20

Et tu, quicumque es felicior atque meo nunc

Superbus incedis malo,
Sis
pecore et multa dives tellure licebit

Tibique Pactolus fluat,
Nec te Pythagorae fallant arcana renati,

Formaque vincas Nirea,
Heu heu, translatos alio maerebis amores :

Ast ego vicissim risero.

XVI.
Altera jam teritur bellis civilibus aetas,

Suis et ipsa Roma viribus ruit:
Quam neque finitimi valuerunt perdere Marsi,

Minacis aut Etrusca Porsenae manus,
Aemula nec virtus Capuae, nec Spartacus acer

5 Novisquo rebus infidelis Allobrox, Nec fera caerulea domuit Germania pube

Parentibusque abominatus Hannibal, Impia perdemus devoti sanguinis aetas, Ferisque rursus occupabitur solum.

10 Barbarus heu cineres insistet victor, et urbem

Eques sonante verberabit ungula,
Quaeque carent ventis et solibus ossa Quirini,

(Nefas videre!) dissipabit insolens. Forte quid expediat communiter aut melior pars 15

Malis carere quaeritis laboribus :
Nulla sit hac potior sententia : Phocaeorum

Velut profugit exsecrata civitas
Agros atque lares patrios, habitandaque fana
Apris reliquit et rapacibus lupis,

20 Ire pedes quocumque ferent, quocumque per undas

Notus vocabit aut protervus Africus. Sic placet ? an melius quis habet suadere?—Secunda

Ratem occupare quid moramur alite? Sed juremus in haec: Simul imis saxa renarint 25

Vadis levata, ne redire sit nefas; 17 at 23 eheu 12 equi 14 videri 15 ,quod * expediat, 15, 16 distinguit Mg, expediat! communiter laboribus? 18 execrata

19 proprios

:

35

Neu conversa domum pigeat dare lintea, quando

Padus Matina laverit cacumina,
In mare seu celsus procurrerit Appenninus,
Novaque monstra junxerit libidine

30 Mirus amor, juvet ut tigrīs subsidere cervis,

Adulteretur et columba miluo,
Credula nec rayos timeant armenta leones,

Ametque salsa levis hircus aequora.
Haec et quae poterunt reditus abscindere dulcis

Eamus omnis exsecrata civitas,
Aut
pars

indocili melior grege; mollis et exspes
Inominata perprimat cubilia:
Vos, quibus est virtus, muliebrem tollite luctum,
Etrusca praeter et volate litora.

40 Nos manet Oceanus circumvagus: arva, beata

Petamus arya divites et insulas,
Reddit ubi cererem tellus inarata quotannis,

Et inputata floret usque vinea,
Germinat et numquam fallentis termes olivae, 45

Suamque pulla ficus ornat arborem, Mella cava manant ex ilice, montibus altis

Levis crepante lympha desilit pede. Illic injussae veniunt ad mulctra capellae, Refertque tenta grex amicus ubera ;

50 Nec vespertinus circumgemit ursus ovile,

Neque intumescit alta viperis humus. Pluraque felices mirabimur: ut neque largis

Aquosus Eurus arva radat imbribus, Pinguia nec siccis urantur semina glaebis, 55

Utrumque rege temperante caelitum. Non huc Argoo contendit remige pinus,

Neque inpudica Colchis intulit pedem ; Non huc Sidonii torserunt cornua nautae, Laboriosa nec cohors Ulixeï.

60 Nulla nocent pecori contagia, nullius astri

Gregem aestuosa torret impotentia. 29 proruperit, decurrerit 29 Apenninus 33 flavos, saevos, fulvos 36 execrata

38 perpremat 41 circum vagus 41 circumvagus; arva beata petamus, K circumvagus arva beata B

48 nympha 51 ovili versus 61, 62 editores alii alio transposuerunt, ante v. 49, 51, 53, 57 61 austri

37 expes

Juppiter illa piae secrevit litora genti,

Ut inquinavit aere tempus aureum;
Aere, dehinc ferro duravit saecula : quorum

Piis secunda, vate me, datur fuga.

65

5

10

XVII.
Jam jam efficaci do manus scientiae,
Supplex et oro regna per Proserpinae,
Per et Dianae non movenda numina,
Per atque libros carminum valentium
Refixa caelo devocare sidera,
Canidia, parce vocibus tandem sacris
Citumque retro solve, solve turbinem.
Movit nepotem Telephus Nereïum,
In quem superbus ordinarat agmina
Mysorum et in quem tela acuta torserat.
Unxere matres Iliae addictum feris
Alitibus atque canibus homicidam Hectorem,
Postquam relictis moenibus rex procidit
Heu pervicacis ad pedes Achillei.
Saetosa duris exuere pellibus
Laboriosi remiges Ulixes
Volente Circa membra; tunc mens et sonus
Relapsus atque notus in voltus honor.
Dedi satis superque poenarum tibi,
Amata nautis multum et institoribus.
Fugit juventas, et verecundus color
Reliquit ossa pelle amicta lurida;
Tuis capillus albus est odoribus;
Nullum a labore me reclinat otium ;
Urget diem nox et dies noctem, neque est
Levare tenta spiritu praecordia.
Ergo negatum vincor ut credam miser
Sabella pectus increpare carmina
Caputque Marsa dissilire nenia.
Quid amplius vis? O mare et terra, ardeo,

15

20

25

30 35

40

Quantum neque atro delibutus Hercules
Nessi cruore, nec Sicana fervida
Virens in Aetna flamma: tu, donec cinis
Injuriosis aridus ventis ferar,
Cales venenis officina Colchicis.
Quae finis aut quod me manet stipendium?
Effare; jussas cum fide poenas luam,
Paratus expiare, seu poposceris
Centum juvencos, sive mendaci lyra
Voles sonari, “Tu pudica, tu proba
Perambulabis astra sidus aureum.”
Infamis Helenae Castor offensus vicem,
Fraterque magni Castoris, victi prece,
Adempta vati reddidere lumina:
Et tu, potes nam, solve me dementia,
O nec paternis obsoleta sordibus,
Nec in sepulcris pauperum prudens anus
Novendialis dissipare pulveres.
Tibi hospitale pectus et purae manus,
Tuusque venter Pactumeius, et tuo
Cruore rubros obstetrix pannos lavit,
Utcumque fortis exsilis puerpera.

45

50

55

“Quid obseratis auribus fundis preces ?
Non saxa nudis surdiora navitis
Neptunus alto tundit hibernus salo.
Inultus ut tu riseris Cotyttia
Volgata, sacrum liberi Čupidinis,
Et Esquilini pontifex venefici
Impune ut urbem nomine impleris meo?
Quid proderit ditasse Paelignas anus,
Velociusve miscuisse toxicum ?
Sed tardiora fata te votis manent:
Ingrata misero vita ducenda est in hoc,
Novis ut usque suppetas doloribus.
Optat quietem Pelopis infidi pater,

60

65

33 urens, furens* 40 sonare 42 vice 82 47 neque 56 Cocytia 57 vulgata omn 60 proderat 62 si 64 laboribus 65 infidus

70

Egens benignae Tantalus semper dapis,
Optat Prometheus obligatus aliti,
Optat supremo conlocare Sisyphus
In monte saxum; sed vetant leges Jovis.
Voles modo altis desilire turribus,
Modo ense pectus Norico recludere,
Frustraque vincla gutturi nectes tuo,
Fastidiosa tristis aegrimonia.
Vectabor umeris tunc ego inimicis eques,
Meaeque terra cedet insolentiae.
An quae movere cereas imagines,
Ut ipse nosti curiosus, et polo
Deripere lunam vocibus possim meis,
Possim crematos excitare mortuos
Desiderique temperare pocula,
Plorem artis in te nil agentis exitus ?”
72 innectes 78, 79 possum 80 poculum
81 habentis, valentis*

75

80