n deliciis spiritualibus ab omni curarum fæce liber A diligenter observetur, quivis perspexerit id sibi epularetur. Scribebat ad eum Augustinus de con- animo proposuisse Paulinum ut exponeret quo statu stantia Melanie in morte unici filii sui. Ad Augusti- tum Ecclesia esset cum hæc scriberet; adeoque eum num 15 Maii die rescripsit a Paulinus epistolam qua- recensuisse episcopos vivos, non mortuos, idcirco dragesimam quintam, in qua ejusdem Melania lau- non dicit vidisti, sed videas, quod ad mortuos redes prosequitur; idemque videtur credere Deum ́ab ferri non potest; quod autem his verbis usus fuerit, hominibus in vita æterna laudandum vocibus huma- nunc autem Pegasium, innuisse videtur Pegasium tum nis post ipsam resurrectionem, sed laudem hanc hu- fuisse recens episcopum. Itaque, cum Alethium Camanis sensibus et eloquiis fore longe altiorem. durcensem episcopum hunc fuisse arbitremur quem Hieronymus solo presbyteri nomine designat in quadam epistola quæ videtur anno 407 scripta, isthæe epistola non videtur a Paulino fuisse conscripta nisi paulo ante episcopatum circa annum 408 vel 409. Quid. referat historia de Exsuperio, Simplicio et Amando, alius in lucem proferet: nihil de Diogeniano, Dinamio et Pegasio comperimus. De Alethio vide Dissert. 3, n. 2. 2. Huic epistolæ respondit Augustinus sequenti hieme per epistolam quadragesimam quintam, cujus delator fuisse videtur Possidius, qui acturus causam Ecclesiæ suæ Calamensis apud imperatorem, data occasione usus Paulinum lubens invisit. Circa idem tempus episcopo Memori litteras dedit Augustinus, ubi de filio ejus Juliano agit qui tum erat diaconus, et postea hæresiarcha factus est. Conjugatus fuerat cum la, et Paulinus patris et filii unicus ( perinde ac Augustinus) in Juliani et le matrimonium scripserat epithalamium, quod ideo in a..num 400 aut circiter « rejecimus. f ail 3. Ad præsens tempus vel potius ad annum 459 referre possimus eam quam Gregorius 8, Turonensis citat presbyteri Paulini epistolam, in qua ille autor, Utcumque se habent seculi mala, hoc viis piis relinqui solatium, quod clarissimis præsulibus Deoque dignissimis, qui et sapientissimi et fielissimi erant fidei et religionis custodes, firmissimo tamquam præsidio fruerentur. Videas, i inquit, Exsuperium Tolosa, Simplicium Viennæ, Amandum Burdigalæ, Diogenianum Albige, Dinamium Engolismæ, C Venerandum Arvernis, Alethium Cadurcis, et nunc Pegasium Petragoriis. An presbyter ille hujus epistoke autor fuerit Paulinus noster dubitat i Rosweydus. Hunc non esse Paulinum Nolanum contendit omnino Chiffletius *, quia in eo quod destinguit autor ille Pegasium ab aliis satis indicat alios jam tum e vivis excessisse, quibus Paulinus Nolanus non vi detur fuisse superstes. Hæc Chiffletius; cui non assentior, cum epistolæ Paulini ad Amandum scripte ante annum 404 nequaquam prohibeaut quin ipse Amandus et alii præsules ante annum 431 e vivis excesserit. Quod autem Gregorius Turonensis eum presbyterum vocet, eo ad credendum adducimur Paulinum illum a Gregorio talem, qualis erat, in titulo epistolæ fuisse designatum; ita ut si sit Paulini nostri hæc epistola, ut minime dubitamus, ante annum 410 scripta fuerit necesse est, quo anno jam tum fuisse episcopus videtur Paulinus. Et revera fieri non potest ut Amandus ante annum 410 obierit, si ante et post Severinum, ut communis fert opinio, Burdigalensem rexit Ecclesiam; et si epistole Zosimi supposititiæ non sunt, 1 Simplicius Viennæ vivebat etiam anno 417. At enim si textus ipse Paulini n. 4. D 4. Paulo plura recenset Gregorins de Venerando : erat ille profecto m senator, et verisimiliter Claromontanus. S. Artemio successit, et septimus numeratur Claromontanus episcopus. Nihil certum habemus de ejus gestis præter ipsius Pauliai testimonium. " In vigilia Natalis Domini hunc obiisse ferunt, cujus exsequiæ postridie exsolutæ instar solemuis hujus diei processionis habitæ sunt. Gregorius Turone.sis asserit ad ejus tumulum plurima patrata miracu.a. Sepultus est autem in quadam ecclesia quæ nomen ejus sortita est, ditata P multorum sanctorum corporibus, in iis maxime a S. Nepotiani, quinti episcopi Claromontani, et S. Liminii martyris: que basilica etiamnum in hortis abbatiæ S. Allyrii v situr, sed paucissimæ ibi relicta sunt S. Venerandi reliquiæ, cum maxima pars 22 87 Decembris de anno 1311 in proximam S. Allyrii ecclesiam translata fuerit, et t reliquia in ipsa S. Allyiii capsa fuerad separatim positæ. Arvernis " fit memoria hujus translationis 22 Decembris die, et festivitas ejusdem sancti 18 Januarii recolitur. Huic successit S. Ru sticus. Circa annum 408 scripsit Ruffino Paulinus epistolam quadragesimam sextam de qua superius egimus cap. 48, n. 1. ANNO CHRISTI 409. Paulinus Nola creatur episcopus. Qua ratione se gesserit in episcopatu. 1. Augustinus sub finem auni 408 vel sub initium 409, ut jam diximus, scripsit epistolam nonagesimam quintam. Ea 2 Paulino et Therasiæ item inscripta est cum epithetis sua erga utrumque caritate dignissimis, in qua Paulinum tum episcopali dignitate insignitum fuisse non apparet; cui alioquin ornation titulus in epistola debitus atque ipsi ab Augustino adscribendus fuerat. Sententia nostræ favet Ruffinus, e Ibid., Paul. ep. 45, n. 8. blbid., n. 6. Aug. ep. 95, n. 1, et adnot. in marg. Aug. ep. 101. f Paul. carm. 22. 8 Vid. cap. 37, n. 4. h Greg. Tur. Hist. Franc. lib. u, c. 15. i Paul. ep. 48. .j Not. 176. k Chift. p. 11. Baron. an. 417, § 48, 51, in append. m Greg. Turon. Hist. Franc. lib. n, n Ibid. Ibid., c. 37. P lbid., c. 35 et 36. 4 Ibid., c. 27. Ibid., c. 36. s Bolland. 18 Januar., c. 13. § 6, p. 191. cp. 95, in tit. t Ibid. Ibid., § 7. Ibid., § 1. x Greg. Tir. loco cit., c. 15. * Cap. 49, n. 2. Aug. e Innocentii vel partim vel omnino rejicere nobis necesse sit ex anno 404 quo illam i apposuimus, quamvis non 15 Februarii die; eodem quidem mensis hujus die, sed altero anno collocanda est, et forte anno 410 cum Honorius Romæ annum 407 et partem anni 408 exegerit. Turbas tamen quae in Galliis et in Italia exstitere cum illis a nobis assignatis Victricii peregrinationibus et hoc litterarum commercio aptissime convenire judicant doctissimi viri quos coñsu. luimus; historia vero duas illas tantum ab Honorio Romam per pontificatum Innocentii susceptas peregrinationes observat: unde Innocentii et Paulini ad Victricium epistolas anno 404 adscribere coacti fuimus. Neque ex sola fratris appellatione judicandum duximus illum tum fuisse episcopum, cum nobis suppetant validiora argumenta, quibus certo colligi, mus ante annum 409 illi non collatam fuisse episcopalem dignitatem, quam ut in hac una nominis difficultate haereamus. Creatus fuit 1 Nolanus episcopus Paulinus noster ut nemo dubitat, videturque Paulo successisse, qui annis 402 et 403 certissime hanc Ecclesiam regebat; quæ non videtur ingenti plebe fuisse numerosa, quandoquidem Paulinus se vocat exigui gregis pastorem. k qui Paulini epistolæ quadragesime septimæ anno A suscepisse. Adde quod cum tempus inscripte epistolæ 409 conscriptæ satisfaciens in epistola nuncupatoria librin de Benedictionibus patriarcharum, quem qua. dragesimali hujusce anni tempore scripsit, non episcopum, sed fratrem ipsum appellat. Quantulacumque sit episcopi diœcesis, non videtur a negotiis vacuus episcopus, qualis Augustino visus est Paulinus anno 408. Nihilominus addit Augustinus sibi nuntiatas fuisse incredibiles ejus occupationes: quæ expressio potius denotat eas quæ insolito casu eveniunt, quam quæ episcopatui annexæ sunt. Quemadmodum autem Paulinum episcopali nondum dignitate fuisse insignitum initio anni 409, ita eum jam episcopum anno 413 fuisse constat, quandoquidem hoc nomine donetur ab Augustino b lib. 1 de Civitate Dei, idque referendo aliquid quod Paulinus anno 410 gesserat: unde B probabiliter colligi potest jam anno 410 illum fuisse episcopum. Et præterea videtur Paulinus debuisse quopiam se recipere ut e Gothorum manibus se eriperet, ut revera in eorum manus incidit, nisi fuisset addictus pascendo gregi, et nisi vinculis episcopalis muneris fuisset retentus, a quibus in sacerdotio constitutus erat omnino liber; singulis autem epistolis privatam egisse vitam videtur. Comperimus etiam Augustinum ab eo d fratris nomine compellari in epistola quam arbitramur scriptam circa annum 410. Augustinus in epistolis suis ad Paulinum circa annum 413 datis et in posterioribus aliis operibus eum semper vocat episcopum, nulla de ejus uxore mentione facta, unde cam jam vita functam omnino probabile est. Contendit ↑ Chiffletius Paulinum fuisse C episcopum ab initio anni 397, sed ejus rationibus satisfecisse credimus. Potuisset quidem et merito duas ad Victricium epistolas objicere, quas anno 399 et 404 posuimus, siquidem Victricius episcopus ab eo & frater vocatur in trigesima septima epistola anni 404 ex editis et mss. codicibus, ac etiam in epistola decima octava anni 399 ex ms. Viennensi codice, cum aliis, patris nomen habeant. Sed hoc 88 argumentum non videtur magni ponderis, cum amanuenses hunc errorem facile admittant scribendo fratri pro patri; quamvis etiam Paulinus potuerit Victricium fratrem amice dumtaxat compellare, ut ipse Paulinus et. Therasia in epistola quadragesima quinta anno 408 15 Maii data Augustinum patrem, fratrem simul et magistrum vocant. Quod si iis quis D nos cogat insistere et fateri duas ad Victricium epistolas ab episcopatu Paulini fuisse scriptas, post annum 409 facile collocabuntur; alteram enim ad annum 399 retulimus ex simplici dumtaxat cum epistola decima septima convenientia, et alteram ad annum 404 propter tempus inscriptæ epistolæ Innocentii qua agit de itinere Victricii Romam, et quia Paulinus in epistola sua Romam etiam venisse Victricium asserit, quo duas peregrinationes potuit 2. Jam vero qua ratione in episcopali munere se gesserit discamus ab oculato teste m: Cum autem ad summum sacerdotii gradum provectus est, noluit se talem exhibere episcopum qui ab aliquo timeretur, sed talem se reddidit sacerdotem qui ab omnibus amaretur. Numquam sic iratus est, ut non in ira misericordiæ memor esset: neque enim poterat vir ille irasci qui contumelias despiciebat, et odia vitabat. Numquam in judicio sine misericordia sedit, quia noverat misericordiam meliorem esse quam sacrificium (Osee v1, 6); misericordia vestiendum esse omne Christianorum judicium, dicente venerabili Scriptura : Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine (Psal. c, 1). Justitiam quoque votis benignioribas temperabat: sciens quoniam Spiritus sanctus quantum æquitati et justitiæ favet, tantum suis gratiam pietatis benignus indulget: et ideo tenebat rigorem in examinatione justitiæ, misericordiam autem in definitione sententiæ proferebat." () admirabilem virum, atque omnium virtutum laude censendum! Hic etenim omnium patriarcharum exempla secutus, fuit fidelis ut Abraham, credulus ut Isaac, benignus ut Jacob, munificus ut Melchisedech, providus ut Joseph, rapax ut Benjamin: rapuit enim divitibus, et pauperibus erogavit; et tamen plus divitibus quam pauperibus profuisse cognoscitur, quia pauperibus in hoc seculo profuit, divitibus autem in futuro providit. Ipse etiam moribundus asportatam a longe pecuniam, quam 89 eleemosynis impenderet, accepit. Fateor equidem autorem illi fuisse Hieronymum ut alienas eleemosynas distribuendas minime susci a Vid. cap. 48, n. 1. b Aug. 1. 1 de Civ. Dei, c. 10. e Vid. cap. 51, n. 2. d Paulin. ep. 50, n. 18. Aug. ep. 149, in tit. f Chiffl. p. 153. 8 Paul. ep. 37 et 18, in tit. n. 2. Aug. 1. 1 Civit. Dei, c. 10 k Vid. cap. 43, n. 3; 44, n. 1, etc. Obit. Paulin. n. 6. " Uran. n. 7. 0 Ibid., n. 4. Ep. 45, in tit. i Dissert. 4, t. IV, 1 Paul. ep. 49, n. 14. m Uran, de d stolas ejus contingere cupiebant. Erat enim suavis el blandus in litteris, dulcis et bene suavis in versibus. Quid plura? Vix quæcumque de illo dicuntur admitterel credulitas fidei, nisi propellerent sua facta mendacium. CAPUT LI. Valgius, qui et Victor, solus in navi e naufragio serva- k f peret: sed aliud est quod prudentia homini privato A Nam qui corpore eum videre non poterant, saltem epiqui divino se obsequio recens addicit et consecrat, aliud quod pietas episcopo in sola pietate longo virtutum exercitio jam constituto suggerit. Et revera nequaquam imprudens fuit Paulini pietas, a Nam qui ingentia prædia quia fuerant sua vendita pauperibus erogaverat, is cum postea factus esset episcopus, non contemsit Ecclesiæ facultates, sed fidelissime dispensavit. Quo facto satis ostendit et propria debere propler perfectionem contemni, et sine impedimento persectionis posse Ecclesiæ quæ sunt profecto communia possideri. S. Gregorius Turonensis b magnas Ecclesiæ Nolanæ fuisse divitias asserit, et Christum adimplevisse in Paulino, qui omnia propter ipsum dimiserat, quæ per Evangelium promittere dignatus est, quia qui propter ipsum reliquerit omnia, centuplum in hac B vita accipiet quod meo quidem judicio non facile probaverit; sic enim prosequitur Uranius: Ergo, ut dicere cœperam, fuit mansuetus ut Moyses, sacerdotalis ut Aaron, innocens ut Samuel, misericors ut David, sapiens ut Salomon, apostolicus ut Petrus, amabilis ut Johannes, cautus ut Thomas, doctor ut Paulus, videns ut Stephanus, fervens ut Apollo. De sollicitudine autem et cura Ecclesiarum, in fide et caritate omnes apostolos et episcopos imitatus est. Hæc omnia in se habuit, hæc in tempore conversationis suæ fideliter custodivit. Et vere talis erat ut ab omnibus amaretur: vixit enim cunctis in exemplum acquirendæ salutis, et in refrigerium consolationis. Neque enim solius hæc mea vox est: testes sunt omnes provinciæ, testis est omnis terra quam Romanus orbis includit, testes C etiam sunt barbara nationes ad quas fama domni Paulini pervenerat. Nec immerito ab omnibus amabatur, qui aderat omnibus. Quem enim jucentem non sua dextera erexit? quem interpellantem se non pia voce consolatus est? Erat enim pius, misericors, humilis et benignus; nullum spernens, nullum despiciens. Omnibus tribuebat, omnibus indulgebat: animabat trepidos, mitigabat violentos; hos verbis, illos ædificabat exemplo alios epistolis, alios sumtibus adjuvabat. Nullas opes, nullas divitias, nisi quas sanctis suis Christus promiserat mirabatur. Aurum atque argen tum, et cetera sic definiebat, ut ea sibi ad largiendum liberalitas, non ad retinendum cupiditas vindicaret. Et ut breviter dicam, omnia bona in se habuit quia Christum amavit: habuit enim fidem, mansuetudinem, D cui, ut docet Augustinus 4 prolixam Paulinus noster curam proximorum, jugem pro miseris sollicitudinem, compassionem pro infirmis, nihil aliud respiciens nisi pacem et caritatem, solus namque mendicabat, ut omnibus abundaret. Denique quis locus est in orbe terrarum, quæ solitudo, quæ maria, que S. Paulini beneficia non senserunt? Omnes eum agnoscere cupiebant, omnes videre desiderabant. Quis ad illum non lætus advenit? aut quis ab illo non desideraturus abscessit? 90 1. Jam erat Paulinus exigui gregis pastor, id est Nolanæ Ecclesiæ episcopus, cum accidit historia mirabilis servati e naufragio Valgii, qui post eum casum Victoris nomen sortitus est. Tempus hujusce casus fixum omnino statuere non possumus. Contextum historiæ narrat Paulinus in epistola quadragesima nona quemadmodum ille a Christo S. Felicis patrocinio e naufragio servatus sit: quam ob causam forte Nolam venire compulsus est Valgius, ubi dicit Paulinus tam insignia Dei miracula se adeo admiratum fuisse, ut pene in ipsum senem crudelis fuerit, et partem auris servandam voluisset abscindere, nisi in illo vulneris res fuisset. Videtur ipse Paulinus senem Valgium naufragio ereptum aquis lustralibus abluisse, illique i Victoris nomen in ipso baptismate indidisse. Navis quæ erat cujusdam Christiani Secundiniani nomine, et in qua servatus fuit, sine ullo damno oneris in Lucanorum et Brutiorum littore allapsa est, quo m Posthumniani senatoris Romani possessio adluitur. Posthumiani procurator navem illico occupavit, et captam vacuefecit, cui " præter onus publicum plura etiam de stipendiis et peculiis nauticis inerant. Super hoc latrocinio apud provincia judicem depositæ jam sæpe fuerant querela, sed procurator primo vi rebellavit adversus provincialis judicis edicta ejusque ministros, postea Romam profugit, quo Secundinianus cum Victore se contulit. Rescribens Macario Paulinus, eum P precatus est ut Posthumianum ad jura pietatis et justitiæ leges adduceret, faceretque ut a procuratore ablata solummodo restituerentur ; quod enim spectat ad sumendas de eo pœnas, orat Paulinus Macarium ut ab iis abstineatur. Videtur ille fuisse Macarius qui, postquam vicarius præfectorum exstitit, Rome fuit hoc tempore pietate maxime et scientia percelebris, et de morte uxoris consolatoriam dederat epistolam. Ann. Christi 410, 411, 412, 413. 2. Celebris est Roma vastatione annus 410 quo Alaricus Gothorum rex 24 Augusti die Urbem ingressus traditur, ex eaque vigesimo sexto ejusdem mensis egressus s Campaniam deinde populatus est. Referendum est profecto ad illud tempus quod di S a Jul. Pomer. de Vita contempl. 1. 1, c. 9. b Greg. Tur. de Glor. Confess. n. 107. e Uran. de Obitu Paulin. n. 7. d Ibid., n. 8. e Ibid., n. 9. Paulin. ep. 49, n. 14. * Ibid., n. 3. Ibid., n. 14. i Ibid. i Ibid., n. 2. k Ibid., n. 1 et 15. 1 Ibid., n. 8 et 15. Ibid., n. 15. " Ibid., n. 1. • Ibid., n. 13. Ibid. q Aug. ep. 239, n. 1. Theophan. et Cros. l. 1, c. 19; et l. vi, c. 39. Philostorg. I. xi, c. 4. Baron. a.. 410, § 46. 8 a cit Augustinus, Nolam scilicet obsessam a barbaris, A tia divina fuerat constitutus Deo gratias ageret. Non е quo tempore hujusce urbis civibus visus est S. Felix, quibus jam tot pietatis suæ argumenta crebris miraculis præbuerat; quod Augustinus non ex opinione communi, sed ex certis testibus se comperisse fatetur. Hinc colligit Baronius hacce occasione cives Nolanos evasisse incolumes quod non asserit Augustinus; 91 immo vero hanc urbem captam fuisse et a barbaris vastatam alibi affirmat: quod ad hæc tempora d cum S. Felicis apparitionibus refert etiam Baronius. Tentus est et ipse Paulinus; sed cum magnis, quibus antea abundabat, divitiis renuntiasset, nec alio amplius quam eximia virtutis thesauro ditaretur, hanc Paulinus calamitatem duram certe avaris et vitæ amantibus hominibus non parum temperavit, immo suavem sibi effecit bonorum operum memoria, quibus facultates suas per manus pauperum eo loci reposuerat quo attingere barbari non valebant. Hisce fidei et spei affectibus sic in corde suo, ut ab illo se accepisse testatur Angustinus Dominum precabatur: Domine, non excrucier propter aurum et argentum, ubi enim sint omnia mea tu scis. Hujus vota profecto exaudita fuisse dubium non est, quandoquidem addit Augustinus se nescire quemquam eorum, qui opes suas propter Christum abjecerint, veluti pecuniæ possessorem a barbaris excruciatum. Hac barbarorum incursione et vastatione accensa fuit, non exstincta, Paulini caritas ; quin immo, & quæcumque habere potuit ut episcopus, ad captivorum et pauperum solatium in eleemosynas erogavit. h B 3. Circa hoc idem tempus ad Augustinum episto- C Iam 50 scripsit ↳ Paulinus varias illi quæstiones proponens quibus statim responsum dedit Augustinus ; quo amisso, eidem rescripsit iterum Paulinus, cui responsum alterum misit Augustinus quod et secundo amissum est. His tamen non permotus Paulinus tertiam de iisdem difficultatibus epistolam scripsit, pium quoddam opus meditans. Anno 413 magnum de Civitate Dei opus Augustinus exorsus est, cujus in primis capitibus illustre i Paulini virtuti testimonium. reddit. ANNO CHRISTI 414. enim, inquit Augustinus, uberiore fructu legit, vel audit me docentem ac disserentem, vel quibuslibet exhortationibus accendentem, quam inspicit te viventem. De Paulino episcopo Nolano nihil historic proditum est annis 415, 416. ANNO CHRISTI 417. 5. Jam antea n observavimus Paulinum nostrum amicitia fuisse devinctum cum Pelagio antequam proderentur ejus errores, et cum Juliano in Campania episcopo, qui postea Pelagiani dogmatis fuit defensor acerrimus. In ipsa Paulini familia (apud vos) vel saltem in civitate Nolana, magna pro errore Pelagiano quidam obstinatione nitebantur : eapropter Augustinus epistolam 186, alias 106, ad 92 Paulinum fecit et plurima P misit scripta in Pelagianos, ut præterquam quod 4 pro illis oraret ut corrigerentur, non solum ad vitandos illos cautus esset, verum etiam ad convincendos eos qui Pelagii errores mordicus defendendos suscepissent; quin etiam eos refellit Augustinus ex epistolis Paulini, ac præcipue ex trigesima (alias octava) ad Severum. Fragrant enim, inquit ad eum, epistolæ tuæ odore sincerissimo Christi, ubi germanissimus, gratiæ ipsius dilector et confessor appares. Nullus certe a dogmate Pelagiano magis abhorruit quam Paulinus; at a Semipelagianorum errore qui bonæ voluntatis initium hominis esse asserebant non satis alienum eum fuisse posset conjici ex quibusdam illius scriptorum locis, cum hanc quæstionem nondum posuissent Massilienses presby. teri, necdum Augustinus enodasset et solvisset. 8 r ANNO CHRISTI 418. 6. Fortasse partem habuit in iis quæ mense Aprili, anno 418 Romæ et Kavennæ adversus Pelagianos acta sunt, quibus peraetis, Julianus episcopus ob hæresim Pelagianam sede sua pulsus est duobus imperatoris Honorii edictis : at historia de Paulino nihil hoc anno proditum est. ANNO CHRISTI 419. CAPUT LII. Ad synodum Ravennam invitatur Paulinus ut Romanæ Ecclesiæ schisma componat. SS. Eucherius et Honoratus cum Paulino amicitiam instituunt. 1. Zosimo papa mortuo exeunte anno 418, schis 4. Ad quæstiones a Paulino propositas respondit Augustinus i epistola 149, quam Paulino redditam fuisse non dubium est, cum ad nos usque pervenerit cujus sub finem animadvertimus Paulinum no- D ma conflatum est et oborta in clero dissensio, cujus strum tunc apud se habuisse alterum sui nominis presbyterum; tertium quoque ejusdem nominis, qui temporum calamitate fortunarum suarum jacturam passus ad Paulinum nostrum se receperat, et ex damnis suis sub tanto duce proficere conabatur. 1 Videtur ille aliquam ab Augustino institutionem postulasse, sed hunc paucis hortatus est, in epistola ad S. Paulinum data m, ut de eo statu in quo Providen a Aug. lib. de Cura pro mortuis, c. 16. an. 410, § 45, 46. e Aug., loco cit. I de Civit. Dei, c. 10. i Aug. ep. 149. c. 49, n. 2. Aug. ep. 186, n. 29. n. 2. Aug. ep. 186, n. 39. n. 4. pars minor elegit Eulalium archidiaconum in summum pontificem, major vero Bonifacium presbyterum. Sub finem mensis Martii anno 419 Honorius imperator per litteras sanctissimos diversarum provinciarum episcopos ad synodum Ravennam convocavit, quo tantæ controversie finem facerent. Imprimis vero scripsit ad S. Paulinum Nolanum episcopum; sed is propter corpor.s invaletudinem b Baron. an. 410, § 46. Aug. lib. 1 de Civ. Dei, c. 10. d Bar. f Aug., lb. Greg. M. dial. 3, c. 1. Paulin. ep. 50. i Aug. lib. * Ibid., 1 lbid. m Aug. ep. 149, n. 34. Cap. 46, n. 3; et P Ibid., n. 2. q Ibid., n. 37 et 38. Ibid., n. 40; et Paulin. ep. 30, Paulin. ep. 40, n. 6; et carm. 11, v. 142 et seq. Baron. an. 419, § 19. minime accedere valuit. Cum autem indicta synodus, A ad Eucherium nondum episcopum, cum adhuc LeriEulalii temeritate, fuisset intermissa, nec ad effectum perducta, concilium translatum est Spoleti maximo numero habendum idibus Junii. Idem b Honorius imperator, seu potius illius germanus Constantius Patricius, rebus imperii præfectus, Paulinum rogavit ut venire dignaretur, et idcirco ad eum litteras reverentiæ plenas dedit, ex quibus quantæ apud eum æstimationis quantique meriti fuerit Paulinus colligi potest. Eum primo sanctum ac venerabilem patrem appellat, et deinde dilatum propterea dicit concilium, quod, absente illo propter invaletudinem, existimatum sit nihil posse definiri. Epistola autem sic se habet petita ex codice Vaticano ms. apud Baronium anno 419, § 20. 93 Sancto ac venerabili Patri Paulino episcopo. Tantum fuit apud nos certa scientia (Al. sententia) nihil ab his sacerdotibus qui ad synodum convenerant posse definiri, cum Beatitudo tua de corporis inæqualitate causata, itineris non potuit injuriam sustinere. Et propter absentiam sancti viri non quidem obtentura; interim tamen vitia gratulantur, cum prava et vetus ambitio et cum benedicto viro sanctæque vitæ diu velit habere certamen, ut contra hæc apostolicæ institutionis bona de præsumtis per vim parietibus existimet confidendum. O vere digna causa quam nonnisi coronæ tuæ beata vita designat! Dilatum itaque judicium nuntiamus, ut divina præcepta ex venerationis tuæ ore premantur, qui ea secutus implesti: nec potest alius h nensibus præcesset S. Honoratus abbas, qui anno 426 ad Arelatensis Ecclesiæ episcopatum assumtus est. Nemo nescit S. Honoratum, abdicata seculi vanitate, in insulam Lerinum in ora provincia maritima secessisse, ibique monasterium fundasse, quod deinde celeberrimum factum est. S. Eucherius, postea Lugdunensis antistes, cum Paulinum in eodem vitæ instituto fuisset imitatus, cum Galla conjuge pariter in Lerum insulam recessit, quæ hodie S. Margaritæ insula vulgo nuncupatur Lerino proxime, brevi interjecta maris rupe. Hinc quosdam ad Paulinum visitandum misit Eucherius, qui quidem cum divina gratia sibi invicem innotuissent, connexi sunt per viscera caritatis Christi. Per hosce viros ab EucheBrio missos locum habitationis illius simul et venerabilis Honorati agnovit Paulinus: unde conjici potest Honoratum in Ecclesia nondum celebrem tunc fuisse. Epistola, quam haud dubie S. Paulinus tune temporis ad Eucherium direxit, intercidit. An ad Honoratum tunc scripserit non compertum est. Verum Honoratus anno insequenti S. Eucherii exemplo provocatus tres religiosos de sancto congregationis sux numero ad Paulinum visitandum misit. Eorum profectionem ignoravit k Eucherius, 94 itaque per hanc opportunain occasionem Paulino non rescripsit. 1 Quomodo tamen is se haberet sollicite ab his sciscitatus est Paulinus, et per hanc Lerinensium monachorum opportunitatem Eucherio plenas affectionis et amoris litteras misit, in quibus eum obsecrat ut si corum præceptorum lator exsistere, quam qui dignus C deinceps opportunam et per hujusmodi tabellarios apostolicis disciplinis est approbatus. Specialiter itaque, domine sancte, merito venerabilis pater, justus Dei famulus, divinum opus, contemto labore, tributum hoc nobis visitationis tuæ, si ita dicendum est, munus indulge: ut postpositis omnibus, quantum temperantia his et tranquillitas suffragantur, synodo profuturus, sine intermissione, etiam desideriis nostris et benedistioni quam cupimus, te præstare digneris. An Paulinus ad concilium pergere statuèrit plane ignoramus verum illud iter non suscepit, siquidem septimo idus Aprilis e totum negotium alio modo consumtum est. ANNO CHRISTI 421 VEL 424. : n occasionem Deus donaverit, rescribere impigrum non habeat, ut solummodo pro gratia familiari se invicem consolentur, cum ceterum de animi illius piissima affectione minime dubitaret. Paucis abhinc annis Chiffletii cura ex duobus mss. codicibus in lucem prodiit hæc epistola, quam merum Paulinum sapere nemo non fatebitur qui genium ejus et ingenium norit illam Paulinianis epistolis addidimus. Eam Eucherio et Gallæ ejus uxori inscribit Paulinus, et tamen nec in titulo nec in epistola usquam Therasiæ meminit quod jam tunc eam vita fuisse functam non leve est argumentum; et decessisse Paulino Therasiam ex eo conficitur, quod S. Paulini ultimam ægritudinem atque obitum describens Uranius, niDhil de Therasia commemorat; cui certe, si tum adhuc illa vixisset, ex more bene precatus fuisset Paulinus, et aliquid carissimæ ex conjuge sorori superstiti in posterum commendasset. 2. Ab anno 319 de S. Paulino nihil historiæ proditum est usque ad annum 421, quo S. Augustinus ad cum per presbyterum Candidianum misit librum de Cura gerenda pro mortuis. Eum prolixum fecit Augustinus amore diutius loquendi cum Paulino, illumque scripsit circa annum 421 vel non serius anno 424. Paulinum obsecrat Augustinus ut rescribere dignetur quomodo hunc librum acciperet. Ad hæc tempora convenit referre commercium quod Paulino cum Lerinensibus monachis et solitariis intercessit. Data est autem hæc epistola ≈ a Paulino jam episcopo Nolano Ibid., § 24. e Ibid., § 19. Baron. an. 419, § 20. get. pro mortuis, c. 4 et 18. Ibid., n. 3. Ibid., n. 1. Paulin., n. 4. b ANNO CHRISTI 451. CAPUT LIII. Sancti Paulini extremus morbus et obitus. 1. Ad Pauli..i tandem obitum veniamus, cujus narrationem fecit oculatus testis. Jamdiu P Paulinus d Ibid., § 20. Ibid., § 56. Paulin. ep. 51. Chifflet., p. 61. Paulin. ep. 31, n. Ibid., n. 2. "Ibid., n. 5. Chiffl. p. 215, c. 54. Aug. lib. de Cura 2. Ibid.. n. 1. Cran. de Obitu S. |