas et educationem suam ut, inquam, has auctoritates omittam, pluresque similes, præterire certe non possum definitionem perspicuam Isidori, in originibus docentis, non modo vim dictionis (cunabula) sed etiam etymologiam. Gunabula, inquit, sunt lectuli, in quibus infantes jacere solebant, dictu quod partui adhibebantur quasi cynabula; nam dev est Græcis eniti. Utrumque Isidorus hausit e Servii Commentariis in Virgilium Ecloga iv, vers. 23 : Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores, in qua Servius ita perscribit: Cunabula lectuli, in quibus infantes jacere consueverunt, vel loca quibus nascuntur, nam xúɛw Græcis est eniti. Manifestum itaque fit ex allatis auctoritatibus,cunabula dici generice et promiscue de universo apparatu et suppellectile puerperii et infantiæ,nempe de cunis, fasciis, pannis, retinaculis, ad infantes fovendos, obvolvendos, astringendos, et inter dormiendum contutandos adhibitis, licet aliquando de cunis intelligi possit aut debeat, aliquando de solis fasciis. Domini nativitate loquentem, Infantia parvuli ostenditur hnmilitate cunurum Græce reddi: xxí ʼn pév νηπιότης του Βρέφους διὰ τῆς τῶν σπαργάνων εὐτελείας ἐπιγιγνώσκεται. Quin etiam in divinis litteris utriusque linguæ, interpretes Græci et Latini acceptionem votis confirmant, dum vertunt Hebræam dictionem in vers. 9 cap. xxxvIII libri Job, quæ scilicet componitur ex radice fasciis involvit, proprie indicante, et cum adjuncto pronomine ejus ad verbum redderetur, fasciam ejus; ita ut versiculus Hebræa phrasi sonet, quando posui nubem vestimentum ejus et caliginem fasciam ejus, rectissime a vulgata Latina versione exponatur: cum ponerem nubem vestimentum ejus,et caligine illud quasi pannis infantiæ obvolverem,a Græca vero LXX æque feliciter convertatur, Ομίχλη δὲ αὐτὴν θαλάσσαν ἐσπαργάνωσα· nempe, nebula vero ipsum (mare) qnasi fasciis (seu cunabulis) infantiæ obvolvi; exponente Symmacho vim translati eleganter desumpti circulari ex astrictione infantum, per fascias, pannos infantiæ, et cunabula, seu retinacula, intra cunarum ambitum retentorum quæ omnia sunt náprava unde verbum oxapyavów, fasciis involvo. Mirifice autem convenit similitudo infantilium fasciarum nebulis, undequaque per gyrum cingentibus circularem superficiem Oceani, et complexantibus cunabulorum more corpus inclusum. Symmachus in edit. Vaticana Sixti V: ὡς νεφέλη περιείλησα αὐτὴν· perinde nube circumvolvit illud (mare). Sunt igitur Græce nápуava æque ac Latine cunabula tum fasciæ, et panni infantiæ, et institæ, et retinacula, tum ipsæ cunæ, seu lectuli, si placet, ad infantium corpora circumplexenda, et confovenda quo tutius dormiant et ab extremis incursibus et molestiis undique protegantur. 26. Morosius insistendum esse duxi in notione C voctum diversarum,quibus Græce ac Latine significantur hæc instrumenta puerperii et infantiæ, ut omnis ambignitas averti possit in requirendo apud scriptores utriusque linguæ, quid actum sit de hujusmodi cunabulis et orapyávos adhibitis ad sanctissimum Christi corpus tum in Nativitate excipiendum,et adoratione magorum aptandum in antro Bethlehemitico, tum alibi in progressu infantiæ, nempe fuga in Ægyptum, et reversione in Palæstinam, de more custodiendum et confovendum studio Virginis matris, ejusque intacti sponsi et Christi nutritii beati Josephi, ea, qua decuit cura non minus solerter comparatis in Domini Salvatoris infantia, quam studiose asservatis postquam exéesserat ex incunabulis,et proficiebat ætate ac sapientia apud Deum et homines. Si enim fidelium primorum cura tanta fuit in asservandis apud Hierosolymam apostoli Petri vinculis,ab Eudoxia deinde transmissis Romam veterem et novam quinto labente sæculo, et Jacobi cathedra ad ætatem Eusebii præservata, ut ipse scribit Hist. Eccl. lib. vn, cap. 19, multo studiosius virgo prudentissima et sedes sapientiæ intelligebat pretium hujusmodi supellectilis, divino Christi contactu sacratissima jam redditæ, et ad futura sæcula cum elogio Prudentii transmittendæ : Quod autem Latinis accidit in usu vocis cunabula, id Græcis pariter contigit in dictione illa náprava, quæ utrique cunabulorum indicationi exacte respon- D det pro lubitu scribentis: nempe ut perinde significet tum fascias, quibus panni astringuntur teneris infantum corporibus,et institas, ac retinacula, quibus fasciis et pannis jam involuti et astricti infantes intra easdem cunas religantur, ne excidant; tum cunas ipsas eadem dictio significet, quibus inclusi et alligati infantes securitatis gratia detinentur. Idcirco Screvelius in Lexico Latino-Græco verbo Cunæ, Latinorum recte apponit,tanquam synonyma κοιτις, et σπάργανον. Alia quoque lexica Græco-Latina exponunt, Græcam dictionem nápуava duabus Latinis fascia et cunabula respondere, ut in Lexico Scapulæ, et aliorum legimus. Ita autem ratum haberi debet Græcis dictioni náprava respondere Latinum vocabulum cunarum; ut videamus in sacro concilio Chalcedonensi,actione secunda, edit. Rom. pag. 207, D. ubi epistola Leonis papæ ad Flavianum publice fuit recitata,in O sancta Præsepis tui, Æterne rex, cuuabula, Poplisque per sæclum sacra; et angelorum custodia, Hieronymo teste, concreditæ in Christianis ecclesiis, ut sanctus doctor inclamat sacrilegio Sabiniano. 27.Fuisse autem ita præservata et custodita cadem cunabula et náprava apud Jacobi apostoli successores in sede Hierosolymitana, cui suberat ad sextum lapidem illi adjacens eeclesia et oppidum Bethlć hemiticum una cum præsepi Dominico, constat ex A mensam. » 28. Constat igitur ex Græcis historicis, quinto Christi sæculo custodita fuisse Hierosolymis náρTava infantia Christi Domini (quo nomine intelligimus significari supellectilem universam puerperii et infantia) nec non vestes, et linteamina, et sepulcrum, ubi jacuerat triduo corpus Deiparæ,tum alia complura sacra lipsana, de quibus agimus.Constat etiam, per patriarcham Hierosolymitanum eadem sacra pignora custodiri consuevisse,eorumque partem aliquando erogari ejusdem signaculo probe munitam imperatoribus illa expetentibus,tanquam thesauros. Dividebantur etiam reliquiæ episcopis Hierosolymam adeuntibus orationis causa, uti compertum est ex sermone 17 S.Gaudentii Brixiæ episcopi, cujus opera nuper edita sub auspiciis eminentissimi principis Joannis Franscici cardinalis Barbadici notis doctissimis aucta sunt per V.C.PaulumGalleardum canonicum Brixianum. Refert S. præsul, se in itinere Hierosolymitano reliquiis donatum etiam a sacris virginibus Basilii Magni sororibus, ipsis olim traditis ab eodem Basilio,« orantibus Deum,ut illa tam pretiosa possessio in tales transfunderetur hæredes,qui ea consimili fide,diligentiaque percolerent,qui studii ac venerationis ipsarum et successores et augmentatores consisterent.» Distribuit etiam Justinus imperator beato Germano Parisiensi episcopo e sacris Palæstinæ locis reduci et reliquias sanctorum tantummodo deposcenti ex iis, quas Hierosolymis C D transmissas Augusti possidebant, aliquot spinas corone Domini nostri Jesu Christi et sanctorum Innocentium reliquias, ut Aimomus testatur lib., cap. 18, Historia Francorum. Unde comprobatur hæc dona antistitum Hierosolymit.ecclesiæ tradita maximis principibus,et a sanctissimis episcopis in Orientali Ecclesia diligenter custodita, subdividi nonnunquam cœpisse, et quidem adhibita cautione, ut pretiosa illa possessio transfunderetur in tales hæredes, qui ejus venerationem pari diligentia servaront ac promoverent. Ut nimius non sim in aliarum reliquiarum catalogo subtexendo, quæ Hierosolymis asservabantur per illa et per complura sæcula consecuta, satis est indicare lipsana, quæ pertinent ad Christi cunabula, de quibus hic speciatim agimus, nempe ad supellectilem ejus nativitatis et infantiæ. Illius vero partem ab Eudoxia acquisitam Hierosolymis, ei ab eadem transmissam Constantinopolim,ibique reconditam in sacris ædibus, Deiparæ nomine Deo dicatis, appellatione Odegorum et Blanchernarum, constat usque ad sæculum duodecimum ac decimum tertium æræ Christianæ inchoatum,ibidem præservatam; cum Balduinus imperator ad Philippum Augustum dictum Franciæ regem inter cætera sacra munera lipsanorum transmiserit de linteo quo Christus Dominus fuit tnvolutus in præsepio,ut Rigordus narrat apud Spondanum ad ann. 1200, num. 1, et observat Joannes Ferrandus disquisit. reliq. lib. 1, cap. 1, pag. 9. 29.Cum itaque liberales admodum fuissent Hieroslymitani antistites ab Eudoxia Augustæ sæculo in magna parte sacrorum hujusmodi pignorum eidem contradenda, quam ad ecclesias regiæ urbis Constantinopolitana ditandas inde transmisit; nec a largiendo desisterent ex residuis apud se partibus ejusdem supellectilis sacræ in adventu venerabilium episcoporum, sive occasione alicujus concilii, sive sacræ peregrinationis causa in Palæstina profectorum; tum etiam piorum principum et regiarum feminarum, illuc adventantium pietatem identidem con-, solarentur partitione iterata decrescentis apud se copiæ pretiosarum hujusmodi sarcinorum;mirum videriminime debet,quod in irruptione Saracenica, sæculo septimo labente, non admodum multa superessent e sacris lipsanis, mobilibus, quæ transferri facile possent: ita ut postrema ferme haberentur circa annum640,inde extrahenda ex hoc genere ad virgineum Dei paræ puerperium pertinentia,præter Dominici præsepis excidenda ex antro Bethlehemitico saxa, portiones cunarum et cunabulorum, ejusdemque ecclei siæ Bethlehemitica e sacris pignoribns, cumilis convehendum inOccidentem nonnisi corpusS. Hieronymsuperesset. Neque enim regna tantummodo Orientalis imperii sacris Palæstinæ reliquiis ab episcopis Hierosolymorum acceptis ditaverant principes; sed etiam occidentales ecclesias quandoque locupletaverant ejusmodi donis. Ex solius patriæ meæ tabulariis, Veronæ scilicet, unde collegit ante annos centum et quinquaginta catalogum satis amplum doctissimus et piissimus cardinalis tunc illius episcopus Augustinus Valerius, possem luculenta exempla proferre, numerando complures e Palæstina reliquias illuc perlatas præsertim ad ecclesiam S.Stephani olim cathedralem, ubi ex illo genere asservantur una cum parte Dominicæ crucis, reliquiæ. ex capillis Deiparæ Virginis, ex corpore S.Stephani protomartyris,et quatuor corpora SS. Innocentium. Harum scilicet reliquiarum inde advectarum perceptio intelligitur facile tribuenda Galle Placidia Valentiniani III filiæ,et Olybrii postremi imperatoris Occidentalis viduæ : quam in Palæstinam profectam post viri obitum,et reducem in Italiam Veronæ non solum degisse vitam, verum etiam sanctissime obiisse tradit Panvinius Antiquitat. Veronensium lib. iv, cap. 19, et eum secutus D. du Cange in Famil. Byzantinis, pag. 76, uti ex tabulariis ecclesiæ ejusdem colligitur, ubi sepulta colitur, recitante etiam Ro 259 mano Martyrologio memoriam die 11 Octobris: cujus in notis cardinalis Baronius Augustini Valerii utitur testimonio. Quod ego in patriæ meæ sacris ædibus observo, hoc in aliis compluribus Italiæ, imo et occidentalium Europæ regionum ecclesiis cæteri recognoscent: ut sit omnino evidens, constare fidem historicis, qui circa adventum Saracenorum in Palæstinam maximam partem portatilis thesauri sacrarum reliquiarum fuisse jam erogatam significant; Deo scilicet provide disponente, ne per manus impias tot venerabilia monumenta dispergerentur quod etiam præstitit imminente jam ab iisdem barbaris clade, consulendo postremis extractionibus Dominici præsepis et cunarum, nec non corporis B.Hieronymi in Urbem ad basilicam Libe rianam. 30. Hic vero diversam a Palæstinæ præsulibus disciplinam per ea tempora custoditam novimus in partitione reliquiarum,non ita facile admissa apud nos ac apud Orientales, quemadmodum constat ex responso Magni Gregorii ad Constantinam Augustam,celebri apud insigniores reliquiarum scriptores indicatos per sæpe laudatum Boldettum de sacris Cœmeteriis SS. Martyrum,lib.1,cap.2,qui proponunt praxim tunc temporis a Romana Ecclesia custoditam in frugali concessione hujusmodi sacrorum pignorum. Licet enim B.Gregorius non solum brandea, et claves sacris cineribus Christi martyrum admotas,sed etiam aliquot particulas ossium in aliis epistolis plerisque illorum significare videatur a se distributas: attamen omnes fatentur, quam parcissime tum ab eo tum a decessoribus erogatas inde cognosci. Providenti nempe Dei consilio orientales episcopos ad erogationem,occidentales ad parcimoniam disponente, ut inde facilius asportarentur ubi barbarorum injuriis patuissent, hic vero tutius custodirentur, ubi erant in posterum asservandæ. Ex illa certe disciplina Romanæ Ecclesiæ hoc beneficium perceperunt omnes occidentales, ut iusigniora instrumenta mysteriorum redemptionis nostræ, et monumenta sanctorum, Dei gratiæ constantiam et gloriam in sua Ecclesia comprobantium seris posteris præservarentur. 31. Quod attinet ad sacras, de quibus loquimur, Christi cunas, seu lectulum illius infantiæ, in basilica Liberiana asservatum, quem quotannis semel eductum ex loculamento marmoreo supra fastigium altaris e latere Paulini sacelli ante presbyterium apte constituto, venerationi fidelium exponimus in pervigilio quidem Nativitatis Dominicæ supra aram inte rioris secretarii, nocte autem Nativitatis supra aram principem sacelli Sixtini Dominico præsepi imminentem,die vero ipsa Nativitatis supra altare pontificium,et basilica primarium,ubi summus pontifex Clemens XI, sacris operatus, homiliam ad populum prisco de more non semel habuit, quod, inquam, attinet ad hasce cunas infantiæ Domini, argentea tbeca ita inclusas munificentia Philippi IV, Hispaniarum regis Catholici,ut per crystallos earumdem materies et figura dignosci facile possit, comperimus ex illius conspectu plus quam dimidium sacrarum cunarum ad nos pervenisse, easque fuisse compactiles, quales narrant viri complures e Palæstina reduces hodierna etiam consuetudine ibidem a pauperibus adhiberi.Nostra in theca quinque asseres conspiciuntur ex abiele vulgari secti, quorum longitudo palmos Romanos quatuor cum dimidio circiter æquat, latitudo ad semi palmum ferme extenditur : et duo ex his observantur quadrato foramine circa externum suæ longitudinis de industria insculpto, ita perforati,ut tigillum per illud immitti possit ad totam machinulam cunarum plicatilium firmiter continendam in sua compage, ut adjecta figura demonstrat: per quam ostendimus, integrum corpus Acunarum ex hisce asseribus compingendum adjectis iis, qui ad complementum desiderantur : et facile opinor inclusos fuisse in capsa plumbea sub altari Dominici præsepis a Sixto V reperta,et ab ejusdem architecto Fontana, qui viderat nobis indicata in libro de Edificiis ejusdem pontificis, fol. 40. Structura cunarumtalis esse deprehenditur.Asseres duo erigendi sunt in hac figura signati litteris A B,C D : quorum primus ad cervical infantis fulciendum adhibetur, secundus ad pedes apponitur. Uterque facilioris convectionis gratia plicatilis redditur circa medium pcr ferreas ligulas seu ininusculos cardines EF, quales in vulgaribus capsis ad operculum convertendum, ut omnes norant,apponi consueverunt. Cardines isti infiguntur in transversum tigillum H I medium asserum A B, C D pervadens. Ässerum sive fulcrorum sectio ita peragitur. Centro ad intervallum C palmi unius cum dimidio describitur circulus per C H DI puncta transiens, qui bifariam dividitur, ducta serra per herizontalem diametrum HI, ut complicari possint duo semicirculi, nempe superior C supra inferiorem B C D D recidat quando opus fuerit, et adhæreat suspensus per minutos cardines sive indicatus ligulas E, F. Inferiori semicirculo in diametro sectionis affigitur clavis exterius tigillum horizontale H I, nunquam ab eo separandum.Deinde tam superior, quam inferior semicirculus apte excavatur in S, Q, Ż, K, ita ut in K pes nutricis appositus ultro citroque reciprocante motu deprimat elevetque alternis cunarum latera ad conciliandum infanti soporem. Ita secto asseri C D similis et parallelus erigitur alter A B removendus ad distantiam A C, seu B D palmorum circiter quatuor supra horizontale planum B D, cui debet uterque insistere ad cunas fulciendas.Cunarum vero corpus septem asserculis ita componitur,quorum singuli extendentur in longum palmos quatuor et semis circiter, in latum vero digitos tres vel quatuor, Duo superiores,nempe H L, et illi parallelus in 1 statuendus, redduntur pervii circa utrumque extremum per cream sive quadrum foramen H,et L, ad excipiendum caput tigilli transversi H I. Ín illo autem situ firmiter detinentur infixo ligneo claviculo in H pro lubitu removendo. Alius asser similis longitudinis fundum cunarum constituens adhibetur in M N, tanquam tigillum transversum, et per crenam in M O prominens, quemadmodum et in N, configitur pariter claviculo ligneo in O. Ita vero corpus cunarum plicatilium expedite constructum intelligitur: cui firmius continendo adhiberi supernæ possunt tres virgulæ ferreæ PQ,A C, RS,quæ velum quoque sustinere possunt ad auram infanti de more temperandam. Sint I H paralleli asserculi T V,X Z, et illis ex alio latere respondentes Y et K ut fænum vel lectulum sustineant. Hujusmodi cunarum compago expeditissime perficitur, dissolvitur, et restituitur. Talis autem fuisse intelligitur ea quam servat basilica Liberiana, si attente consideremus quinque asserculos superstites ex septem qui semicytindrum cunarum componebant LH, T V, N M, K, Y, I (quamvis et quinque fortasse sufficerent), quorum unus perforatus in H ostendit locum immissi tigilli : lora vero et catenula inde pendentes indicant colligatum fuisse cum proximo asserculo T V. Solummodo igitur desunt asseres perpendiculares A B,C D, vel antiquitus donati Augustis feminis Eudoxiæ et Placidia,et Constantinopolim translati cum parte reliquæ suppellectilis cunabulorum, sive tv рyávov de qua supra ex historicis Græcis numero 1; sive etiam inclusi in plumbea capsa cum saxis ex Dominici præsepis spelunca excisis, quæ sub altaris mensa a Sixto V reperta, et ibidem restituta fuit in trauslatione sacelli, a Dominico Fontana architecto curata et descripta libro indicato. |
