Obrazy na stronie
PDF
ePub
[blocks in formation]

Linea 4. Hic constituit ut episcopus Ostiensis, qui consecrat episcopum Urbis, pallio uteretur, et ab eodem eqiscopus urbis Romæ consecraretur. Pallium, quod est plenitudinis pontificalis officii insigne, de jure confertur tantum archiepiscopis, can 9 et seqq, 100 dist., cap. 4 de Elect. Verum ex speciali gratia, etiam episcopis quibusdam indultum fuit a summis pontificibus, ut a Marco episcopo Ostiensi, propter consecrationem summi pontificis, quam habet ex antiqua consuetudine; Syagrio episcopo Augustodu nensi a Gregorio,de quo ipse lib vi, epist. 5 et aliis: unde manavit consuetudo, ut Ostiensis consecret summum pontificem, ut refert Robert. abbas in Suppl Sigeberti ad ann 1180. «< Ostiensis episcopus ex antiqua consuetudine ordinat et sacrat pontificem Romanum, quæ consuetudo exinde accidit, quod martyrizato beato Sixto, et sancto Laurentio ejus diacono, beatus Justinus presbyter cum clero Romano elegit Dionysium in pontificem Romanum, quem sacravit Maximus Ostiensis episcopus: ex hac consuetudine exinde Ostiensis episcopus ordinat, et sacrat Romanum pontificem, et habet pallium solummodo ad ea, quæ pertinent in ordinatione et consecratione Romani pontificis.» Ejusdem ritus meminit Augustin in Brevic. collat diei 3, cap. 16. « Rom. pontifex solet ordinari a tribus episcopis, quorum primus est Ostiensis.» Anastas. in Joanne V:«< Hic consecratus est a tribus episcopis, Ostiensi, Portuensi, Veliternensi, sicuti prædecessor ejus Leo papa. >>

Linea 6. Hic fecit duas basilicas, unam via Ardeatina, ubi requiescit, et aliam in urbe Roma, juxta Pallacinis. Tuenda est vulgaris lectio: male Baronius legit Palatinas. Pallacenis fuit nomen cloaca Urbis quæ est juxta monasterium S. Laurentii martyris, cujus meminit Anastas. infra in Nicolao I: «Inde cœpit decurrere in cloacam, quæ est juxta monasterium sancti Laurentii martyris. quæ vocatur Pallacini.» Idem in Leone III:« Et in monasterio beati Laurentii martyris, qui appellatur Pallacini. » Idem in Benedicto III: « Inde autem Tyberis impetum faciens cœpit decurrere in cloacam, quæ est juxta monasterium sancti Sylvestri, et sancti Laurentii martyris, quod vocatur Pallacini. » Idem in Gregorio IV: « Fecit etiam in monasterio beatissimi martyris Christi Laurentii, quod dicitur Pallacinis, cunistra de argento sex. » Eadem Palacenis dicta a Gregorio lib. V, epist 44:« Tabernam in hac Urbe, quæ est posita juxta Palacenis. »

Linea 4.

[ocr errors]

BINII ET LABBÆI.

Hic constituit ut episcopus Ostiensis. Consuetudo illa, qua Ostiensis episcopus Romanum episcopum consecrare solet, hoc tempore antiquior esse videtur: nam Dionysius papa a Maximiano Ostiensi episcopo consecratus fuisse legitur. S. Augustin. in Breviculo collat. diei 3, cap. 16, agens adversus Donatistas, hujus ritus tanquam vetutissimi meminit.

Linea 5.- Pallio uteretur. Pallium aliter canone 12 Gangrensis concilii, aliter hic accipitur. Ibi enim sumitur pro veste qua utebantur illi,qui vitam austeriorem monasticam professi, carni, et mundo renuntiaverant. Hic vero sumitur pro indumento, et insigni summi pontificis Romani, quo summus bonor,et plena ejus potestas significatur; quodque

ab eodem metropolitanis episcopis aliquando ob causas arduas, et rationabiles impertiri solitum fuit. Hoc alias appellatur Phrygium, fortasse ideo, quod Phrygiorum opere crucibus contexi solet. Baron. anno 336, n. 63.

BLANCHINI.

Nota chronologicæ.

Beato Marco, præter menses octo, et dies viginti unum episcopatus, annos quoque duos tribuunt cum Briano: nempe catalogus sub Felice Quarto, Cavensis, picturis S. Pauli catalogi vetustiores, excepto LibeFarfensis, Lucensis, et Colbertini omnes, supra relati in Prolegomenis seriem Rom. pontif., necnon textus Bibliothecarii. Unicum tamen par consulum illi assignant tum catalogus Liberianus, et codex proximus Felicis Quarti, et Bibliothecarius, et codex Dericulensis quartus : quotquot scilicet apponunt notam consulatus.Sunt autem consules qui in Marci pontificatu exprimuntur Nepotianus et Facundus,qui annum signarunt ære Christi communis 336.

His nempe consulibus electus pontifex Romanus diebus quindecim (tot enim numerat cum Bibliothecario catalogus Farfensis) a morte Silvestri decesso. ris, qui vitam clauserat supremo anni Romani die, et Consulatus Constantii et Albini 31 Decembris æræ Christi 335 (ut in Silvestri notis Chronologicis jam ostendi) et apostolicæ sedi solemniter illatud die Dominica 18 Januarii Pascha unicum celebravit eodem consulatu Nepotiani et Facundi, quo nondum Cabsoluto migravit in cœlum Nonis Octobris. Quare anni duo pontificatus qui præcedunt, pertinent ad vicariatum ab ipso exercitum extrema in senectute Silvestri? cum necessitas adjumenti ad exercenda pontificalia munera per confectam illam Silvestri ætatem non minus exigerent vicarium in pace Ecclesiæ, quam exegissent constante persecutione sub decessoribus frequentia illa discrimina superius explicata in notis ad eorumdem vitas. Aliæ quoque causæ suaserunt Romanos pontifices hujus præsertim quarti a Christo sæculi, cui modo immoramur, ut vicarium in Urbe constituerent modo presbyterum, modo episcopum ad plures actus exercendos. Quare in Actis Liberii Damasus tunc presbyter dicitur adhibitus a Liberio vicarius. Quin etian observare licet, eodem quarto sæculo procedente, usum quidem vicariorum fuisse prudenter adhibitum pro opportunitate in Romana Ecclesia; sed in pluribus Ecclesiis degenerasse in abusum; cum fuerit cohiD bendus per Nicænos canones, teste Augustino: a quo discemus epistola 110 etiam post illos canones multo ante conditos, sed a Valerio Hipponensi episcopo, et a se ignoratos, contra eorumdem legem constitutum se fuisse vicarium a Valerio cum futura successione. Unde facile comperimus, non modo usum legitimum vicarii fuisse in Ecclesiis compluribus frequentem, sed etiam in aliquibus descivisse in corruptelam assumendi vicarii cum pacto successionis. Hujusmodi corruptelam, et abusum designandi vicarios cum successione, Ecclesia Romana neque in se admisit, neque in cæteris approbavit. Legitimum vero usum vicarii, sive presbyteri, sive episcopi, prout pontifici liberet, citra jus futuræ successionis, adhibuit Romana Ecclesia eodem quarto sæculo, et subsequentibus retinuit: quemadmodum retinet ætate nostra providentissime, nulla cum fraude canonum, imo plurimo cum fructu, et

compendio ecclesiastica disciplinæ cum eumdem A
adhibuisset sæculis quartum præcedentibus, imo et
a primæva sua institutione a Petro apostolorum
principe ejusdem exempla accepisset in Lino, Cle-
to, Clemente, uti suo loco explicuimus.

Si recedamus igitur in anteriora tempora ex die 7 Octobris anni 336 emortuali B. Marci per octo menses, et dies viginti unum,computatis extremis; epocha ejus enthronismi ad episcopatum Romanum cadet in diem Dominicam 18 Januarii, festum cathedræ Romanæ ejusdem anni 336, littera Dominicali D eam diem indicante, Ordinatus autem fuerit episcopus biennio ante,ut pontifiealia munera exerceret sub Silvestro, sive ut alicui ex proximioribus Urbi ecclesiis præsideret, pridem fundatis,et paulo ante auctis basilica,et redditibus per Constantinum Maximum.Ordinationis diem in prædicta epochaindicatum si supponamus, erit illa dies Dominica 20 Januarii anni 334, ex qua licet anni duo, menses octo, dies decem et novem tantum fluant ad 7 Octobris 336,inclusis extremis,et die unica deficiat a summa in catalogo Liberiano, aliisque numerata dierum 20; attamen levis ista diminutio refundi potest in recursum diei electionis ad pontificatum Romanum, sive enthronismi, quam retulimus ad 18 Januarii anni 336, post biennium ferme solidum a sua ordinatione episcopali.

Hoc autem biennium episcopalis dignitatis,et vicarii in ea ministerii, colligitur ex catalogo ordinationum nobis præservato per Anastasium. Bis enim ordinationes habuisse legitur Marcus mense Decembri, quibus sacravit presbyteros viginti quinque, diaconos sex, episcopos per diversa loca viginti septem.Porro nullus mensis December effluxit dum Petri cathedram tenuit Marcus, quem dicimus sive electum, sive in throno Romano collocatum die 18 Januarii 336,eodemque anno obiisse die 7 Octobris. Quas igitur ordinationes duas fecisse narratur in libro Pontificali mense Decembri, has oportet ab illo habitas in vita decessoris Silvestri, dum vices gereret muneris pontificii, ejusque jussu promoveret ad ordines præfatos, et ad episcopatum viros a Silvestro designatos. Crescente scilicet numero recentiorum sedium episcopalium, Constentini studio et beneficentia fundatarum, curaverit Silvester in Urbe exerceri diutius, et ad regimen animarum formari eos, quos primos in eisdem sedibus institueret episcopos, eosdemque ita formatos exemplis urbanis hic etiam initiari et ordinari per Vicarium in pontificio munere adjutorem, quando ipse ægritudinis, aut ætatis gravioris incommodo prohiberetur tot curis, et muneribus tempestive perfungi, et præsto esse, requirentibus senectam vividiorem.

Notæ historicæ.

Lin. 4. Constituit ut episcopus Ostiensis, qui consecrat episcopum Urbis, pallio uteretur. Cardinalis Baronius hæc verba Bibliothecarii recensens ad annum 336, num. 63, observat, in gestis pontificum Romanorum hic primum memorari pallium tanquam indicium summi honoris, et plenitudinis potestatis. «Primo autem,inquit,hic mentio in rebus gestis pontificum Romanorum habetur de pallio, summi honoris, et potestatis plenitudinis indice. Idemque dictum reperitur Phrygium, quod potissimum esset pontificis Romani insigre,ab eoque metropolitanis solitum aliquando impertiri. Collatum fuisse ejusmodi phrygium a Cœlestino Romano pontifice, Cyrillo episcopo Alexandrino, cum eidem vices suas delegaret, Græci testantur.Cur autem phrygium,quod crucibus intextum est, pallium appellaretur,cum veteris pallii forma longe esset diversa, et amplior (ut quæ superius dicta sunt tam in primo quam in secundo Annalium tomo satis docent),haud arbitror me rem penitus habere compertam:dicam tamen quæ conjectura suggesserit; atque in primis illud: Sicut olim in sacerdotio Hebræorum erat

[ocr errors]

C

D

summi sacerdotis superhumerale insigne (Exod. XXVIII) quod nefas esset aliquem aliorum sacerdotum vel pontificum indui,de quo etiam primo tomo sæpe locuti sumus; ita in Christianæ religionis sacerdotio genus illud indumenti,quod pallium dicimus, summi tantum pontificis cessit usui: ab eo tamen compluribus episcopis magna ex causa communicatum. Phrygium idem dictum,quod Phrygiorum opere crucibus intexi soleret.

((

Quod vero inhæreret,dum pontifex sacra ageret, indumento illi,quod (ut primo tomo demonstratum est) pallii præ se ferebat imaginem, nos autem nunc planetam seu casulam dicimus: inde fortasse accidit,ut phrygium ipsum præcipuum sacerdotalis pallii ornamentum, inde pallium appellaretur: cum alioqui pallii nomine omne operimentum in rebus sacris significari soleret. Hinc est, quod vela oblata sanctæ cruci in ecclesia a Gregorio Turonensi episcopo erecta Venantius Fortunatus pallia appellat, quæ et ipsa crucum imaginibus essent contexta,ut ipse declarat his versibus:

Denique sancta cruci hæc templa Gregorius offert,
Pallia dum coperit signa gerenda crucis.
Dona repente dedit divina potentia Christi;
Mox fuit et voti causa secunda pii.

Pallia non meruit, sunt quæ cruce textile pulchra,
Obsequiisque suis crux habet alma cruces.
Serica sui niveis agnata est bractea telis,

Et textis crucibus magnificatur opus
Sic cito pontifici dedit hoc devota voluntas,
Atque dicata cruci candida vela placent. »
Doctissimi cardinalis observationibus,et conjectu-
ris tantam auctoritatem conciliant allata per ipsum
documenta; ut supervacaneum videri possit nova
illis addere firmamenta.Si quis tamen velit pleniora
cognoscere tum e Baronii fontibus, tum aliunde
collecta, adeat not is ad sectionem S. Cœlestini infra
collectas,ubi erit pluribus disserendum de pallio per
eumdem Cœlestinum transmisso ad S. Cyrillum epi-
scopum Alexandrinum, hic a Baronio memoratum.
Non tamen pigebit paucula delibare in antecessum
ad confirmationem rerum in allato Baronii loco
productarum circa pallium pontificale, quæ fusius
exponemus in Coelestino.

Superhumerale veteris sacerdotii proprium Aaronis, ejusque successorum in summo pontificatu, translato ad Christianos per Dei Filium maximo sacerdotio, figurari placuit in pallio Petri, ac successorum, ampliori scilicet velo circa humeros convoluto, cui lumbus affixus, et in eo symbola adjecta sunt maximæ potestatis, a Christo Domino contraditæ principi apostolorum, ejusque cathedræ, ac potestatis hæredibus pontificibus Romanis legitime succedentibus.

Quemadmodum igitur supra observavi in notis ad S. Stephanum, num. 24, lin. 9, ex ephode Levitarum, et capitio sacerdotali simul junctis cappa, quæ dicitur sacerdotalis compacta est; ita ex pontiticio superhumeradi, ac tiaræ fascia et lemniscis in unum tegumen humerorum, et capitis compendiose collectis pallium pontificale coaluisse videtur ætate prima: quod subinde visum est opportunius divisim adhibere in phrygio mitræ, ac pallii inter insignia maximi sacerdotii. In illo igitur pallio Petri,apte ut exprimerent primi fideles summi illius sacerdotii maximam potestatem,elegerunt symbolum adhibitum a Christo Domino; nempe claves regni cœlorum suo in terris vicario traditas ab æterno Sacerdote, ac Domino nostro Christo. Videmus igitur in vetustis anaglyphis et picturis Christianorum ita figurari traditionem clavium a Christo Domino faclam Petro,ut in ejus pallio depositas repræsentent. Ita scilicet sculpserunt, Eusebio, et Hypatio coss., nempe anno æræ Christi 359, in sarcophago Junii Bassi,quem integerrimum e cryptis Vaticanis effossum iterum illa custodiunt ex adverso confessionis in basilica Vaticana. In vase argenteo sacri mini

sterii, cujus meminimus in notis ad sanctum Ur- A uti constat ex anaglypho in ejusdem arcu triumphali banum, eodem plane typo claves cœlorum collocat Dominus in Petri pallio. Alia quoque exempla ejusdem symboli spectari possunt apud Alamannum de Lateranensibus Parietinis pag. 56, 61 et sequentibus ubi occasione data exponendi idem emblema clavium pallio exceptarum a Petro apostolo, ita figurato in musivis, picturis, numismatibus et signaculis diplomatum, addit quoque testimonia Patrum, per quæ docemur id symbolum aptari Petro, ejusque successoribus in sede Romana. << Infinita vero sunt, inquit pag. 62, Patrum testimonia, quibus Petri claves Romanis pontificibus vindicantur.Ad rem modo est Theodori Studitæ illa Leonis III, et altera Paschalis I ejus successoris compellatio,quæ Græcis vocibus Latinas horum numismatum imagines declarat. 'Ακούς, κλειδούχε τῆς oúpavov Bagtheías, etc. Audi, claviger regni cœlorum, petra fidei,supra qua fundata est Ecclesia catholica; Petrus enim tu es, qui Petri sedem ornas, et gu- B bernas.» Ita alloquebatur pontificem Romanum Theodorus Studita, sua in epistola ad Leonem tertium.Et in alia ad Paschalem I, ita scribebat : « To εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, οὗ σὺ τὰς κλεῖς ἔδέξω, etc. Christi Evangelium cujus claves ab eodem Christo tu accepisti per apostolorum antistitem, et per eos, qui successive ad tuum usque antecessorem sacratissimum tuum caput præcesserunt, et de Romana Ecclesia Evangelium, idem pronuntiavit ibidem: Κορυφαίος θρέος, ἐν ᾧ ὁ Χριστός ἐθήκε τὰς κλεῖς τῆς xioteos; primaria sedes, in qua Christus Dominus posuit claves fidei. »

C

In hoc igitur superhumerali seu pallio apostolici principatus symbolo antiquitas expressit, emblemata maximæ potestatis per claves regni cœlorum in eo depositas a Christo Domino. Eidem pallio summi pontificis ætates ab apostolis proximæ apposuerunt additamentum orarii, seu limbi candidi aut fasciæ crucibus insignitæ : quam fasciam per oram pallii circumductam humeris, et ad pedes defluentem repræsentant antiqua musiva, et picturæ summorum pontificum a sæculo tertio,et quarto ad duodecimum. Pars vero ejusdem integumenti seu pallii ad occiput. reflexa, quæ constituebat capitium sacerdotale, cum ornaretur eadem phrygiata fascia, rotinuit idem ornamentum phrygii etiam quando capitium a pallio sejunctum constituit mitram quam dicimus pretiosam retinente etiam pallio in ora anteriori ex collo,et humeris ad pedes descendente eumdem phrygiatum limbum: sub quo ad oscula principum sanctuarii excipienda manum porrigit hierarcha summus. Fascia vero crucibus phrygiata, quæ amoveri, ac removeri facilius posset, in sacro ministerio supra humeros et pectus aptata fuit, eaque retinuit nomen pallii,cui aptabatur,et indicationem maxime potestatis in munere sacerdotii: non secus ac laticlavium, insigne potestatis præsidiis provinciarum, et magistratuum majorum apud Romanos, per eadem tempora, quod erat genus toga clavo latiori seu D limbo ex purpura ad oram intextum.nomen transmisit, et indicium amplioris illius potestatis, ad fasciam purpuream, circa finem secundi sæculi, et per subsequentes ætates supra humeros, et pectus eo loco assutam quæ loco sinus toga colligere consuverant, et in humerum apte reflectere togati omnes cultum decentiorem professi, uti Quintilianus in libris de Oratore testatur, dum præcepta tradit componendæ coram magistratribus toga,ut publici decoris ratio habeatur. Ea res fiet apertior in notis ad S.Cœlestinum,ubi afferenda reservamus antiqua documenta illius laticlavii ex purpura assuti supra humeros et pectus præsidis concilii, et provinciarum, inter cæteros assessores, ab illorum cultu togam suam distinguentis tali ornamento, in cæteris non apparente. Ætate autem Constantini usus fascia alicujus pectoralis ad laticlavii descripti formam accedentis communicatus invenitur pluribus judicibus

Romæ præservato, in quo exhibetur septum cancellis tribunal principis apud basilicam in foro Trajani. sive in foro Palladio,cum astantibus principi judicibus, et magistratibus curiæ. Anaglyphi istius iconem protuli tomo superiori in notis ad S.Cornelium ubi indicavi, ab erudito præsule Joanne Ciampino idem anaglyphum exhiberi in libro de Cancellario, similiter interpretato potestatem aliquam attributam iis, qui gestamen illud pectorale præferunt valde proximum laticlavio præsidum provinciarum. In sacro itaque principatu sacerdotalis hierarchiæ perinde invenio communicatum a Romanis pontificibus usum pectoralis fasciæ suæ crucibus insignitæ seu pallii pontificalis illis episcopis,quos provinciarum ecclesiasticarum præsules, seu metropolitas constituissent B. Petrus,aut cetert apostoli,sive Petri successores in prima fundationeEcclesiarum; vel etiam plenioris concilii præsides vice sua destinarent iidem Romani pontifices: quod præstitit in Ambrosio Siricius et in Cyrillo Coelestinus. Tessera igitur fuit quædam communicata a Romano pontifice amplioris suæ potestatis ejusmodi episcopis,ad regendam provinciam sive provincias,institutis,aut delegatis ad præsidendum nomine suo synodis plenioribus sacerdotum, ut vice sacra judicarent supra quam metropoliticajura permitterent, pallium illud, quod de beati Petri corpore sumptum,veluti ex ejus pontificali vitta pallioque depromptum rite accipiunt a Petri successoribus præsules metropolitæ, ut supra episcopos comprovinciales exerceant partem apostolicæ sollicitudinis, et potestatis. Hac igitur lege Marcus papa communicasse legitur insigne pallii episcopo Ostiensi, ut hic destinatus ad consecrandum electum pontificem Romanum excellere videretur hac honoris prærogativa supra episcopos comprovinciales uni Ostiensi attributa, quasi ipse apostolica vice fungeretur in collegio præsulum,sìbi demandata a decessoribus illius, quem sacraret, et rata habita ab eodem, qui per ipsius ministerium vellet in Ecclesiæ catholicæ summum antistitem ab eo consecrari.

Lin. 7. Juxta Pallacinis. Emendata lectio C, in marginem textus tomi 1, scribens Pallatinas. Sed retinendum esse cognomen Pallacinis, etiamsi fortasse natum sequiori ætate per barbariem Latini sermonis docet vetus inscriptio apud Aringhium, tomo II Romæ subterraneæ,pagina 288, quæ ponebatur anno 343, Philippo et Salia consulibus,nempe sub Julio papa hujus Marci de quo agimus proximo successore: ubi ANTIUS dicitur LECTOR DE PALLACINE ita enim legitur:

dePOSITUS EST PETRUS VIII. IDUS
marTIAS QUI VIXIT ANNIS XVIII
DE P. IN PACE PHILIPPO ET SALIA
COSS. DUO FRATRES

ANTIUS LECTOR DE PALLACINE
DEP. XII. KAL. SEP.

CIACONII.

Linea 4. Sedit annos duos, menses octo, dies viginti. Mendum est. Sedit namque sanctus Marcus menses octo,dies viginti et unum,ut testatur Hieronymus in Chronico, et Sozomemus lib. 11, cap. 29. Creatus XVII Kalendas Februarii, quæ incidunt in diem xvi Januarii anni 336, Flavio Popillio Nepotiano, et Facundo VV. CC. coss.

Linea 5. Pallio uteretur. Pallium summi honoris, et potestatis plenitudinis index est. Cur autem ex lana ovium, vel agnorum confici soleret,non ex lino, bysso, aut bombycino, vel serico, magni honoris illud insigne, Isidorus Pelusiota rationem reddit lib. 1, epist. 136, ad Herminium scribens : « Hoc, inquit,amiculum, quod sacerdos humeris gestat, et ex lana, non ex lino contextum est, ovis illius, quam Dominus aberrantem quæsivit,inventamque hume

ris suis sustulit, pellem designat. Episcopus enim, A episcopis, Ostiensi scilicet, Portuensi, et Veliter

qui Christi typum gerit,ipsius munere fungitur, atque ipso etiam habitu, illud omnibus ostendit, se boni illius, ac magni Pastoris imitatorem esse, qui gregis infirmitates sibi ferendas proposuit.»>Mysterium igitur pallii ita Isidorus Pelusiota parum no

tum reseravit.

Linea 6. Hic fecit duas basilieas, unam via Ardentina,ubi requiescit,et aliam in urbe Roma justa Pallacinis.Prima basilica nunc vocatur Sanctæ Balbinæ ad radices Aventini montis.Hanc Gregorius papa III restituit,ut habetur in Nicolai I Vita; ubi de cometerio S. Marci agitur. Altera in frequentiori parte Urbis juxta Pallatinas anno Domini 336 fundata est. Hodie Sancti Marci titulo, a fundatore, vocatur.Hujus basilicæ meminit Adrianus I papa ad Carolum Magnum scribens, pro imaginibus, hoc modo: « A tunc usque hactenus sanctorum pontificum, videlicet Sivestri, Marci, Julii, miræ magnitudinis sanctæ eorum ecclesiæ apud nos sunt depictæ, tam in musivo,quam in cæteris historiis, cum sacris imaginibus ornatis. »

PAGII.

Anno Domini 336.

Sanctus Marcus, natione Romanus, ex patre Prisco post septemdecim dierum interpontificium, sanctum Silvestrum excepit, ordinatus die decima octava Januarii anni 336 Dominicali, et festo cathedræ sancti Petri sacra. Liber Pontificalis ipsi acceptum fert, quod episcopus Ostiensis Romani pontificis consecrator pallio utatur. Postquam unica ordinatione, presbyteros quinque, de diaconos sex creasset, et episcopos per diversa loca septem, obiit die septima Octobris ejusdem anni, Damasi Chronico teste, post sedem mensium octo,et dierum viginti. Ejus quidem depositio notatur in martyrologio Hieronymiano ad diem sextam Octobris; sed id intelligi debet de aliqua ejus translatione eo die facta; die enim vII Octobris etiam memoratur in Sacramentario S. Gregorii. Sepultus est in cœmeterio Balbinæ, via Ardeatina.

[ocr errors]

Tomo secundo Operum S. Athanasii, pag. 623 et seqq., referuntur epistolæ duæ,quarum prior hunc titulum præfert : « Epistola Athanasii et Ægyptiorum episcoporum ad Marcum papam pro exemplaribus concilii Nicæni,quia Ariani eorum exemplaria incenderant. » Posterioris titulus est :«< Rescriptum Marci papæ de missione capitulorum Nicæni Concilii Athanasio, et omnibus Ægyptiorum episcopis. Ilæc autem ultima supponit Ægyptios dira Arianorum persecutione vexatos, dispendium passos esse Nicænorum cononum, qui una cum omnibus aliis libris ab iisdem incensi fuerant, quorum exemplar a Romana Ecclesia postulaverint.At persecutionem ab Arianis nullam passi sunt Egyptii sub Constantini, sed tantum sub Constantii imperio. Deinde septuaginta canones a Nicæna synodo conditos asserit contra fidem Alexandrini codicis, a S. Cyrillo missi ad Africanos antistites, qui viginti tantum exhibebat. Præterea S.Athanasius anno trecentesimo trigesimo sexto,quo Marcus papa sedit,jam exsul agebat in Galliis non potuit itaque Alexandria scribere ad Marcum Romanum pontificem, ut ipsum scripsisse hæc epistola supponit. Unde ea suppositionis,indicia militant etiam contra priorem epistolam. Certe utramque ut purum ac putum figmentum rejicit Baronius; utraque enim consuta est ex variis sententiis Colestini primi, Attici Constantinopolitani episcopi, S. Leonis, et Agathonis.

Ex eo quod Anastasius scribit, sanctum Marcum Ostiensi episcopo Romani pontificis consecratori pallium dedisse, Cæconius in Leone II, et Sigonius in Historia de regno Italiæ ad annum 682,scribunt, Ostiensem episcopum solum fuisse episcopi Romani consecratorem, usque ad Leonem II, qui a tribus

B

C

D

nensi, ordinatus est; sed in ejusdem Leonis pontificatu ostendemus, Romanos pontifices a tribus episcopis semper ordinatos fuisse, inter quos primum locum obtinebat Ostiensis, secundum Portuensis, tertium Albanensis licet enim tam Leo II quam Joannes V ordinati fuerint ab Ostiensi, Portuensi,et Veliternensi episcopis; Veliternensis tamen non erat unus ex consecratoribus ordinariis,sed ideo tunc Ostiensi,et Portuensi additus,quia, ut ait Anastasius in Leone II,vacabat sedes Albanensis. Hic mos postea, quo tempore me latet, desiit, et alius obtinuit, scilicet ut prior episcoporum cardinalium, cum duobus aliis episcopis,ex senioribus,id muneris obiret. Augustinus Patricius lib. 1, cap. 3, sect. 2 Rituum S. R. E. observat tamen sun tempore solam Sixti Quarti ordinationem factam esse, non a priore episcoporum cardinalium, sed a cardinali Rothomagensi, qui episcopus, Otiensis erat.

Primus,quem sciamus, ex episcopis, hoc honore affectus ut pallio uteretur, est episcopus Ostiensis, qui illud a Marco papa accepit. Pallium enim solis patriarchis,et archiepiscopis competit. Illud tamen postea Romani pontifices aliis episcopis concesserunt,vel intuitu meritorum, vel alia justa de causa. Siagrio episcopo Augustodunensi a Gregorio Magno concessum est,cujus exstat hac de re ad illum epistola 114,lib.vn,Actardo Nannetensi ab Adriano II, ut constat ex ejusdem pontificis epistola ad eum directa. Idem privilegium habuit Theodulfus Aurelianensis,et plures alii,de quibus legendus Bona cardinalis lib. 1 Rer. liturgic., cap. 24. num. 16, ubi addit,nunc eo uti, perpetuo privilegio, Lucensem, et Ticinensem episcopos in Italia, et Bambergensem in Germania. Romanus pontifex, cujus est superomnes Ecclesias summum jus, ac plenaria potestas, pallio semper ubique utitur. Reliqui, tum archiepiscopi, tum episcopi eo uti non possunt,nisi intra ecclesiam, quibusdam et designatis diebus, cum missarum solemnia celebrant,idque ex antiqua consuetudine, quam indicat Gregorius Magnus lib. 11, epist. 54, Joanni archiepiscopo Ravennati,et lib.iv, epist. 50, Virgilio Arelatensi.

Palli origo in utraque Ecclesia Occidentis et Orientis antiquissima est. Baronius eam Marco papa antiquiorem putat,qui tamen in eo obiter corrígendus est, quod anno 430, num. 26, crediderit Cœlestinum papam ad Cyrillum Alexandrinum mississe insignia vicariæ potestatis, id est phrygium sive pallium sive capitis tegumentum, quam mitram vocant, quod quidem refertur a recentioribus Græcis, sed sine veterum testimonio, et rejicitur a Joanne Garnerio in dissert. 2 de Synodis habitis in causa Nestorii, pag. 350.Isidorus Pelusiota,qui anno circiter 412 florebat, lib. 1, epist. 136, ad Herminium, pallii meminit, deque ejus usu, et mystica ratione fuse disserit. Porro pallium est fascia lanea candida tribus circiter digitis lata,et in modum circuli contexta,quæ super humeros imponitur ex quo circulo alia similis fascia ante pectus, alia deorsum ex opposito pendet,duæ superhumeros demittuntur: quæ fascia purpureis crucibus sunt insignitæ. Ipsum autem pallium tribus aciculis, sive spinulis aureis alligatur. Fit ex lana agnorum candidorum sine macula, qui in die S.Agnetis in ejusdem ecclesia, via Nomentana, singulis amis offerri ad missam solemnem, et benedici solent, ac subdiaconis apostolicis consignari,et in aliquo monasterio sanctimonialium nutriri, donec veniat tempus ipsos tondendi. Ex quorum lana texuntur pallia, quæ in basilicam Vaticanam delata super corpora sanctorum apostolorum Petri et Pauli ponuntur in vigilia Natalis ipsorum, ibique tota nocte dimittuntur,ac die sequenti deputatis custodienda traduntur. De pallio plura idem cardinalis Boua laudatus, ex quo pleraque ex his excerpta.

XXXVI. SANCTUS JULIUS.

ANNO CHRISTI 336, CONSTANTINI 3!.

50 Julius, natione Romanus, ex patre Rustico, (a) sedit annos 11, menses 2, dies 7. Fuit autem (b) temporibus Constantii hæretici filii Constantini, a consulatu Fæliciani et Maximi. Hic (c) in multa tribulatione, (d) et exsilio (e) fuit mensibus 10, et post hujus Constantii mortem cum gloria est reversus ad sedem beati Petri apostoli. Fecit duas ba5 silicas in urbe Romana, unam juxta forum, et aliam via Flaminia. Fecit autem et cæmeteria tria, unum via Flaminia, et aliud via Aurelia, atque aliud via Portuensi. Hic constitutum fecit, ut nullus clericus causam quamlibet in publico ageret, nisi in ecclesia; et notitia, quæ omnibus pro fide ecclesiastica est, per notarios colligeretur, et omnia monumenta in ecclesiam per primicerium notariorum confecta celebrarentur, sive 10 causationem, vel instrumenta, aut donationes, vel, commutationes, vel traditiones, aut testamenta, vel allegationes (f), aut manumissiones clerici in ecclesia per (g) scriniarium sanctæ sedis celebrarent. Hic fecit ordinationes tres in urbe Romana per mensem Decembris, presbyteros decem et octo, diaconos quatuor, episcopos per diversa loca novem. Qui etiam sepultus est via Aurelia in cœmeterio Calepodii, milliario ab urbe Romana tertio, 15 pridie Idus Aprilis, et cessavit episcopatus diebus 25.

CATOLOGUS SUB LIBERIO.

Julius annos quindecim, mensem unum, dies undecim. Fuit temporibus Constantini, a consulatu Feliciani et Titiani, ex die VIII Idus Februarii, in diem pridie Idus Aprilis Constantio V et Constantio Cæsare consulibus. Hic multas fabricas fecit: basilicam in via Portuensi milliario III, basilicam in via Flaminia milliario II,quæ appellatur VALENTINI [An forte est VALENTINUS cui Kalendarium sequens inscribitur. BUCHERIUS. Quem vide.], basilicam Juliam, quæ est regione VII juxta forum Divi Trajani: basilicam trans Tiberim, regione XIV, juxta Callistum via Aurelia, milliario III ad Callistum.

NOTULE MARGINALES FABROTTI.

basilicam in

(a) B, annos 15, m. 5, d. 17. (b) B, Constantini, et filiorum a Coss. Nepotiani, et Facundi, ad Constans. 5, et Gallium Cæs. (c) * multis tribulationibus. (d) pos In,tribulationes in exil. (e) B. negat exsulem fuisse ad annos 352. (f) B, obligationes; C, obligationes. (g) Scrinium. vel scrutinium sanc

[blocks in formation]

Linea 1, sed. ann. 15, m. 2, d. 6. Fuit autem temporibus Constantis filii Constantini hær. a cons. linea 3, Hic in multis tribulationibus in exsilio fuit. linea 4. Constantini m. cum rev. est ad. linea 5. Fecit autem Romæ basilicas 2, unam j. f. et al. via Flam. et cimiteria 3, un. via Fl., aliud via Aur. linea 7, quaml. et in p. a. nisi in eccl. tantum, et ut notitia q. o. pro fide est, p. n. c. et ut omnia m. in ecclesia per priniicerium notariorum c. cel. sive cautiones, vel instr. linea 12, per scrinium sanctum cel. linea 13, in urbe Roma, linea 13, diac. 5.

[blocks in formation]

A SCHELESTRATE.

A linea 14, qui sept. est (M., qui etiam) linea 15, C,3 miliario ab urbe Roma. 2 Id. Apr.

Ex cod Thuano altero.

Linea 1, annos 14, m. 2, d. b. f. a. t. Constantini fil Const hær. linea 3, et Maximini. Hic. linea 3, et post h. Constantini, lineu 5,Fecit d. b. unam. linea 7, et al. v. P. linea 9. Monumenta Ec. linea 10, sive cautiones, linea 12, per scrinium, linea 14,

octo.

Apud Holsten et Schelestr.

Linea 1, Flor et Vat, annos xv. linea 3, Flor Sec, Maximini. linca 5, Flor unam in urbe Roma juxta Forum, altera trans Tiberim. linea 10, Flor et Val, caustiones. linea 15, Flor, quarto.

Apud Peniam ex cod Gavensi.

Linea 2, Feliciani et Maximi. Hic in multas tribulationes et exsilio fuit. linea 7 et 8, in publico ageret, nisi ecclesiæ et notitia. linea 14, cymiterio.

NOTE VARIORUM.

citer intelligi potest hic locus, vel quod antiqua. Fecit autem et cœmeteria tria. Dupli- martyrum coemeteria suis temporibus detecta Chri

« PoprzedniaDalej »