πνεύματι, καὶ τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας ἄξιον εἶναι A que regno coelorum censuit : sane contra pauperes φησιν· μάλιστα γὰρ κατὰ τῶν πενήτων οἱ συκοφάν ται στρατεύονται. Ἔτι δὲ καὶ κατὰ τῶν δικαίων τῶν εὐθῆ τὴν γλῶσσαν ἐχόντων οἱ παράνομοι, βασκαίνοντες αὐτῶν τῇ δικαιοσύνῃ, καταδιαβολὰς (1) καθάπερ ῥομφαίας ὁπλίζειν ειώθασιν.

(Α Γ. 196, Β f. 128) "Οτι ἄμισθον μὲν τοῖς φιλο αμαρτήμοσι τὸ πλουτεῖν καὶ ὀλέθριον [Cod. Β. "Οτι D δὲ ἀνόνητον μὲν τοῖς φιλαμαρτήμοσι τὸ πλουτεῖν, ἢ καὶ ἄμεινον καὶ ἀληθὲς εἰπεῖν, τῆς ἐσχάτης πρόξε νον δίκης], τό γε μὴν τῶν δικαίων ὀλιγαρκὲς ἔγκαρπον καὶ ἀρέσκον Θεῷ, ἐντεῦθεν δείκνυται. Καρπός μὲν γὰρ, φησί, τοῦ τῶν ἀνόμων πλούτου, συντριβή καὶ ἰσχύος ἁπάσης ἀπόθεσις· δηλοῖ γὰρ, οἶμαι, τοῦτο τῶν βραχιόνων ἡ συντριβή, τῆς γε μὴν αὐταρκείας τὸ ὑποστηρίζεσθαι παρὰ Θεοῦ· ἀνέχει γὰρ τοὺς δι καίους, καὶ ἀκράδαντον αὐτοῖς νέμει τὴν εὐθυμίαν, καὶ ἀκατάπειστον ἔχουσι τὸ εὐημερεῖν, παραλύοντος

.

οὐδενὸς ἢ κομίσαι δυναμένου πρὸς τὸ ἐναντίον. « Τὴν γὰρ χεῖρα τὴν ὑψηλὴν, τίς ἀποστρέψει; ο κατά το γεγραμμένον.

Vers. 18. Νοvit Dominus vias immaculatorum.

In Scripturis sacris Dominus bona tantummodo agnoscit, mala ignorat, ceu cognitionis suae indigna. Ideo novit Dominus suos, novit vias immaculatorum, utpote honestas. Quamobrem cognoscit hic dictum est pro Approbat, in pretio habet, amat, seu respicere dignatur. Alioqui eni non sit exploratum, peccatorum quoque vias Deum cognoscere, nihilque clam eo esse? Ergo in his cognitio, necessitudinem quamdam et familiaritatem significat. Namque et nos invisis dicere sæpe solemus: Non novi te; non quod omnino eos ignoremus, sed quia ab amore nostro et convictu exclusos volumus. Novit ergo Deus sanctorum vias et actus, id est eos libenter aspicit; sunt enim boni, et omni laude ornati.

A

B

Γινώσκει Κύριος τὰς ὁδοὺς τῶν ἀμώμων.

(Α. Γ. 196 b, Β f. 128, Κ Ι. 76) Κατὰ τὰς Γραφές ὁ Κύριος μόνα τὰ καλὰ γινώσκει, ἀγνοεῖ δὲ τὰ κακά, ὡς ἀνάξια ὄντα τῆς γνώσεως αὐτοῦ. Διὸ ἔγνω Κύρ ριος τοὺς ὄντας αὐτοῦ, καὶ τὰς ὁδοὺς τῶν ἀμώμων ἀστείας οὔσας· τὸ δὲ γινώσκει, ἐνταῦθα εἴρηται ἀντὶ τοῦ ̓Αποδέχεται καὶ τιμῇ, εἴτουν ἀγαπᾷ, καὶ ἐφορᾶν ἀξιοῖ. Ἐπεὶ πῶς οὐχ ἅπασιν εναργές, ὅτι καὶ τὰς τῶν φιλαμαρτημόνων εἶδεν ὁδοὺς, λανθάνει δὲ αὐτὸν παντελῶς οὐδέν; Οὐκοῦν ἡ γνῶσις ἐν τούτοις τὴν ἀνάκρασιν καὶ οἰκειότητα σημαίνει. Ειώθαμεν δὲ καὶ ἡμεῖς τοῖς προσκρούουσι λέγειν τὸν οὐκ οὐδὲ σε, πολλάκις, οὐχ ὡς ἀγνοοῦντες πάντως, ἀλλ' ὡς τῆς πρὸς ἡμᾶς ἀγάπης καὶ σχέσεως ἀλλοτριούν ἐθέλοντες. Οἶδε τοίνυν τὰς τῶν ἁγίων ὁδοὺς καὶ πρά ξεις, τουτέστιν ἐφορᾷ αὐτὰς ἀσμένως · εἰσὶ γὰρ ἀγα θαὶ καὶ παντὸς ἐπαίνου μεσταί.

Οὐ καταισχυνθήσονται ἐν καιρῷ πονηρῷ. (Α Γ. 196 b, Β f. 128 b) Πονηρὸν ἐν τούτοις ὁπ μάζει καιρὸν τῶν διωγμῶν καὶ τῶν περιστάσεων

Vers. 19. Non confundentur in tempore malo. Malum hoc loco appellat tempus persecutionum, et angustiarum seu tentationum. Sic enim alicubi sapientissimus etiam Paulus quibusdam scribit, ἤτοι τῶν πειρασμῶν. Οὕτω γάρ που καὶ ἡ πάντορος

modo quidem : « Quia tempus malum est 88 ; › modo autem : « Redimentes tempus, quia mali dies sunt s. Cum ergo in malum tempus inciderint, inquit, non afficientur ignominia, id est, in peccatum non decident, neque decentem ipsos ornatum amittent : donabit enim illis omnium Deus optimae cujusque rei matrem altricemque constantiam et patientiam. Vel fortasse intelligendum: Hæreditabunt promissiones homines justi, et judicii tempore non pudefient, cum G alii ad vitam resurgent, alii ad ignominiam pudoremque æternum 90.

167 Vers. 19. Et in diebus famis saturabuntur. Id quoque intelligimus isto fere modo. Videtur hic sermo subobscure innuere, fore ut justi pressurarum tempore supernæ felicitatis consequantur latitudinem; nam diebus famis satiari, ejusmodi quiddam significat. Verum si quis malit aliter versiculi sententiam interpretari, illud reputabit : nempe in sacris lectionibus comperiemus universalem Deum sæpissime a peccati amatoribus semet avertere, et sacrarum doctrinarum famem illis immittere. Dictum igitur ab eo fuit intolerabiliter pec- D cantibus Israelitis: Ecce ego adducam famem in terram, non famem panis, neque aquæ sitim, sed famem audiendi verbi Dominici 3. Injecta est igitur peccatoribus sacrarum doctrinarum fames, non tamen divinorum præceptorum studiosis; nam deficientibus persecutionum tempore magistris, ipse Dominus spiritu suo credentes in ipsum enutriet. λειπόντων τῶν διδασκάλων, αὐτὸς ὁ Κύριος τῷ κότας.

As I Cor. i, 29. 83 Ephes. v. 16

Παῦλος ἐπιστέλλει τισὶν, ποτὲ μέν· . Ὅτι ὁ καιρός πονηρός ἐστιν· › ποτὲ δὲ πάλιν· · Ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρὸν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσιν. ο Οταν τοίνυν καιρῷ πονηρῷ περιπταίωσιν, φησίν, οὐ καταισχυν. θήσονται πεσόντες εἰς τὸ πλημμελὲς, καὶ τῆς προ πούσης αὐτοῖς εὐκοσμίας ἐξολισθήσαντες· χαριεῖται γὰρ αὐτοῖς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὴν ἁπάντων τῶν ἀρέσ στων μητέρα καὶ τροφὸν καρτερίαν καὶ ὑπομονήν. "Η τάχα Κληρονομήσουσι τὰς ἐπαγγελίας οἱ δίκαιοι. καὶ ἐν τῷ καιρῷ τῆς κρίσεως οὐ καταισχυνθήσονται, ὅταν οἱ μὲν εἰς ζωὴν ἀνίστανται, οἱ δὲ εἰς ὀνειδισμόν καὶ αἰσχύνην αἰώνιον.

Καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθήσονται. (Α f. 197, Β 128 b) Συνίεμεν δὲ καὶ τοῦτο κατὰ τοιόνδε τινὰ τρόπον. Εοικεν γὰρ πως ὁ λόγος δι' αἰνίγματος ὑποδηλοῦν, ὅτι ἐν καιρῷ θλίψεως αὐτοὶ τὸ τῆς ἄνωθεν εὐημερίας ἕξουσι πλάτος· τὸ μὲν γὰρ Ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτάζεσθαι, κατασημαίνει τι τοιοῦτον. Πλὴν εἰ βούλοιτό τις καὶ ἑτέρως τὴν τοῦ στίχου διάνοιαν ἐκλαβεῖν, ἐκεῖνο συνήσης· εὑρήσομεν γὰρ τὸν τῶν ὅλων Θεὸν πλεισταχοῦ μὲν τοῖς τῆς ἀνα μίας ἐρασταῖς ἀποστρέφειν ἐπιφέροντα καὶ μαθημάτ των λιμὸν ἱερῶν. Εἴρηται γοῦν παρ' αὐτοῦ, πεπα ρωνηκότων οὐ φορητῶς τῶν ἐξ αἵματος Ἰσραήλ • Ἰδοὺ ἐγὼ ἐπάγω λιμὸν ἐπὶ τὴν γῆν, οὐ λιμόν ἄρτου, οὐδὲ δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦ σαι λόγον Κυρίου. » Αλλ' ἐπενήνεκται μὲν τοῖς προσκεκρουκόσιν ὁ τῶν ἱερῶν μαθημάτων λιμός . οὐ μὴν ἔτι καὶ τοῖς τῶν θείων ἐνταλμάτων ἐπιμε ληταῖς· ἀλλὰ κατὰ τὸν καιρὸν τῶν διωγμῶν ἐκἑαυτοῦ πνεύματι θρέψει τοὺς εἰς αὐτὸν πεπιστευ

Domini simul ac honorificati fuerint et exaltati, deficientes sicut fumus deficient.

Rursus opponit justorum honoribus ea quæ peccatoribus tempore suo eventura sunt ab ira divina ; illa nimirum, ut arbitror, quæ ipsos in extremam calamitatem conjectura sunt. Nam etsi videntur aliquando prospere agere præsenti tempore, deliciantes videlicet, et omnium laudibus coronati, et mundanarum dignitatum potentia elati, nihilo tamen minus peribunt; etenim vitæ illorum finis exitio ac perditione concluditur. Porro inimicos Domini eos quoque dicimus, qui illi quidem per fidem subjecti fuerant, sed tamen eidem contumacia sua restiterunt, præceptisque ejus continenter sunt ad

Οτι οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀπολοῦνται, οἱ δὲ ἐχθροὶ τοῦ A Vers. 20. Quia peccatores peribunt : inimici autem Κυρίου ἅμα τῷ δοξασθῆναι αὐτοὺς καὶ ὑψω θῆναι, ἐκλείποντες ὡσεὶ καπνὸς ἐξέλιπον. (Α Γ. 197, Β. Γ. 128 b) Αντιπαρατίθησι πάλιν ταῖς τῶν δικαίων τιμαῖς τὰ τοῖς φιλαμαρτήμοσι συμβησόν μενα κατὰ καιροὺς ἐκ θείας ὀργῆς· εἶεν δ ̓ ἂν οἶμαι ταυτὶ τὰ εἰς ἐσχάτην αὐτοὺς κατακομίζοντα συμφο ράν. Εἰ γὰρ καὶ δόξειαν ἔσθ' ὅτε πράττειν δεξιῶς κατά γε τὸν ἐνεστηκότα καιρόν, τρυφῶντες δηλονότι καὶ ταῖς παρὰ πάντων εὐφημίαις στεφανούμενοι, καὶ δυναστείαις ἀξιωμάτων ἐπαυχοῦντες κοσμικῶν, ἀλλ ̓ οὖν ἀπολοῦνται· καταστρέφει γὰρ αὐτοῖς τοῦ βίου τὸ πέρας εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν. Εχθροὺς δὲ εἶναί φαμεν τοῦ Κυρίου, καὶ τοὺς γεγονότας μὲν ὑπ' αὐτῷ διὰ τῆς πίστεως, ἀντενηνεγμένους δὲ ὥσπερ διὰ πολλῆς ἀπειθείας, καὶ τοῖς θείοις αὐτοῦ θεσπίσμασιν Β versati. Inimici item sunt cultores dæmonum, et ἀκαταλήκτως μεμαχημένους. Εἶεν δ ̓ ἂν ἐχθροὶ καὶ οἱ τῶν δαιμόνων θεραπευταί, καὶ οἱ προσκυνοῦντες τοῖς ἔργοις τῶν ἰδίων χειρῶν, ἤγουν τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα λατρεύοντες, καὶ ἔτι οἱ τῶν αἱρέσεων εὑρεται, ἅτε δὴ τὸ ψεῦδος ἀντανιστᾷν ειωθότες τῇ τῶν ἀληθῶν δογμάτων ὀρθότητι. Οὗτοι βραχὺ ἀνθή σαντες, καὶ χόρτοις ἐν ἴσῳ μεμαρασμένοι, πεσοῦνται πρὸς θάνατον, καὶ τὰς τῶν ἡμαρτημένων ἐκτίσουσι δίκας, ὡς ἐχθροὶ τοῦ Κυρίου κολαζόμενοι, καὶ και πνοῦ δίκην ἐκλείποντες. Λείψανον δὲ πυρός ἐστιν ὁ καπνός, καταμαρανθέντος ἤδη καὶ ἀπεσβηκότος, καὶ οἱονεὶ καταλήξαντος εἰς τὸ εἶναι τέφρα καὶ σποδός. Καπνῷ οὖν συγκρίνονται, ἐπειδὴ καθάπερ τοῦ πυρὸς ἁμαρτωλῶν ἀποθανόντων, ἡ περὶ αὐτοὺς πᾶσα δόξα ἀπόλλυται. Δανείζεται ὁ ἁμαρτωλὸς καὶ οὐκ ἀποτίσει, ὁ δὲ C Vers. 21. Mutuum accipit peccator, et non reddet δίκαιος οἰκτείρει καὶ δίδωσιν.

(Α f. 197 b. Β ́ Γ. 129) Οὐκ ἀντιδίδωσι, φησὶν, ὁ ἁμαρτωλὸς εὐχαριστίαν ὑπὲρ ὧν εὐηργέτηται παρὰ Θεοῦ· ἀλλ ̓ οὐδ ̓ ἂν εἰ εὖ πάθοι παρά τινων, βελτίων ἔσται· οὔτε μὴν ἐκ τῶν εἰς αὐτὸν γεγονότων, τὴν τοῦ κατοικτείρειν διδάσκεται τρίβον· οὐδ ̓ ἀνέχεται διὰ τῶν ἴσων ἀμείψασθαι τοὺς αὐτὸν ὠφελήσαντας· ἀλλ ̓ οἷά τις κλέπτης εὕρημα [al cod. εὕρεμα] ποιεῖται τὸ δοθέν, καὶ εἰς μόνον ὁρῶν τὸ κερδῆσαι, αὔχημα ποιεῖται τὸ κατατῆξαι ταῖς λύπαις τὸν δεδανεικότα. Ο δέ γε δίκαιος ἀντιδίδωσιν οἰκτιρμούς, τὸν ἑαυτοῦ Δεσπότην μιμούμενος· κἂν γὰρ μὴ λάβοιτο δοθέν, ἀλλὰ καὶ οὕτω μένει φιλότιμος, καὶ κοινωνικὸς ὢν οὐ παύεται. Μιμεῖται γὰρ τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα Θεόν, ὃς ἀνατέλλει τὸν ἥλιον ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς, D καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους.

| (Β f. 129) Εκαστος ἡμῶν δέχεται παρὰ Θεοῦ πλείστας τε ὅσας καὶ μεγάλας εὐεργεσίας αἰσθητάς τε καὶ νοητάς. Αλλ' εἴ τις ᾗ φιλαμαρτήμων καὶ ἀσχέτως ἀπονενευκώς εἰς φιληδονίαν, καὶ τῇ τύρβῃ τῶν ἐν τῷδε κόσμῳ πραγμάτων τὸν ἑαυτοῦ καταχώ σας νοῦν, πολλὰ παρὰ Θεοῦ οὐδὲν ἀποτίσει, τουτέστιν οὐ προσοίσει τὴν ὑπακοὴν, οὐ ταῖς αὐτοῦ ζεύγλαις ὑποθήσει τὸν αὐχένα, οὐχ ἕψεται τοῖς αὐτοῦ θελήμα

es Rom. 1, 25. 5 Matth. v, 45.

qui opera manuum suarum adorant, qui nempe creaturam pro Creatore colunt 92. Præterea hæreseon inventores, quippe qui mendacium solent verorum dogmatum rectitudini opponere. Hi brevi florentes, et mox feni instar marcescentes, in mortem incident, et culparum suarum pœnas dabunt, inimicis Domini debitas, ac veluti fumus evanescent. Sunt autem ignis reliquiæ fumus, deficientis nimirum et exstincti, et in cineres favillamque desinentis. Fumo igitur comparantur, quia sicuti exstincto igne fumus desinit, sic mortuis peccatoribus universa ipsorum gloria perit.

σβεσθέντος ὁ καπνὸς ἀφανίζεται, οὕτω καὶ τῶν

justus autem miseretur et tribuit.

Non reddit, inquit, peccator gratiam beneficiis Dei; nec si quis ei bene fecerit, melior fiet : neque ex his quæ sibi acciderunt, misericordiæ viam discit : neque demum illos a quibus adjutus fuit, remunerari studet; sed quidquid sibi datum fuerit, more furis prædam suam esse putat, nihilque præter lucrum pensi habens, mutuantem sibi gloriatur molestiis affligere. Sed enim justus misericordiam retribuit, Dominum suum imitans : et etiamsi nihil receperit, nihilominus est munificus, neque a liberalitate desistit, Imitatur enim Patrem suum Deum, qui solem oriri facit supra pravos ac bonos, et supra justos æque atque injustos pluit 93.

Singuli nos a Deo recipimus plurima et maxima beneficia, materialia haud minus quam spiritalia. Verumtamen qui peccatis est deditus, et voluptati sine freno indulget, suamque in mundanarum rerum colluviem mentem demergit, multis a Deo acceptis (1), nihil reddet, id est obedientiam non præ stabit, jugo ejus haud subjiciet cervicem, voluntati ejusdem morem non geret, virtutis fructum non

(4) In Græco videtur dicendum πολλὰ παρὰ Θεοῦ λαβών. Sed λαβὼν revera deest in codice,

PATROL. GR. LXIX.

30

germinabit, neque veluti usuram quamdam Deo per- Α σιν, οὐ καρποφορήσει τὴν ἀρετὴν, ἀλλ' οὐδὲ ὥσπερ

det morum modestiam, neque dogmaticæ doctrinæ studiosus erit, sed durus infructuosusque manebit. Sed enim quanquam hic ita se habuerit, justus tamen et bonus, id est Deus, misericordiam non contrahet, quominus illi gratiam suam 168 conferat, ut eidem postea dicendum sit: An divitias bonitatis ejus, ac patientiæ, et longanimitatis contemnis ? » et reliqua.

Benedicenti

Vers. 22. Quia benedicentes ei hæreditabunt terram.
Similiter dictum fuit Abrahamo
bus tibi benedicam, maledicentibus tibi maledi-
cam ". » Ergo, si quidem Deus est qui miseretur ac
donat, utique qui eum ob id glorificant, id est ei
benedicunt, promissæ sanctis terræ hæredes fient,
recipientque bonam et spatiosam terram, centri
terminique nesciam. Summi autem exitii discrimen
incurrimus, si justo maledicamus. Ait enim justo
Dominus: ‹ Inimicus ero inimicis tuis, adversabor
adversantibus tibi 96. Et sicuti ait : « Qui hunc
nutristi, memet nutristi r; s ita consentaneum est
dicere : Qui huic convicium fecisti, mihi fecisti.
Maledicunt autem Deo, qui se ad extremum puni-
tum iri ab eo ignorant, qui contra ejus majestatem
contumeliosas aliquando jactant voces; præterquam
quod ne ab aliis quidem ob accepta beneficia reddi
eidem gratias sinunt. Christo itaque benedicunt
gentes, ideoque regnum obtinent; Judai contra blas-
phemi, funditus destruuntur et pereunt.

B

τινὰ τόκον καταθήσει τῷ Θεῷ τὸ ἐπιεικὲς εἰς τ πους, οὐ δογματικῆς εὐτεχνίας ἐπιμελήσεται, μένει δὲ σκληρὸς καὶ ἄκαρπος. Πλὴν κἂν εἰ οὕτω διατε θείη, φησὶν, ὁ δίκαιος καὶ ἀγαθὸς, δῆλον δὲ ὅτι Θεός οὐ παύσεται τοῦ κατοικτείρειν αὐτὸν, καὶ διδόναι τὰ παρ' ἑαυτοῦ· ἵνα λοιπὸν λέγηται πρὸς αὐτόν· • Ἢ τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος αὐτοῦ, καὶ τῆς ἀνοχλῆς (1), καὶ τῆς μακροθυμίας καταφρονεῖς ; καὶ τὰ ἑξῆς.

"Οτι οἱ εὐλογοῦντες αὐτὸν, κληρονομήσουσι γῆν. (Α Γ. 198, Β Γ. 129 b, Κυρίλλου καὶ 'Ωριγένους ) "Ομοιον τῷ εἰρημένῳ πρὸς ̓Αβραάμ· « Τοὺς εὐλο γοῦντάς σε εὐλογήσω, τοὺς δὲ καταρωμένους σε κατ αράσομαι. » Οὐκοῦν εἰ μὲν ὁ Θεὸς εἴη ὁ κατοικτείρων καὶ διδοὺς, οἱ δοξολογοῦντες αὐτὸν διὰ τοῦτο, ἔχου εὐλογοῦντες,ἔσονται κληρονόμοι τῆς ἐπηγγελμένης τοῖς ἁγίοις γῆς, καὶ λήψονται γῆν τὴν ἀγαθὴν τὴν πολλὴν, τὴν οὐ κέντρου καὶ σημείου λόγον ἔχουσαν. Κίνδυνος δὲ ἐν τῷ κατάραν ἡμᾶς τιθέναι τῷ δικαίῳ, ὀλέθρου τοῦ ἐσχάτου. Λέγει γὰρ πρὸς τὸν δίκαιον ὁ Κύριος • Εχθρεύσω τοῖς ἐχθροῖς σου, καὶ ἀντικείσομαι τοῖς ἀντικειμένοις σοι. » Καὶ ὥσπερ λέγει· . Τοῦτον ἔθρε ψας, ἐμὲ ἔθρεψας, » οὕτως ἀκόλουθον εἰπεῖν· Τοῦτον ελοιδόρησας, ἐμὲ ἐλοιδόρησας (2). Καταρῶνται δὲ Θεὸν οἱ μὴ εἰδότες αὐτὸν εἰς τέλος ολοθρεύοντα, οἱ κατὰ τῆς αὐτοῦ δόξης παλιμφήμους ἔσθ' ὅτε είν πτοντες φωνάς· πρὸς τῷ μηδὲ ἑτέρους, ἐφ ̓ οἷς εὖ πεπόνθασιν, ἀνέχεσθαι προσάγειν αὐτῷ τὰς εὐχα Ο ριστίας. Χριστὸν μὲν οὖν εὐλογοῦσε τὰ ἔθνη, διὸ

κληρονομοῦσι τὴν βασιλείαν· οἱ Ἰουδαῖοι δὲ βλασφημοῦντες αὐτὸν, εἰς τέλος ἀφανίζονται καὶ ὅλο θρεύονται.

Vers. 23. Et viam ejus volet.

Melius fortasse est intelligere fore ut Deus viam hominis velit, id est, libentem faciat et acceptam. Sicut enim animo aversatur transgressorum vias, ita libentes sibi reddit illas quas probæ vitæ homines terunt. Quod autem Deo placet, id procul dubio egregium et omni laude cumulatum est; neque enim Deus quidquam volet, nisi ejusmodi sit.

Vers. 24. Cum ceciderit, non collidetur, quia Dominus supponit manum suam.

Καὶ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ θελήσει.

(Α Γ. 198 b, B f. 130) "Αμεινον δὲ ἴσως νοεῖν ὅτι ὁ Κύριος θελήσει τὴν ὁδὸν τοῦ ἀνθρώπου, τουτέστι, ποιήσει θελητὴν καὶ ἀποδέξεται. Ωσπερ γὰρ ἀνεθε λήτους ἔχει τὰς τῶν παρανόμων ὁδοὺς, οὕτω ποιεῖται θελητὰς τὰς τῶν ἀγαθουργεῖν ᾑρημένων. "Ο δὲ ἀρέ σκει Θεῷ, τοῦτό που πάντως ἐστὶ καὶ ἐξαίρετον καὶ παντὸς ἐπαίνου μεστόν· οὐ γὰρ ἂν ἠθέλησε Θεὸς τὸ μὴ οὕτως ἔχον.

"Οταν πέσῃ οὐ καταῤῥαχθήσεται, ὅτι Κύριος ἀντιστηρίζει χεῖρα αὐτοῦ.

(Α Γ. 198 b, Β f. 150) Εἰ καὶ συμβῇ, φησὶν, ὀλίγον τι παρασφαλῆναι τὸν δίκαιον, οὐκ ἀδικηθήσεται· ἀλλ'

Si quando, inquit, eveniat ut aliquantulum sublabatur justus, non ideo damnum patietur: sed tanquam strenuus luctator vi impulsus, et paulu- D οἷα γενναιότατος ἀθλητὴς ἐκβιασθεῖς, καὶ πρὸς ὀλίγον lum cedens, statim se recipiet. Cur? Quia Deum fulcientem habet : id enim justis semper Deus præstat, humanas pusillanimitates miserans. Nam septies, inquit, cadet justus et resurget *; » atque opus est ut tanquam fluctibus enatare satagant, qui diabolicæ interdum potentiæ succubuerunt, brevique tempore jacuerunt. Non enim omne peccatum ad

98

(2) Sententia hæc aliis verbis partim exstat La

ἐνδούς, παραχρῆμα ἑαυτὸν ἀναλήψεται. Διὰ τί; Ότι ἔχει τὸν Θεὸν ἀντιστηρίζοντα· τοῦτο γὰρ τοῖς δικαίοις ἀεὶ ὁ Θεὸς κατανεύει, ταῖς ἀνθρωπίναις μικροψυχίας ἀπονέμων τὸν ἔλεον. • Επτάκις γάρ, φησί, πεσεῖται ὁ δίκαιος καὶ ἀναστήσεται· ο δεῖ γὰρ ὥσπερ ἐκ και μάτων ἀνανήχεσθαι φιλεῖν τοὺς πλεονεξίαν ἔσθ' ὅτε διαβολικὴν ὑπομείναντας, και τι βραχύ παραπταίο

tine apnd Origenem in homilia tertia de hoc psalmo Rufino interprete.

σαντας. Οὐ γὰρ πᾶσα ἁμαρτία πρὸς θάνατον, καθ ̓ ἃ A mortem est, sicuti scriptum est * (1). Ergo si quid γέγραπται. Οὐκοῦν εἴ τι πάθοι τοιοῦτον ὁ δίκαιος, ἀντιστηρίζει Θεὸς, τὴν αὐτοῦ χεῖρα προτείνων τὴν ἀνέχουσαν πρὸς τὸ εὖ εἶναι· ἧς οὐκ ἐπαμυνούσης, ἀ τονήσει πᾶς νοῦς· ἀντιστηριζούσης δὲ καὶ διακρα τούσης φιλαγάθως, εὐτονήσει πάντως τὸ ἀσθενὲς καὶ ἀνανήξεται τὸ βεβαπτισμένον.