Obrazy na stronie
PDF
ePub

B. Hieronymus, in ea provincia degens, quem A acriter sollicitabant ad se adjungendum palam partibus Paulini,aut Meletii,aut cujusdam Vitalis quem Apollinaris latenter hæreticus, de quo loquendum. nobis erit inferius, eligi curaverat tertium episcopum a nonnullis catholicis a Meletiano cœtu divulsis; sanctus, inquam, Hieronymus ad B. Damasum scribens his utitur sensibus (epist.57): «Ego nullum primum, nisi Christum sequens, Beatitudini tuæ, id est cathedræ Petricommunione consocior; super illam petram ædificatam Ecclesiam scio. Quicunque extra hanc domum agnum comederit, profanus est. Si quis in arca Noe non fuerit, peribit regnante diluvio....... Nec possum sanctum Domini tot interjacentibus spatíis a sanctimonia tua semper expetere; ideo hic collegas tuos Egyptios confessores sequor, et sub onerariis navibus parva navicula delitesco. Non novi Vitalem; Meletium respuo; ignoro Paulinum. Quicunque tecum non colligit, spargit : hoc est, qui Christi non est Antichristi est... Dignare scripta transmittere simul etiam cui apud Antiochiam debeam communicare, signifiees. » Et epist. 58: «Hinc enim falsis præsidiis fulta mundi Ariana rabies fremit; hinc in tres partes scissa Ecclesia ad se rapere me festinat..... Ego interim clamito: Si quis cathedræ Petri jungitur meus est. Meletius, Vitalis,atque Paulinus tibi hærere se dicunt. Possem credere, si hoc unus assereret. Nunc autem duo mentiuntur, aut omnes... Idcirco obtestor Reatitudinem tuam per crucem Domini, etc., ut mihi litteris tuis apud quem in Syria debeam communicare significes. »

Damasus Paulinum prætulit, eumdem Antiochenum episcopum appellans in epistolis. Neque enim illius fides adhuc erat suspecta Romanæ Ecclesiæ; competitorum vero suspicioni erat obnoxia.

S. Basilius Meletio imprimis addictus, incassum ad magistratus Antiochenos, aliosque perferri cum epistolis suis per illas curavit, falsa circumferri contra eumdem asserens in Occidentem; et ad Athanasium, ut Romano judicio sedes Antiochena deferretur Paulino. Frustra decedenti e vita Meletio successor dabatur Flavianus, contra concordiæ pactum a Paulino et Meletio signatum, ut alterutro decedente, qui superstes ipsorum esset teneret cathedram Antiochenam; et contra suffragium B. Gregorii Nazianzeni (carm. 1,) indignati Orientalium propensioni ad schisma. Damasus papa in concilio Romæ a se habito Paulinum manuteneri in possessione susceptæ dignitatis decernit, datis etiam ad ipsum litteris synodalibus, quas e contra Flaviano nunquam direxit, nec ratos habuit titulos huic delatos a saffragatoribus. «Quin et episcopos,qui illum ordinarant, pro excommunicatis habebant Romanus pontifex, et cum eo multi sacerdotes Occidentales >> ait Sozomenus lib. vii, cap. 11. Vide epistolas 10, 272, 321, 325, 349 S. Basilii.

[ocr errors]

C

Ecclesia Alesandrina post obitum S. Athanasii crudelius vexata est a schismate quam Antiochena. D Petrus electus fuerat, et unanimi consensu receptus tam a clero, quam a magistratibus, et a populo. De electione sua scripserat Damaso, a quo per diaconum Romanæ Ecclesiæ recepit litteras consolationis, et communionis (ex Theodoreto 1. iv, cap. 20). Ariani, qui S. Athanasium pacifice tandem permiserant in sua sede tot annos persecutionis cum vita absolvere, ferre non poterant successionem Petri, utpote ab ipso antea designati. Armata manu hunc extrudunt, collocato in ejus locum Lucio quodam hac mente ab ipsis antea ordinato. Petrus Romam se recepit tanquam in asilum honorabilem, ac tutum adversus furorem Valentis imperatoris et ipsius ministrorum, a quibus una cum Lucio pseudoepiscopo dira quæque exercebantur contra catholicos Alexandrinos. Postquam persecutio deferbuit, « Petrus Roma cum litteris Damasi episcopi Romani reversus eo (Alexandriam) erat: quæ qui

dem et Omousios fidem confirmabant,et Petri creationem » (ait Socrat. lib. iv, cap. 30). Populus igitur illis confisus expellit Lucium; Petrum autem in ejus locum introducit.

Per eadem circiter tempora Ecclesia Constantinopolitana a quadraginta ferme annis gemente sub tyrannide Arianorum, qui eam sedem invaserant, pauci qui supererant in regia urbe catholici orthodoxorum antistitum in ea vicinia sitorum præsidio fulti S. Gregorium Nazianzenum eo perduxerant. Ille obnixis utrorumque precibus ac suasionibus, divinoque in primis spiritu impulsus ad eam expeditionem (ut in ejus Vita narrat Gregorius presbyter) per biennium aut triennium felici successu illum agrum Dominicum excoluit, citra assumptionem illius episcopatus. Interea Maximus quidam Cynicus clientes sibi cum conciliasset, sanctum vero Gregorium demeruisset specie probitatis eximiæ, quam astutus hypocrita mentiebatur, ita se insinuaverat ut episcopus per obreptionem fuerit ordinatus. In suas partes pertraxerat complures episcopos, ipsumque Petrum Alexandrinum, de quo Nazianzenus alludens ad Petri negationem a fletu subsecutam ita loquitur (oratione in Maximum): «< Factum est, ut Petrus etiam me abjuraret: ac fortasse non flet quidem amare, ut peccato medeatur. »

Verum Damasus de Cynici hujus intrusione certior factus, ita vigili cura et laboribus constanter impensis profecit (quod testabantur complures ejus epistolæ Nicolai primi ætate nondum deperdita) ut Constantinopoli expelleretur. « Maximus postquam multum a Damaso papa, sicut ejus ad diversos epistolæ indicant, laboratum est, Constantinopoli pulsus est.» Epist. Nicol. ad Mich. imp. Synodus ccumenica quæ subinde celebrata ibidem fuit (Sozom. lib. vII, c. 2), declarat, hunc Maximum neque esse, neque unquam fuisse episcopum ; et cum prius legisset ad eamdem cathedram S. Gregorium, deinde, hoc recusante, Nectarium; Patres concilii ad Damasum perscripserunt, tum temporis concilium in Urbe celebrantem, obsecrantes in sua synodica, ut ratum habere vellet et gratanter dignaretur accipere quidquid gestum atque sancitum fuerat juxta leges sacrorum canonum. Imperator quoque Theodosius confirmationem illius electionis per missos suos a Damaso postulavit, uti scribit Bonifacius I in epist. ad episcopos Illyrici: «Clementissimæ recordationis princeps Theodosius Nectarii ordinationem, propterea quia in nostra notione non esset, habere non existimans firmitatem, missis e latere suo aulicis cum episcopis, formatam huic a sede Romana dirigi regulariter deposcit, quæ ejus sacerdotium roboraret. >>

Non deerant alibi quoque schismatici per diversas provincias, qui ad Urbem ablegarent, imo constabilire tentabant Romæ episcopos e suis sectariis, simios agentes veræ et catholicæ Ecclesiæ. cujus gloriæ apicem Petri sedes non modo illustrat sed etiam roborat. Tales vero mimos se præbuerunt Luciferiani, ac Donatistæ. Beatus Damasus omnem movit lapidem, ut has quoque oves errantes ad unitatem revocaret. Optatus Milevitanus scribens contra postremos, ostendit ex novitate falsitatem ipsorum Ecclesiæ, fundamento destitutæ, cum in Petro non solidetur: cujus cathedræ successio episcoporum non interrupta characterem ostendit certum veracis Christi Ecclesiæ. « Nec Cæcilianus recessit a cathedra Petri, vel Cypriani; sed Majorinus, cujus tu cathedram sedes, que ante ipsum Majorinum originem non habebat. » (Optat. Milev. 1. 1). Idem lib. I subdit: « Inter dotes cathedra est prima. Videndum ubi prior sederit. In urbe Roma Petro primo cathedram episcopalem esse collatam: in qua una cathedra unitas ab omnibus servaretur: ut cæteri apostoli singulas sibi quisque defenderent; ut jam schismaticus et peccator esset, qui contra singularem cathedram alterum collocaret. Sedit prior

jestate, et sub pia Trinitate credamus. » etc.

Petrus, cui successit Linus, etc. Liberio Damasus: A Filii et Spiritus sancti unam deitatem sub pari macum quo nobis totus orbis commercio formatarum in una communionis societate concordat. Sed et habere vos in urbe Roma partem aliquam dicitis. Ramus est vestri erroris, protensus de mendacio, non de radice veritatis.

<«< Hæc in cæteris patriarchatibus Ecclesiæ Damasus exercebat conscius juris a Christo Domino Romanæ sedi per apostolorum principem attributi, nempe ut sit depositaria fidei divinæ. Quantum sub Damaso celebratum fuerit tum a Patribus tum a principibus hoc axioma, ad hunc locum pertinet explicare; ut intelligatur nitidius vis compendiosa illius narrationis, fecit constitutum de Ecclesia, tum in Damaso, tum in decessoribus ac in successoribus a Bibliothecario persæpe adhibitæ. Caput 16 libri III domini archiepiscopi Somier idem axioma ita sub Damaso viguisse demonstrat. »

C

Gratianus post mortem Valentis dum Romani orbis habenas solus moderaretur,«< Imperii totius quasi B primitias omnium gubernatori Deo obtulit (scribit Theodoretus lib. v, c. 2 et 3). Nam conscripsit legem, qua jubebat, tum pastores ejectos in exsilium redire,suisque gregibus restitui, tum sanctas ecclesias tradi his, qui Damasi communionem amplexarentur. Hic Damasus episcopus Romanus fuit... Ut autem lex quam dixi modo majorem haberet auctoritatem,misit cum ea ducem Saporem. Eo adventante Antiochiam, cum legem Gratiani ostendisset. Paulinus se a partibus Damasi stare constanter affirmat. Idem quoque affirmat, morbo erroris sui occultato, Apollinaris... » Theoderet. lib. v, cap. 2 et 3. Trifariam igitur divisa cum esset Ecclesia Antiochena, singuli qui partibus præerant Paulinus, Apollinaris, Meletius se a Damaso stare profitebantur. Paulinus valide sua jura tuebatur. Apollinaris, errores suos occultans, non minus acriter pugnabat pro sua electione. Flavianus cliens et fautor Meletii ut constabiliret illius jura cujus sub patrocinio degebat,contendit demonstrare neutrum ex illius adversariis seu competitoribus gaudere communione Romani pontificis,cum Damasi doctrinam non sequerentur. Quare apud Theodoretum loco indicato Flavianus ita interrogat Paulinum, duce audiente: « Si Damasi communionem,o amice, amplecteris, nobis tuæ et illius doctrinæ consensum cognationemque manifesto commonstra, et ecclesias capesse, sicut lex jubet.>> Deinde ita Apollinarem alloquitur: « Demiror, o amice, te non solum tam impudenter velle veritati repugnare, cum certo scias, Damasum, virum sane admirabilem, affirmare perfectam nostram naturam a Deo Verbo sumptam esse: verum etiam contrariam opinionem docere... Damasi doctrinam am-. plectere,et sacrosanctas ecclesias capesse.» Res eo recidit, ut aperte cum constitisset, Paulinum ac Meletium nullam aliam fidem admittere, quam Romanam, ab hac vero elongatum longe recedere Apollinarem, hic ab omni Ecclesiæ Antiochena ministerio recedere jussus sit, duobus autem orthodoxis, Paulino ac Meletio, paci ut consuleretur, annuente etiam Augusti delegato, permissum fuerit antistitem gregis portioni præesse, quæ singillatim alterutrum sequebatur. Vide Theodoret. ibi cap. 3

et 4.

Theodosius quoque imperii consors a Gratiano assumptus segnior non fuit in zelo pro sacra doctrina ostendendo, cujus sequestrem sciebat Romanam sedem, promulgata ea celebri lege ad populum Constantinopolitanum,quæ in codice Theodosiano legitur (tit. de Fide cath. I. 11): «Cunctos populos, quos clementiæ nostræ regit imperium, in tali nolumus religione versari, quam divum Petrum apostolum tradidisse Romanis religio usque adhuc ab ipso insinuata declarat: quamque pontificem Damasum sequi claret, et Petrum Alexandriæ episcopum, virum apostolicæ sanctitatis, hoc est, ut secundum apostolicam, evangelicamque doctrinam Patris et

D

Ne autem opinetur quis hujusmodi leges universo imperio præscriptas, et per omnem Christi Ecclesiam receptas respicere singularem Damasi personam a suo charactere pontificali sejunctam, neque referri ad sedis illius privilegia quam tenuit; ne, inquam, quis hæc opinetur, producendi sunt testes omni exceptione majores, et æquales illorum temporum, qui diserte confirmant, auctoritati hujus augustæ sedis jus illud insitum ad credentes ita confirmandos in fide. Sunt autem SS. Hieronymus et Ambrosius. Ille in epistola 57 ita scribit : «Quoniam vetusto Oriens inter se populorum furore collisus indiscissam Domini tunicam,et desuper textam minutatim per frustra discerpit... ut difficile ubi fons signatus, et hortus ille conclusus sit, possit intelligi: ideo mihi cathedram Petri, et fidem apostolico ore laudatam censui consulendam: inde nunc meæ animæ postulans cibum, unde olim Christi vestimenta suscepi,» etc.; et in epist. 58 Damasum ita rogat, præmissa notione dissidiorum in Oriente: « Hinc enim præsidiis fulta mundi Ariana rabies fremit: hinc in tres partes scissa Ecclesia ad se rapere me festinat. Monacherum circa manentium antiqua in me fuerit auctoritas. Ego interim clamito: si quis cathedræ Petri jungitur meus est... Mihi litteris tuis, apud quem in Syria debeam communieare significes.» Tritum et illud est ejuedem Patris consilium ad Demetriadem epist. 8: «Cognovi in quibusdam adhuc vivere, et pullutare venenata plantaria: illud te pio charitatis affectu præmonenda puto, ut S. Innocentii, qui apostolicæ cathedræ, et supradicti viri successor et filius est teneas fidem, nec peregrinam, quantumvis tibi prudens callidaque videaris, doctrinam recipias.» Nec minus celebre illud est effatum,quod protulit lib. in Rufinum : « Scito Romanam fidem apostolico ore laudatam ejusmodi præstigia non recipere; etiamsi angelus aliter annuntiet, quam semel prædicatum est, Pauli auctoritate munitam

non posse mutari. »

Sanctus vero Ambrosius Damasi pariter ætati æqualis ita scribit in I ad Tim. cap. : « Ut cum tolus mundus Dei sit, Ecclesia tamen domus ejus dicatur, cujus hodie rector est Damasus... Illic necesse est dicatur domus Dei, et veritas. » Facile hine assequimur sententiam tanti Patris circa auctoritatem et characterem illius, quem respicit tanquam directorem, et arbitrum infallibilem veritatis. Hæc siquidem verba declarant ideam privilegiorum sedis, non vero peculiarem effectum virtutis ex viri moribus profecta. Ita autem sensisse et intime affectum fuisse Ambrosium de Romanæ sedis privilegio, ut fidei ac veritatis sit promicanda et sequestris, perspicue cognoscimus et ex eis quæ protulit cum retulisset fratrem suum B. Satyrum, ex naufragio præservatum, atque ad littus appulsum in regione a schismaticis frequentata. « Advocavit ad se episcopum, inquit, percunctatusque ex eo est, utrumne cum episcopis catholicis, hoc est cum Romana Ecclesia conveniret, » etc. (de obitu fratris circa medium). Perinde igitur erat per Satyrum et Ambrosium cum catholicis episcopis, et cum Romana Ecclesia sentire.

Confirmat autem Ambrosius hos sensus quando in synodica ad Damasum eumdem appellat «< fidelem custodem Dominici gregis, dignum quem Domini oves audiant, et sequantur... Credant symbolo apostolorum,quod Romana Ecclesia intemeratum semper et custodit et servat.» Ibi etiam pontificem Romanum vocat Doctorem episcoporum et conciliorum, «Sed quid plura apud Magistrum, et Doctorem? » cujus judicio se conforment: « Jovinianum, Auxentium, etc., quos sanctitas vestra damnavit, scias apud nos quoque secundum judicium tuum esse damnatos. »

Verum de judicio hæreticorum de causis omni

moda cum potestate exercito per Damasum,et sen- A perversus fuerat ad Arianam impietatem sectandam, tentia damnationis in eos prolata documenta illustria jungamus.

Synodica epistola, quam B. Athanasius una cum nonaginta episcopis sui patriarchatus secum in concilio sedentibus dedit ad episcopus Africanos nobis præservavit memoriam alterius synodi,quam B.Damasus sub initium sui pontificatus Romæ celebravit ad extirpandam Arianam perfidiam. Ex hæc epistola cognoscimus frequentem fuisse numerum Patrum ibidem congregatorum, ut veritas fidei de consubstantiali Verbo ab ipsomet Domino apostolis tradita, et per apostolos Ecclesiæ in synodo Nicæna illam solemniter professæ, constabiliretur. Docemur, maximam adhibitam curam in eo concilio, ut illi detegerentur qui hæresim indicatam foverent, et quicunque in eamdem fuissent prolapsi. Percipimus denique ex camdem epistola, decreta Damasi papæ in codem concilio prolata, sufficere ad confirmandum Ecclesiæ fidem. « Sufticiunt quidem scripta Damasi(ait Athanasius et cum eo synodus Egyptiorum in ea synodica) comministri nostri dilecti, et magnæ Romæ episcopi, cæterorumque tot numero ibidem congregatorum: nihiloque minus sufficiunt scripta aliorum conciliorum,quæ partim in Gallia, partim in Italia habita sunt, ad destruendam eam quæ in nobis est fidem, quam Christus largitus est et apostoli prædicarunt, et Patres qui Nicææ undequaque ex nostro habitabili orbe convenerant, tradidere:summa propter Arianos adhibita cura, ut qui in eam hæresim lapsi essent resurgerent, et auctores ejus deprehenderentur.» Colligitur inde,a Damaso perscriptum fuisse ad Athanasium de judicio a se contra Arianos prolato, ac de Valentis et Ursacii depositione. « Gratias habemus et illius pietati,et cæteris qui Romæ convenerunt, quod Ursacio et Valente cum sociis suis ejusdem sententiæ ejectis, concordiam catholicæ Ecclesiæ conservarint. »>

Episcopi patriarchatus Alexandrini dum gratias agunt Damaso papæ de rebus pro Ecclesia gestis, eidem querelas deferunt contra « Auxentium invasorem Mediolanensis ecclesiæ, eumque significant non solum in communione esse Arianica sectæ, sed præter hoc multorum scelerum reum esse, quæ designavit cum Gregorio socio suæ impietatis: miranturque cur nondum depositus, ejectusque sit de Ecclesia. » Ibi.

His Egyptiorum querelis cum accessissent delationes ab episcopis Galliarum ac Venetiarum, significantes, Auxentium hunc, atque alios nonnullos, non modo infectos esse Ariana labe, sed etiam novam hæresim procudisse contra Divinitatem Spiritus sancti;confestim Damasus indixit Romæ concilium episcopos diversarum nationum advocans. Ibi Auxentius damnatus. Ibi excommunationis sententia contra hostes consubstantialis et divini Spiritus prolata est. Ibi declaratum fult nullius synodi quantumvis numero episcoporum ingenti constaret, ratam sententiam futuram, aut ullo robore præditam, cui non accedat consensus pontificis Romani, cujus sententia est præ cæteris omnibus exspectanda. » Numerus episcoporum qui erant Arimini in unum congregati præjudicii vim habere non debet præsertim cum formula illa composita sit,neque episcopo Romano, cujus sententia præ cæteris omnibus exspectanda erat,neque aliis eidem consentientibus. » Synodica concil Rom ad Illyric episc apud Theodoret 1. 11, c. 22, et apud Sozom. lib. vi, c. 23.

Hæc nos addiscimus ex allegata synodica Romani concilii sub Damaso, quam Illyriciani præsules deinde per manus tradiderunt Asianis, et Phrygi bus, aliarumque provinciarum episcopis, significantes in suo libello (ap. Theodoret. lib iv, c. 8) eamdem ad se perlatam Roma quæ est caput imperii, ab ipsis cum Egidio collega ad eos mitti, ut discat, utrum vestra prædicatio ita se habeat an non. Imperator Valentínianus, ejusque frater Valens, qui nondum

PATROL. CXXVIII.

[ocr errors]

illi adjunxerunt legem, epistolæ in morem dictatam, ut recipi curarent ea, quæ in utroque concilio Romano et Gallicano fuerant decreta.« Nos autem non aliter sentimus, atque duo concilia:quorum alterum jam Romæ, alterum habetur in Gallia. » Epistola Valentiniani imp ad Asianam diceces apud eumd Theodoretum lib iv, c. 7.

S.Basilius tum suo tum aliorum et orthodoxorum Orientalium episcoporum nomine defert ad tribunal Occidentalis Ecclesiæ tres antesignanos factionum, tanquam ad illam auctoritatem, quæ sola possit opem ferre in discrimine per hos sectarios intentato. «Non est autem (ait S. Doctor) quod aliunde open exspectemus, nisi per vos Dominus, a quibus sincere colitur, curationem miserit. Improba quidem et impudens Arianorum hæresis manifeste ab Ecclesiæ corpore divulsa proprio immoratur errori, parumque nos lædit, propterea quod illius impietas omnibus nota est. Qui vero ovium pellem induti,. mansuetudinem ac placiditatem externe quidem simulant, interne vero gregem Christi crudeliter lacerant; et hoc nomine, quod ex nostro gremio progrediuntur, simpliciores facile lædunt, ii sunt perniciosi illi, et qui non ita facile caveri possunt. Quos per vestram diligentiam omnibus Orientis Ecclesiis publicari,ac manifestari petimus; ut vel recta ingredientes, sincere nobis conjuncti sint;vel si perversi esse perrexerint, pestem suam sibi ipsis solis contineant; ne posthac per incautam communionem morbum suum vicinoribus affricare possint, » S. Basil epist 74.

Tres isti factionum principes, accusati a S. Basilio, erant Eutaschius Sebastenus, Paulinus Antiochenus, et Apollinaris. Eustachius, qui auctoritate Luberii papæ restitutus fuerat episcopatuiSebasteno, cum Romae fidei professionem, uti diximus, præstitisset,in Arianismum fuerat relapsus,imo et illorum hæresim complexus fuerat, qui divinitatem sancti C Spiritus pernegabant. Hic per summam impudentiam recriminari ausus est B. Basilium et adversus fidem magni doctoris intentare calumniam (ut Basilius testatur epist 74). Verum divinæ ultioni cito subjacuit, justo ejus decreto infelicem exitum vitæ expertus. Paulinus Antiochenus accusabatur de admissa doctrina Marcelli Ancyrani et de hæresi confundente divina tres personas. Hujusmodi tamen accusatio nihil Romæ habita minime impedivit, quin ab Ecclesia Romana semper judicatus fuerit legitimus Antiochiæ episcopus Paulinus, excluso Meletio quem tolerabat sanctus Basilius; et quin sedis apostolicæ mandato suspecti de fide in ejus Paulini manibus fidei professionem de more jurarent.

D

((

Apollinaris scripsit et de resurrectione quædam fabulose, imo judaice composita, in quibus nos dicit iterum ad cultum a lege præscriptum reversuros... Deinde et de incarnatione...» S. Basil epist 74 et 77. << Mentem ab Christi incarnatione dimovere, eumdemque carnem cum anima duntaxat suscepisse, mentem vero nequaquam asserere... Apollinaris Laodicenus hujus dignitatis auctor ac propugnator exstitit.» S. Epiph hær 87. Vide Theodoret lib v, c. 3. Hanc hæresim Damasus damnavit in concilio Romæ habito;et illius auctorem Apollinarem deposuit, una cum Timotheo ejus discipulo. Cum vero post ejusmodi judicium hæresiarcha ejusque sectatores simularent apud catholicos ab ea sententia se alienos, et in communione Romanæ sedis versari gloriarentur;Orientales episcopi ea de re ad Damasum præscribentes rogabant, ut damnare ac deponere vellet hujusmodi sectarios. Vitalis præ cæteris, quem Apollinaris episcopum creaverat suæ factionis apud Antiochenos, jactans Romanæ communionis sese participem, delatus cum fuisset apud beatissimum Damasum (scribit S. Greg Naz epist 2 ad Clodon) adactus est ad eumdem se conferre in Urbem et fidem suam scripto exponcre: quod ita præstitit, 4

ut prima fronte sana et recta videretur; nam verbis A fecto,si non pravo studio corrupisset optimum ingeattexta fuerat ita accommodatis ad ideas diversas, ut sectæ suæ erroribus velandis, æque ac veritati catholicæ exprimendæ servire posset.

Respondit itaque Damasus Orientalibus episcopis in hanc sententiam apud Theodoret lib v, cap 10: « Quod vestra charitas debitam sedi apostolicæ reverentiam tribuit, filii honoratissimi, vobis quoque ipsis maximo sane honori est. Nam tametsi sancta Ecclesia,in qua sanctus apostolus sedens nos docuit, quo pacto illius gubernacula quæ suscepimus tractanda sint, nobis primæ partes deferuntur; tamen confitemur nos illo dignitatis gradu longe inferiores esse... Sciatis velim, fratres, nos Timotheum illum profanum Apollinaris hæretici discipulum, cum ímpio suo dogmate jampridem abdicasse; et ob eam causam credimus reliquias ejus nihil imposterum momenti habituras...Itaque quid est, cur abdicationem Timothei a me rursus requiratis, qui etiam hic judicio sedis apostolicæ, Petro quoque episcopo Alexandrino præsente abdicatus est una cum magistro suo Apollinari?»>

Cum igitur suscepta fuisset a Damaso professio fidei per Vitalem præstita, nihil decrevit de ipsius persona; sed eumdem remisit cum litteris ad Paulinum Antiochenum episcopum, ut judicaret an sincere ageret. «Per filium meum Vitalem, (inquit apud Baron. Annal. de ann. 373, n, 5), ad te rescripta direxeram, tuæ voluntati, et tuo judicio omnia derelinquens et per Petronium presbyterum breviter indicaveram, me in articulo profectionis jam ejus aliqua ex parte commotum. Unde ne aut tibi serupulus resideret, et volentes forsitan Ecclesiæ copulari tua cautio probanda differret, fidem nostram misimus non tam tibi, qui ejus fidei communione sociaris, quam his, qui in ea subscribentes, tibi, id est nobis per te voluerint sociari, dilectissime frater. Quapropter si supradictus filius meus Vitalis, et qui cum eo sunt, tibi voluerint aggregari, primum debent in ea expositione fidei subscribere. »

Formula fidei a Damaso transmissa ad Paulinum anathema dicit eis « qui profano ore dicere audent Spiritum sanctum per Filium factum esse, anathema denuntiat omnibus,qui non libere prædicant Spiritum sanctum unius et ejusdem tum essentiæ, tum potestatis cum Patre et Filio,» etc., apud Theodor. lib. v, cap. 11. Fuit vero hæc formula veluti Lydius lapis, per quem hæretici a catholicis discernerentur. Vitalis,nec non alii subscribere huic formulæ recusarunt. Atque ita Romæ detecta ipsius in errore pertinacia, anathema perculsus fuit una cum ejusdem farinæ hominibus versipellibus, non attenta priori illa subdola professione, quam scripto consignatum obtulerant.

Illustrem quoque reddidit fidei suæ zelum B.Damasus, et auctoritatem sedis suæ contra hæresiarcham Priscillianum, ejusque asseclas.

B

C

nium. Prosus multa in eo animi et corporis bona cerneres vigilare multum, famem ac sitim ferre poterat, habendi minime cupidus, utendi parcissimus. Ssd idem vanissimus et plus justo inflatior profanarum rerum scientia: quin et magicas artes ab adolescentia eum exercuisse creditum est. Is ubi doctrinam exitiabilem aggressus est, mulfos nobilium,pluresque populares auctoritate persuadendi, et arte blandiendi allicuit in societatem. Ad hoc mulieres novarum rerum cupidæ, fluxa fide, et ad omnia captioso ingenio catervatim ad eum confluebant. Quippe humilitatis speciem ore et habitu prætendens, honorem sui et reverentiam cunctis injecerat. Jamque paulatim perfidiæ istius tabes pleraque Hispaniæ pervaserat: quin et nonnulli episcoporum depravati, inter quos Instantius et Salvianus, Priscillianum non solum consensione, sed sub quadam etiam conjuratione susceperant. Quod Adyginus episcopus Cordubensis ex vicino agens comperto, ad Idatium emeritæ ætatis sacerdotem refert.Is vero sine modo et ultra quam oportuit Instantium, sociosque ejus lacescens facem quamdam nascenti incendio subdidit: ut exasperaverit malos potius quam compresserit. Igitur post multa inter eos,et digna memoratu certamina, apud Cæsaraugustam synodus congregatur: cui tum etiam Aquitani episcopi interfuere. Verum hærctici committere se judicio non ausi. In absentes tum lata sententia,damnatique Instantius, et Salvianus episcopi, Helpidius et Priscillianus laici, »etc. Secta ad confirmandas vires suas contra synodum Cæsar-Augustanam Priscillianum etiam laicum,sed principem malorum omnium episcopum ordinat. Cum vero episcopi catholici a Gratiano principe edictum impetrassent ad hæreticos e civitatibus ac provinciis expellendos; Priscillianus ejusque asseclæ episcopi Romam se contulerunt, «ut apud Damasum urbis ea tempestate episcopum objecta purgarent. Sed ite eis præter interiorem Aquitaniam fuit (Sulpic hist. lib. 1,)ubi tum ab imperitis magnifice suscepti sparsere perfidiæ semina maximeque Elusanam plebem sane tum bonam,et religioni studentem pravis prædicatoribus pervertere,» etc.

Complures ex antiquis Patribus eorumdem errores percensent. Videndus de iis S. Augustinus de hær. cap.70,S. Hieronym adv Pelag ad Ctesiph, Orosius ap.S.Aug in consult de error Priscill, S.Aug contra mend, S. Leo epist. 93 ad Turib,etc. Sequitur Sulpicius loco indicato : « Ili ubi Romam pervenere, Damaso se purgare cupientes, ne in conspectum quidem ejus admissi sunt. Regressi Mediolanum, æque adversantem sibi Ambrosium repererunt.Tum vertere consila, ut,quia duobus episcopis, quorum ea tempestate summa auctoritas erat,non illuserunt largiendo et ambiendo,ab imperatore cupita extorquerent ita corrupto Macedonio tum magistro officiorum,rescriptum eliciunt,quo calcatis quæ prius

Illorum hæresis erat breviarum seu complexio errorum secta Maniche et Gnostica S. Epipha- D decreta erant, restitui Ecclesiis jubebantur. Hoc

nius videtur indicare originem ejusdem hæreseos dum narrat (hæres.26, ad fin.) delatos a se juventa tum florente in Egypto ad episcoporum notitiam nonnullos cœtus infames,in quibus injuriam honestati suæ inferre cum tentassent qui eo convenerant, episcoporum vigilantia expulsi ac dispersi fuere. Unus ex his facinorosis nomine Marcus Memphites in Gallias secedens, complures seduxit nobiles præsertim feminas,illectas voluptatis illecebris,quibus sua dogmata condiebat. Hispanias quoque infecit, ubi per illustrem feminam, et per rhetoricæ artis professorem, qui primi fuerant ejus discipuli,validam manum collegit sectariorum, quibus Priscillianus præpositus nomen dedit (vide S. Hieronym. in Is. cap. XLIV). « Hic, juxta descriptionem Severi Sulpicii Hist.lib.11,familia nobilis,prædives opibus, acer, inquies, facundus, multa lectione eruditus, disserendi ac disputandi promptissimus. Felix pro

freti Instantius et Priscillianus repetivere Hispanias, » etc.

Quod attinet ad Damasum, is constanter tum illis restitit,tum novo hæresum monstro, Helvidio appellato,contra virginitatis evangelicæ consilium insurgenti, et per horribilem blasphemiam auso contra intermeratæ semper Virginis Mariæ emovere tetrum illum afflatum quo perculit aures catholicæ Ecclesiæ, affirmans eamdem post Christum Dominum divini Spiritus operatione conceptum,et illæsa virginitate in lucem editum,filios a S. Josepho sustulisse.Contra hunc infamem hæreticum beatus Hieronymus, qui tunc Romæ agabat,stylum assumens pro Deiparæ virginitate perpetua librum edidit præclarissimum: quem declarat a papa Damaso,viro egregio,et erudito in Scripturis,et virgine ipso Ecclesiæque virginis doctore, repertum immunem ab omni reprehensione.

His igitur editis a Damaso speciminibus infracta

constantiæ contra hæreticos, et apostolicæ auctori- A
tatis suæ in Ecclesiæ catholicæ doctrina asserenda,
et ecclesiasticis judicis exercendis, respondent cæ-
tera ejusdem auctoritatis pontificia experimenta,
quæ dedit in convocatione ecumenici concilii Con-
stantinopolitani, quæ a neotericis nonnullis in du-
bium audacter revocata, strenue asserta et confirma-
ta producit D. archiepiscopus Somier,lib 11, cap.18,

sua list dogmat sanctæ sedis. Nos temperamus a pluribus inde repetendis in notas hujus num,quem satis illustrant hactenus inde excerpta.Eodem vero capite collecta reperies quæ de vicariis apostolicis per Illyricum a Damaso constitutis scitu digna illustrare possunt historiam ecclesiasticam earumdem regionum.

XL. SANCTUS SIRICIUS.

ANNO CHRISTI 385, VALENTINIANI 10, THEODOSII 7.

55 Siricius, natione Romanus, ex patre Tiburtio, sedit (a) annos 15, menses 11, dies 25. Hic constitutum fecit de omni Eccelesia, vel contra omnes hæreses, et dispersit per universum mundum, ut in omnis Ecclesiæ archivio teneantur ob impugnationem (6) contra omnes hæreses. Hic constituit, ut nullus presbyter missas celebraret per omnem 5 hebdomadam, nisi consecratum episcopi loci designati susciperet declaratum, quod nominatur fermentum (c). Hic Manichæos, quos exsilio deportavit, (d) hoc constituit, ut non participarent cum fidelibus communionem, quia ore polluto non liceret sanctum corpus Dominicum vexari. Hic constituit ut si quis conversus de Manichæis rediret ad Ecclesiam, nullatenus communicaretur, nisi tantum relegatione Monasterii diebus vitæ suæ tene10 retur obnoxius, ut jejuniis, et orationibus maceratus, et probatus sub omni examinatione usque ad ultimum diem transitus sui, et ob humanitatem Ecclesiæ viaticum eis largiretur. Hic constituit hæreticum sub manu impositionis recipi, præsente cuncta Ecclesia. Hic fecit ordinationes quinque in Urbe per mensem Decembris, presbyteros 31, diaconos 16, episcopos per diversa loca triginta et duos. Qui etiam sepultus est in cæmeterio Priscilla via Salaria, nono 15 Kalendas (e) Martias, et cessavit episcopatus per dies 20.

NOTULE MARGINALES FABROTTI.

(a) B, ann 13, m. 1, d. 14, a Coss. Arcadii Aug. et Bautonis, ad Honor iv et Eutychian. (b) C oppugnat. (e) Vide Baron tom II Annal de fermento. (d) Vide Baron tom V ad ann 398. (e) С, vín Kal. VARIE LECTIONES.

Apud Fabrottum ex cod. Freheri.

Num 55, lin 3. AB. archivo. lin 7. B, in urbe, quos etiam. lin 10. B. ei communicarentur. lin 13. AB, ei largiatur. lin 16. AB, triginta quinque. lin 16 et 17, vin Kalend.

Ex cod Reg Maz et Thuan.

Lin 3, et exparsit per univ m. ut in omnium (M, omni) ecclesiarum archivis teneretur ob oppugnationem contra omnes (M, omnis) hæreses. lin 6,qui nomin ferm (in ora cod Maz, hinc comprobatur quod Ecclesia primitiva consecrabat in fermento. V. sup in Vita Żephirini). Hic invenit Manichæos in Urbe, quos in exsilium deportari jussit, et constituit ut non participarent c. f. communionem, (M, communione). lin 9, vexari (M, vexare). Hoc quoque constituit ut si q. lin 12, trans sui ob human eccl viaticum ei in fine tradatur. Hic constituit hæreti

B

cum sub manus impositione rec. lin 14, in urbe C Roma. lin 16, vIII Kal. Mart.

A SCHELESTRATE.

Ex cod. Thuan. alt.

Lin 1, ann 15. Hic c. lin 3, exparsit p. u. m. ut in omni ecclesiæ archivo teneretur ob. opp. lin 5, ni cons. lin 6, hic invenit M. lin 9, vexare. lin 12, sui ob. h. lin 19, octavo Kal lin ult episc dies 20.

Apud Holstenium et Schelestratium.

Lin 3. Cass et Flor sparsit. lin ead.,archivio.lin 5. Flor., Nsi qui consecratum episcopi designati suscepit. lin 7, Flor addit in Urb. lin 12. Flor sec, ut. lin 13. Flor, sub manus impositione reconciliari. lin 9. Flor, octavo calendas Maii.

Apud Peniam ex cod. Cavensi.

Lin 1 et 2, ex patre Tyburtio, sedit ann xv, m.xi. dieb xxv, lin 3, et exparsit. lin 3 et 4, archivo teneantur ob oppugnationem contra omnes hæreses. lin 6, hic invenit Manichæos, quos exsilio depor

tavit.

NOTÆ VARIORUM.

Linea 10. Nisi tantum relegatione monasterii. Cum Manichæorum hæresis non modo pravissima, sed etiam obscena fuerit, nullam leviorem pœnam illis Siricius imponendam censuit, quam perpetuæ

pœnitentiæ in monasterio peragendæ : unde duo quædam consequuntur,et monasteria ante Siricum fuisse, et gravioribus delictis poenitentiam perpetuam impositam fuisse; cum hoc tamen moderamine,quod in ultimo constitutis viaticum concederetur.

« PoprzedniaDalej »